Titulus 2

De Constitutionibus. Rubrica II.

SUMMARIA. I. Constitutio jus humanum dici potes 2. Constitutio unde dicatur 3. Papa in spiritualibus constitutionem facere potest. 4. Legatus constitutionem facere potes 5. Synodus provincialis constitutionem facere potes 6. Episcopus constitutionem facere potes 7. Capitulum & universitas constitutionem facere potest. 8. Imperator in temporalibus constitutionem facere potesi 9. Praefectus praetorio, populus Romanus, Senatus, Civitas, & a niversitas constitutionem facere possun io Constitutionem promulgandi sunt septem causae II. Constitutionum virtutes, quae & quot sunt 12 Constitutionibus qualiter derogetu 13 Constitutio quando incipit arctare post duos menses, compu¬ tandos a tempore insimuationis 14 Constitutiones universitatum, facta promulgatione, ian statin ligem 15. Votis majoris partis sociorum, an sit standum 16 Statutum contra consuetudinem, propter Ecclesiae utilitatem fieri potest 17 Protestatio an valeat 18. Protestatio an debeat fieri in judicio, vel extra 19. Protestatio aliquando plus prodest, quam appellatio 20 Capitulum an novam dignitatem in Ecclesia creare possit 21. Capitulum an facere possit augnentum praebendarum

FUndamento juris posito, dequo dixi supra sit proxun. in prin. bene est, ut aedificium ipsi us juris debeamus erigere, de quo dixi su¬ pra m proae. §. quae sit ejus mater. Et quia o¬ mnejus, quo utimur aut ex scripto constat, aut ex noi scripto, instit. de ju. natu gent. & ci. §. constat. & scriptum cer¬ tius, quam non scriptum, & imitandum est, Instit. de jur¬ na. §. ex non scripto. primo videndum occurrit de jure scri pto, & sic apponamus rubricam de constitutionib. Simi lis ordo Institutionum in lib. Digestorum, & etiam De cretorum, dist 2.c. 1. Videamus ergo. Quid sit constitutio a & Unde dicatur: Quis possit constitutionem facere, quae ¬ est causa constitutionis promulgandae. Quae virtutes con stitutionum. Qualiter constitutionib. derogetur. Quan do constitutio incipit arctare, quae paena non observan¬ tium

Quid sit constitutio. Et quidem generalite potest dici constitutiojus humanum. Nam jus aliud divinum, aliud humanum, a liud in scriptis redactum, aliud memoriae commendatum Quod in scriptis redigitur, Constitutio dicitur: quod com¬ mendatur memoriae, Consuetudo. ad hoc distin. I. cap. 1. & c.lex. &c. consuetudo. & §. cum ita. & Instit. de jur nat. gen. §. E non ineleganter. Specialiter tamen dicitur constitutio, quo princeps per epistolam constituit, vel cognoscens decre vit, vel edicto praecepit. Instit. de jure natu. §. sed & quod prin cipi. & §. se. & not. supra in proaem. §. quo nomine, ver. constitu tio. Verum sub ista rubri. non accipitur constitutio sic spe cialiter, sed primo modo generaliter, scil. pro omniju re: quinimo tractatur hic specialiter de quibusdan constitutionibus quae Constitutiones constitutionum merito dici possunt, quia tractatur hic de canonicis inst tutis observandis, & dictis sanctorum patrum, ut patet i suis capitulis, quae quantam vim habebant, not. supra in pro aem. §. unde habuit originem. ver. ex praemissis patet. est igitur haec nostra scientia. Tractatur etiam de statutis capitulorum & universitatum, ut patet. infra cum omnes, & seq. c. Ergi perinde est, quando apposuit rub. de constitutionibus, a si apposuisset de jure scripto, quia generaliter intelligitur sicut jus. i.dist. §. 1

Unde dicatur. Et certe dicitur constitutio, qua si communis institutio, vel commune statutum, ea ratione, quia praelatus cum capitul¬ vel potestas cum populo ipsas statuit. inf. de sent. excom. alia C de his, quae fi. a praela. sine consen.c. per totum, secundum Gol Sed haec ratio non videtur bona, quia multi constitutio nes faciunt sine communi consensu, ut patet. infra e¬ §, seq. unde potest dici, quod alia ratio est, quare sic appel latur, scil. quia claudicans reprobatur, infra eo, cum omnes & quae sit contra commune statutum, infra eod. cum N Ferd. & c. ex parte. Sed communis approbatur: nullo enin privato commodo, sed pro communi utilitate conscrib debet, 4. dist. eritautem lex. Dicitur ergo constitutio, quasi pr communi statu facta institutio, vel quasi communis insti tutio. Nam & communiter servanda est, quia omnes stringit infra eod. c. 1. & ultim. & vide quod not. anfra. eod. § quando constitutio

Quis possit constitutionem facere Et quidem Papa? in spiritualibus, & ecclesiasticis om nib infra eo. c si. & de sent. exc. inter alia. unde talis dicitur ge neralis. idem si fiat authoritate Papae per synodum gen¬ ralem, ut 25. qu.i. sunt quidam. & dummodo non restituat ea quae Apostoli, vel Prophetae, vel sancti Patres eos sequen¬ tes diffinierunt sententialiter, ut ibidem dicit: intelliga: subvertendo universalem statum Ecclesiae, vel contra fidem veniendo. de quo accusari possit. dist. 40. si Papa alias tamer de jure potest supra jus. infra. de conces. preben. proposuit, 9. q. cuncta per mundum, &c. per principalem. Sed & legati, e praelati, & capitulum & concilia sub ipso sunt, & ab eo au thoritatem assumunt. infra de ele significasti, §. aiunt, 17. dist cap.. & 2. & per totum, 3. quaest. 6. dudum peregrina. Et eju authoritas intelligitur excepta, ut ibidem, etiam si jur¬ mentum intercedat, infr. tit.i. constitutus, & dejurejur. veniei tes. Potest & legatus, t infra de offic. lega. c. fi. & de loc. & con F du. ex rescriptis, & de consang. & affini. quod dilectio. Iten 5 synodus provincialis, 16. distinct. quod dicitis. Item syno dus episcopalis, 18. dist. cap. 1. & c. fi. Conciliorum enin quaedam sunt universalia, seu generalia, ut authorita Papae facta, alias non licet, 16. distim. nec licuit. Quaedam par¬ ticularia quorum quaedam sunt provincialia, quae scilicet non possunt fieri sine authoritate primatis, vel metropo litani. 18 dist. cap. 1. & cap. quoniam quidam. Quaedam ep scopalia, quae sine authoritate episcopi fieri possunt, 1 dist.c. fi. Si metropolitanus, sine auctoritate primatis, pro vinciale concilium tenere potest, 92. dist. si quis episcopus Item episcopus sine authoritate metropolitani suum te net, 38. dist. quando presbyteri, 12. q. 2. placuit, 18. q. 2. Abbate Sed tale concilium magis proprie synodus appellatur, in fra de accusa. sicut olim. §. 1. ad sin unde & dicit cap. quod ni licet episcopo concilia tenere, sine consensu metropolit. ni. 18. dist. cap. 3. &c. pe. in fi. quod verum est, proprio sum pto vocabulo, seu de provincialibus, in quibus canones constituuntur. ut not. supra in proae. S, quo nomine. vers. ca 5 non. synodale tamen conceditur, ut dictum est. Item. e piscopus potest? constitutionem facere. infra de majo. E „obed. si quis & de lo. & con. vestra nobis.? Item capitulum Id infra eo. cum accessisset. & de praeben significatum. Item uni versitas e clericorum, seu magistrorum, infra eo. ex lite ris. Item Imperator? in temporalibus. C. de leg. I. 2. & l. & Chumanum. non tamen in spiritualibus. f seu ecclesia sticis, quia non subsunt ei, in authen. quomodo op. Episcipos, in princ. col. i. 96. distinct. duo sunt, &c. si Imperator. ta men legibus suis in Ecclesiasticis utimur, quando adju vant, & non offendunt. 17. dist. cap. 1. &c. in adjuiorium, e praecedentibus, infra de no. ope. nuncia cap. 1. & sic sunt distin ctae dignitates, 10. distinct. quoniam multominus alii lai¬ ci inferiores, quia nullus laicus adstringere potest consti tutione suabona ecclesiastica, ut mfra eod. de deci. tua. E infra eod. quae in ecclesiarum, multo minus personas eccle siasticas, ut 12. q. I. praecipimus. & probatur infra eo. ecclesia sanctae Mariae & de rebus eccle. non alie. cum laicis. Item praefectus praetorio, C. de praefect. praetor normam. Item hi, qui bus Imperator hoc mandat, ut in prooemio Institutio § cumq hoc Deo propitio. quia omnia nostra facimus, &c. ut no. supra in proemio. §. quis composuit. Item populus Romantus, gIn stit. de ju. nat. §. lex. nec ob. quod populus potestatem su am in Principem transtulit. C. deret. iure enuc. l. 15. & ho¬ etiam dicitur translata, idest concessa, & sic non omnin¬ se hanc potestatem populus abdicavit, sicut nec delegans delegando abdicat a se jurisdictionem, ff. de offic. ejus, cu¬ man. est jurisdictio. li. § qui mandata. etiam si delegans de legatus sit a principe, dummodo de jurisdictione aliqui¬ sibi retineat, infra de officio delega. super quaestionum. Sed & populus potestatem translatam in principem postea revocavit, f. de orig. jur. l. 2. §. ex actis, & seq. & S,. cum pl. cuisset. & seq. Item senatus, ff. de leg. non ambigitur. nec ob quod alibi dicitur, soli Principi licet condere legem. ( de legi. I. si. quia verum est, quod ei licet soli & nulli alii soli: alii dicunt, quod nec populus, nec senatus potest ho die condere legem generalem, sed tantum princeps, quo¬ verius credo, ut in proximis allegatis legibus, & C.de ver jur. enucle. l. 2. sed hoc. Sicut enim translato sacerdotio, ne cesse est, quod legis translatio fiat: sic potest dici, quod translato imperio, necesse est, quod potestatis condendi legem translatio fiat. infra eo translato nam qui nihil reti¬ nuit, praesumitur in solidum transtulisse. arg. anfra de offi leleg. venerabili. ad sin. sed prima opinio est de consuetudi ne inumbrata, quae nedum opinionem, sed etiam legen tollit, ut in proem. Instit. §. igitur post libros. & in auth. de haer & fal §. 1. col. 1. Item civitas sive universitas, Institut. de ju¬ nat. §. 1. & 2. ff. quod cujusque univer. no. l. 2. & l. item eorum Idem credo de quolibet collegio approbato. h inf. eod. qua in Ecclesiarum, & capit. ex litteris. & de hoc notatur infra d¬ syndico

Quae est causa; constirutionem promulgandi? Et quidem multiplex Sed nota re possumus 7. causas. Dicamus igitur. Prima causa est ut appetitus noxius sub regula limitetur, supra in prooemio j. ideoque. Secunda, ut humana coerceatur audacia, tu¬ taque sit inter improbos innocentia. 4. dist. factae. Tertia it oppressis compatiatur. i. quaes. secunda, quampio. Quai ta, ut mota negocia terminentur. ut in auth. ut factae. nova constiutiones. mprinc. colu. 5. infra de do. & contu. finem liti bus. Quinta, ut occurratur laboribus partium, & expen sis. ut ibidem. Sexta, ut discordia evitetur, & fraudibus occurratur, infra de elect. quia propter. & de rescriptis nonnul li. Septima, ut metu paenae mali boni, & boni meliores spe praemiorum fiant. ff. de just. & ju. l.1. Ergo qui peccat. non peccat legis authoritate. 23. quaest. 4. qui peccat. sive autem plectendo, sive ignoscendo, hoc solum bene agi tur, ut vita hominum corrigatur. 23. quaest. 5. prodest se veritas

Quae & quot virtutes; constitutionumi sunt, collige ex his versiculis "Quatuor ex verbis virtutes collige legis Permittit, punit, imperat, atque vetat." 3. dist. omnis autem lex. ff. de legi. virtus legis haec est. Per mittit, ut vir fortis praemium petat. 23. quaest. 1militare. I tem minora permittit, ut majora pericula evitentur. 13 listinct. nervi. infra de spon. cap. 2. & qui clerici. vel vo. veni¬ ens. Quod intelligas, quando minus malum est citra mor tale, vel quando inevitabiliter de duobus mortalibus ne¬ cesse est eligere. alioquin contra, infra quod met. cau. ccap. sa cris, infra de usu. supra eo. Punit scelera, & delicta. infrad pon. per totum. Imperat statuta canonica observari, infr¬ eod. capitu.i.rer. caste, & honeste vivant clerici, infrade vi. c hon. cler. ut clericorum. Vetat clericos saecularibus negoti is immisceri, infra ne cle. vel mo.c.i. & per totum. Quintam virtutem potes notare, si placet, quae dubia solvit, infra cod cap. fina. unde versus "Virtutem legis est quinque collige clare. Permittit, punit, imperat, atque vetat."

Sextam etiam dixerunt quidam, quia consilium dat consilia enim voluntatis sunt, & non necessitatis. 14. quae stio. prona, quid praecipitur. 28. quaestio. 1. sic enim valet. & ca jem num. sicut votum castitatis, quia suaderi potest, no imperari2 quast.1.integritas. item consilium legis est, quo possessorio agam ff derei ven. is qui destinavit. Quilibet au tem potest explorare apud se, utrum sibi expediat cons lium, & ob hoc non est obligatorium f man. I 3. ad sin. non enim qui exhortatur, mandatoris opera fungitur. ff. deh qui not mfam ob haec verba. in fin. ideo si quis tenetur de con silio alicujus eligere, vel aliud facere, dummodo consil um requirat, & expectet congruo tempore, non tenetu sequi, si non vult, infra de ele, cum in veteri lege. & de arbitris cum olim. ff. de administratione tuto. quidam decedens. §. Papi niamus. licet aliqui contradicant, sed deficit eis jus & pro batio. verum haec sexta virtus sub prima comprehendi tur, quare ipsam non numero. Nam qui consulit, satis per mittit, ut patet ex praemissis

Qualiter; constitutionibus derogetur. Et quidem priori per posteriorem, infra de co gnatione spirituali capit. I. sed distingue, cum diversae cor stitutiones contradicunt, aut factae sunt a diversis, aul ab eodem. Si a diversis, constitutio facta a majori, ali praejudicat. 9. 93. quaestus & est ratio, infra de ma. & obec cun inferior. licet ergo leges contemnendae non sint, astinctio. quis autem leges, quia sunt per ora Principum di nnitus promulgatae, 16. quaest. 3 nemo 8. distinct. quo jure. de praescrip. long tempor. I. ult. § fin. tamen eis per canone derogatur in his, in quibus vertitur periculum animae. 8 in ecclesiasticis terigi de hoc supra, §. sed quis possit const tutionem. versic. item Imperator. & supra in procem. §. unde ha buit originem ver. est igitur haec nostra scienna. & infra qui fil sat le. §. qualiter & a quo filii illegitimi legitimentur. & de u sur. §. an aliquo casu. & ver praecedenti. & de majo. & obeo S. quis cui. & infra de haer §. qualiter deprehendatur, & deoffic br §. quid pertinet sub § sunt distinctae. Si ab eodem, aut con trarium potest salvari, aut non Si contrarium salvari po test, promptum est, leges legibus concordare, ut C. d tnof. dora. I. unica quod fit, secundum suppletionem: de terminatur enim multoties unumjus per aliud, sive pri us, sive posterius. ff. de leg. non est novum. & l. sequen & l. se¬ & posteriores. inf. de offic. de leg ynper quaestionum. & de simo per tuas. Per spiritualitatis redditionem, ut infra de ele. cet de ritanda. in sin. Per diversitatis determinationem, in fra de his, quae si. a praeia, cum Apostolica. §. authoritates. Tra duntur enimjura ex tempore, ex loco, ex persona, & e causa. 29. distinct. sciendum. Quod si nullo modo salvar potest, semper priori per posteriorem derogatur, ut di ctum est: secus in rescriptis, quia posterius non tollit pr us, nisi de ipso priore faciat mentionem, ut nota. infra ti tu. proxi. §. quid cui praejudicet. Et est ratio diversitatis quia in rescriptis continentur facta, quorum haberem moriam, & in nullo peccare, est potius divinitatis, quan humanitatis. C. devet. sure enuc. l. 2.§. si quid autem in lant legeem compositione. in constitutionibus autem, jura, qua omnia Princeps intelligitur habere in scrinso pectoris.C de testamen. omnium. unde condendo posteriorem, videtu priorem ex certa scientia revocare. Hoc autem intell¬ gas in priore, & posteriore, secundum tempora, non se cundum ordinem scripturae. Nam Decr. inf. eo. c.si. quam vis prior in ordine, tamen tanquam posterior tempore declarat constitutionem. infra de ma. & obe. statuimus. Si¬ & canon posterior ordine corrigitur per priorem. 30 9. post susceptum. & ca super quibus. Sic constitutio, de Justi niano Codice confirmando, licet prior ordine, tamer posterior tempore, tanquam posteriori tempore totur confirmat. C subsequentem. Sic J. C. de colla. facit mentio nem de I. posterius C. edita. de suis & legi haered si defunctu Sic l.I. C. de sacramen. calum. facit mentionem del. posterior C. de judi. ren non novam. Ergo in constitutionibus successu temporum attenditur, & non ordo sccipturae. arg. ff. 4 sol. nec enim ordo, nisi forte quando sub eodem titulo co tinentur, tunc enim habet locum, quod primae primo lo eo ponantur, & posteriores secundo. C. de novo. Co. fa. l.u nica aue si. & postmedium l. Et sciendum, quod est quaedam constitutio sive decr. generalis, ut quae ad omnes dirigi tur. 2quaests onnibus. Quaedam specialis, quae specialiter quib usdam mittitur. 25 43quod scripsi. Sive autem genera lis sit. sive specialis, hoc modo quo praemisi, dummodo per ea aliquid diffiniatur, pro jure generali habenda est. C. d. leg. lib. 2 & l. si imperialis, infra de sen. & re jud in causis. 17. q 3. licet. & adde quod not. infra tit. proxi. §. quas vires. Secu si specialis esset, quia ex persona, vel ex loco tradita. 29 dist. cap. 1. & talis non tranitur ad consequentiam, nec es secundum eam, in aliis judicandum, quia nec princeps, ho vult. Inst. de jur. na. §. sed quod principi. Quid si dubitetur. an sit decretalis? recurre ad registrum. 9. dis. ut reterum. 20 dist. de quibus. Praesumitur tamen; quod sit decretalis, si reperiatur inter alias ad instar illius, quae reperitur inter alias moniales. 20. qu.i. quem progenitores. Vel dic, ut 16. d. caj 1. Isiodorus. Verba sunt ad Ephesios hoc solum teneas, quoc si a jure communi discrepat, consulas principem, sed secum dum eam judicare non timeas, si concordat. inf. defide in strum pastoralis. Et nota quod quandoque deviatur a jure communi propter tumultum popularem, quandoque nor ut nont. 61. dist. miramur. inf. de elect. Osius. infra de temp. or. a aures. quod dic, ut not. inf. de renun. §. cui. ver. grave scandalum In rebus autem novis constituendis, evidens debet esse atilitas. ff. de constit. princ. in rebus & de leg. minime. ideo no potest capitulum sine consensu episcopi approbatas, & laudabiles consuetudines immutare. infra de consue. cun consuetudines, & de conces. praeben. ex parte Astensis Ecclesiae. secui de irrationabilibus, mfraco, cum omnes. in fi.

Quando constitutio, incipitarctare? Post duos menses, computandos a tempore insinuationis, seu publicationis, in autl ut factae, no. constitut. in ipsa rub. & respon. 1. colla. 5. infra ne cler. vel mo, cap fin. infra de senten. excommu. novit. elapso ho¬ tempore non potest quis allegare ignorantiam, quia non est singulorum auribus incuicanda. 16. dist. quod dicitis. 12 q.2. qui & humanis. infra de postu. praela, cap. §. quod nec suffici intra hoc tempus excusata est ignorantia sic intellige, 82 dist. proposuisti, in fin. 22. quaest. 4. dixit Sarra. infra eo. cogno scetis secundum Gof. Hoc intellige de constitutione Prin¬ cipis, ut bene probant jura ad hoc inducta. Videtur et iam, quod in constitutione Principis possit ignoranti¬ allegari, quo usque per episcopum loci fuerit pubiicata. in fra de paeni. cum infirmitas. §. i. ideo etiam praecipitur, quo frequenter, & in synodis, & in conciliis provincialibus pu blicetur. infra de excusa. cum olim. Respona. primo. infra de si monia quoniam sunoniaca, §. fin. infra de ludaeis. ita quorundam &c ad liberandam sed dic, quod illud praecipitur proptei mulieres, & rusticos, milites, & alios simplices, qui pos sunt juris ignorantiam allegare ff. de probat. cum de ind bito §.. & tractatur. i quaest. 4. §. ult. alias autem constitutio prin cipis adstringit omnes, elapsis duobus mensibus, ut dixi secus de constitutionibus inferiorum, de quibus loquum tur jura media. quod dicitis, &c. qui & humanis. & de hoc no inf. de cland. despon. §. quam paenam. vers. sane si parochialis & sequi tib. Quid enim de constitutionibus capitulorum, & uni¬ versitatum? certe incontinenti ligant, facta promulg: tione, nisi forte absentes, quibus, nec tantum tempus da bo, nec ipsos limitabo, sed boni judicis arbitrio ho committo, argu. ff. de in inte. rest. divus. & de usuris mora. & a test. testium. & de verborum obligat.I.conimuus. & opti. argum mfra qui ma accu. pos. c. sin. & ff. de jure deliberan. l.a. §. aii prae tor. & de ser. ru prae certo. §. latitudo. Ratio diversitatis, qua re aliud in constitutionibus principis, & aliud inferiorum constitutionibus, haec est, prima generalis, & omnes ad stringit, infra ecd c. sin & dixi supra, §. unde, inl sn. & §. se¬ rerum est subditos, infra de diror. gaudemus. I. respon. C.de incaes nupt. nemini. excepto promulgante, ff. de leg. princeps, & successores, quia non habet imperium par in parem. infi de ele innotuit. Squamvis autem. f. de arb. nam magistratus ff. ad Trebell. ille a quo, §. tempestivum. decet tamen eos ipsas ser¬ vare. C. de lega. digna vox. unde nec ex testamento imperfe cto capere nolunt. ff. de leg. 3. ex imperfecto. C. de testa. ex im perfecto. Instit. quib. mod. test. infir. §. fin. Ideoque cum diffus¬ est eorum jurisdictio, hoc tempore rati sunt ad tollendan ignorantiam, sicut alias praetor aetatem, ad procedendum in publicum, ff. de postu. l. i. §.1. & 2. Inferiorum autem corn stitutio nec generalis est, nec omnes adstringit, sed subdi tos tantum, quia extra territorium, &c. ff. de jurisd. omn. ju¬ dic. I. sin. & quia sententia a non suo judice, &c. infra de cor sue ad nostram. quare minus dabo. Sed quia inferiorum juri dictio aliquando plus, aliquando minus protenditur, li mitare non possum, ut praemisi. Arctat autem ita demum si communis sit, & communem statum non offendat, u not. sup. eod. §. unde dicatur. ideo si claudicet, non astringi infra eod. cum omnes. Sed cum Ecclesia senatum habeat, k16. q. 1 Ecclesia. & quod capitulum, vel major pars facit, valere debeat. 10. q. 2. hoc jus. 7. q. I. factus est, infra de his, qu fiunt a ma, par, cap. c. i. quare non valuit illud statutum, scil & quod absentes non perciperent. nam & hoc juri communi congruit. infra de praeben, cum Apostolum, & not. infr. decler non resi. §. 1. & §. ult. in dist. quae incipit, cum quaeritur, jam so lutum est, quia claudicabat, cum statutum esset, quod su¬ perstites perciperent, successores non. nec enim debet du plici jure censeri idem collegium. infra de decimis, cum n tua. nam idem collegium est hodie, Ebreduni, quod fuit centum annis elapsis, licet non eaedem personae. ff. dejuo proponebatur. & successor in universum jus succedere de bet, ff. de reg jur. haereditas, arg. pro & contra, infra de test. rela tu, 2. §. nomine. Sed contra, ff. de col. I. sin. Ad cujus solutic nem, & hujus materiae plenam notitiam; sic distingu¬ ? Cum quaeritur, utrum standum sit votis majoris parti Isociorum, distingue, utrum societas pertineat commu niter ad eos, tanquam ad singulares, vel tanquam ad coll giatos, & an id de quo agitur fiat ex necessitate, vel con muni utilitate, ex causa rationabili, vel ex sola dependea voluntate: & an consuetudo juvet, aut contradicat. Si vo luntarium est, quod agitur, & tanquam ad singulares per¬ tinet ad eos communio, potior est conditio unius prohi bentis, quam novem concedentium, ff. commun. divi. Sab tius concedentes tamen non possunt prohibere, ff. deser. rusti. praed. per fundum, arg 32. qu. 5. horrendus infra de prob. per tuas, ff. de neg. gest. Pomponius. I. Si tanquam ad collegiatos aut aliquis contemptus est, aut non. Si quis contemptu est potest infringere, vel ratificare, quod actum est, etiams necessario agebatur, infra de elect. quod sicut. respon. I. versic autem, ibi, quod sieos, &c. quia plus obest contemptus unius absentis, quam contradictio multorum in praesenti, infr¬ le elect. venerabilem, §. objectioni, ver. & ex eo. & c. bonae me §. fin. Quid ergo, si quis recipiatur in canonicum de mai dato domini Papae per praesentes, absentibus non vocati: certe contemptus unius, &c. sed hic excusare videtur obe dientia, quia etiam in dubio obediendum est, ut not. infr de majo & obed. §. & ad quid obedient teneatur, vers. quid si dubitetur. ac hoc infr. tic. I. si quando. 19. dist. in memoriam. & in hoc casu vi detur, quod praesentes tantum requirendi sunt: nam in ordinatione Archidiaconatus, requiruntur praesentes tan tum. infra de sent. & rejudxum olim Megalonensis, in fin. Se¬ illud de speciali mandato Papae, alioquin contra, arg infr) de off. Arch ad haec, ad sin vel dic, quod in talibus consueti do Ecclesiae servari debet, infra de elect. in Gene ad fin infrd his, quae fi. a praela sine consensu cap. ea noscitur. & de concess. prae ben ex parte. ad fin. & infr. cap. cum omnes, in fin. & de cler conju¬ cum olim. Sed in quaestione mota dici potest, quod rati¬ ne contemptus non infringet, nisi jungatrationem coad luvantem, puta rescriptum non valere, arg. infr. tit. I. ad audienti. 2. vel quod persona sit minus idonea, infra eod ex parte. in infra tit. i. cum adeo hoc enim, quamvis receptus sit, put¬ rem quod contemptus posset exceptiones in modum ex ceptionis probare, ne per surreptionem promoveatur quis infra de etect. cum dilecti. §. nos vero, & de sent & rejud. cum o lim. quamvis alias hoc non posset, de appella constitutis. §. fin. & di accu accedens. Quid si quidam excipiant, quidam non? no excipientes recipient in canonicum illum de quo agitui excipientes jus suum, in nomine Domini prosequantur qui enim magis temerarie contradixerit, quive devotius obedierit, causae terminus declarabitur, infra de elect. audi tis, cum suis similibus. C. dejudi. rem non novam. §. patroni. ad fi.l.ibi. Sin autem plurimis, &c. Si nullus contemptus est, aut consentiunt in communi, aut non. Si non consentiunt in communi, consensus singularium non valet. infra eod. cun M. Fer. circa princ. ibi communiter deputarunt, &c. c. & cum a cessissent. §.1. infr, declect. cum terra ante si. ibi in unum locum, & & c. quia propter post prin. ibi mox publicetur in communi, & idec qui consensit in camera, dissentire poterit in capitulo, arg infra de elem Gen. ibi. nec etiam electio communiter celebrata, &c & vide quod not. infr. de elect. §. qualiter. super verbo, inconti¬ nenti publicent in communi. Secus, si non essent collegiati sed singulares. ut no supra eo. ver. si voluntarium. Quid si Pa¬ pa mandat, quod aliqui recipiantur, non obstante contra dictione minoris partis, ne dum in herbis vis est, sed etiam in verbis, ut not. infr. de verb. sign. §. quae est distinctio. sub §. dili genter. Nam si dicat, si major pars capituli consenserit, nor videntur valere singulares consensus: sed si dicat. si major pars canonicorum consenserit, ratio quia in primo casu verba communionem collegiatam notant, in secundo sin¬ gularem, & inter hos talis est differentia, ut praedixi. Quio si plures singulariterconsenserint, dantes potestatem uni quod vice omnium in communi consentiant in eundem dic, quod bene valet, dummodo sit de collegio. infra de e lect. quia propter. §. illud. & sic habet quis vocem duplicem infra de sent. & rejudi. cum olim. circa princ. infr. de elect. scriptum est § si partes. & vide super hoc, quod no. infra de elect. §. quae liter. sub c. secunda, per ego puto. Si vero necessarium est, quod agitur, sicut electiones, venditiones, & similia, standum est majori, & saniori parti. infra de his, quae fi a ma. par, cap.c.i.in ra de clect. quia propter ff. de pact. juris gen. §. ult & & seqe nec hi¬ emper considero numerum, ut in dictis Il. & C. qui bonu te pos. I fi, infr.tit.i. pastoralis respon I. Idem: est, si ob commu nem utilitatem fiat, quamvis uni non expediat, ff. pro socn¬ actione. §. Labeo. in auth. de restit. & ea quae parit. in II. imense. § quam ob rem.aol. 4. infr. de po. praela & bonae me. §. 1. imo si ma jor pars fecisset hoc statutu, quod praebenda absentis da retur ad fabricam, valuisset, infra de his quae fi. a ma. par, cap c. fi. & ideo sub praetextu communis utilitatis, non admis titur haec propria, nec iniquitas, seu inaequalitas nutrit tur. ut infra eo. cum M, Fer. & c. ex parte, ut in his probatur, statu tum ob propriam utilitatem in praejudicium successorun factum, ipsos non obligat. Isi. infr. de praeca, cap. 2. de reb eccles non alien. Episcopi, quia succesor, & cap. ut dixi supra eodem. § arctat autem. ita demum, & non habet imperium par in pa¬ rem, ut not. sup. eod. §. ratio ver dii ersitatis. nec ob ff. de col. I. sin ubi confertur natis, non nascituris, quia ibi incertum est, utrum & qui & quo nascerentur, ff. de ju. sed si restitus tur, §. sin. & ideo eis qui non sunt, conferri non potest ut ibi. porro collegio, quod jam est in personis succes¬ sorum, qui ibi ponendi sunt, praejudicari non potest ut hic. & argum. infra de consue. cum olim, utrumque ergo ju stum, & rationabile, & sic concordant. Item conimunem utilitatem potest facere major pars, nisi consuetudo con¬ traria sit, quae privatam tueatur, alias minor pars contri dicere potest, gum infra eo, cum omnes, in fi. respon. 1. & C. di serri praeses, 32 aut. placuim sic. & econtra, consuetudo priva¬ tam utilitatem laedit, quia licet mihi de fundo tuo lapidici nas tollere, te invito, quamvis hoc non liceat, si tibi sint ne cessariae, ne rei tuae tibi commoditas auferatur, quanmvis alii aliter intelligant ff communia praedi. renditor fundi Ssi, ci stat, sed hoc intellige, infra de consue, cap. ult. & de cler conju. cum olim in fin. & de concess. praeben. ex parte, in fi.de suppl neg praela, cap. 2§. 1.qui dicunt consuetudinem Ecclesiae servan dam, verum est, rationabilem, infra eodem cum M. in fi.? Sed & contra consuetudinem potest fieri statutum, propte utilitatem Ecclesiae, si necessitas hoc requirat, authori¬ tate superioris interveniente, arg. ff. de serri. urb. praedi. inre I6 communi. ad quod facit quod nont. anfra devi. & hone. cler. §. 1 in distin. quae incipit. Si quaeris an canonici. & infr. eod §. indistin cte, quae incipit, Cum quaeritur, an capitulum, ut si diversi sunt & causa subsit, ideo ex causa rationabili potior est condi tio facientis, quam prohibentis, etiam socii singularis in casib. Primo, favore libertatis, C. de serro communi monu.I.i Secundo, favore religionis, quando facit id, quod natura requirit fdereli. & sump fu. si plures. & I sunt personae. Inst. d re.di S religiosum, versicul. in commune. Tertio causa pitati: ufr de his queuae fi a major part, cap. c. ex parte. Quarto causa quitatis fovendae, & malitiae removendae, possu uti re commi ni dummodo in nullo laedatur. ff.de servi. urba. praed. quidar Hiberus, in si &I fistulam, §. pen. & ult. nec enun malitiis hominum &c. infratitu .i. plerunque. Quinto, causa reaedificationis, si tamen sine denunciatione reaedificas, sumptus perdis. C. de aedifica priva siis contra quem, si autem socio denunciave ris, & monitus detrahet pro parte sumptus facere, & ti communi nomine reaedificas, nisi intra quatuor menses tibi ad praeceptum judicis, pro parte sua satisfecerit, domi¬ nium rei communis in solidum acquires. C. de aedificiis pr va si ut proponis. Et invitis sociis servabitur pactum in so cietate appositum. f. pro socio. cum duobus, §. item Mela. Secum dum hoc intellige I. cum duob. & fi. communi divi. si. haerede Sed & quidam excipiunt infra de jure patro. postulasti. Lice autem constitutio arctet illos, inter quos facta est, aliquo ties tamen contrario actu tollitur, infra eodem, cum accessis sent. in fine, & cap. cum M. § fina. ibi in derogationem suae constitu nonis, argum. n. 4. 3. privi. sed contra, quia delictum persone & cap. 16. quaestio 6 si Episcopum, infra de exc. cum venerabilis, S mtelleximus, infra de Insti, cum venissent, ad fin. remotis diversi: solutionibus, & tamen ex ipsis insufficientibus, unam e ficientem faciens sic distingue. Cum privilegium impe tratur, vel jus aliud competit, aut circa judicium, aut cir ca factum. Si circa judicium, aut ad agendum, aut excipii dum. Si ad agendum, puta ad decimas, quas nunquan exegeras, repetendas, potest agi intra tempus, quod na tura actionis requirit, & si succedat temporalis in locum perpetuae vel econtra, argum. ff. si quis cau si cum, §. qui inju riarum, infra de voto & vo. re. magnae, §, cum igitur. versicu ex hoc nec extenditur ultra, quia non est verisimile, principen quijura tuetur, &c. C. de inoffi. testa. si quando. infra de elect E clesia. §. denique. Actionum autem maliae perpetuae, aliae temporales, Insti. de perpe. & tempora. act. in rubro & nigro. S. ad excipiendum, aut est limitata, aut non: Si est limitata puta impetravi, ne tenear usque ad quinquennium meis creditoribus respondere, non exceditlimitem. C. de praec. impe. offer. I quoties. & l. rescripta. idem est in exceptionib. fe natis, & aliis temporalibus, ut not. infra de feriis, §. qualiter distinguatur, & dedilatio. §. quot sint ejus. & sequent. Si sit li mitata, aut est quod possit imputari excipienti, aut non. S sit quod possit imputari excipienti, puta potuit perpetu are exceptionem, & haec non fecit, exceptionem amittit infrtit. I. si autem & c. ex parte, &c. praeshyteri, &c. plerunqu Si nihil potest imputari, aut aliquis agit contra illum, cu competit exceptio, aut non. Si aliquis agit. & non excipit fit praejudicium, quo ad illum actum tantum, de quo quae ritur. C. de episc. & cleri generaliter & in authen. ibi signata, pre byteros. C. de excus. tu. voluntarie f. de procu. Pomponius, §. rati.( de conditio. indebi si his qui. & de pact. si unus ex argentariis, pol medium. l. & §. in summa. rersi. ante omnia, infra de offic. ord. d lectus filius. §. pen. & ult. & salvo eo quod sequitur. infra eod rers si a domino faciendum. Quod si is cui privilegium com petit, excipiat, & agatur de jure illius rei, super qua privi legium est concessum, & judexpronunciet contra priv legiu, videtur ipsum reprobasse. infra de senten. & re jud sub orta, §. fin. & fit perpetuum praejudicium nisi fuerit appel latum, ut ibi inauit, & sic no. Goff. Si vero nullus agit, perpe tuo competit: quia quae temporalia sunt ad igendum, &c ff. ded, li mali excep pure. §. fia. ust. de exce C. perpetuae. C. de ex cept si pactum. Sed si privilegium consistit circa factum, aui est impetratum ad faciendum, aut ad non faciendum. S ad faciendum, spatio decem annorum tollitur. ff. denur dinz. l. 1. Si ad non faciendum, aut Papa sibi, aut alii al quid retinuit, aut nihil. Si Papa sibi, vel alii aliquid ret nuit, veniens contra privilegium Papae, vel alii non prae judicat, quamvis quatenus ipsum familiariter tangit, va leat renuntiare, argum. infra quod metus caus. c. pe. & de arbi cum tempore, & de Institut. cum venissent. & de donat. inter dil¬ ctos, & de capel. mo. cap. 2. Sed & contra jus Papae, spati¬ centum annorum a praescribitur. infra de praescript. ad au¬ dientiaon. & cap. cum nobis. & cap. si diligenti, & de confirm. ut cumdilecta. Quid si Papa sibi, vel alii nihil reservat, aut es concessum in favorem Ecclesiarum, aut personarum. S in favorem Ecclesiarum, tunc delictum personae, &c. u dictum est. supra eodem sub §. respon. 1. sed tamen negligen¬ tia obest. & ideo Ecclesia amittit privilegium, si praelatus tanto tempore contravenerit, quod praescriptio sit com¬ pleta saltem 30. anno. infra de privilegiis, si de terra, & cap. ac cedentibus, sed contra. infra de praescript. illud Solu. Dic, quoc privilegium cum contra jus commune concedatur, citi us amittitur, quia de facili revertitur res ad id quod natu ra & jus sibi concesserat, ff. de pact. si unus. §. pactus. versicul quod si non ut tolleret. infra de offic. deleg super quaestionum, §. vero auo. & de censi, cum venerabilis. ibi, nec intelligatur, & c. 8 in privilegio potest intelligi. infra de praescript. sanctorum quamvis, & ibi multos alios posuerim intellectus, sub rub de praescription. rerum mimobilium, §. quae sunt necessaria. su §. hoc quo ad res. versicul. tertium, & tamen circa jus distin¬ guitur, utrum videlicet sit publicum, vel privatum. quoc dic, ut notat. infra de renunciat. §. quae possunt renunciari. Se¬ si impetratum fuit privilegium favore personarum, tun¬ contrario actu, etiam unico tollitur, infra eodem, cum acces sissent. in fin. infra de praebend. pro illorum. C. de pact. inter em ptorem & venditorem, I. commissoriae, & de jure dom. impetran l. 2. non obstante protestatione, infra eodem. cum M. §. ve rum. Et quia de protestatione multa scripta invenio, & ei glosis sparsis modicam utilitatem elicio, & materia fre quens est, & necessaria ad ejus evidentiam, sic distingu¬ Cum quaeritur, utrum protestatio valeat? distingue tu trum sit contra substantiam negotii, de quo agitur, au¬ non. Si sit contra substantiam, ut si recipiatur quis in ca nonicum, habita protestatione, ne praebendam recipiai non valet. ut infra eodem, cum M. & de praebend. dilectus. 1. 26 cap. inter caetera. I. q. 3. si quis objecerit, vel si quis intrat reli gionem, habita protestatione, quod sua teneat, vel pro prium habeat, infra de conver. conju. dudum. & de sta. mo cum ad monasterium, in fin. infra qui cle. vel vo. insinuante, ve si quis contrahat cum aliqua, habita protestatione, quo¬ prolem evitet, infra de cond. appo. c. fin. Si vero non con¬ tra substantiam, subdistingue, utrum fiat extra judicium vel in judicio. Si fiat extra judicium, aut tangit jus meum id est protestantis tantum, aut jus alterius. Si tangit ju meum tantum, possum protestari, & dicere, & faceri¬ quod placet, ex quo jus alterius non offendo, 6. q. 1. Pon tifices, infra de postula. praelat. bonae memor. 2. respon. 1. infra d censib. olm. ff. de acquirend. haereditatib. pro hae ede, & de tribu act. l. 1. §. scientiam. ff. de lega.i. si mihi, & tibi. Licet enim ex pediat Reipublicae, ne quis resua male utatur, tamen ne cuiquam hominum jus suum detrahi debet. Institur. de his qui sui juris vel alieni sunt, §. sed hoc tempore. Justum est enim cuique sua committere. C. deJudaeis. nemo exterus. & ju¬ re proprio quilibet est moderator, & arbiter, C. mandati. re mandata. Sed si jus alterius tangit, aut subest justa cau¬ sa necessitatis, quae protestationem corroborat, aut non. Si subest justa causa necessitatis, quae protestationem corro boret valet maxime, ubi certo de damno vitando. exem¬ pla, infra de offic. or. pastoralis, in fin. i6. qu. 3. §. potest. versicul. i¬ autem. C. de anna. except. ut perfectius. C. de usu. acceptam, infr de procurat, cap. ultim. §. vel si justa causa, infra quod met, cau¬ sa, c. 1. infra de appellat. si justus metus, 7. qui.i. Pontifices. Quod si non subest justa causa, aut protestatio est nuda, aut vesti¬ ta. Si sit nuda protestatio, per contrarium actum tollitur infra eodem. cum M. §. verum. ibi, sine praejudicio. infra, de elect in Genesi versic. sin. Si vero vestita sit, puta conventionalis: est, tunc valet. hoc modo intellige, infra de elect. Cumana circa princip. §. pen. & sic vestitur per pactum, ff. nau. cat stab. I. final. i. respon. versicul. tunc si praedixerit, quia pactal cita servanda sunt, ff. de pact. juris gentium. §. ait praetor, in¬ fra de pact. c. I. Item vestitur cohaerentia consensus, ut si consentio, quod res mihi obligata alienetur, salvo tamer jure pignoris, ff. quibus modis pignor. vel hypo. solv. si debitor. §. 1. Item vestitur cohaerentia expensarum, causa huma nitatis factarum, ff. denegot gest. Nesennius, & derelig. & sumpt. fun. & si quis, §. si prohibente. Quod si protestatio i judicio fiat, semper per contrarium actum tollitur. Sed quousque contrarius actus intervenerit, semper valebit unde si propono, Protestor, quod nihil dico animo conte standi litem, valet. infra de ord. cog. cum dilectus. respon. 1.d testi dilecto, respons.i. Sed si post me loquaturjudex, vel ad versarius, & scribantur verba, & iterum ego surgam, & si ne protestatione proponam verba, per quae fit litis conte statio, recessum videtur a protestatione, argumen. infra d¬ dolo, & contuma. prout, sicut consuevit no. in pacto nudo quod non vestitur cohaerentia contractus, nisi fiat incon tinenti. C. de pact. in bonae fidei, id est antequam contrahei tes divertant ad alia negotia, vel actus contrarios, ff. ad l gem sul. de adult. quod ait, in fin. de duobus reis deben. duos, §. fin & de verborum obligatione, I. continuus, & de testam haeredes pa lam, §. ult. Ideo cauti advocati semper repetunt, & dicun Salva tali protestatione. quam supra feci, sic propono, 8 facit scribi, quia omnia scribenda sunt. infra de probationib quoniam contra falsam. protestationes enim judiciorum d racili admittuntur, sicut dilationes, seu exceptiones, ff. de procur. Pomponius, §. rati. Unde si recusojudicem, vel ab a lio appello, & postea sine protestatione ab eodem dicii peto, vel recipio, vel interlocutoriam audio, tanquam judice, a protestatione videor recessisse, infr de offic. delega gratum, cap. insinuante, & cap. super quaestionum. infr. de testi. cum venissent. infr de senten. & rejud. inter monasterium infr.d appell solicitudinem, ad sin infra de censi, cum olim, ff. de cond. in deb. quod quis sciens, ff.de jud sed & si sasceperit, & l.i. &2. & aliis juribus quae notantur supra eod. sub licet autem, vers. sec impetratum. Et hoc intelligas verum, nisi forte petatur vel detur libellus, vel dilatio ad deliberandum, ff. de judi ciis. non videtur injudicem, 3. qu. 3. offeratur, super quo ride quo no. infra de offic. deleg. §. & qualiter finiatur. sub. §. nec illud, § quando. Quandoque tamen plus prodest protestatio, quan appellatio. C. de filiisfa. l. 1. & 2. lib. 10. Quandoque etian obest, & melius esset abstinere, quam protestari, infr. detest. praesentium. Arctat etiam ita demum, si non sit contra sta tum publicum: nec enim licet canonicis numerum prae bendarum statutum in Ecclesia ab antiquo restringere quia cultus divini numinis non debet minui, sed augeri infra eodem. ex parte. cui multa signantur similia atque con¬ 20 traria, ad quorum consonantiam sic distingue. Cum quaeritur, an capitulum novam dignitatem in ecclesi¬ constituere, vel tollere valeat, vel praebendas augmenta re, vel diminuere, dicendum est, quod si quaeritur de di gnitate de novo constituenda, authoritate episcopi hoc fi eri potest, quia divinus cultus semper augeri debet, 25. qu I. quae ad perpetuam & quaest. 2. decessorum. vers. quaecunque, d consec. dist. 1. vasa. nec obstat infra de consue, cum olim. qui¬ factum narrat, nec enim prohibet, quin hoc facere potuis set Episcopus, vel ibi forte nolebat capitulum consentire unde ibi recurritur ad illum, a quo omnis processit digni 21 tas, 22.dist. cap.1. & 2. Sed si quaeras de augmento praeber darum, subdistingue utrum numerus sit firmatus jureju rando, vel a sede Apostolica confirmatus, adjecta clausula Quod si quicquam contra fieret, non valeret. & tunc subdit, utrum fructus excreverint, vel non. Si fru ctus excreverint, augmentari potest & debet, quis cultus divinus, &c. ut supra dixi. & probatur in authenti. ut determinatus sit nu cleric. ante fin. col. 1. C. de episcop. & cleric in Ecclesiis, infr. eodem. cum M. §. sin. infra de censi. quanto ant¬ fin. Si vero fructus non excreverint, & illa clausula. Quo¬ si quicquam, &c. adjecta est, non valet quod agit. infra di praeben. dilecto. §. quanquam. Sed hoc membrum multas di¬ visiones recipit, ut not. infr. Vt eccles. bene. §. est autem regul. Si autem quaeras de dignitate tollenda, vel praebendarum diminutione, aut constat, quod dignitas, vel numerus constituti, vel confirimati fuerunt authoritate Apostolica vel non. Si constat, quod authoritas Papae intercesserit, lias intervenerit, sine ejus authoritate, nihil diminui po test, argu. infra de jud cum venissent, infr. de confirm. uti vel inu ti.c.I.& 2. & est ratio, ut infrde reg jur omnis ff. de reg jur. nihi tam naturale. Quid si authoritas Papae non intercesserit aut capitulum procedit, in his authoritate propria, au authoritate proprii Episcopi? Si authoritate propria, ni¬ hil valet quod agitur, etiam si confirmatio Apostolica se¬ de per surreptionem, vel in communi forma obtenta in¬ tercesserit. infr. eod. ex parte. Secus si ex certa scientia, infr. eod. cum accessissent. Sed si authoritate Episcopi in his pro cedant, aut habent omnia communia, aut divisa. Si habeni omnia communia, non prodest authoritas episcopi, si ho¬ faciant privata utilitate ducti, inter se reditus dividendu: nec enim fiet episcopus author in facto proprio. arg. f.d authorit. tutor. pupillus. recurritur ergo ad Archiepisco pum, vel ad Papam, argum. infr. dejur. pat. nullus. Secus di¬ cerem, si fabricae, vel aliis, quae ad divinum cultum spe tant, ipsos reditus assignarent, argum. infra de his quae fiun major. part. cap. c. ult. & de test. c. pen. & ult. Quid si capitu¬ um divisum est ab Episcopo, aut paupertas E cclesiae ho¬ requirit, aut alia justa causa, aut non. Si divisi sunt, & cau sa subsit, valet quod agitur. Sed si causa non subest, non valet, & secundum hoc intellige. infra devi. & hone cle. quo niam infra, de Instit. c. 1. &c. authoritate infra de his, quae fium a praela. tua nuper. &c. sequ. & infra de denat. pastoralis, 16. q. 1. t. sin. de conse. distinct. 5. jejunia. ff. de decre. ab ord. fac. quod se mel. ff. dejur. deliber. ait praetor. praetor enim neminem vo¬ entem transigere, audiet sine causa, ff. de transact. cum hi. 5 ultim. igitur oratio. ibi, in causa hoc erit requirendum, &c. Sub distinctio autem, quam facio, scilicet utrum negotia con¬ creta sint vel discreta, comprobatur. infr. de rescript. edoceri f. de neg gest. cum actum, & de minoribus etiam. §. 1

IN futurum etiam arctat, nec trahitur ad praeterita. infi¬ eod. cognoscentes, 30. dist. ante triennium, C. ae leg. I leges. ad quorum contrariorum solutionem, sic distingue. Cum quaeritur, an constitutio de novo promulgata, trahatui ad praeterita, distingue utrum jure naturali, id est divino consonet, & tunc ad praeterita trahitur, infr. de usuris, cum tu. Vel juri positivo antiquo, per quod idem praecipieba¬ tur, & tunc si quaerebatur de beneficiis percipiendis in praejudicium illorum, quibus jam provisum est, non tra hitur. infra cap. fin. Sed si quaeritur de ordinibus percipien dis, tunc bene trahitur. infr. de elect. cum in cunctis, §. hoc sa ne & de consuetudi. c. 2. & de instit. c. 3. §. 1. & 2. Vel de nove omnino promulgetur, & tunc non trahitur, nisi de ipsi praeteritis in constitutione specialiter caveatur. infra eod t. ult 10. qI. sic quidam, C. de legi. leges. & de sacros. eccl. I. pen. C nte pen. infr.tit.i.ad audientiam. 2

Quae sit poena non observantium Etcerte si quis eas non habet, arguendus est de ne glectu, qui habet, & non observat, de temeritate corripi¬ endus, 20. distinct. si decreta. quod si correptus, in contem¬ ptum Romanae Ecclesiae servare noluerit, haereticus est censendus, 20. distin. de libe. insuper salvis aliis poenis, quae non observantibus per singula jura, singulariter irnpo¬ nuntur. Illud in summa notandum est, quod qui consti¬ tutionem concedere potest, potest & ipsam interpretari, nfra de seque. pos. c. i. infr. de sen. excom. c. inter alia, C. de leg l. 1. & I. sinal. C. de leg. I. 1. Item consuetudo interpretatur constitutionem, f. de leg si de interpretatione, & l. minime, in fra de consue, cum dilectus, § dictus, in fin. Item interpretatu magister, C. de profes. Ii. lib. 11. Iteminterpretatur & judex ff. de legi. nam ut ait: Aliquando etiam minor interpreta tur mandatum majoris, infra de postu. praela. cap. 1. §. nec ra let, quae autem interpretatio sit generalis, &c. not. infra tit. §. & de ipsius interpretatione. Extra summam notandum quod judices tenentur sequi constitutiones, non sensum proprium, infra eodein.c.i.& c. innitaris. Et quod nemo de¬ bet privari jure suo, sine culpa sua, infr. eodem,. cognoscentes. Et quod prohibito principali, prohibentur omnia ex eo descendentia, infr. eod. nam concupiscentiam. Et idem juris est in utroque connexorum. Et quod est de similibus pe ad similia procedendumt infr. eod. translato, & infr.tit.i. inter cae¬ tera