Titulus 36

De Transactionib. Rub. XXXVI.

SUMMARIA 1 Transactio quid si 2 Transigere quis possii Transigi super quibus rebus possi Transactio in quibus rebus cesset Transactionis ffectus quis siu Transactio est paris authoritatis cum sententia

PRaemissum est de pactis in nere, nunc nipe cie: & sic de transactionibus, quae quaedan pacta sunt, videamus. Quid sit transactio, Quis potest transigere, super quibus re¬ bus, Et in quibus cesset, Quis sit effectus transactionis

Quid sit transactio: De re dubia & lie in¬ certa non gratuita pa¬ ctio colligitur. f. eod. l. 1. C. eod. transactio. inf. eo. super eo. Et di citur, De re dubia, quia si manifesta calumnia detegere¬ tur, non valeret. ff. de cond inde. in summa exemplum ff. de a¬ leato. I.I. & l. quib. Distinguit tamen inter insistentem & re sistentem nam si actor per calumniam insistat, nulla est trans actio: sed si reus per calumniam resistat, valet. C. eo sine prae¬ textu. licet per actionem vel replicationem de dolo consu latur actori, quando reus dolo induxit actorem ad transi gendumut ibidem dicit. Sed si aliqualis esse potest, quamvis nulla sit, vel injusta, tenet. C. eo. l. 2. Et ideo dicitur, Lite in¬ certa: quia si contra sententiam latam fieret transactio, quae suspensa non esset per appellationem: vel alias non vertere tur in dubium de ipsius prolatione non valeret. ff. decond. in¬ deb. eleganter. § sipostrem ff. co post rem. idem est, si neget ijndi catum, cum tamen sententia liquida sit. C. de compens. I sin. & a poen. qui sententiam Potest autem transigi & ante litem, & post li tem, ex quo discordia orta est: unde intellige, lite penden¬ te vel futura. f. de cond. indeb. eleganter §. si qui transacti & ide¬ dicit, Non gratuita. quia non procedit, nisi aliquo dato re¬ tento vel promisso, inf. eo, super eo. & C. eo. transactio. Dicitui autem transactio, quasi actionis transitio, eo quod qui transi git, ab actione transit & recedit. & sic proprie dicitur transi¬ gere inqui agit. C. cod La

Quis potest transigere. Dominus rerum vel actionum, tutor, cura tor, & procurator, habens liberam administrationem. ff.d procurator. I. procurator cui libera. praelatus ecclesiae, procu rator habens speciale mandatum. ff. de procurat. mandato, & I procurator tutorum. Item procurator datus in rem suam quia talis domino praefertur. J. de procuratoribus procurato inrem suam. secundum Goffre. & breviter tranfigere po testis cui pacisci: quod dic, ut not. sup. tit.i. §. quis in eccles asticis & quantum ad civilia recurrendum est ad summan Azo. § quis possit. Unum tamen notandum, quod procu rator generalis non potest transigere; nisi habeat special¬ mandatum. arg. inf. de relig do .c.pen. C. eod ransa. & de proc. procurator. vel nisi habeat generalem & liberam administr¬ tionem, vel nisi sit in rem suam datus, ut statim praemisi. Se¬ quaerit, an praelatus potest transigere b in causa ecclesis suae, sine consensu capituli? Respond. non. inf. eo contingu sicut nec alienare. 124. 2. sine exce. & 10. q. 2. §. hoc ius porrecti sed agere potest causam ecclesiae, cum sit maritus & legit mus administrator, praestita tamen satisdatione, quod ca pitulum ratum habeat, ut video in marito in causa uxo ris C. de procur. I.maritus. vel cum causa sit communis inte praelatum & capitulum, admittetur praelatus ad agendum cum satisdatione de rato. sicut consors in causa sui conso tis C. de consor. ejusdem litis. l. 2. Defendere autem ecclesian ex suo officio tenetur. supr. derescr. edoceri. Sed ad primun opponitur, praelatus habet liberam & generalem admini strationem, ergo transigere potest ff. de proc.I procurator cu libera. & l. procurator tutorum. & quod praelatus sit procura tor ecclesiae, probatur infr. dedo. fraternitatem. 12. qu. I. c. ul Item tutor transigit. ff. de fur.l. mterdum. §. qui tutelam. & praelatus tutor est. 164. 1.m canonib. Item transigit admini strator civitatis. C. eo. I. praeses. & praelatus administrator est seu dispensator. 10. 92. praecariae. Ad primam objectionem re spo praelatus habet generalem administrationem, sed no¬ liberam. & ideo transigere non potest. ff. de proc. l. mandati sed contra. sup. de electio, cum nobis olim. § sin. Solutio. quo ibi dicit, liberam, intelligas quoad bene administrandum non quo ad perdendum. inf. acdon. c. 2.quod dic, ut non. inf. d don §. quis & § & quid. Vnde dic, quod praelatus transiger¬ non potest alienando rem de qua agitur: plerunque enin per transactionem fit alienatio. C. de liti. I.ult. & secund ho¬ potest praelatus agere, sed non allenare, quamvis lexre putet hoc absurdum ff de jure delib. I.ait praetor. Sed illud es speciale, ut no sup. de reser. §. quae possunt objici. vers. ego contr¬ Vel potest dici, quod est generale. fallit autem in praelate nam & secundum legem illam sequeretur, quod sine cor sensu Papae, cuijuravit non alienare, non posset esse in ju dicio. & vide quod not. inf. de jura, calum. §. quis debet jurar vers. sed non videtur. Item fallit lex illa in tutore & procur¬ tore. Item non obstat objectio prius facta de tutore, qu transigit. nam alio modo requiritur consensus capitul quam pupilli. Item non obstat superior objectio de praes de: quia praeses habet & generalem administrationem haec tamen materia plenius explicatur. supra de rescript. quae possunt objici. vers. 99. & adde quod not. infra de arb. §. d qua re. vers. de clerico

Super quibus rebus. Super omnibus praeterquam in prohibitis civili bus, sive criminalibus. C. eod. causis. & I. transigere, vel pacisc¬ sed non licet in omnibus criminalibus: unde versus "Sanguinis & capitis metuens de crimine poenam Transige, si placeat, non transiget nilus adulter Si capitis poenam metuai, sine sanguine frustr. Transiget, interdum de crimine transige falsi" Versus isti eliciuntur ex I. transigere: sed quod dicit pri mus versus, verum est respectu accusati, sed tamen accu sans incidit in Turpilia. ff. ad Turpilianum. Iab accusation de hoc tamen nihil ad reum, cui ignoscitur, si sanguinen suum quoquo modo redimit. utff. de bo. eo. qui an sen mors bi consc. l.i. secundum Goff. 2. q. 3. §. notand nmn. vers. in omnil sed non puto, quod hodie sit standum illi legi, cum mort¬ le peccatum foveat, ut apparet in his quae not. supra de offi¬ archid. § quod sit ejus officium. vers. quare autem non currat prae scriptio. Et quod dixi accusantem incidere in Turpil. pos inscri. intelligas verum esse, nisi abolitio fuerit impetrata 2. quaest. 3. §. abolitio. Item & ante litem contestatam, sive inscriptionem, potest accusans poenitere. 2. quaest. 3. si quen poenituerit. infra de accus. licet. §. penult. Quod dicit finis se cundi versus, verum est similiter: sed tamen potest recon ciliari. infra de aduli. si vir sciens. in authent. ut nulli judic. §. ac ulteram. collat. 9. Quod dicit tertius, & prima pars quarti similiter verum est; ideo dicit interdum, quod si ver¬ transactio fieret, scil. pecunia interveniente, non valeret, ut in d. leg. transigere. & reus haberetur pro confesso. f. d. praeva. in omnibus. & de his qui not. infra.l. quomam. & I prae ced. athletas. in fin. tamen gratuita pactio vel remissio fier potest. fide jure fisci. l. in fisci causis. & ad leg. Jul. devi pub. qui coetu. §. ult. & de his qui not. infam fur. §. pactus. Finis quart versus planus est. Quid de privatis criminibus non vidde tur quod possit super his transigi. arg ff. de arb. si per errorenn Sed contra, cum nulla lege prohibitum sit. dic quod se cundum canones non licet transigere super aliquocrimi ne vera transactione: cum poena sanguinis non inferatur 23. q. 7. his a quibus, infra ne cler. vel mona sententiarum. unfr¬ de rapt in archiepiscopatu. secundum Da. & Goffre. tamen gra tuita pactio potest fieri, ut supra not.

Et in quibus cessat. neriminalbus, secunadi¬ quod dictum est sup. prox.i tamen super actione injuriarum vel furti fiat tranfactio authoritate judicis tenet: nec efficitur quis infamis, si pre cibus remissum sit, vel si jure jurando suam infamiam pur gaverit, f. de his qui notantur imsamia, furti. § pac. &S qui jusse alias autem in actione famosa, quae ex delicto insurgit, sic ut vibo. rap doli mali, furti injuriarum non potest transi gi f de his qui not. mfa athletas §. ult. & l. seq. secus, si ex con tractu insurgat infamia, ut mandati, tntelae, depositi. ff. d his qui not infam. in actionib. Item cessat in spiritualibus. ins eod. constitutus. nisi forte cum alio spirituali fiat permuta tio. infra de rer permut. ad quaestiones. sed tamen licet in spi ritualibus reprobetur transactio, amicabilis compositi¬ admittitur: quae si fiat sine authoritate judicis, personali¬ est, & ideo cum personis extinguitur: si vero authoritat judicis, realis est, nisi perjudicem aliud dictum sit. sic lo quitur, mfra cod statuimus, &c. de caetero. &c. supereo. &c. ve niens infra de confirma utili vel mutib. venerabilis, inf. de decim suggestum, &c. nuper. &c. dilecti & c. ex multiplici. & infrad praeben. nisi essent, mfra eod. praeterea. Ponitur autem transa ctio aliquando pro amicabili compositione. unde expo nendum est, infra eod. ex literis, &c. venicus. & notandum quod licent compositio authoritate superioris facta tene it mero jure, tamen restituetur ecclesia, si ex hoc gravite laedatur, argum. infra de restit.m integr.c.i.& dereb. eccles. non alien. c. ad nostram & ad idem in his quae not. inf. derestitus in integrum. §. in quib. Item cessat in actionibus ex testamen to dependentibus, nisi testamentum videatur, ff. eod de his Item cessarin subjectione, insra cod praeterea. 2 Item nor valeret pactum, quod subjectus in subjectione remanen superiori non obediat in licitis & honestis: cum ei etiam in dubio obediendum sit. ut not. supra de majo. & obed. §. a quid obed ens. vers. quid si dubitetur. His enim & inferioribu & coissimilibus transactio non habet locum, infra eod .c. sin secundum Goff. Potest ergo transigi super subjectione quia non contra eam valet praescriptio. infra de praescr,. cum ex officii. Potest tamen praelatus retinere sibi certam pen sionem, quando confert ecclesiam, dumimodo non auge atur antiquus census, infrade religios. domi constitutus. alia contra, infr. eod praeterea. I. sup. titulI. accepimus. infra de censi prohibemus. Vel dic, quod insignum dominii potest sibi mo deratum censum retinere episcopus, quando confert ec clesiam, argu. infra de censib. omnis anima. vel ad judicium li bertatis praecepta, infra de privil. recepinus, secundum Da Quantumcunque autem episcopus generaliter eximat ec clesiam, non transit jurisdictio, nec reverentia, nec alia, de quibus nont. supra de offic. ord. §. quid pertinet, vers. & notan dum. Quid ergo venit in generalem remissionem? omnis temporalia quandoque. infra de don. pastoralis. secundun Goffr. Item quaeritur, si super ecclesia agatur, an transig possitu? respon. non. mfra eodem, constitutus. quod intelligo cum de ecclesia agitur, tanquam de titulo seu benefici ecclesiastico, infra super eodem. & mauthet.d.n. extra, de ei qui mittitur in possessionem causarei servandae, cum qui. Caete rum si duo episcopi, vel duo monasteria agant de eccle sia, contendentes de proprietate illius, ut de proprietat. praedii alicujus, 16. 9. 3. inter memoratos, tunc transactio lo cum habet, & permutatio, dum tamen non detur tempo rale pro spirituali, infra de rer. permutation. ad quaestiones. S vis scire. utrum super ecclesia, quae petitur tanquam bene ficium non possit compromitti, vide quod not infra de arb §. de qua re. vers. item. prohibetur in matrimoniali. & seq not etiam de hoc, nfra de judic. §. quae sunt necessaria, subs porrecto. vers quaemvis autem. Item cessat in matrimonio, inj tod c. sin nec enim leve lucrum tali damno seu dispendi¬ compensandum est, inf. de conver. in fide. c. I. Item in mona cho. c mfra de stata monach. cum ad monasterium, in sin. Iten cessat post remjudicatam: quod dic, ut not sup. §. 1. Iten cessat in alimentis, in quibus non transigitur sine autho ritate judicis, nisi faceret alimentarius conditionem su am meliorem, f eod cum hi. usque ad S. qui transigit, & §. si pra tor. & C. eod. de alimentis

Quis sit effectus. Ut ei stetur omnino, si legit me facta sit, infra cod.c.i. &c. cor tingit. ergo si per metum vel per fraudem sit extorta, nor obst. C. de pact. cum posteaquam, eod tit. amterpositas, & arg. 15. 4. si sacerdotibus. verum tamen ex ea non oritur actio: sed ex ceptio tantum. C. eod. sive apud acta & de pactis, cum propona¬ unde si generalis fuit petitio, & generalis sequatur transa ctio in omnibus excep obst quae illam generalitatem tan gunt, mfr. eod. c1. & C. eod. sub praetextu. nisi aliter dolose oc cultasset aliquam speciem, f de pact tres fratres. Si vero pe titio specialis fuit, & transactio generalis, quantum ad ve ba obst. excep. tantum in specie deducta in judicium. C. eod si de certa. I. age f eod cum Aquil. & iqui cum tutorib. in sin. Se¬ si petitio specialis, & transactio specialis, hoc non est du bium, quod non obst in aliis, f. de pact. si unus, § pacta, & si pra de offic. ordi. dilectus. Sed & si petitio indefinita sit, quae cunque transactio sequatur, non obst. nisi in speciebus i judicium deductis C. eod si ex falsis, & C. de judi. Per Aquili anam autem stipulationem & acceptilationem permitti tur omnes antiquae actiones. ff eod cum Aquiliana. Inst. quil modis toll. ob. §. est & prodita. unde quicquid aliud opem fer re partibus poterat, sit vacuum omni virtute cassatum. 8 sola transactione validum, perpetuumque robur obtineat infra eod. c. 1. Et hic est effectus ex parte rei, cui datur exce¬ ptio ex transactione. ex parte vero actoris, non datur acti¬ ex transact ut id detur vel id fiat, quod conveniat dari ve fieri, ut recederetur a lite. & est ratio: quia actori superes vetus actio, ad quam redire potest, & si opponatur exce ex transactione replicabitur: non debetei fides servar qui vult contra pacta versari. C. cod sive apud acta. & depa ctis, cum proponas, infrade jurejur. pervenit. 2. & si actori no superest vetus actio, datur ei condictio ob causam contr¬ eum, ut se reponat in pristinam obligationem, ff. decondit causa dat. I. siquis accepto tu lerit. vel datur actio actori praes¬ ver. ad interesse, quia est contractus, Do ut des, cum hi remittere, idem sit quod dare, ff. de condictione causadata. mulier, & de jure dot. I. si pater. & I. quemadmodum. §. 1. & a praescr. verbis. I. ob eam. de dolo autem non agit actor, qui¬ non fuit dolo inductus, ut transigeret, licet ex postfacte reus fecerit dolo, quod non servavit fidem, ff dedolo 125. quis. sin autem in transigendo dolo fuisset inductus actor ageret de dolo. C. eod I. sub praetextu. Est ergo transacti¬ paris authoritatis cum sententia: quia ex utraque oritu exceptio. Ceod. non minorem. sed majoris, quis per ipsam a lias obligatio tollitur ipso jure f. de solu. Stichum. §. natura lis. secus in sententia ff. de condi. indebiti. Jul. Item minoris quia ex ea non datur actio, ut dictum est: sed ex sententi oritur. C.de jurejur. actori. Item sententia contra sententi. lata, a qua app. non est, non tenet. C. quando provo. non ei nec l. 1. secus in transact. secundum quosdam: imo cert idem. ff. de condi indebiti. elegmter, §. si quis post. nisi bona sid negetur judicium non esse ff. eod. postrem. quod dic ut no tatur supra eodem, §. 1. Item sententia facit ingenuum, nor pactio. C. de inge & ma. ingenui. ff de sta. ho ingenuum incap. cum olim de privil. Innoc. & Do in cap. in praesentia. de proba Bald. & Sali. in Lintorpositas. C. de transact. Abb. consil. 89. inci di loan. in I. col. in I. volum