Table of Contents
Summa Aurea super titulis Decretalium
Liber 1
Titulus 1 : De summa trinitate et fide catholica
Titulus 2 : De constitutionibus
Titulus 5 : De postulatione praelatorum
Titulus 6 : De electione et electi potestate
Titulus 7 : De translatione episcopi
Titulus 8 : De auctoritate et usu pallii
Titulus 10 : De supplenda negligentia praelatorum
Titulus 11 : De temporibus ordinationum et qualitate ordinandorum
Titulus 12 : De scrutinio in ordine faciendo
Titulus 13 : De ordinatis ab episcopo qui renunciauit episcopatui
Titulus 14 : De aetate et qualitate et ordine praeficiendorum
Titulus 15 : De sacra unctione
Titulus 16 : De sacramentis non iterandis
Titulus 17 : De filiis presbyterorum ordinandis vel non
Titulus 18 : De servis non ordinandis et eorum manumissione
Titulus 19 : De obligatis ad ratiocinia ordinandis, vel non
Titulus 20 : De corpore vitiatis ordinandis vel non
Titulus 22 : De clericis peregrinis
Titulus 23 : De officio archidiaconi
Titulus 24 : De officio archipresbyteri
Titulus 25 : De officio primicerii
Titulus 26 : De officio sacristae
Titulus 27 : De officio custodis
Titulus 28 : De officio vicarii
Titulus 29 : De officio et potestate iudicis delegati
Titulus 30 : De officio legati
Titulus 31 : De officio judicis ordinarii
Titulus 32 : De officio judicis
Titulus 33 : De majoritate et obedientia
Titulus 34 : De treuga et pace
Titulus 36 : De transactionibus
Titulus 38 : De procuratoribus
Titulus 40 : De his, quae vi metusve causa fiunt
Titulus 41 : De in integrum restitutione
Titulus 43 : De alienatione judicii mutandi causa facta
Titulus 44 : De cessione actionum
Liber 2
Titulus 2 : De foro competenti
Titulus 3 : De libelli oblatione
Titulus 4 : De mutuis petitionibus
Titulus 5 : De litis contestatione
Titulus 7 : De juramento calumniae
Titulus 10 : De ordine cognitionum
Titulus 11 : De plus petitionibus
Titulus 12 : De causa possessionis et proprietatis
Titulus 13 : De restitutione spoliatorum
Titulus 14 : De dolo et contumacia
Titulus 15 : De eo, qui mittitur in possessionem causa rei servandae
Titulus 16 : Ut lite pendente nihil innovetur
Titulus 17 : De sequestratione possessionum et fructuum
Titulus 20 : De testibus et attestationibus
Titulus 21 : De testibus cogendis vel non
Titulus 22 : De fide instrumentorum
Titulus 23 : De praesumptionibus
Titulus 26 : De praescriptionibus
Titulus 27 : Sententia et re iudicata
Titulus 28 : De appellationibus, recusationibus, et relationibus
Titulus 29 : De clericis peregrinantibus
Titulus 30 : De confirmatione utili vel inutili
Liber 3
Titulus 1 : De vita et honestate clericorum
Titulus 2 : De cohabitatione clericorum et mulierum
Titulus 3 : De clericis conjugatis
Titulus 4 : De clericis non residentibus in ecclesia vel praebenda
Titulus 5 : De praebendis et dignitatibus
Titulus 6 : De clerico aegrotante vel debilitato
Titulus 7 : De institutionibus
Titulus 8 : De concessione praebendae et ecclesiae non vacantis
Titulus 9 : Ne sede vacante aliquid innovetur
Titulus 10 : De his, quae fiunt a praelato sine consensu capituli
Titulus 11 : De his, quae fiunt a maiori parte capituli
Titulus 12 : Ut ecclesiastica beneficia sine diminutione conferantur
Titulus 13 : De rebus ecclesiae alienandis vel non
Titulus 17 : De emptione et venditione
Titulus 18 : De locato et conducto
Titulus 19 : De rerum permutatione
Titulus 21 : De pignoribus et aliis cautionibus
Titulus 22 : De fidejussoribus
Titulus 25 : De peculio clericorum
Titulus 26 : De testamentis et ultimis voluntatibus
Titulus 27 : De successionibus ab intestato
Titulus 29 : De parochis, et alienis parochianis
Titulus 30 : De decimis, primitiis et oblationibus
Titulus 31 : De regularibus et transeuntibus ad religionem
Titulus 32 : De conversione conjugatorum
Titulus 33 : De conversione infidelium
Titulus 34 : De voto et voti redemptione
Titulus 35 : De statu monachorum et canonicorum regularium
Titulus 36 : De religiosis domibus, ut episcopo sint subiectae
Titulus 37 : De capellis monachorum et aliorum religiosorum
Titulus 38 : De jure patronatus
Titulus 39 : De censibus, exactionibus et procurationibus
Titulus 40 : De consecratione ecclesiae vel altaris
Titulus 41 : De celebratione missarum, et sacramento eucharistiae et divinis officiis
Titulus 42 : De baptismo, et eius effectu
Titulus 43 : De presbytero non baptizato
Titulus 44 : De custodia eucharistiae, chrismatis et aliorum sacramentorum
Titulus 45 : De reliquiis et veneratione sanctorum.
Titulus 46 : De observatione jejuniorum
Titulus 47 : De purificatione post partum
Titulus 48 : De ecclesiis aedificandis vel reparandis
Titulus 49 : De immunitate ecclesiarum, coemiterii, et rerum, ad eas pertinentium
Titulus 50 : Ne clerici vel monachi saecularibus negotiis se immisceant
Liber 4
Titulus 1 : De sponsalibus et matrimoniis
Titulus 2 : De desponsatione impuberum
Titulus 3 : De clandestina desponsatione
Titulus 5 : De conditionibus appositis in desponsatione vel in aliis contractibus
Titulus 6 : Qui clerici vel voventes matrimonium contrahere possunt
Titulus 7 : De eo, qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium
Titulus 8 : De conjugio leprosorum
Titulus 9 : De conjugio servorum
Titulus 10 : De natis ex libero ventre
Titulus 11 : De cognatione spirituali
Titulus 12 : De cognatione legali
Titulus 13 : De eo, qui cognovit consanguineam uxoris suae vel sponsae
Titulus 14 : De consanguinitate et affinitate
Titulus 15 : De frigidis et maleficiatis, et impotentia coeundi
Titulus 16 : De matrimonio contracto contra interdictum ecclesiae
Titulus 17 : Qui filii sint legitimi
Titulus 18 : Qui matrimonium accusare possunt, vel contra illud testari
Titulus 20 : De donationibus inter virum et uxorem et de dote post divortium restituenda
Titulus 21 : De secundis nuptiis
Liber 5
Titulus 1 : De accusationibus, inquisitionibus et denunciationibus
Titulus 2 : De calumniatoribus
Titulus 3 : De simonia, et ne aliquid pro spiritualibus exigatur vel promittatur
Titulus 4 : Ne praelati vices suas vel ecclesias sub annuo censu concedant
Titulus 5 : De magistris, et ne aliquid exigatur pro licentia docendi
Titulus 6 : De judaeis, sarracenis, et eorum servis
Titulus 8 : De schismaticis et ordinatis ab eis
Titulus 9 : De apostatis et reiterantibus baptisma
Titulus 10 : De his, qui filios occiderunt
Titulus 11 : De infantibus et languidis expositis
Titulus 12 : De homicidio voluntario vel casuali
Titulus 14 : De clericis pugnantibus in duello
Titulus 16 : De adulteriis et stupro
Titulus 17 : De raptoribus, incendiariis et violatoribus ecclesiarum
Titulus 22 : De collusione detegenda
Titulus 23 : De delictis puerorum
Titulus 24 : De clerico venatore
Titulus 25 : De clerico venatore
Titulus 27 : De clerico excommunicato, deposito vel interdicto ministrante
Titulus 28 : De clerico non ordinato ministrant
Titulus 29 : De clerico per saltum promoto
Titulus 30 : De eo, qui furtive ordinem suscepit
Titulus 31 : De excessibus praelatorum et subditorum
Titulus 32 : De novi operis nunciatione
Titulus 33 : De privilegiis et excessibus privilegiatorum
Titulus 34 : De purgatione canonica
Titulus 35 : De purgatione vulgari
Titulus 36 : De iniuriis et damno dato
Titulus 38 : De poenitentiis et remissionibus
Titulus 39 : De sententia excommunicationis
Titulus 40 : De verborum significatione
Titulus 5
De magistris, et ne aliquid exigatur pro licentia docendiSUMMARIA Magister quis dicatur. Qualis debeat esse. 2. Quam scientia docere debet. 4. Et qualiter. 6. Et an a scholaribus collectan facere, vel lerare possit.7 Religiosus, & maxime monachus an possit in magistrum as sumi 5 Mathematica quid sit 8 Exigens aliquid pro licentia docendi, quaa poena puniatur 9 Clericas insistens studio, an debeat percipere fructus benefici sui m Scholares quo privilegio gaudeant
QVia scientia donum Dei est: ut io¬ revertimini & not. supr in proemio in I. col vers. de ipsius igitur & infr¬ §. utrum a scholaribus. vers. tales, & versic. quid magistri. & ideo tanquam spiritualis vend non debet: ideo post tractatum de simonia, subjicitur hae rubrica in qua videndum. Quis dicatur magister, Quali debeat esse, Quam scientiam docere debeat, Et qualite debeat docere, Utrum a scholaribus collectam levar possit, Quid juris, si aliquid exigatur, vel promittatur pr¬ licentia docendi. An clericus studio insistens debeat per cipere fructum beneficii sui
Quis dicatur magister. Is, qui alicujus rei sv negocii prae caeteris curam gerit. un de & magistratus vocantur per derivationem a magistre veniendo: & praeceptor cujuslibet disciplinae magister vo cari potest: a monendo, sive monstrando, ut ff dererb sig¬ quibus ergo & magister vocatur, quia regimen habet pra caeteris, ut ff. de extraor. act. I. § magistrum & generaliter qui cunque alium instruit, vel regit, ab eo merito magister vo catur. unde hoc nomen competit carpentariis, & quasic mnibus consimilibus quare doctores legum dedignatu magistri vocari. & male qui sic vocantur in prooemio ff. pen. dicit tamen Placentinus, quod si dico Petrus magiste venit, intelligi debet de carpentario, vel simili. Sed si dico magister Petrus: tunc intelligit de magistro literarum, si¬ ut & quando dicitur, bonus homo est. intelligit de sanct & honesto. Si vero dicatur, homo bonus est, intelligitu de virili & probo
Qualis debeat esse Et quidem idoneus. scil honestus, & discretus in scientia quam docere intendit, ut infc1 2 &3. magister e nim primum moribus demum facundia illos, quos doce praecellere debet, ut C. de profess. & me. l. magistros lib io impe ritus ergo matheseos risui patebit: ut 37 dist. qui de mens. nam qui alios docere debet, non debet quaerere ab aliis doceri, ut in auth. de sanct. episc. §. damus. ideo Neophytus a hoc onus assumi no debet, quamvis ingeniosis sit. Sed his qui scientiam a majoribus suis traditam sibi servat eo mo do, quo audivit, docet. ut 37. dist relatum, & sup. de elect cun in magistrum, quod de Theologia potissime intelligendun est & servandum, quia ibi contra dicta sanctorum patrun non est dicendum. nisi authoritate Papae fieret in quibus dam, quia & si Papa contra fidem scribete vellet, non cre derem ei. in aliis autem scientiis possumus dicere contr majores. quod dic, ut not, supr an proem. respons.i.versic. qui¬ ergo diversa scripta
Trum autem sufficiens sit magister, vel non, de facil deprehendi potest in lectionibus, & disputationibus insufficientia enim magistri nulla potest tergiversationi celari, supra de aeta, & qualc.pen. & ultim a quolibet tamer debemus addiscere sine indignatione: ut notatur. supr in procem respon.i.versi. nec dignetur.
Sed nunquid religi sus, & maxime monachus potest & debet in magistrum assu mi? Non videtur: quia secundum Joan. non docentis, sec plangentis habet officium: nec debet pascere, sed pasci. u 16. quae. I. monachus, & multis c. ibi seq Item quia secundum Gre. nemo potest ecclesiasticis officiis simul & monacha li regulae deservire, 169.1 nemo. multo minus monachali & magistrali. & sicut dicitur in concil. Hispal. in uno & eo dem officio non debet esse dispar profestio, & cohaerer. & conjungi non possunt, quibus vota & studia sunt di versa. 16. quaestio 7. in nova igitur non videtur, quod cleri ci seculares & regulares, quo ad officium docendi .s. mu conjungi possunt quia, secundum Hugo. bonus mona chus vixbonum clericum faciet, 164. 1 legi. Sed si non faci bonum clericum: ergo nec bonum magistrum tales igi tur repelli debent ab officio inagistrali: quia in talibu: ma le concordaret cithara cum psalterio. argu. sup. de cle conju diversis, &c. quod a te. Sed contra, quia secundum Jo. ad Ru sticum monachum: multo tempore debet discere mona chus, quae postea doceat. Sed caveat, ne tyro usurpet: nie prius sit magister, quam discipulus, 1691 sicrire & csi ele ricatus. Item si monachus idoneus est prae caeteris: quia e minentis scientiae est, & vitae sanctissimae: nunquid est me lius talem ponere in cathedram, quam inhonestum, vel no tam honestum clericum secularem? Sic secundum lo. Chiy sost. argum. 40. dist multi sacerdotes, & Ambr. 16 qu. i doctos, & c sequenti. maxime cum gratis doceant, & sic in hoc eccle siae cathedrales valeant relevari, unde non sunt prohiben di secundum Lateranense & generale concil inf.eo. ca. 1 pen nec enim sunt prohibendi idonei, ins. equando, idoneu autem dicitur, qui moribus & facundia alios antecellit, sic ut no sup eo §. Secundo autem talis ingerit se, & sic est re pellendus, ut in primis concor. aut a superiore suo mitti tur. & ab illo ad quem pertinet, licentiatur. & sic est admit tendus, ut io quid i moderamine. &c. sunt nonnulli, & ca siclerica tus, & c inonachas &tc.nos autem, & c. in parochia, & c. seque dun a scientiis prohibitis abstineat. de hoc dic, ut no. suprne cle vel mon § qua pena cum enim spiritualiter prohibeatur re ligiosis de quib scientiis, ut sup. ne cle. relmo. non magno di aliis hoc concessum videtur. sup depraesum non ne. maxime de Theologia, ad quam indisti. admittendi sunt tam secula res, quam regulares, quia generaliter & indist. Hono II) hoc inducit, infra eod super specula. Haec etiam requirit sa lus animarum, & publica utilitas, ut apparet fupra necle¬ vel monach super specula. quae praeferenda est privatae supr. de renun nisi cum pridem, §. nec putes igitur in hoc potissimi obedire debet abbati monachus, eum non solum utilita proprii monasterii, sed generalis ecclesiae hoc exposcal argument. 16 quaest.i. monachi, §. de posth. ex parte, & supra di postu. prael.bonae. 1. §. nos igitur, & de cle. non resi ad audientiam & junge, quod notat. supra de sta. mon. §. uirum populum, & infra de haered § si rersicu. liquet ex praemis. & sequ. Non obst quod monachus non docentis habet officium, quia illuc verum est, nisi ad aliud officium eligatur: nec illud Gre nemo potest, &c. quia illud verum est, simul & eodem momen to, sed diversis horis potest exercere utranque vitam, sicul & plerique faciunt clerici seculares, nec Hisp. concil. qui¬ verum est, quod sub uno & eodem tecto non debent esse diversae professionis homines, sc. contrariae. ut ibi. Sed cer¬ tum est. quod sub una & eadem diversitate diversorum corpo rum hominum genera sunt diversa. Sed nec quo ad offi¬ cium magisterii pertinet, clericorum secularium, & regula rium studia diversa sunt, quia utrique student, utrique docent eandem doctrinam, scilicet grammatici grammaticum dialectici dialecticum, & sic de singulis. porro si univers tas magistrorum, & scholarium consideretur, certum es quod singularium scientiarum modi & studia sunt dive¬ ia, & tamen unum corpus faciunt, & insimul cohaerent, 8 insimul conjunguntur. nec obst illud Augusti. quod bo nus monachus vix facit bonum clericum, quia & si fiat ix tamen fit, sic, ff. de jud vix certis ex causis
Quam scientiam docere debeat Et quidem quar libet, quae ad instructionem animae, vel corpe ris, vel rerum faciat non improbatam, ergo Grammatica Dialectica, Rhetorica, Musica, Geometria, Arithmetica Astronomia, doceri possunt, & prae omnibus Theologi ut 37. dist. si quis Grammaticam, & per totum. Quid auten doceant artes istae, his versibus comprehende "Grammatica. Quicquid agantartes, ego septem praedico parie Dialectica. Me sine doctores, frustra coluere sorores Rhetorica. Est mihi dicendi, ratio cum flore loquendi Trivium Musica Invenere locum, per me modulamina vocum Geometria. Rerum mensuras, & earum signo figuras Arithmetica. Explico per numerum, quae sit proportiorerum Astronomia. Astra vias que poli, vendico mihi sol" Quadrivium. Ars etiam mathematica ad instructionen doceri potest, non ad exercitium, ut 7. dist legimus, & cqu de mensa. Sed mathematica, quo ad utrunque legi potest Mathesis enim cum aspiratione significat quadrivium & est penult syllaba brevis. Sed matesis sine aspiration est scientia divinandi, unde versus "Scire facit mathesis, sed d vinare matesis" Inde Matematici, qui capitali poena plecti debent, ut C de malesi. nemo. & de hac dicitur, quod culpa similis est, tan prohibita discere, quam docere C. de malesi culpa. Divinan autem tales matematici, vel qui circa somnia, vel garr tum, vel volatum avium, & observant dies, calendas hora lunam, puncta & tempora. quod prohibitum est, ut 26. 91 ult ab illoc. non licet, usque in fi. & dicam infra de sortile. §. quo sint ejus species, & sequent. Tales secundum legem ad limer altaris accedere non debent: alias concremantur, nec al quis debet eos recipere, seu consulere, alias deportantui & bona omnia publicantur: & divinator gladio ultore fe riri debet: ut C. de malesic nullus, & Inemo, & l. culpa. Et quis tali arte mulierem ad luxuriam provocaverit, bestii subjicitur, ut C. de malesic. multi. Item forte si aliquem ven¬ no extinxerit: quia hoc plus est, quam gladio perimere ut C. de malesi I1. Sed hi omnes lege Cornelia teneri viden tur tantum, fi ad leg Cornel. de falsis. l. 1. §. 1. Quilibet auten admittitur ad accusationem talium, sicut in crimine laes¬ majestat. qui & divinam majestatem offendunt: & si qui per testes convictus fuerit: eculeo deditus, ungulisque su cantibus latera perferet poenas. C. de malesic. & si except. Maleficium autem nullus propria temeritate perimat quia praesumitur. quod haec faciat, ne facinoris reos socio publicaret: vel sub hoc praetextu inimicum occidat, ut a malesic. I. ult. Sed hi, qui hoc faciunt, ne labores hominun ventorum grandinisque lapidatione sternantur, non po na, sed praemio sunt digni. ut C. de malesic. eorum. Haec ar scilicet matematica prohibita est, quia iniqua & illicit est, quo ad exercitium, ut dictum est. Sed est quaedam alia quae quamvis licita sit, quantum in se est: tamen illicitar putatur respectu quarundam personarum, quibus aud tus prohibetur. quod dic, ut notatur. supra ne cler. vel mo § quae poaena
Et qualiter debeat docere. Primo ponendo casum, sive dicendo sensum literae. Seci do, legendo literam, & exponendo, & etiam construen do, si difficilis appareat. Tertio, inducendo similia. Quar to, inducendo contraria, & solvendo, & distinguende Quinto, quaestiones faciendo, & determinando. Sexto, d cendo notabilia, ad quae, & qualiter induci debeat decre talis: non tamen haec omnia semper per ordinem serva possunt, vel quia oblivioni traditur, vel quia non plen providetur. Sunt etiam qui glo legunt sicut tex. quod idic tis placet: & moventur ex eo, quia corrigunt apparatum & sic curant de verbis tantum. Sed certe quo ad intelligen dam mentem, & retinendam, neque magistro expedit, ne que scholari. Magister non debet parcere in cathedra sibi nec aliis, quo minus veritatem dicat, secundum quod di dicit & credit verum esse: ut 37. dist. relatum, quia si veni ret contra conscientiam, ad gehennam aedificat: & graviu peccaret, quam etiam advocatus, I1. q. 3. praecipue. dictum enim advocati non sequitur, sed potius impugnatur. Sec ad discentem credere oportet: ideo si magister male do ceat faciat delinquere scholares. supra de vo & vo. redem magnae. Si vis scire, an unus magister possit locare schol¬ alii contiguas. vide quod not. supra defer. §. ultim. ver. qui¬ si magister
Vtrum a scholaribus collectam facere vel levare possit: distin gunt doctores, & dicunt indistincte quod sic si non perci piat salarium de publico: non enim tenetur proprue sin pendiis militare, ut not supra de sim. §. qualiter committar versi. in casibus. & seq arg. 1 2q. 2. quicunque, & c. ecclesiasii. is. a.i iam nunc, in fin. sicut & jure peritus potest vendeie cen silium justum. 13.q. 5. non sane, u qu. 3. non licet, & arg sup de & ho. cle cum ab omni, & 4. qu. 3. versi. item venturus. ideo statu tum est, quod in omnibus locis in quibus suppetunt e clesiae facultates: sive sit cathedralis ecclesia, live alia, po natur magister in Grammaticam: cui competens benefi cium assignetur, seu percipiat fructus unius prabenda non tamen, quod propter hoc canonicus efficiatur, inf eo quia nonnullis, §. I. quod antiquitus de omnibus locis, pe Alex. de ecclesia cathedrali tantum statutum fuit, inf eod c. 1. & 37. dist. de quibusdam. Quid si eo pacto recipiatur in canonicum aliquis magister, ut scholas teneat? dicun hoc simoniacum: quia omnis pactio cessare debet: vacar te tamen praebenda, potest illudonus ei annecti, ut supr de praeb. significatum. Sed & videtur, quod tali pacto recip posset, quasi intelligatur fieri permutatio de spirituali a spirituale, ut supra de rer perim. ad quaestiones, ut patet in hi quae not. supra eod in princip. in continuatione rub. & infr¬ cod vers. tales, & versi quid si magistri. Et nunquid currit tem pus 6. mensium canonicis, qui assignaverunt praebendan magistro. ut not. supra eo. §. resp. 1. si non eligant, non autho ritate concilii generalis, infra eod. quia nonnullis, licet cui reret, si fructus retinuissent ad tempus, argument suprau benesi eccles. ut nostrum, & i.qu. 3. si quis objecerit. si quis praeben dain. Quid si nulla vacat praebenda? Expectetur quousqui vacet, argum supra de praebend. dilectus. 2. vel quilibet de e¬ clesia det tantum de suo: quod unam praebendam facit, ai gument, supra de his, quae fi. a ma par, ca.c si & supra de ecclaed c. de his. nec obst. supra de praebend. c. antepen. quia illa intelli gatur, quando aliquis privatus volebat recipi, petens quo¬ sibi assignaretur praebenda, quae defalcaretur de praeben dis aliorum, ergo in divisione illa versatur privata utilitas Hic autem publica, quae privatae praeferenda est, ut sup. d postu prael. bonae. 1. §.i. supra de renun nisi cum pridem, § porro. i1 Metropolitana autem ecclesia Theologus ponatur, 8 grammaticus, nisi de duobus nimis gravata foret, in qui casu debet provideri Theologo in Metropoli, & per alian ecclesiam civitatis, vel dioecesis Grammatico. Et tales ma gistriclericos ejusdem ecclesiae, & etiam pauperes excra neos gratis docere debent, sed ab aliis, scilicet extraneis di vitibus possunt collectam levare. sic intelligunt, infra eod cI. &c. quia nonnullis. Sed contra, quia scientia Dei donun est, 16. q. 1 revertimini circa fi. unde vendi non debet, 1. quae. 3 non solum. imo gratis est gratia conferenda, ut ibi. & sup. d sim. in tantum, §. 1. & infra eo prohibeas, & vere philosophan tes pecuniam contemnunt, ut 12 quae 2 gloria episcopi. alia incipit, Socrates, & ff. de jur. imm. in honoribus. §. philosophis Item doctores philosophantes, inter quos sunt juris civi lis professores, ff. dejusti. & jur. I. 1. si pecuniam exegerint contra professionem suam faciunt. C. demun. Sori. I. pro fessio. li. 10. Dico si magister pauper sit, vel obligatus, sivv percipiat salarium, sive non licite recipit collectam, sicu de episcopo dicitur, qui quamvis non possit exactiones vel tallias in sacerdotes facere, permittitur tamen, ut s manifesta causa & rationabilis extiterit, possit cum cha ritate moderatum ab eis auxilium postulare, ut de cens cum Apostolus, §. inhibemus, & de offic. ord conquerente, in fin si & scholares magistro suo subvenire debent: quia cum qui libet in necessitatis articulo astringatur, ut patet in his quae non. supra de postu §. ult. ver. item omnes, & ver, sed nunqui potest, & per. quid si clericus. multo fortius magistro. ideo di cit I. quod cum Sabinus non haberet amplissimas facult¬ tes, ab auditoribus suis plurimum sustentatus, ut f. deori jul2§. & ut obiter. ult. col est ergo docentis necessitas reve landa, ut infra eod. quia nonnullis. est ei dandum, inspect scientia, facundia, & labore, arg. f. de var & extraord. cogni i. § in honorariis, supra de praebend. de mulcta, & inspecta di gnitate & facultatibus scholaris, ut ff. de administ. tu, cu plures. §. curator. Idem videtur, si in urbe Romana docea nam talis immunitatem habet, sive percipiat salarium, si ve non percipiat salarium, ut ff. de excusa. tutorum.l.i. Graec si duas, § amplius, ad idem argument. in his, quae not. supli iversi in sumina, versi secundum legem autem. nam & qui pra stat obsequium, debet consequi beneficium, 12. quae 2 ch¬ ritatem, supra de praebend. cum secundum Apostolum, & cap. ex tirpandae, §. cum igitur. & scholares magistros ditare de bent suis munificentiis, fi de donat. Aquilius, & utiliterf unt expensae in mercedibus magistrorum, C. de neg gest. patrono. & sacerdotes, qui in templo erant; aliqua recipi¬ bant pro sumptu. i. quaest. duces, vel judices, ad fidelem, ff. de os praesi. plebiscito, f.de of. procons. solent, §. fin. in tali enim art culo constituto intelligo haec jura, & similia. Sivero m¬ gistro nulla necessitas immineat: & habet salarium, quoc sufficit ad victum & vestitum, nihil debere exigere. Iden dico si percipiat beneficium, de quo debeat sustentari, & possit: poterit tamen gratis oblatum recipere, ut supr¬ de si non dilectus filius. infin. 10 quaestio.3. priscis. 12. quaestio. i.e. clesiasticarum 18. distinctio. de eulgI. quaest.i. quicquid invisib lis. & cap. placuit. & sic accedit quod dici consuevit, quo quaedam sunt, quae licet inhoneste petantur, honeste t¬ men recipiuntur, ut ff.devari. & extraor. cog. l.i. versi est qu dem res sanctissima. Si vero non habet salarium, neque bene ficium, vel habet; sed non sufficit, vel non percipit in scho lis quatenus de est, exigere potest, ut dixi supra versi u dico & eod § i. sed in nullo casu debet aliquid exigere a paupe re, cum ipsius paupertati debeat potius subvenire: ut suj de censi licet. Et hoc intelligas in magistro, qui aptus est, e idoneus ad docendum. Caeterum si quis tempus praev niat: & cathedram nimis immature ascenderit magistralem intendens magis addiscere, quam docere: suum negociun gerit, non alienum, ff. de neg gest si pupilli, §3. & tali, & si su non sufficiant, non est providendum ex debito in exper sis: sed sibi imputet: quia suam imperitiam non advertit, ad le. Aquil idem ju. secundum Goffred. Quid si magistr quibus provisum est competenter, nihilominus a clerici ecclesiarum, in quibus beneficiati sunt, & aliis pauperibu tallias exigunt, nunquid simoniam committunt? Dica quod sic. nam in templo vendentes sunt, qui hoc quodd jure quibusdam competit, ad praemium largiuntur. 1. 9 vendentes. Item non solum venditores columbarum bsunt & domum Dei domum negociationis faciunt, qui sacro ordines largiendo, precium pecuniae vel laudis, vel ho noris inquirunt: verum illi quoque qui gradum, vel gra tiam in ecclesia spiritualem, quam Domino largiente perceperunt, non simplici intentione, sed cujuslibet hu manae retributionis causa exercent, ut i qu 3. non solum. si cundum Goff.
Quid iuris sialiquid exigatur vel promitatu pro licentia docendi. Et certe exacti restituitur, & promissum remittitur: ut inf. eo. prohibeas, ri Pon. i sic sup. de ju.do ex adninistrationis, & infra de usur. pi tuas ff.quod me. causa. metum. § sed & praetor. debet enim cu libet idoneo gratis concedi docendi licentia ab eo, qui ham potestatem habet, de consuetudine, vel de privilegio, vt de jure, puta cancellario Parisiensi & archidiaconoBono niense magistro scholarum, vel sacrista, vel praecentore, ve episcopo: ed si consuetudo non appareat, ad episcopum & capitulum simul pertinere videtur, ut inf eod quia. §. v rum. Et si quis idoneum volentem docere impedierit, ve ab eo aliquid exegerit, officiis & dignitatibus spoliari pr cipitur. dignum est enim ut nullum fructum ab ecclesia ha beat: qui cupiditate animi. dum vendit docendi licentiam profectum ecclesiasticum nititur impedire, ut haec proba tur, inf. co. c. 1 § pen. & ul & cquanto. Sed & si quis in locis com gruis magistros ponere distulerit, superior inferioris ne gligentiam supplebit, ut infic prohibeas. Sed nunquid si is ad quem de privilegio, vel consuetudine, vel de jure per tinet dare licentiam docendi, propter hoc pecuniam exe gerit, simoniam committit? Non: neque enim venditur, ve emitur spirituale spirituali annexum, sed committitur cri men concussionis, cum praetextu officii per impressio nem exigitur quod non debet, ut patet in his, quae no. sup de sim. § n. versic si. & ideo qui exigit, est dignitate & offici¬ spoliandus, inf. eo.ct&c. quanto in si secundum Goff. est t? men contra arg. in his, quae no. sup.tit.i.versic prima ratio( seq. Et licet ex parte dantis, & recipientis videatur turpitu do versari, & sic videatur potior conditio possidentis, qui repetentis, f de cond ob turp. causam. I 3 & 14 quaest. 5 non sane tamen in hoc casu, & promittenti succurritur, & solventi inf eod provideas. non in favorem promittentis, & solventis sed in odium exigentis. vel dic, quod non versatur hae¬ turpitudo ex parte solventis: ex quo enim idoneus est idoneum & justum est, quod requiritur, infeod, cal. ergos impeditur, vel non permittitur facere, quod a jure appro batur, licet ei vexationem suam redimere, supra de simoni dilectus, secundum Goffred. Quid si is, qui habet potesta tem concedendi licentiam docendi, vult in propria perso na regere: nunquid potest alii licentiam denegare? argum quod sic, 93. dist. Sed contra credo, etiamsi valde idoneu sit: arg sup de offi. archipresb. e pen. nam adhuc impedit docem tem addiscere & discentem: talis enim audiret forsan alium qui non audiet ipsum, & amor magistri, & modus docen di, & loquentiae multum in hujusmodi operantur
An clericius studio insistens debeat percipere fru¬ ctum beneficum sui Et certe in studio Theologico sic, dummodo licentiam habeat a praelato qui si malitiose licentiam differat, a superiori potest peti arg, sup. de jure pat. nullus, sine licentia autem praelati pro prii, nullus debet adire studium: de cler. non resi. relatum, 8 notat supra de ele. non resid. § 2. quamvis studens dicatur ab sens, ex causa probabili, ut ibi. & ff. ex quibus causis majores nec non, & est ratio, quia non debet dari licentia etiam in Theologia, nisi homini bonae indolis, sive docili. alii ete nim melius facerent, si se inanibus sumptibus non vexa rent, argum ff. de inoffic. Festa.l.i.Sed dociles etiam mittend sunt, & ad studium Theologicum invitandi: & hoc casu scilicet quando invitantur & mittuntur, debet mittens ei providere in necessariis, ut infra eo. super specula. respon i A lias autem in propria voluntate docentibus in Theologia sive studentibus, non subvenitur ab ecclesia sua inon ni bus necessariis, possunt tamen tales per quinque ann in tegros percipere fructus praebendarum suarum, authori tate Sedis Apostolicae suffulti, quam habent a constitu tione super specula. non obstante contraria consuetudine vel statuto, cum denario fraudari non debeant in vine¬ Domini operantes, ut inf. eo super specula. §i. In alis ergi scientiis nihil percipient ex debito a contrario sensu; nis gratiam ei faciat, vel hoc habeat ecclesia de consuetudini¬ speciali, sed nec studens in Theologia quotid ianas distri butiones percipiet, ut supra de praebend licet, sed ubi haben omnia in communi, secundum decr. supra de vi. & hon cle ricorum, quoniam, nisi speciali privilegio impetretur, ut in fra de verborum significat. olim. Vel dic, quod in ecclesiis, it quibus sunt diversae praebendae, non percipiat quotidia nas distributiones: ut in cap. licet. Sed ubi habent omni in communi, secundum decret. supra de vita, & honestat. clericorum, quoniam, aestimabitur quantum posset expen dere, si praesens esset, vel saltem quolibet die dabitur pro curatori suo, id quod perciperet, si praeses esset, &t etian quotidianae distributiones, quae dantur praesentibus, lice non intersint horis canonicis: & sic intellige, infra de rer borum, significat. olim. alias in ecclesiis illis, in quibus haben
ADDITIONES. b Venditores columbarum. Adde texi. in cap. docet, de immu eccl. Lb. 6 e Debeat percipere fructum beneficii] Adde Ioan. And inc & ibi Dom. de priv lib. 6.c. super si ecula & ibi doc. de magist. Ioa d Imo. in cauae, de cli non resio omnia communia, hoc privilegium frustratorium esse in nullo autem casu quotidianas distributiones, quae tar tum dantur his, qui intersunt horis canonicis, percipiet nisi sit forsan talis ecclesia, in qua nihil percipit qui¬ quam, nisi intersit horis canonicis, vel nisi hoc impetre privilegio, scilicet speciali, & vide, quod non supra de cleri¬ non resi circa prin. Sed & si cui indultum fuerit, ut in studi¬ fructus suarum percipiat praebendarum, destudio gen¬ rali intelligendum est, non de studio speciali alicujus ca stri, vel villae, cum hoc in fraudem fiat, ut supra decler. no resi tuae quod dic, ut ibi no. In sum. no. omnes scholare ad quemcunque locum veniant causa addiscendi, hoc In periali privilegio gaudent, quod nullus judex eis injuri am inferre praesumat: nec damnum sustineant etiam ol alterius hominis ejusdem provinciae delictum: quod al quando ex quorundam perversa consuetudine factun tuisse reperitur. Temeratoribus autem hujus legis piissi mae, & judicibus seu Rectoribus illius temporis, qui ho vendicare neglexerint, ipso jure infamia irrogatur, ab c mnibus his, res oblatae in quadruplum exiguntur: & di¬ gnitate, si qua potiebantur, in perpetuum carent. Quid contra scholarem litem movere voluerit? Datur scholar electio, utrum malit coram domino suo, vel magistro, siv loci episcopo conveniri. Si quis autem ipsum, ad aliun judice trahere attentaverit, pro tali conamine a causa su cadet, etiamsi justissima moveretur: ut inconsti feu. de scho larib. & eorum privilegiis. I. Federici quae incipit, habita. quo qualiter intelligatur, quo ad electionem judicis pertine plene not. supra de foro comp. §. quibus ex causis, versic. Item r. tione privilegii, & se¬
On this page