Titulus 15

De Frigidis, & Maleficiatis, & di Impotentia coeundi. XV. Rubrica

SUMMARIA. hmpurentia cocundi quid su. Et quae impediat matrimonium 3. Etquot ejus species 2 4 Multersi ita lata sit, quod non posssit cognosci, quid juris K quid sivitio pulvae mortuos pariat.5 6 Et quid si naturaliter sterilis sit, vel vitiosa 7 Violentia accidentalis quae dicatur 8 Impotentia occulta accidentalis, quae dicatur 9 Homo si taliter maleficiatur, quod non possit cognoscere uxa rem suam, sed bene reliquas, an dissolvatur propterea ma tromontum io Divortium qualiter & quando fieri debeat propter nmpoten tiam coeundi u Corrupta si dicat, quod maritus sectus est, vel defectum membr paitur, an fit ei standum 12 Maritus frigidui si facit uxorem corrumpi. ut dotem lucretur quid juris: 13 Vir si non est maleficiatus, nec naturaliter frigidus, sed quas naturaliter frigidus inovetur & erigitur, sed nulluenm perficit, vel habeat duas virgas, &c. quid juris 14 Multer si dicat, quod vir non potest eam cognoscere, allegam super hoc defectum membri viri, quomodo fieret. Et qui si allegat magnitudinem membri viri, dicens quod non po test ipsum tolerare. 13 16 Vir si habet membrum nimis carnosum, an propterea solvetu marmonuum

TRiplex est genus hominum, aliud calidissimum, aliud frigidissimum naturaliter, aliud tem peratum, & quoniam per calorem aliquan do impedimentum nascitur, quo matrimo nia contrahi prohibentur, ut in illo, qui prae nimio calore cognoscit matrem & filiam. vel duas sorores vel duas cognatas, de quibus plene dixi sup. de ei, qui cogn consan. uxoris suae, dicamus de impedimento, quod ex frigi ditate provenit, quoniam maleficiatus huic aequiparatur apponamus rubricam de Frigidis & maleficiatis. Vel sic: In ter alia impedimenta matrimonii, de quibus tractare in caepimus, frigiditas & maleficium inveniuntur, dicamu ergo de ipsis. Vel sic: Quoniam in matrimonio tria bon notari consueverunt scilicet fides, proles, & sacramentum ut no sup. de mairi. §. & quare. & prima duo non cadunt ir matrimonio contracto ab illo, qui non potest reddere de bitum: videamus defrigid. & maleficiatis, qui non haben potentiam coeundi, & quia nedum isti, sed & alii impo¬ tentes sunt, dicamus generaliter de impotentia coenndi qua matrimonium non tam constitutione canonica, quan naturaliter impeditur enucleantes, Quid sit impotenti coeundi, Quot ejus species, Quae impotentia coeundi in pedit matrimonium. Quae non, Qualiter & quando divor tium ob hanc causam fieri debet.

Quid sit impotentia coeundi. Et quidem vitium seu defectus naturalis, seu accidentalis que quis impeditur alteri carnaliter commisceri. ut in inferio ribus apparebit

Ouot eius species.: Duae nam ut apparet in descri¬ ptione. Alia naturalis, Alia accidentalis Sed naturalis aliquando contingit propter defectum ae tatis, tam in homine, quam in foemina, & sic est communi utriusque sexus. Aliquando propter frigiditatem nimiam & haec masculina, quia tantum in homine locum habet Aliquando propter nimiam arctationem, & haec in foemi na. Accidentalium autem, Alia violenta, Alia occulta

Quae impotentia coeundi impedit matrimonium, quae non Naturalis impotentia communis utriusque se xus, est temporalis. nam adveniente pubertate expirat. ergo quandiu durat, tantum impedit matrimonium contrahen dum, ut 30. q. 2. §. unico. inf. eo. quod sedem. inde dicitur, quoc omne delictum cadit in impuberem praeterquam delictum carnis, quare minor 14. an masculus de adulterio accusar non potest. infra de deli puer c.i F de adulte si minor a ann 8 breviter de hac impotentia & matrimonio talium, dicu plene not. supra de despons. inpub. Masculina vero naturali impotentia, scil. frigiditas, in homine perpetua est: & in pedit matrimonium contrahendum, & dirimit jam co¬ tractum. ut 33. q. 1c.1. & 2. inf. eo.c.. & 2. & c. laudabilem. & ta lem frigidum appello castratum, ut infra vers. accidentali autem. nec dicitur in hoc casu matrimonium contractum dissolvi, sed a principio nullum fuisse. ut in authent. de nup §. si vero, col. 4. Foemina autem, id est arctatio in muliere, ve aliud instrumenti impedimentum a natura contractum mfr. eod. ex literis. aliquando illud impedit, & dirimit, ali quando non dist. enim utrum possit ei subveniri opere mi¬ dicorum sine gravi periculo corporali, & tunc non impe dit, nec dirimit, alias si nullo modo juvari possit, vel pe test seqd tamen grave periculum imminet, & impedit, &d rimit. infr. eod c. fraternitatis. §. hoc autem. & §.i. vers. nos tamer quia non potest esse uxor quae apta non est ad viriles an plexus. vel quia instrumentum naturale impeditum es aut quia deest competens, quia forte vix potest minger unde perinde est, ac si non haberet. mfra eod. ex literis, & fraternitatis. respons.. §. 1. argum: ff. quod cujusque universi. I.i ad fin. & qui satisd.cog. quoties. & de author. tuto nulla differen tia. & supra de translat. episc. inter corporalia §. sed neque und dicit I. quod mulier, quae ita arcta est, ut mater fieri no¬ possit, non est sana. imo redhibitione est, situt & illa qu¬ nullo modo purgatur, & quae bis in mense purgatur, qui re patet, quod semel in mense purgari debet. Sin auten sanari posset, perinde habetur, ac si nunquam morbosa fi isset. ut ff. de redhib. act. quaeritur. §. mulierem. & duab. Il seque tibus. Quid si ita lata sit, quod non possit cognosci, ut d facto fuit apud Crassam. Item quid si vitio vulvae mortuo pariat. Item quid si naturaliter sterilis sit, vel alias vitios corpore: vel si vitio vesicae collectum humorem conti nere non potest: sed in lecto mingit, vel inter coxas, quan do debet reddere debitum? Non turberis: nam simili¬ & turpiora audiuntur, nec sunt talia ab animarum medi cis ignoranda. & videtur, quod haec impediant & diri mant, cum duo bona matrimonii deficiant, & caus¬ principales, & finales, propter quas matrimoniun contrahitur, scil. fides, & evitatio fornicationis, & susc¬ ptio prolis, de quibus dixi supra de matrimoniis §. & quar praecipuum. munus enim foeminarum est, concipere, & con ceptum tueri, & tales sunt in redhib praeterquam ilia, qua naturaliter sterilis est, ut ff. de redhib ac quaeritur. resp. 1. & §. & 2. Dicas, quod qualitercunque impotens sit ad carnal debitum reddendum, matrimonium impeditur, quia di¬ eret. non dist. ut infr eod. quod sedem. secus, si cognoscibil sit quocunque modo: quamvis concipere non possit, ut i lecto mingat, vel mortuum pariat, quia hoc edictum pro hibitorium est, ut supra de sponsa. cum apud. nisi forte domi nus Papa contrarium responderet. Haec autem omnia ir telligas, quando inter potentem & impotentem contr¬ ctum est matrimonium ignoranter. nam si ambo scian impotentiam, & volunt simul contrahere, vel post contr¬ ctum simul remanere, hoc quidem poterunt: non tame eredas, quod sit matrimonium, sed est decretum, quia qu talem habere non potest ut uxorem, saltem habet ut sore rem, aequa lance mulier habebit maritum ut fratrem, u infr. eod laudabilem. respon.i.vers. quod si ambo. Idem videtur, solus potens scivit. arg. supra de conjug lepro proposuit & caj ulti. & de conver conjug, quidam intravit. & ff. de I. commissori 12 Quid si uterque ignorat? Habet locum divortium, u dixi. Sin autem solus potens ignorat, in potestate suaeri utrum velit divortium celebrari. arg. supra de eo qui dux mmatrim, quam poll per adult.c.i. & cap. veniens. & not. supr de praebend. §. qualiter. Utrum potens semper praesumitur ff. de probae verius nec enim credibile est, quod potens scien ter contrahat cum impotente infra eod consultationi. Sed scientia probetur. cogetur eam retinere tanquam soror ut dixi, quia ecclesia Rom. ita consuevit judicare. sic pote intelligere decr, praecipientem, quam alii dicunt consiliun praebentem. infra eod consultationi argum. supra de sent. e re jud. incausis. 10. distin. quis nesciat II. qu. 2. nolite nec obstat. 3. q. I. integritas. ubi dicitur, quod castitas suaderi potest. no imperari, quia illud verum ab initio, secus ex post facto ut supra qui cle. vel voventes, capit. ultim. supra de bapt. & eju effectu mejoris. §. ium quaeritur. versic. verum an sin. & destat monach cum ad monasterium. in sin. Et potest dici has decre tales intelligendas, quando tale quasi matrimonium con trahitur publice, & in facie ecclesiae: nec ipsum quas matrimonium debet scienter admittere sacerdos, nisi po tens publice voveat, quod ea vivente non adhaereat alii ideo postea praecise cogetur argument. 33. quaestions quo Deo pari. & infra eodem, fraternitatis. §. I. versicul. vel nisi se voto & de voto solenni, & simplici dic. ut notatur supra qui cle vel voven. §. si quis povens, quis non, quidam tamen dicunt quod arctatio non dissolvit matrimonium. & sic intelli gunt dictum C. infra eod consultationi. sed reprobantur, inf¬ eod fraternitatis. alii sic exponunt literam. ibi, Romana ta men ecclesia consuevit, &c. subaudi, consulendo & mo nendo: non diffiniendo, vel sententiando, & haec est com¬ munis opinio, potest & illud dici, quod quamvis matri¬ monium non rescindatur ad petitionem scientis, quive expressum votum emisit, vel saltem tacitum praesumitur emisisse, tamen si talis cum secunda muliere contraxeri matrimonium, tenebit; quia votum simplex quamvi impediat, non tamen dirimit matrimonium jam contra ctum, quod dicut notat supra qui cler. rel vop. §. quis voven; Sed certe nullum jus dicit, quod aliquis compellatur tal¬ retinere. Sed quid si consentiunt simul morari? Hoc pos sentfacere, mulier tamen potest esse uxor, sed potest re neri tanquam soror, sicut enim expresse loquuntur dicti jura. infr. eod. consultationi & c. laudabilem. respon l. 1. ad sin ibi quid si ambo consentiunt, &c. qui d. vivere possunt caste si mul morantes, quid ni? nam hoc facere possunt & si veri esset matrimonium inter ipsos. 33 quaest5. quod Deo pari. sec nec coguntur votum emittere. 33 qu. 1. integritas. intelliga ergo, quod quamdiu in eis placebit, sic morabuntur, ne¬ ecclesia virum quamvis peccantem cum alia, corrigeri poterit de occultis. 33. q. 5. Christiana. sed necvir. nisi prime ex causa provocet ad divortium, cum effectu impetrabi ab ecclesia licentiam cum alia contrahendi, & hoc quic quid supra not. fuerit, est tenendum. Accidentalis autem violentia dicitur, quae violenter infertur ut sectio, qua im peditur spado, id est is qui spada seu alio gladio virilia a misit, matrimonium contrahere, & si contraxerit, separa¬ bitur, ex quo sectio praecesserat. secus, si post matrimonii contractum accidisset, nam ex quo semel tenuit matri monium, nullo impedimento superveniente, tollitur, u not supr de matrim §. I. & S. quis sit ffectus & S. ult & de spon/ duo. § quae quib. vers aut uterque de praesenti, & supra de conjus lepro sic intellige insra eod. quod sedem. & 32.qu. 7. illi qui sani & 32 q fin. hi qui matrimonium. & q.i.dixit. Quid si dubite tur, utrum praecesserit, vel non? Praesumitur quod impe dimentum matrimonium praecesserit. arg. C. de aedil act3 & secundum hoc sectio impedit & dirimit. super quo vi de quod not supra de cor.vitia §. & quae impediebant. versic. i cunucho. Quidam autem dicunt quod hac impeditur ca stratus sic scripsit T. & male, quia castratus idem est, quoc frigidus: unde dicitur caste natus, ut no. supra de cog. §. qui potest adoptare & legitur in Inst. de adopt §. sed illud, est tamer verum, quod promiscue utimur his verbis: spado, castra tus, cunuchus. sed vera significatio se habet, ut dixi, eunu chus autem ad utrumque se habet, & accedit. supra ut lit non contest. quoniam frequenter. §. si vero aliter. fuerunt tamer qui dixerunt, quod spadones contrahere possunt, qui¬ matrimonium in quibusdam est humanitatis solatium 3741 mopriarum. arg 33. q5. quod Deo pari. & male. & probavi & probatur ff. de jure do si serva. §. si spadoni: secus, si saltem unum testiculum quis haberet, quia talis contrahere pos set, & sic potest intelligi. I sin fi de liber. & posthu sed est quae si tum. §. spadonem. & ff. de aedil. edict. aediles. 9. filius. nam & hi¬ militat. f. de re milit. qui cum uno. ideo etiam dicit Lquo¬ spadonum multa sunt genera. F. de verbor. signif. spadonum Occulta vero accidentalis impotentia est illa, quae pro¬ venit ex maleficio seu violentia aliqua. & gladio. aliquan do enim maleficiantur homines, ita quod redduntur im potentes omnibus, praeterquam uni. hoc maleficium vo catur sortilegium, sive factura. & si illa uxor sit, bonun videtur tunc sortilegium. cum adulterium vitetur. und hoc modo fuit maleficiatus Comes quidam, quia, ut fer tur, & ut ego intellexi ab his, qui veritatem noverant, per 30 ann stetit, & amplius, quod non poterat cognoscere nis uxorem suam, sed postea evanuit. Item aliquando malesi ciatur homo adeo, quod non potest cognoscere uxorem suam sed bene cognoscit omnes alias, & si tale ma eficium se quatur, matrimonium jam contractum non dirimit, sicu dixi de aliis impedimentis, supra vers. prox. Si vero malefi cium praecedit, & matrimonium sequatur, ut quia con eubina sua maleficiaverat virum amasium suum; ita quo aliis impotens reddebatur, sicut multae inveniuntur, ve quia specialiter fuit factum maleficium, ne cum illa. cun qua volebat contrahere, posset aliquatenus rem habere refert utrum impedimentum sit temporale, vel perpetu um. Si temporale est maleficium. nullum praestat imped mentum matrimonio. Si vero sit perpetuum, impedit con trahendum & dirim itjam contractum, ut 33. 4. 1. si per sort¬ arias. Sed quomodo scietur, an sit temporale, vel perpetu um? Respond. ab initio quodlibet maleficium praesumitu temporale: quia omnis homo pubes creditur potens a¬ coitum: sed ex quo per triennium cohabitaverunt simul dantes operam studiosam carnali copulae: si adhuc dura impedimentum praesumitur esse perpetuum, ut inf. eo. laudabi lem. &c. ult. Quidam tamen Doctorum sentiunt in contrari um, dicentes, quod nullum maleficium separat jam contra ctum, nec est ex consuetudine Romanae ecclesiae, quo¬ separetur, unde dicunt, quod illud capitu. si per sortiaria hodie non tenet. & est ratio, quia omne maieficium tem porale solvi potest sine divino miraculo, saltem per eun qui ipsum induxit, quia quicquid ligatur. solubile est. arae infr. eo fraternitatis. §.i.vers. nos tamen & auth. de nup. §. nuptia¬ & facit pro eis exemplum Comitis, quod not. supra eodem versicul occulta. Sed opinio istorum omnino est abjicien da, tanquam dura, & nimis onerosa: quoniam praestare materiam homicidio et adulterio, si homo staret cum uxo re, & eam cognoscere non posset, cum esset potens & ido neus aliis mulieribus. Item nec semper solvi potest per il lum qui fecit, vel quia maleficus mortuus est, vel quia per ditum est maleficium: vel quia maleficus non potest, ve nescit delere. Item secundum Goffre. rationabiliter pro batur eos male sentire, quoniam duae causae principales propter quas contrahitur matrimonium, ut dixi supr¬ pers. quid siita. & in tali deficiunt; sed ipsis duabus defic entibus, matrimonium nullum erit: ideo tene ut dixi Tan. sit etiam aliquando maleficium, ne mulier concipi at, vel abortum faciat, quod dicut not. infra de hom. §. qui¬ fit homicidium. vers. post infusionem. & ibi habes de poculo ama torio

Qualiter & quando dirortium obharccan sam fieri debet, Quidan fapientes dixerunt, quod si causa frigiditatis, vel sectionis vel arctationis allegatur, statim divortium celebrari po test, quoniam ista impedimenta sunt manifesta, ut infr. e c. 1. Si vero maleficium allegat, tunc expectatur trienni um. in authent. de nupt. §. per occasionem. Et dicit, quod quam vis probabiliter moverentur, tamen indistincte credit tri ennium expectandum, nisi manifestissimis signis & pro bationibus constet, illos frigidos esse, vel mulieres arctas sic intellexit infra eodem, laudabilem. Sed & audeo dicere quod utrique erraverunt, salvo honore eorum, nec put¬ quod hoc scripsisset T. si circa hanc materiam perspicaci ter studuisset, unde omnibus cancellatis, sic dist. Si divor tium celebrari petatur ob impotentiam coeundi, & mascu lida impotentia allegatur naturalis, puta frigiditas, au masculus provocat ad divortium, aut foemina. Item au masculus explevit 18. annum, aut non. Et si quidem mascu lus major 18. ann. ad divortium provocat, & uxor confite tur hoc, quod maritus asserit; dico tempus arbitrarium aut unius mensis, aut trium, aut anni, per quod debent si mul morari. & praestabunt sacramentum, de quo habe infra eod. rersicul sed vir. & seq quibus elapsis, si per rectun judicium ecclesiae potest probari virum impotentem, di vortium statim celebrabitur; & mulier nubat in Domi no, sed viro indicetur, ne aliquam ducat, si autem duxe rit, subaudi. & cognoverit reus perjurii habebitur, & prio 14 connubia reparanda erunt etiam ipsa muliere contr¬ dicente, si fuit conscia fraudis, argum. ff. ad leg Jul de adul¬ xor. §. Judex. & §. ultim. Si vero non fuit conscia, potes eam repellere objectu adulterii argum. 3l. q. 2. de benedicto 9. 5. nihilominus. secundum Da. Est autem hoc rectum ACicium, masculus urabit se naturaliter frigidum, id est se non posse cognoscere aliquam mulierem, nec moveri ad voluntatem coeundi. nam si aliquoties moveretur, sec non posset perficere, non esset naturaliter frigidus, ut in fra dicam. versicul si vir. & rersicu. seque mulier jurabit, quoc nunquam vidit ipsum moveri, nec virgam erigi, licet se cundum magistrum meum, eam diligenter manu palpa verit, & omnem diligentiam adhibuerit, ut opus carnal¬ sequeretur intra tempus elapsum a judice statutum, & qui libet habebit 7. propinquos, vel si non supersunt vicino bonae famae qui jurabunt, se vere credere, quod conjuge juraverunt, & sic divortium celebrabitur. sic intelligo infi eo. c.i. resp.1. & c. laudabilem §. sin autem. sed hi septem compurga tores cognoscere debent conversationem personarum arg. infr. ae purg. can. quoties. & tap. cum P. Manconella. & capi cum dilectus. tamen nec illud omitto, quod membrum vir inspiciendum est, sicut per experientiam sum edoctus quod dic, ut not. infr. kod. vers. sin. Sed nunquid sufficit, si re cipiatur sacramentum a duobus, vel tribus propinquis vel ipsis deficientibus, aliis bonae famae, vel necessarius es numerus septenarius completus? & quidem videtur, quoc duo, vel tres sufficiant: quia in ore duorum, vel trium, sta omne verbum supr. de test. cum esses. & c. relatum. Item qui¬ numerus compurgatorum arbitrarius est, ut apparet mfrd purg. cano quoties, & cap. ex tuarum. Item licet in accusatio ne episcopi Cardinalis requirantur 72. testes, tamen tres vel etiam duo bonae opinionis sufficere videntur. 2. qu. 4 prae sul. &c. nullam. & §. sed hic vel speciali. & facit ad hoc quoc notatur supra de testa. §. quotus numerus. sed non puto quoc in tam solenni & periculosa causa cum non inveniam ju expressum, a numero statuto recedere debeamus. argu C. de fideicom I. sin. 20. distinct. de quibus. 42. distinct quiescamus supra de translat. episcopi inter corporalia. §. sed neque. suprad decim. ad audientiam ff. de postuland. l. 1. §. pueritiam infra qu matrim. accus. possunt videtur. supra de sentent. & rejudit. L. fin nec enim in hac causa utendum est argumentis remotis vel consuet. aliqua contra constitutionem Rom. eccl. su pra de sponsa. duorum, cap sin. & argum. de testi. licet ex quadam in sin. Idem dico, si mulier procurat ad divortium, & vi idem confitetur, sed tamen si vir cum alia contraxerit, ju rantes scilicet contra conjuges, rei perjurii habebuntur & poenitentiam agent, & insimul revertentur. apparete nim modo quod causa odii & suggestione diaboli hoc fa ctum fuit. ut infra cod.c.i. §. si autem. & c. laudabilem. in sin. E 33 4.c.l. & 2. nec in supradictis videtur distinguendum el se, utrum mulier virgo sit vel corrupta. ex quo uterque im potentiam confitetur, ut patet infra cod. c. I. respon. I. & c. lau dabilem § sin autem. secus, si alter neget, ut apparet in se quentibus. Quod si marito provocante ad divortium ei hac causa mulier asserat se ab eo cognitam, puto standun verbo mulieris, nisi vir ea convinceret per aspectum; ut in seq vers. quamvis c.videatur dicere, quod in noc casu stan dum sit verbo viri, ut supr. de desponsimpub. duo pueri. vers fin sed non obst. quia ibi sive cognovisset, sive non, poterat ma trimonium confirmari impediente justitia publicae hone statis, unde creditur ei in praejudicium suum. Sed si muli er se cognitam afferat ab eodem, in casu isto merito ei cre di debet, quia, ut credo vix invenietur aliqua, quae hoc al sereret nisi verum esset, cum sciret sibi praejudicium gene rari, maxime quia tales consueverunt colaphizari stimu lis satanae, ut supra de eo qui cog consan uxo suae .c. sordanae. It. quia cum rea sit, & nihil praestiterit, absolvenda est ut 64 ult. C. de probat. actor. & de eden. qui accusari. nam & multi in currerent perjurium, ut possent dividi ab uxore, & nor creditur contra matrimonium, ut sup. de eo qui cog, consant uxoris suae super eodem. credendum est igitur mulieri, qua pro matrimonio confitetur. sic alias exponitur. supra di clandestin. despon. c. 2. quod dic. ut not. supra de clandestin. de spons. §. utrum cland. vers.I. & seq. Sin autem maritus assera se cognovisse uxorem, muliere contradicente, & divortium petente, standum est verbo viri, qui caput est mulieris, u supra de despon impub. continebatur. & 33. qu.i. si quis acceperit nisi mulier ipsum convincat de perjurio per aspectum cor poris. ut 27 quaestio.i. nec aliqua supra de probat. proposuisti. E cap. penultim. quod dic, ut notatur supra de probat. §. & quo sunt species. versicul. octavo. fit etiam probatio per inspectio¬ nem, ergo si mulier sit corrupta, caveat cui nubet, quia standum est verbo viri, nec corrupta se potest virginem ostendere, cum non sit: unde secundum hoc intelligem fra eod cap. 1§. illa autem. & quod dicit, cur tam diu, subaudi maxime, quia idem & si ab initio reclamasset, ex quo ma¬ trimonium contractum erat: sed & quia tam diu tacuit est major praesumptio contra ipsam argumen. in his qua not. supra prox versi. quod si marito. Sed alii dicunt, quoc ille vers. corrigitur per sequentem, quod mihi non place nam & possit salvari aliter, ut scilicet mulier corrupta co trahens audiatur. si in novitate, scilicet intra duos mense proclamaverit. & si maritus ipsam se asserat cognovisse, u infra eodem. cap. 1. §. fin. & argum supra de conver. conjuga. e. publico. sin autem per annum, & dimidium taceat, poste non auditur argum supra de sponsa. ad id quod & sic expre¬ sim loquitur infra eod. c. 1. §. illa autem. tu vero etiam & ho objicias, & dictum §. illa autem. intelligas in corrupta: se quentem vero in virgine. quamvis in utroque vir muli¬ 1 rem se assereret cognovisse, sed virgo ipsum per aspectun convinceret, quod corrupta facere no potest. Sed qui¬ si corrupta dicat, quod maritus sectus est, vel defectun membri patitur? & quidem audienda est in hoc casu: u patet in his quae not. supra eod. §. proxi. versic. accidentalis. infra eod. §. versicul. final. sed coram quo fiet haec reclama tio? dic ut not. supra de despons. impub. §. sin. versicul. sed coran quo. Et quid si maritus frigidus ipsam corrumpi faciai ut dotem retinere possit. Et quid si uxor faciat se corrum pi, ut partus, quem ab amasio suscipiet, in haereditate fri gidi succedat. nam multae fraudes & diversae circa hujus modi adhibentur, ut patet infra de poen. officii. nec jus ne magister posset commode, sive de facili hujus fraudibu obviare. multae namque viae sunt ad malum hominibu paratae: ut in authentic. de nupt. §. initiores. unde si citra ho jus conderetur de novo, forte ipsius obtentu contingere mille millia matrimoniorum legitimorum solvi proxime quod infirmitate legitima retineret, quare recte dictum est, quod nullum jus per omnia sufficere potest: ut not., si pra in prooemio, versic. qui ergo diversa. & ideo de duobus mi lis minus malum eligendum est. & ad ea quae frequentiu contingunt sunt jura adaptanda. de rebus aubiis. quoties,. inf eodem de regul. juris estote f. de leg. nam. ad ea super hoc etian vide quod not. infra de po §. quibus, & qualiter. sub §. quidd muliere. Sed si vir dicit se moveri ad coitum, vel quia alia mulieres cognoscit: tunc patet, quod maleficium alleg¬ tur. & ideo per triennium continuum debent simul mo rari ad praeceptum judicis, licet Goffred. dicat, quod non est vis in praecepto judicis: quia non invenitur in jur cautum, sed tamen, quo ad mentem, videtur hoc satis ca tum per hoc, quod debent confiteri peccatum, ut sequi tur. ergo non invenitur, quod tempus, quo simul fuerun ante confessionem, non debeat computari. hoc etiam in venitur satis infra eodem, laudabilem, in principio. ibi, indul gendum sit, subaudi, a Judice. nec obst. sed concordat. in fra eod. literae, quia liget ibi post octo annos videatur, quo petitio facta fuisset, tamen intelligi potest. quod causa fr it antea diutius ventilata, & ad praeceptum Judicis poeni tentiam egerunt; & simul cohabitaverunt, sicut manif¬ ste invenitur in I. respons. ad sin. ibi, qui post plures termi nos, subaudi a Judicibus datos, ut innuit, qui per trier nium contineant, sententia divortii fertur. & sic intell ge. §. quo circa. ergo ad praeceptum judicis debent simu morari hoc modo: Confitebuntur ambo peccata su¬ quia aliquando infirmitas ex peccato provenit: ut infr de poenitent. cum infirmitas. & injungetur eis, recepto sa cramento, ut simul habitent, & bona fide det uterquee peram cum omni diligentia ad debitum carnale hincind reddendum: vir in perficiendo, mulier in patiendo: it¬ quod neuter aliquam fraudem adhibeat: nec per ipsun stet, quo minus carnis copula subsequatur: & si sic pos continuum triennium simul cohabitaverunt, & in capit trienni veniant iterum ad episcopum, dicentes, & juran tes, quod sicut promiserant, fecerunt, nec potuerunt eff ci una caro, tunc recepto illorum juramento, & propin quorum, sicut notat. supra versicul. si divoriium. & sequem matrimonium dirimetur, & dabitur utrique licentia con trahendi, ut notatur supra versicul sed quomodo, & habes in fra eod, capit ultim. 34. quaestio. 1. si per sortiarias. Verum dic potest, si simul cohabitaverunt per octo annos, vel circ¬ & sine praecepto judicis, & non reperiatur quod vir ali quam cognoverit, tempus arbitrarium erit: quia praesu mitur vir frigidus, ut mfra eodem, capitu ultun. sic intellexi Goffr. sed semper tutius est quod a tempore praeceptiju dicis, debeat triennium computari, ut patet ex praemissis si dicas periculum est ex quo tanto tempore simul steterunt respondeo, imputet sibi, quia tam diu tacuit. infra eodem capitulo primo ff. de exception. do. pure §. final. Sed quomo do intelligemus id, quod dictum est de continuo trien nio: nunquid intelligi debet quod circa hoc debeant stu dere die ac nocte? Non puto hanc mentem, sed sufficit quod per majorem partem anni, maxime per versic. con tinuum, quo consueverunt homines ad luxuriam fortiu incitari, simul cohabitaverunt, & bona fide operam dede runt. argument. ff. de aqua quotid. & aestiva. l. 1. § duo auten genera. & §. quod autem. ff. de serritutibus urbanorum praedio rum, foramen. & l. servitus. quod si infirmitate, vel alio ca su impediatur, videtur tempus restituendum esse argi ment. ff. de itiner. actuque prirato. I. prima § secundo, 3. 4 & argumen. contra, ff. de statu liber. cum haeres. §. Siichus Quic si per maritum stet, quia non vult cohabitare, vel per mu lierem? dicas excommunicandum eum, per quem sta bit, & cautionem idoneam exigendam ut cohabitet. ar gument. supra ut lite non contestata. quoniam. §. ultiino & in fra titulo primo, capitul. primo, 2. & 3. Quid si vir non es maleficiatus, nec naturaliter frigidus, sed quasi naturali ter frigidus movetur & erigitur, sed nullatenus perficit vel habet duas virgas, una impedit reliquam, vel quan cito apponit virgam semen spargit: vel bene immittit sed non perficit. multa talia, & consimilia de facto habu coramme: tam in judiciis, quam confessionibus quo tidie poteris experiri. & dicas in talibus, quod si potes juvari electuariis, vel medicinis aliquibus, planum est; s non potest in aliquibus exhis, consulendus esset Papa tamen si puella virgo sit, & uterque confireatur, in om nibus his spectandum erit triennium, quo elapso, quas naturaliter frigidus, quem mulieres de provincia vulga¬ riter debarbatum vocant, forte poterit dividi, secundun ea quae dixi de naturaliter frigido, tamen tutius est, quoc Papa super his, quae merito videbuntur dubitabilia, con sulatur. Etiam not. quod Judex in inferioribus, & supe rioribus ex officio inquirere debet, utrum vir aliquam d¬ vicinia cognoverit, ut infra eod, capit. ultim. an mulier virgi sit: & si mihi credere voluerit, omnem quam poteri studebit diligentiam adhibere, arbitrando personas hin¬ inde, & statum, & qualitatem, & famam, tam principali um, quam accessorium. & secundum hoc via regia inci det. secundum quod supra & infra doceo: quia totum com mittitur arbitrio suo arg. supra de offic. delig. de causis, & fid usu. mora. & de testi. l. 3. & de verb. obligat. I. continuus, & man dati. Lucius Titius. & supra de don. Apostolicae quia nec per in omnia terminari possunt: & ideo ubi dubitabit, sempe consulat principem, quia de tanta re segnius non est agen dum. 42. distinct. quiescamus. 61. distin. miramur. supra de trans act. cap. ultim. & not. infra eod persicu fin. Ubi autem mascu lus major est 14. ann. vel 15. quia in hac aetate consueverum esse puberes, ut not. supra de despons. impub. §. & qualiter pro betur. rersic 2. inducitur. sed minor 18 adhuc non habet ple nam pubertatem, licet pubes sit. arg. supra de regula. quia ( in insulis. plena enim pubertas est18. an. in homine, sed ir muliere 17. ut f. de ado arrogato. §. non tantum. de alimen & ci ba lega. I. Mela.i. respons. & Iustit ut de ado §. minorem. & ideo in hoc casu, scil. quando est iminor 18. ann. licet major 14. an dico semper triennium spectandum, vel quousque 18. an¬ ni sunt completi, vel ultra dari ad arbitrium judicis, secum dum quod videbit qualitates personarum, & tempus qui simul steterunt, ut infra eod, capit. sinal. quicquid allegetur quicquid confiteatur. & ideo correcta est I. quae dicebat biennium solummodo expectandum, C. dedirortiis. I. i causis. quia edocti sumus ex his, quae inter hoc provene runt, & quosdam amplius, quam biennium temporis noi valentes, postea potentes ostensos ministrare filiorum pro creationi. in auth. de nupt. §. per occasionem. verum si elapsi triennio juraverunt, se non posse carnaliter commisceri & dicant quod vir nullatenus movetur ad coitum, nec in ter hoc tempus motus fuit, apparet quod frigidus allega tur, & ideo si de hac causa celebretur divortium, & mari tus postea contrahat, separabuntur contrahentes secun do. secundum hoc potest intelligi quod dicit litera. infr. eo laudabilem. responsi. unde quod ibi dicit, si frigiditas priu¬ probari non possit, quod maritus, subaudierat 14. ann. ve 15. Sed T. dixit, puta, quia manifesta signa & probatione erant paratae & sic non videtur intellexisse litera, sederrasse ut not. supra eod. §. respons.i. nisi forte excuses eum. ut noti infra eod. vers. final. quae enim aliae probationes extare po lent, nisi quod tentet, & det operam efficacem, & tamen docti sumus, &c. ut supra eod. vers. non tamen ignoro. & quo Doctores sentiunt cum T. sed ego expono quod habes i l. in causis imbecillitatem naturae, scilicet quia tarde pub¬ scit, ut supra de despons. impub. puberes. & sic imbecillitas ni¬ turae, id est simplicitas seu mollities, quae provenit ex di¬ fectu aetatis non est impedimentum perpetuum. Sed & s in hoc casu dicant conjuges, quod bene movebatur & eri gebatur, sed non poterat perficere, tunc apparet, quod e causa maleficii solvitur, & ideo dic ut not. supra eodem ver sed si virdicat. Porro ubi accidentalis & violenta impoter tia allegatur, ut sectio, in continenti poterit divortium c¬ lebrari, & mulier in Domino nubere, quia hoc occultas de probabitur, secundum ea quae not. supra proxi. versi¬ accidentalis autem. & de probat. §. quot sunt species. versic. fit etiam probatio per inspectionem. Si vero impotenti foeminea allegatur, ut arctatio, de qua dixi supra §. prox versicul foeminea. tunc simpliciter secundum ea quae dix assero matrimonium incontinenti dirimi posse. hoc modo vocabuntur matronae fide dignae, & expertae in opere ni ptiali, argum ff. de vent. mspi l.. respons.i.versicul. igitur & si per periculo animarum obtestabuntur, & sub fide su¬ quod eam, scilicet arctam cum manu & oculo diligente inspicient, an sit corrupta, & an possit fieri mater: & sir ferant ipsam corruptam. convincitur accusans matrime nium: sed quia saepe fallitur manus & oculus, porerun iterum & aliae vocari magis expertae, quae etiam diliger tius hoc considerent: ut supra de proba, cap pen. sin autem d cant ipsam virginem, & matrem fieri posse: tunc est impe dimentum ex parte viri: & ideo judex diligenter inqu ret, an vir moveatur ad coitum, vel non: & sic praesumi fr giditatem, vel maleficium. & procedet secundum ea qui not. supra eod. §. respon.i. & vers. seq. usque ad versic porro. Qui si mulieres asserant ipsam non posse fieri matrem natura liter? incontinenti potest divortium celebrari, & dabitu viro licentia cum alia contrahendi: sed mulieri continer tia indicetur: ut infra eo. fraternitatis. respon.i.nec obst. quo dicit in princip. ibi: cum quo per multos annos. narrat nim factum. nam nec anni prosunt, nisi sint assignati pe judicem. secundum ea quae not versic. sed si vir. & episce pus nullum tempus assignat, sed in continenti sententi tulit: & dicit Papa, quod juste procedit: licet deceptu fuerit, ut in §. I. ejusdem decr. versic nos tamen. Si tamen divo¬ tio lato mulier vel vir inveniat, qui possit hujus seras r serare, sive medico juvante, sive virilitate naturae, nun apparet ecclesiam deceptam fuisse retro. ideo priori vir¬ restituetur, nisi votum solenne emisisset, vel religionen in trasset profitendo, vel nisi adulterata fuisset, & maritu exciperet contra ipsam: sed si maritum alium duxeri quamdiu casus dubitabilis est, id est, quamdiu pendet li¬ quia forte credit se juste separatam, vel quamdiu dubit. bi lis est, id est, quousque prima vice cognita fuerit. nan postea scire potest, ecclesiam fuisse deceptam, potest ac haerere secundo, ut infra eod fraternitatis §. 1. & sic sententi lata per errorem probabilem retractatur, ex quo verita invenitur. infra de pur. vulg significantib. & ff de condi sine cai l. 2. quia haec sententia nunquam transit in rem judicatan ut & supra de sent. & rejudic. lator. tenor. consanguinei. sed & reddatur apta priori per frequentem usum secundi, vide tur quod primo sit restituenda: ut infra eod, capit. fraternita tis. §. ulti. Quod si in prima vice seu post primam vicem, i¬ est, ex quo secundus vir eam cognovit, primus repetat am, vel ipsa primum virum, apparet ex superiorib ipsan restituendam. Et quid si non potest cognoscere adhu ipsam, restituatur secundo. & sic in infinitum, secundun Jo. T. dixit ipsam restituendam priori viro bis, non tertic quia nec licet tertio appellare, ut supra de appell sua. 2. q. 6. quis in quacunque. C. ne in una eademque cau. li. tertio provo.1 rubro & in nigro. Videtur tamen, quod si secundus eam co gnoscit, restituenda sit primo: cum quo per triennium r manebit, quasi praesumatur maleficiatus fuisse secundun ea quae nont. supra eod. versicu. sed pir ita. quod si interim ean cognoscere potest, cum ea remanebit: alias elapso trier nio restituetur secundo sine spe restitutionis primo fac endae, & hic erit casus, in quo quis poterit privari jure su sine culpa sua, sed non sine causa: ut supra ut lit. non contel quoniam frequenter. §. si rero. & excusatur mulier de aduit rio, quia dolo caret. ut 34. q. 2. in lectum. & ff. de adult. I p & secundum hoc potest exponi, quamdiu articulus ist dubitabilis est. infra eod. fraternitatis. § 1. ad sin. Goffr. ver¬ sic not. circa hunc articulum, quod si mulier non erat co gnoscibilis primo, sicut secundo: puto quia eranthomi nes diversae conditionis, & diversae naturae: tunc non redin tegrabitur matrimonium, nec restituetur primo viro: se¬ si cognoscibilis erat primo cujus simili, commisceret, tun habet locum restitutio, & reintegratio. & hoc planevidi tur sonare literae. infra eod. fraternitatis. §. 1. & facit pro e opinio virorum magnae authoritatis, quam nota suprad despons. impub. §. & quae sponsalia. versicul. sin. quid si adolescen sed quis judicabit de hoc, scilicet utrum sit ejusdem cor ditionis, & ejusdem naturae: & ideo quod dicit C. fratem tatis. cujus simili, expone, primi hominis: quia secundu est homo, sicut & primus, neuter frigidus, maleficiatus, 1 terque legitimae aetatis: ideo expone ut supra no ver. vidi retur tamen. Sed & si dissimulando potest notari, in def¬ ctum, vel nimia carnositate, seu quantitate, vel in gross tudine lanceae virilis, secundum Vinc. de quibus dic, sicut infrno. Quid si mulier dicit, quod vir non potest ear cognoscere, allegans super hoc desectum membri viri? I hoc casu dicvirum inspiciendum per homines experto & honestos, sicut dixi de muliere aicta supr. eod. ver.s. ve ro impotentia. quia eadem ratio est utrobique, ergo ider sit jus. sup. de conjang tua. C. de libe praeteri. vel exhered.l. & a leg. Falcid. I. sin. Nam eunuchi nedum per sectionem fiun¬ sed etiam sic nascuntur. ut supra de corp. vitia c. ex parte Bar tholomaei. ad finem. ergo non melius quam occulta fide po terit hoc probari. & ad idem faciunt, & in hoc casu possen intelligi jura inducta, supra de despons. impuber. §. & qualiti probetur. vers.i. sic etiam potest intelligi infra eod laudabilen ibi si frigiditas prius probari non possit. & glo T. quam it fecit, & quam reprobavi sup. eo. vers. ubi autem masculu licet non putem, quod hunc habuerit intellectum, hoc ei pertus sum in duabus causis de facto, in quibus feci insp ci virum nedum per laicos, sed etiam per clericos: & in ventum est in una, quod vir habebat membrum ad mod verrucae, & ita parvu, quod vix poterat mingere. & teste erant ad modum cicerum, ita quod vix diligenter palpar do poterant reperiri. In alia habebat vir testes super virgi & ipsam virgam adeo ineptam, quod videbatur monstrum & iniuper oinnino imberbis erat. posset etiam esse hei maphrodita. sunt & alia quaedam signa secreta, quae aud vi ab aliquibus quae scribere erubesco. sed si judex vul mini credere, cum hic non litigetur de lana, sed de anima & per inipectionem, & omnes alios modos, & circumstantia superiores & inferiores in hac materia, tam ex parte viri quam mulieris omnem diligentiam quam poterit ad hoc ut veritatem inveniat, adhibebit. simile not. supra de sponsa sub rubr. ae mairim. §. qualiter contrahatur. vers. cum vincuntur & supra cod. vers. quid simulier. Quid si mulier allegat ma¬ gnitudinem membri viri: dicens, quod non potest ipsum tolerare? dixerunt aliqui, ipsam audiendam, si sit inaequa litas innaturalis, considerata aliorum dispositione membro rum & dicit Avicenna, quod mulier quandoque non est angusta sed non convenit ei suus par, & ipsa iterum non conveni pari, & indiget unusquisque eorum permutatione. andi vitamen a muliere experta, quod hoc vix aut nunquam accidere potest. dicunt aliqui talia relinquenda esse judi cio expertarum: ego tamen Papam consulerem hoc casu Quid si vir habeat. embrum nimis carnosum: audivi al expertis, quod haec potest esse justa causa. nam & infirmi tas, quae elephantia vocatur, posset dare occasionem, qua reddit etiam nasum grossum. & hoc de facto expertus sum & ad has duas quaestiones facit infra eod. fraternitatis. §. ne tamen. ibi, cujus consimili. &c quod sedem. Quid si ita arcta es mulier, quod nulli est cognoscibilis. praeter divinum mi raculum vel incisionem gravem? Justa est causa divortii ut infra eod c fraternitais. §. pen. Quid si a viro primo nulla tenus potest deflorari. & ideo separata est: sed per freque tem uium secundi reddatur apta primo? Hic est dissensio dicunt enim communiter, quod in hoc casu non est red denda primo: & sic intelligunt inf eo fraternitatis. §. sin. ali contra, & hi probabilius dicere videntur triplici ratione Prima est, quia per opus humanum, absque divino miracu lo facta est primo apta, ut infra eod fraternitatis. §. nos tarie¬ Secunda, quia nunc apparet, quod impedimentum fui temporale, quod ex post facto cessavit: sed nullum tempe rale impedimentum matrimonium dirimit, secundum o mnes. Tertia, quia secundum testimonium mulierum al paret, nunc ecclesiam fuisse delusam: sic enim testificar tur, quod mulier adeo est arcta, quod null viro apta est u infra eod fraternitatis. respons. 1. quod testimonium. ex qu a secundo viro cognoscitur, apparet falsum fuisse: & ide sententia retractatur: ut infra eod fraternitatis. §. nos tamer & hoc amplector de jure scripto, quamvis tutius sit quo¬ Papa in talibus non expressim determinatis, cum novi ca sus sunt, consulatur