Titulus 18

De Furtis. XVIII. Rubrica

SUMMARIA 1 Furtum quid sit. Et unde dicatur.. 3 Afurto quarequis excu setur 4 Actiofurii cuidetur. Et contraquem. 5. Et in quantum. 6Et qualis sit7

VIdimus supra de raptoribus qui fure possunt appellari, unde omni raptor fur est. Sed non convertitur: neme enim improbior fur est, quam qui rapit, u Inst. vi bo. rap. & sic videamus de furtis inge nere, ex quo vidimus in specie, enucleantes Quid sit furtum, Unde dicatur furtum, Cui detur acti¬ furti. Contra quem detur actio furti, & inquantum detui Et qualis sit ipsa actio, apponentes rubricam de serro corru pto. Et de condictione furtiva, postremo videntes, Qua poen¬ fur afficiatur

Quid sit furtum Et quidem fraudolosa con trectatio rei alienae mobilis corporalis, quae fit invito domino animo lucrandi scilice rem, vel possessionem, vel usum, quod etiam jure natura li prohibitum est, ut ff. eod. l.. §. ult. & Instit de obl. quae ex delii nasc. §. 1. nam & divina testatur authoritas, Quod tibi nor vis fieri, &c. ut in prin. Decre Item hoc est unum de prae ceptis Decalogi, Furtum non facies. Fraudolosa: ideo di xi, quia si credat sibi licere per vim rem suam surripere non tenetur furti, neque vi bo. rapt ut Insti. vi bo. rap. §. tamen Item nec tenetur si credat se facere domini voluntatem quia non facit dolo: ut infra eod dicetur. versicul. quae fit inpit aomino & probatur Instit. de obl. quae ex deli. nas. §. placuit. ac idem ff. ad l. Fariam. de plagi. I. legis Faviae. & quod notat. infr¬ eodem tit sub rub ad l. Faviam de plag. §. 1. versic. sed qui supradi cta, & se & supra dera §. quando locum habet, ver. Item oportet & supra de adul §. quis possit, & de homi §. quis dicatur. rer se¬ cum homicidium, & infra de cri fal. §. 1 nam sicut probatur ir praedictis, nec furtum, nec crimen plagii, nec viosentia, nec adulterium, nec homicidium, nec falsitas committitur si ne dolosa intentione: erge "Quicquid agant homines, intentio judicat omnes," tamen quandoque teneor sine intentione, ut si surripio sac cum pecunia plenum, etiam sacci nomine furti teneor quamvis ipsum saccum furari non intenderim, sed solun pecuniam, ut ff eo. qui saccum. Contrectatio ideo opponi tur, quia sine ea non committitur furtum, licet voluntas vel verbum, vel scriptura interveniat, ut ff eod. l.. §.1 & l. quis uxor. §. neque & l. inficiendo & I. falsus §. si quis nihil. Sec sufficit contrectatio interpretativa, ut si falsus procurato volens indebitum exigere. aliis delegaverit solvendum, si praesente: nam propter praesentiam suam in se contrectat: videtur, ut ff eod. falsus §. sed si is, vel si dico servo tuo apu¬ me manenti, Vade, & vadit: veni, & venit, ut C. eod alienum Contrectatio etiam significat omnem abductionem, ve bajulationem: puta equum, vel aliud animal abducit: u ff. eo. si quis asinum. Nec augetur assidua contrectatione, & sic ex prima tantum agitur, ut ffeod ei, qui. & not. infra eod §. qualis. Rei, intelligas, sive modica sit, sive magna: nam in hoc casu non rei furatae quantitas, sed mens furantis at tenditur 14. q. 6. cap. fin. ad idem Institut. de re. divi. §. gallina rum. Alienae, ideo dictum est: quia in re plene mea, nor possum committere furtum. Secus si alius habet mecum rem communem, ut ff eod si socius, nisi forte protester jure potius meo uti, quam furti consilio, ut ff. pro socio, merito Sin autem alius in re mea habet jus, vel creditor est, ve bonae fidei emptor, facio quidam furtum, & teneor actio fur. Sed res non est furtiva, ut ff eod, cum aes. §. 1. Isi is qui ren pignori in princip & de usuc. sequitur. §. si rem. & pro enpi. Is rem. Sic econverso quandoque fit furtum, & res est furti va: non tamen agitur furti: ut cum filii & servi furtun nobis faciunt, ut f. eod servi. & Institut. de obligat. quae ex delic nas§ hi autem. Regulare tamen est, quod ubicunque fur tum committitur, & res furtiva sit, & agatur furti. Ideo et iam dicitur alienae, quia si nullius esset: puta quia haeredi taria, non posset in ea furtum committi: nisi ab aliquo de tineretur jure commodati, vel pignoris, vel usufructus. u ff eo haereditariae. Sed & rei civitatis non Romanae, id est, s a Quid fit furtum.] Vtbrevior, ita rei magis congrua est furi res sit alicujus civitatis alterius quam Romanae, & surri- piatur, agitur furti, ut ffeod ob pecuniam. & quod dixi de haereditaria, idem de re illius, quem mortuum puto, ffeod si quis ex bonis eis. responfi. Mobilis ideo apponitur, qui immobilium furtum non fit, abolita est enim sententi¬ contradicentium, ut Insti de usucap. §. quod autem super hoc vide quod not. supra de praescript sub rub. de praescriptio rerun immobilium. §. quae res. versic. res vero nisi justis titulis & tra ditionibus. Sed si cretam abstuli de fundo tuo, furtun commisi. non quia fodi. sed quia abstuli, ff. eod. si cretae & perum est, quod plerique Corporalis ideo adjicitur, quia in corporalia tradi vel possideri vel contrectari non possunt ut ff. de acqui. re. do. servus qui hona fide. §. incorporales. Quae fi invito domino, merito dictum est, quia si credit dom num concessurum non tenetur. Sed in culpa potest essi aestimatio, unde tenebitur commodati, vel depositi, si prae cesserat commodatum, vel depositum, si valde supine i¬ putabat, ut ff. eod qui re. Quod si puto dominum concessi rum fuisse, sive vero, sive falso hoc putem, non committ furtum, quia nihil dolo facio. Sed & si nolente domini¬ contrecto, sed puto contrectare eo volente, furtum qui dem fit, sed non convenior furti. ff. eodem. inter omnes con stat. §. penultim. Sed nec potest dici invitus, si semel mih consensit, ut quia rem habuit pro derelicto, vel projecit vel dedit mihi potestatem accipiendi, & vendendi pro di bito, ut ff. eodem falsus §. si quis. & §. si jactum. & I. cum cred tor. C. depigno. creditores. In casu tamen non teneor, etiam dominus non consensit, puta si causa famis nimiae accipi¬ rem suam, & comedo, vel vestimentum coactus nimia nu ditate, in quo casu non teneor de altari spoliato veste ve pecore, de consecr. dist5. discipulos. quia furtum non con mittitur sine dolo, ut notat. supra eodem. versic fraudolosa, & quauia tanto periculo redimus ad jus naturale, secundun quod omnia communia sunt, ut Instit. de jure naturali, ger & civi respons primo. 42 distinctio § primo 12. distinctio cap. i.1. quaest. i.dilectissimis ff. ad l. Rhod de jac l. i. §. idem. 23. qu. 7. quo autem. 47. distinct. si hi & ideo debeo credere dominum per missurum, quamvis non permittat. & sic non committi furtum, ut Inst. de obl. quae ex delic. nasc. §. placuit. Sed si esse modica necessitas, non excusor in totum, sed teneor recd dere, vel tribus hebdomadis jejunare, ut infra eod si quis pi necessitatem.

Sed quaeritur, quare excusatur quis a furt in hoc casu, & mulier in casu consimili non excusetur fornicatione. ff deritu nup. palam. §. non est. respon. Qui¬ tempore famis res necessaria ad vivendum fit communis ut dixi, quod in mulierib. non contingit, secundum Goff imo ratio est, quia in primo casu jus naturale subvenit,e excusat ratio naturalis, in secundo jus divinum contradi cit, & accusat turpitudo, & horror proveniens ex pecca to, ut probant jura inducta supra eod. versicul. in casu. ex d. palam & in authen. de rest. & ea quae parit in i. mense. §. unum quidem coll. 4. Item in primo casu salus corporalis adime retur, nisi liceret rem alienam occupare, in secundo ver¬ si fornicari concederetur, corporalis vita debilitaretur, & spiritualis adimeretur, cum sine mortali committi non pos set, ad hoc 22q 4 5. Illicitum. versic. ex modo jurandi: tunc es illicitum juramentum, &c. Sed quare excusatur quis al homicidio? Propter necessitatem suae defensionis com misso, ut supra de hom, cap. 2. & non excusatur mulier a for nicatione, ut supra notat. versic. proxim. respons. Quia, is qu alium aggreditur animo occidendi, si occidatur ipse quo dammodo se occidit, & alius ideo excusatur. argum. f. auadru. pau fe. di l. I§. cum arietes. secundum Goffred. Se¬ & omnia jura permittunt defensionem. ff. de justit. & ju¬ ut vim. mulier autem improba non defendit se, sed impu gnat, ut patet supra de eo qui cogn consang. uxor suae. Iordana ideoque mulier cum peccet voluntarie non excusatur Sed defendens se, cum invitus & ad tuitionem sui corpo ris committat homicidium, excusatur. Quid ergo, si mu lier invadatur & invita, & renitens coactione absolut: cognoscatur? Certe excusatur, quinimo & si virgo fuerit corona duplicat. 37. qu. 5. ca.1. 2. & 3. & sequent. Item in casi fic furtum, quamvis contrectatio fiat domino nolente, u si servus nosente domino & consentiente, mihi deporte rem domini, secundum quod sibi dixeram, ut C. eod si qui¬ & sic voluntas & propositum meum distinguunt malefi cium fe)d qui injuriae. Sed & dicitur dominus invitus, ei mmivnde atrem adferre, quamvis non contradicat, ut f tvarm Animo lucrandi rem vel possestionem. vel usum ideo dicitur, quia si quis habeat animum damni dandi, ve non lucrandi, vel habeat animum libidinem exercendi ci meretrice, ancilla aliena: nam secus est in non meretrice incilla aliena: quia tunc mulieris voluntate non videtu effieri. Sed licet in ineretrice sit usus: quia tamen non fit ac aliquod pecuniarium commodum consequendum no agit furti. ut ff eod. rerum est & I fullo. vel sarcinator. §. qui an cillam. Item & eorum tantum quae quis voluit lucrari, te netur furti, ut dicitur de eo qui uniones tantum de arci voluit auferre. & de acervo aliquid exportare, ut ff eo vul garis. & l. si quid fur respon.. §. & 2& l. verum est. Ergo & ub voluit lucrari usum rei, tantum tenebitur aestimatio solo usu, & non proprietate, secundum quosdam: alii dicunt proprietatem plenam aestimandam, quia non potest sic se parari usus rei a re, sicut separatur frumentum ab acervo & cum jure dominii teneatur fur domino actione furti debet plena proprietas aestimari. ut f.cod. qui jumenio & si vendidero. §. cum autem. Potest tamen assignari quandoqu fieri furtum sine animo lucrandi, ut si servum tuum qui de furto suspectum habeo, mihi tradas, ut eum in quaestio nem habeam, & ego trado praefecto vigilum, quasi in faci nore deprehensum, teneor hic furti, nisi dominium in mi transtuleris, ut ff. de condi cau. data, cum servui. Quod de ju¬ re naturali prohibitum est, ideo junctum, ut magis & for tius intelligas reprobatum, quandoque tamen furtum non punitur de jure civili, ut si fiat ei apudquem luditu in alea, ut ff. de aleatoribus. I.

Unde: dicatur furtum bAfurvo, id est ni¬ gro, eo quod clam & obscure, & plerunque de nocte fiat, vel dicitur a fraude vel a ferendo, id est auferendo, ut ff eo. l. 1. vel dicitur a fur no, in quo fur plerunque latet: unde versus "Fur latet in furno, latro se praeparat ultro."

Cui deturactio furti. Et cujus interest ex honesta causa, quae re gula nimis est larga, & multas exceptiones recepit: nan & ejus cui debetur res ex stipulatione, vel ex causa em ptionis interest ex honesta causa. Idemque in fidejussorib colonorum, & creditoribus in rebus obligatis, & mulieri bus in rebus dotalibus, & in tutoribus curatoribus nege ciorum gestorum, qui tamen non agunt, ut ff. eodem. is cu ex stipulatu, & l. eum qui, & l. interdum accidit, & l. injuriae §. qui alienis, & l. is cujus interest non surripi, ideo talem re gulam tradit Azo. Actio furti datur ei, cujus interest es nonesta vel probabili causa, ratione dominii, vel quas ratione possessionis, vel custodiae, quam debet domino oluntaterem detinebat. Ex honesta vel probabil dieo nicitur, quia licet furis intersit, rem quam su saim esse, non tamen agit furti, Sed si ab initio erit, puta ex causa commodati, vel depositi, se turt um committat alii concedendo, vel aliter quan uberet utendo nihilominus aget furti, inspecto justo in tio. Item hic est casus, in quo fur furti agere potest, ut eodem ita. §. sed fur. & Iqui vas. § si eo. licet videatur contra. eodem eum qui. §. is autem apud quem. Sed potest distin.v trum surripiatur commodatario, eidemque furi. & tun non agit, vel ei cui concessit, & tunc agit, vel an commi tit furtum utendo, & tunc non agit, seu alii concedendo & tunc agit. Ratione autem dominii ideo dixi, quia dom no datur actio commisso furto in re sua, si tame ab aliqu possideat, vel si detineatur: alias contra, ut no. in re haeredi taria, supra eo. versic alienae. & sequ. Idemque & post aditan haereditatem, ante apprehensam possessionem, ut ff. dei¬ sucap si homo. Vel quasi ratione possessionis, per hoc com prehenditur usufructuarius, bonae fidei emptor, pater, ra tione operarum, vel affectionis, cui filio subtracto datu actio furti, non condictio, sed mater non agit. Item cred tor, etiamsi debitor suus solvendo sit, si tamen res sit ei tra dita, vel speciali pactione obligata: secus, si generali si cundum quosdam, vel dic quod specialis ponitur pro ex pensa, secundum Azon. ut ff. eodem. quis uxori. §. sed & rem & l. prima si is qui rem pigno. & l. si filius, & l. mater. & Ii stitutio. de obligat quae ex delic. nasc. §. interdum. & §. furti ai tem, Immo, & domini tenentur habentibus jus in re, vt ex honesta causa tenentibus si eam surripiant, cum inte sit ipsorum detinentium; forte propter impensas, qua melius erat per retentionem deducere, quam ultro ager¬ ut ff. eod creditoris, & l. qui injuriae. §. ult. & I. si is qui rem con modasset, de pigno. action. si pignore; sed hoc si res inquam u nus habet dominium, alius jus, puta usufructum, vel obl gationem pignoris ab extraneo surripiatur, potest ute¬ que hanc actionem intentare, ut ff. eod. inter omnes. §. si ser vus usufructuarius. & §. haec actio. Vel custodiae, ideo dictum est, quia coloni, qui nummis colunt, actio furti & cond ctione furtiva agunt, partiarius non agit contra dom num, ut agat contra furem, & quod exegerit sibi reddani forte quia fructus nondum tenuerat domini voluntat. Item fullones & commodatarii agunt, quia eorum inter est, sed non agunt eorum fidejussores, vel patres, quasi ps trum videatur interesse ratione peculii, agunt tamen p¬ tres ex persona filiorum precario rogantes, & depositari cum de culpa non teneantur, non agunt furti, nisi priu contra eos lite contestata res forte surripiatur, ut ff. eodem eum qui § praeterea. & San pater. & §. is qui precario. & §. no solum & l. siquis uxor. §. si servus tuus

Contra, quem datur actio furti Contr furem etiamsi impubes sit: dummodo sit doli capax, ut ff. eod l. un puberem. Agit etiam pater contra filium, si castrense p culium habeat, alias non esset judicium inter eos, ut ff. eo¬ ne cum filio. Sed & ex eodem peculio castrensi si pater fili surripiat, tenebitur furti, sed eum teneri actione in fi ctum, tutius est. Item vir contra uxorem, vel econtra, no agit actione furti, matrimonio constante, sed datur acti¬ in factum, & qui opem tulerunt, furti tenentur, ut ff. eoden siquis uxori. & C.re. amo. l. 2. & tamen in fure. distin. utrun sit liber & is indistincte tenetur, vel servus, & is verbis 8 verberibus poterit castigari, sed non judicio conveniri nisi rem contrectaverit post manumissionem, ut C an se vus ex suo facto l. ultim. & de noxali actio I.i. Institutio. de ob ligatio quae ex delict. nascun §. hi autem. ff. eodem. servi. & fili Videtur tamen, quod pro furto quod servus facit domi no, dum in fuga est, possit agere dominus contra eum qui coepit bona fide possidere, ut ff. eodem. servi. §. ultin sed dic quod ibi loquitur domino, id est bonae fidei en ptore, qui dominus est de jure praetorio. & hoc patet e eo, quia loquitur de usucapione servi: si ergo verus de minus esset, non ageret, ut supra dictum est. Agit erg bonae fidei emptor servi contra verum dominum servi, tamen patiatur furtum eo tempore, quo est apud propri¬ tarium: secus, si surripiat bonae fidei emptori, dum est pud eum, quia tunc non aget bonae fidei emptor contr dominum noxaliter, cum in se aliis teneatur, si aliis surr piat: est enim regula, quod is qui tenetur noxali actione ipsam non poterit excidere, ut C.eod. Ipen. Sed si servus ex traneus mihi surripiat, qui in eum nullum ius habeo, cer tum est mihi teneri dominum vel bonae fidei, vel malae fi dei possessorem, ut ff de noxa.l.i.& l. non solum. Liberi au tem nostri, & mercenarii nobis surripientes, furtum qui dem committunt, sed ipsos actione furti non possumu convenire, si res viles fuerint, nec sunt talia furta public vindicanda, ut ff. eo. si libertus patrono, & de poenis respiciendum §. furta. Datur etiam contra eum, qui tulit opem, vel con silium furti dolo malo nec distin. utrum sint socii, vel non dat autem consilium, qui persuadet, & instruit aliquem a¬ furtum faciendum: opem, qui ministerium & adjurorium praebet. ille igitur, qui pannum rubeum ostendit, & fuga vit pecus, ut in fures incideret, tenebitur furti: sed si fuga vit per lasciviam, tenebitur actione in factum pro damne dato in pecudibus. ut Inst. de oblig. quae ex delic nasc. §. inter dum, & f. eod in furti. §. pen. & ult & l. nam & si. Ita demun tenetur quis de ope & consilio, si furtum secutum sit: utf eo, siis qui, § situto. Solum autem consilium non astringi me furti actio, nisi furtum alias perpetrandum non fuis set, & consilium meum praecessisset. nec distin. utrum fu posset conveniri actione furti, vel non satis est enim, quo¬ furtum commissum sit, ut si servis, vel uxoribus furtun facientibus quis dederit opem, vel consilium, sed & si du¬ servi sibi persuaserint, ut fugerent: alter alterius fur non ess Secus, si se adinvicem celaverint, ut ff eo qui servo. Item qu praestat opem, quandoque tenetur, sicut is qui praestat op¬ & consilium: ut si tu sciens me velle furari, commodave ris mihi ferramenta ad ostium frangendum, vel scalas ac ascendendum: licet nullum principaliter dederis consilit ad furtum faciendum, ut ff. eo si pignore § pen. Et not. quo is qui opem tulit, tenetur furti in duplum tantum: etiam manifestum sit, nec tenetur condictione furtiva, ut ff.cod.i qui opem, & de condict furti. proind.

Et inquantum detur Ad duplum. vel qua druplum, & in decu plum, secundum l. Lombardam: sed hodie non extenditu ultra quadruplum, ut 12.qu. 2. in legib & Instit. de actio. §. om net, & not supra de contrahenda einp §. ad quid vendiior distinc habita inter furtum manifestum, & non manifestum. Est autem manifestum furtum, quando fur deprehenditu cum re furtiva, antequam perveniat ad locum destina tum. locus autem destinatus intelligitur in quo eodem di¬ manere disponebat: & non refert per quem deprehenda tur, utrum per dominum, vel alium, ut ff eodem qui desti navit, &I furem. Idem erit si ad eum comprehendendun occursum sit, nisi surripientis status mutatus sit: servus er go mihi surripiens manumissus deprehensus tenebitu mihi furti non manifesti. Sed & si cum tibi furtum face rem, hoc vidisti, abscondisti tamen te, ne te occiderem, e rit tamen tibi furtum manifestum, ut ff. eodem, si quis, & penulum. Sed nec refert utrum fur capiatur in furto, vel re licta re fugiat, cum visus esset, ut ff. eod si quis in servitutem §. ult. Aliud autem furtum est non manifestum, quod ei praedictis intelligi potest, scilicet quando non est deprehen sus, nec visus, ut ff. eo nec manifestum. Ex furto manifesto a gitur in quadruplum, & non manifesto in duplum, ut du plum dicatur respectu rei utilitatis extrinsecae, & intrinse cae. quicquid enim simplandum est per condictionem du platur per actionem furti. in cond. autem aestimatur re¬ quanti plurimi coepit esse postea a tempore morae. Iten aestimatur, quod potuit juste lucrari, sine alterius injuri¬ ut haereditates vel legata, quae per servum acquisivissem,s mihi non fuisset subtractus. Item aestimatur damnum poe narum, vel consilium, in quod incidit propter furtum, ho tamen damnum non aestimatur, quod usucapionem nor compleverim furto impeditus, ut omnia haec probantur ut ff. de condicti. furti. in re furtiva, & ff.eodem. si quis uxori. ulti. & l. inficiando, §. primo & secundo, & lis cui, §. ultim. In ta libus autem, vel cautionibus amotis, non solum ipsorun pretium, sed & summa, quae in eis continetur, est aestiman da: tamen aliae probationes debitae pecuniae non supersunt ut ff. eod qui tabulas. Potest autem hic subjici regula gene ralis, quod ubi defertur alicui actio furti ratione dominis dominium, & praedictae utilitates aestimantur, sed ubi ci petit ratione interesse, solum interesse aestimatur, ut ffeod si vendidero, §. cum autem. ergo creditor aget actione furt credito tenus si sine culpa surripiatur sibi pignus ab ei traneo, si vero culpa sua aget ad summam pignoris cum pse teneatur debitori de culpa. Sed ubi debitor surripui creditori, agit creditor ad summam debiti tantum, etiam in culpa sit, quia debitor, cujus dolus praeponderat ei no potest objicere culpam, ut ff. eodem. creditoris, & I. creditor Fullones autem, vel consimiles, agunt furti, si culpa sua in tervenerit, & non dominus, cujus non interest non per re rem cum judicio locati, eam a fullione recuperet: se¬ si fullo non solvendo est, aget dominus, quia ejus perici lo, qui nihil habet, nihil esse potest, & sic in hoc casu est: ctio ista ambulatoria, ut ffeodem. itaque fullo & l. eum qui, idem scribit, & Instinutio. de obligat. quae ex delict. nasc. §. item fullo. Furto autem in re commodata admisso habet de minus electionem, an furem conveniat, an commodat: rium. Sed una actio per alteram tollitur: nisi dominu furtum ignorans elegerit agere contra commodatariun Sed ubi scienter ipsum eligit, tenetur fur commodatario qui commodatarius, vel sarcinator, vel fullo non restitui domino, id quod consequitur actio furti, cum propter fu¬ tum incommodum senserit. Sed creditor reddit debitor si quid ultra debitum suum exegerit: quia rem usus grati no habet: sicut superiores, & hoc intelligas quando extra neus surripuit creditori, si enim ei debitor surripiat tun ei non restituit: nec in debitum computabit, ut C. eodem. ultima respons. 1. & §.. & Institut. eodem. §. quae de fullone, & de pignora. actio si pignore. & loca. & conducti. is qui. Datur. iam contra furem rei vendicat. qua quamvis actum sit, n tollitur condictio. Judex tamen aliter non condemnabi quam si sibi condictionem remittat, quae superest ei gri tia utilitatis: sin autem petitor consecutus est per condi ctionem aestimationem litis, fure non possidente, & pos ea incipit possidere, potest dominus rem vendicare, si pi ratus sit litis aestimationem restituere, f. eo. l.cum qui. Ni dum superiores actiones competunt contra furem, imm actio commodati. Si forte rem sibi commodatam surri piat. Sed primo conveniatur furti, id est, condictione fu¬ tiva, extinguitur actio commodati, quod si primo conve niatur actione commodati, condictio surtiva ipso jure ni¬ tollitur, sed per exception. & est ratio, quia minus cont netur in prima, quam in secunda sic intellige, ff. eod siis cu¬ actio autem furti poenalis non tollitur per aliquam ips¬ rum, ut ff. pro socio. rei communis. Amplius providetur de mino, qui per furtum rem suam amisit, scilicet quod fui tiva non usucapiatur quousque res pervenerit in potesti tem eju dem domini scientis vere & interpretative, put¬ quia litis aestimationem recepit, ut ff.eodem. quamvis, & la¬ dominum, & de usucap. sequitur, §. quod autem. Quod si ex r furtiva, puta ancilla partus editus sit, & ancillam praegnam tem surripio, vel non praegnantem: sed apud me concipit & parit, furtivus est partus, & teneor actione furti, sin au tem pariat apud alium bonae fidei possessorem, quamvi partus furtivus sit, non tamen agit furti. quod intelliga in vacca furtiva. quamvis contradicat, f. ut usucap. si alien¬ §. 1. quia illud corrigitur, secundum Azon. ff. eod qui vas §. si ancillam: & in his casibus certum est, partum vel foe tum usucapi non posse, scilicet quando peperit apud fu rem: vel concepit apud furem, & peperit apud bonae fide possessorem: sin autem concipiat, & pariat apud bonae fi dei possessorem, non est furtivus, nec datur actio furti. Se¬ nunquid impeditur usucapio? Dic, quod si sciat matren alienam antequam conciperet, impeditur, si post, & sim pliciter scivit alienam, non furtivam, & sic ignorat vitiun rei, non impeditur usucapio, ut f de usucap. sequitur, §. dei lo, & § si antequam, & l. justo, § si possessionis, & C. de fur. ancii lae, & pro emptore. l. 2. sed si antequam pariat sciat furtivam impeditur usucapio. Si vero hoc fieri potest, partum in terpellatur usucapio, nisi dominum certificaverit se h¬ bere ancillam, & partum ejus, si tamen ipsum certificav rit, potest, & denunciare debet, quod veniat, & agat contr ipsum, si jus habet, quia ipse paratus est respondere. Et ho valde notandum est, quod posterior scientia in partu im pedit hic usucapionem, quia in partu committitur furtum cum in ipsum non habeam titulum, licet haberem in ma trem, ut F Pro suo si ancillam. secus si in eo haberem titulum secundum Azo. Agitur autem contra furem duobus mo dis, scilicet civiliter, & criminaliter Civiliter agitur ad po nam pecuniariam, scilicet dupli, si sit non manifestum: qua drupli, sifuerit mani festum. Inst. de oblig quae ex delic. nasc. § poena agitur, & civiliter ad ipsam rem per condi. furtiva, u notat supra eodem. sub rubr. de condict. furtiva. supra eodem. versic. ex furto non manifesto, & se. Criminaliter vero agitu ad poenam legalem infligendam, quod dic, ut not. infra qua poena post rubricam, de condi. furtiva. & junge, quod no infra de poenitentiis, §. quibus, & qualiter. sub §. quid sit de fu

Et qualis sit ipsa actio Famosaut lusinut aa poena temere litiganti am. §. penultim. unde non potest facere Praeses provincia quo minus condemnatum hac actione sequatur infami F. eod. non potest hoc si in propria persona condemnatu fuerit, ideo sanum est consilium, ut fur procuratorem con stituat, & sic tam procurator condemnatus, quam dom nus infamiam vitet, ut ff. de his, qui no. insa furti §. si quis alis no. Sed & caveat, quod super furto sine jussu judicis noi componat, nec pactum faciat. alias infamiam incurrei quam evaderet si jussus judicis, sine conventione partius interveniret, ffi. de his, qui no. infa athletas, §.si. & l. seq. & I sun respon. 1. & qui jussu. Est etiam haec actio personalis, & ei legibus datur actio furti non manifesti. sed actio furtimi nifesti ex edicto praetoris, ideo annalis videtur, sed tamei perpetua est, id est, duratura usque ad 30. annos a tempe re furti commissi computandos, quia ex prima tantum contrectatione, non ex sequentibus domino competi haec actio, sic intellige, quod not. supra co. §. quid sit fartum ver. contrectatio, quod locum habet, nisi dominium rei mu tetur, tunc enim ex prima contrectatione, quae fit mutat domino, datur haec actio novo domino, sed ea, quae con petit testatori, haeredibus, & successoribus ejus universi libus datur, ut ff eod si dominum, & de servo cor si haeres, & ac cedit, quod notat. supra §. contra quem, vers. est tamen in furi Haec actio, scilicet furti, in haeredes non datur, nisi lit contestata contra defunctum. etiam si ad eum aliqui pervenit, cum poenalis sit, condictione tamen furtivate netur haeres, etsi nihil ad eum pervenerit. Sed & illud no tandum, quod actio furti ipso jure per pactum tollitur, u f. de pact si tibi. &I si unus, §. pactus.

De Servo corrupto. Rubrica

SUMMARIA. Actio de servo corrupto cui detur 2 Servus quomodo corrumpatur 3 Damnum datum in servo quem quis corruperit, in duplum restituendum es

QVi datur actio de servo corrupto. Domino, cui de servis com petit directa, sed utilis datur illi, qui habei jus in servo ut usuariis, usufructuariis, cre ditoribus, & bonae fidei emptoribus. nec ob F. eod. l. 1. 9. 1. ubi dicitur bonae fidei emptorem non agere quia illud verum est, ratione proprietatis, sed ratione perarum bene agit, ut dictum est, & ratione incommod quod passus est, nec possunt duo ratione proprietatis e periri, sed pro parte experiuntur duo socii, feodem. si qui servum respon. 1. & §. 1. Corrumpitur autem servus, sive d bono fiat malus, sive de malo deterior, & fit hoc persu¬ sione est autem persuadere, plus quam compelli, & cog sibi parere. ff. eod. l.. 6. persuadere.

In hac actione aestimatur quanti servus deterioratus est in corpore, vel in an¬ mo ex persuasione mala, & operae subtractae, sive damni quod dedit incontinenti, post corruptionem, vel postqu aufugit a domino, sed damnum ex intervallo datum no¬ aestimatur.

& restitultur damnum datum in duplum nec distin. vivat. an mortuus sit servus, vel manumissus, f eod, si quis §. ult. & l. in hac, & l. Neratius. & I.doli. §. haec actio. Sult. Est autem haec actio, quantum ad rem, forte perp tua & haeredib datur, sed non in haeredes, quia poenalis est ff. eod haec actio. poenaliter etiam non datur viro in uxorem matrimonio constante, ff. eod. I.ult. Sed illud notandum quod patri datur pro filio, vel filia corrupta in eam sun mam, quam suo jurejur. aestimaverit, ut tamen judex aest mationem refraenare possit, sicut in actione injuriarum dicitur Inst. de injur. §. poena ff. de injur constitutionibus, ve forte judex aestimabit summam; ad quam competat. ar fdecusto. re.I. si quis imo hodie Judex aestimabit summam usque ad quam juret, sicut dicitur in expensis, ut no supr de do. & contumac. subrub. de contumacia. §. qua poena, sub §. e ergo modus. ver aestimabit ergo judex. & seque datur igitur pati haec actio utilis officio judicis aestimanda, quoniam inter est nostra, animos liberorum nostrorum non corrumpi ut l. & tantum, f. de servi. rusti, praedio

De Condictione furtiva. Rub

SUMMARIA 1. Condictio furtiva cui detur. 2. Et contra quem. 3. Et inquantun Et qualis siu¬ 5. Fur qua poena afficiatur

DE condictione futira, per quam re surrepta repetitur, videamus, Cui detur, Et contra quem, Et in quantum, Et qualis si

Cui detur Soli domino, & haeredi ejus, ut feod. 1. & l. sed nec. licet de haerede dubitaveri Pla. Sed dixi dari, quasi sit alter ipse. hoc ita, si dominiur non mutetur, nam eo mutato facto, & spontanea volur tate domini, expirat haec conditio, nec distin. utrum inte vivos, vel ultima voluntate alienaverit. dummodo pura si alienatio. nam si conditionales, conditione pendente, agi dominus, & haeres suus, ut res veniat in condemnationi quanti emptorem invenire posset, sed si pendente lite con ditio extet, absolvitur reus, si non extet, recondemnab tur, ut dixi. nec cavetur ei de restitutione facienda cond tione forte existente: ut ff.eo. si mamfestus, §. ulti. & I si furt, pus. Sin autem mutetur dominium non voluntate domi ni, sed necessitate, nihilominus durat conditio: ut ecce re communis mihi, & tecum surrepta est, interim conveni me communi dividundo, quod potes, licet non posside¬ mus ff. fa.erc. item Labeo. §. ult. si quidem tibi provocantem res esset adjudicata, duraret tibi conditio: quia non amis sti dominium ejus partis, quae tibi competit jure commi ni. mihi autem duraret in parte mea, cum pars mea me ir vito tibi adjudicata foret, & ideo in hoc casu satis est, ali quando interfuisse mea, licet nunc non intersit. Sed in ctione furti est hoc generale, ut ff. defur.l. inter omnes. sede si mihi provocato res adjudicata sit, proculdubio dura conditio maxime ratione partis meae, quia nec ejus dom nii desiit esse dominus, ut f. eod & ideo. Quod si is, cui sul repta est, non est dominus, sed habet jus in re, puta cred tor est, datur ei actio incerti, ut f.eod. & ideo, §. ult. Sed & non erat dominus, nec habebat jus in re, sed solam possessi¬ nem, dabitur ei conditio triticaria, ut ff.de condi. triti. II.. 2. Sed ubi solam detentionem habebat, puta commodat. rius erat, vel depositarius, videtur omni auxilio destitu tus, vel forte dabitur ei actio in factum, ar. C.de agri, & cens Isi coloni secundum Azo. alii dicunt agendum condictis ne, ex illa I C. de fur. & ser. cor. I.ult. §. sed cum in secunda. secum dum Uber. de Bobio. Hae autem actiones ita demum com petunt superioribus personis, si novatae non fuerint: ui puta stipulatus sum a fure, quod mihi per conditionem necesse habebat reddere, & hoc animo novandi. consta enim talem stipulationem valere, licet si rem ipsam stipu larer, nulla sit stipulatio, & tamen superior sive prima sti pulatio idem continere videtur, ff. de verbo. obli. scire, §. ult fi e parvi. & ideo expressa nocent, non expressa non nocent Item si non stipulor animo novandi, non fit novatio, sec nec res furtiva videtur oblata; ut purgetur mora, nisi in praesentia fuerit, ut ff. de solu. qui decem, §. 1. Sed & sine stipu latione si fur obtulerit rem, purgat moram. Secus, si para tus sit excipere actiones, ut ff.eo parvi & l.ult. & C. eod. I.uli

ET contra quem. Contra furem, & haeredes ejus, & si plures sint, quilibet pro haereditaria parte teneretur, u ffeodem, ex furtiva, & l. si pro fure, §. conditio,. & l. in conditioni Sed si forte ad unum ex haeredibus res insolidum perve nerit, ipse in totum poterit conveniri, fi commo. l. 4. §. haere autem. Sed si plures sint fures, quilibet tenetur insolidum condictione furtiva, sed uno solvente, caeteri liberantur in actione autem furti unus alium non liberat, nisi aliuc specialiter dicatur in pluribus tutoribus, qui de rebus pu pillo subtractis tenentur in duplum ac de rationibus di strahendis, uno enim satisfaciente, alii liberantur, quia n¬ tam videntur rem invito domino contrectare, quam per fide agere, ut C. eod. l.i. & ff. de administrat. tu.I.tres. Datu etiam conditio contra raptorem, ut ff. eodem sive manifestus §. ei. sed non competit contra eum, qui tulit opem in rapi na, vel furto, ut ff eod proinde. Quod autem diximus furen condictione furtiva teneri, intelligunt quidam de fure no¬ manifesto: manifestus enim non tenetur in tribus casibu. scilicet cum rem subtractam occidit, vel fregit, vel effudit ff. eo.I. sive. Sed dic, quod illa tria ponuntur causa exempli Quid enim si fur non occidit, sed vulneravit. Item quid s non fuerit captus cum re, sed visus, & ad eum deprehen dendum occursum est, nam manifestus est, ut ff. defurt. quis in servitute. Sed quis negabit eum teneri condi. furti va, cum rem mihi surreptam habeat, vel ejus furto mih absit. Competit etiam in dominum servi surripientis di eo, quo ad eum pervenit. Sed pro residuo datur noxaliter sic & datur contra patrem: ipsi tamen filiosa. condici po test, ut ff. eod. si servus, & Institut. de nox. ac. §. ult. Sed si servu manumissus sit, non datur directa conditio furtiva con tra manumissum, nisi liber factus contractet: ut ff. eo. quo¬ ab alio alias est, §. illius. I si servus. quod non servatur in actio ne furti. vel alia noxali, ut ibi dicitur.

Et inquantum ad rem restituendam, etiamsi melior facta sit impensa ipsius furis, ut ff. eodem, l.ex argento, & aestimatur, quanti pluris fuerit res a tempore furti, etiam si sine culpa esse desierit, quia semper intelligitur fur it mora esse, ut ff. eodem. in re. §. si ex causa. I. qui furtum. Con sideratur etiam interesse meum: puta quia non potui ha bere haereditatem, in qua servus mihi surreptus interin institutus fuerit, vel incurri poenam, quam promiseram nisi ipsum servum intra certum tempus traderem. Sed 8 fructus percepti veniuntiure actionis percipiendi offici¬ judicis, ut f. eod. I 3& l. in re, §. ultim. de hoc notat. supra su¬ rubr. de furt §. & inquantum. versicul. ex furto. Sed nunquid rem furtivam suis expensis melioraverit, expensas illa repetet? non. ut not. supra eod. §. respon. 1. nec is qui a fur mala fide emit. supra de rebus eccles. non alienat. ad audientiam 16. quaestio 3. universos, 10. quaestio 2. hoc jus porrectum, in fi. nis de evictione prospexerit, & tunc contra suum actoren agere possit. C. de evic. si fundum. emptor autem bonae fide expensas repetet, supra de restit. in integrum, cap. I. 12. q. 2. Vu¬ teranae, in authen. de non alienan. aut permutan. rebus ecclesiae, §. quis igitur, colla. 2

ET qualis sit. Civilis & perpetua haeredibus datur, & 4 in haeredes, licet turpis sit, non infamat, sicut nec caete rae condictiones, sed & personalis est. ad hoc Institut. de ob ligat. quae ex delit. nasc. Sult. & ff. de obsequiis, & l. honori, & licet, & de actio & obligat. cessat & Institut. de act. §. appellamus Tenetur autem haeres furi insolidum, non quatenus ad i psum pervenit, si solus sit. Sed si plures haeredes fuerini quilibet tenetur pro ea parte, pro qua haeres est. ff. eod. i condictione: dum tamen intelligas, quod si res furtiva in te tum ad unum ex haeredibus pervenerit, tenetur ipsam no¬ solum pro parte restituere, sed totam ff. cominodati. I. 3. §. ha res, secundum Goffred. Consuevit autem quaeri, unde na scatur haec actio? & dixerunt quidam, eam nasci ex malef cio, alii ex variis figuris causarum id est ex quasi malef cio, vel quasi contractu, & sic intelligunt. f. de acti. & obl. I. Sed hoc non potest dici, quod sortiatur naturam actionum quae dantur ex maleficio, vel quasi, quia illae dantur noxa liter. & in manumissum. Sed hic contrarium est. ut no suj sub §. & contra quem. ver. competit etiam. Item illae non dantu in haeredem, si ad eum nihil pervenit, ut C. ne ex deli. defu¬ lunica. sed hoc datur, ut Instit. de obl. quae ex delic. nasc. §. ul Nec ob. ff de compensa. quod ambo. §. quoties, cum enim dica compensationem locum habere in actione quae ex male ficio nascitur & subjicit idem in condi. furtiva. unde in nuit, quod non oriatur ex maleficio, hoc enim pronomer idem, in diversis solet notare eandem juris censuram. It nec proprie imitatur actiones, quae ex contractu nascun tur, vel quasi: quia illae non dantur noxaliter, sed peculio tenus, ut ff. de his qui dejece. I1. §. cum servus. Sed hoc datur, u dixi supra §. & contra quem. versicul, competit etiam. Dicas igi tur hac actionem fore anomalam, & ex variis figuris cau sarum nasci, quia varia & diversa habet insignia, cum c mnis generis actionibus aliquid communicet: partim ci his, quae sunt ex contractu, vel quasi: partim cum his, qu sunt ex delicto, vel quasi: ergo omnis obligatio tripartit nascitur: quia aut ex contractu, subaudi, vel quasi: aut e¬ maleficio, subaudi, vel quasi: sicut subauditur quasi pe totum circulum. Inst. de oblig. quae ex quasi contractu: aut e variis figuris causarum, sicut ista anomala. sic intellige, f de act. & obl. I.

Qua poena furaficiatur Et quidem aut surripui rem privati, & tunc si criminaliter ag¬ tur, secundum legem vel fustigabitur, vel in exilium mis tetur. secundum arbitrium judicis; sed non occidetur, ne membris mutilabitur, ut in auth. ut nullus judic. §. quia ver nos, coll. 9. posita. C. de ser fugit. I. 3.auth. sed novo jure. Quod in telligas quando occulte, & sine armis commissum est cri men: alias si aggressura fecerit, sive cum; sive sine armi in domib. vel itineribus, vel in mari poenis legitimis ferie tur, ut in eodem auth. Sunt autem poenae legitimae, quo¬ fures ipsi capite puniantur vel suspendantur, si saepiu hoc commiserint, & famosi sint: caeteri in metallum dam nantur, vel etiam in insulam relegantur, ut f de poen, capita lum. §. famosus, & S. grassatores, & qui evit criminaliter, n hiloninus & potest agere civiliter, ut ff. defur.Iult. Sed 8 secundum const. Federici II. si quis 5. solidos valens, ve amplius furatus fuerit, laqueo suspendatur, si minus, sco pis & forcipe excorietur, & tundatur, ut in lib seud de pac tuenda, constitutio. Ic. siduo homines, §. si quis 5. soli. Tamen se cundum cano. si furtum occultum est, & sponte est con fessus, potest restitui: sitamen ea facere potest, intelligas? poenitentiam peractam, vel partem poenitentiae, recte a¬ sacros ordines promovetur, ut inf. eod. ex literis. Si tame ipse, qui est in ipso peccato, deprehensus fuerit, cum con stet eum in mortali mortuum, ecclesia non orabit pro i pso Secus, si ante mortem presbytero, aut diacono, scil.s presbyter non adest, confessus sit: quia tunc non negatu communio, ut infra eod ca. 2. ad hoc. 23. q4. 5. placu.t. Accusatu autem & confessus, vel convictus deponitur, & in mona sterio detruditur, ut supra de judic. at si clerici, §. I. & cap. cun non ab homine, & inf. de poenis, tuae. Illud sciendum est, quo qui cum fure partitur, scilicet partem capiendo, vel psum occultando, vel opem vel consilium dando, ut Insti de obligitio. quae ex delic. nascun §. si vero ope. occidit animan suam: reus autem judicatur, qui quaerente possessore, fu rem non indicat, ut infra eodem qui cum fure. Et accipe po sessorem quemlibet, cujus intersit, ff. deverborum fignifica interdum. Et sic quilibet tenetur indicare furem, argum ff. de jure fisci, ex quibudam, §. divus, C. de fal majorem. & ae fui cirile est, & de his, qui ad ecclesi. confu. praesenti, & ff. de recep¬ I. prima, & secunda, & C. de his, qui reos vel latro. occulta. Ipr ma. Sed contra, quia non teneor indicare sine judicio, in est, salario: nec enim turpiter accipio, ut ff. de condict oblig. tur. causam. l. §. ultimo, & de praescript versiculo solent. Qu bus legibus dicunt standum legum Doctores: dicentes quod nullo jure speciali cogitur, quis indicare furem: ta men judex ex bono regimine, & ex aequitate, quam debe habere prae oculis, ut supra de causa poss. pastoralis, in fin. C ff. de eo, quod certo loco dari oportet, quod si Ephesi. compelle scientem ad furem indicandum, argumentum in superio ribus juribus, & f de officio praefid. I3. & Icongruit, C. de scru fugit. l. 12. & 3. magistri mei dicunt aliud, secundum lege¬ aliud secundum canon. Potest dici, quod in foro judici¬ li, sive canonico, sive civili refert, utrum nolit indicar propter lucrum, quod inde sentit, vel quia participavii vel quia a fure pecuniam recepit, ne indicaret, & tunc te netur sicut fur, & hoc est, quod not. decre. infra eodem qu cum fure partitur. talis enim turpiter recipit, etiam secun¬ dum l. ut ff. de condict ob turp. caus. si a servo meo, aut non vul indicare propter amicitiam & humanitatem, quam cum eo habet. & tunc non est cogendus: sed est in potestate, ar velit vendere amicitiam pro denariis, sicut quidam fa ciunt advocati, amicos quoscunque habeant pro pecuni¬ impugnantes: & tales non turpiter accipiunt, ut f. de con dict. ob turp. caus. Idem est, §. si tibi judicium: turpiter auten acciperent, si indicare tenerentur, ut ff. de condict. ob turp caus.I.ulinna, & supra de simon. cap. nemo. Dico tamen, quod quamvis tales non accipiunt turpiter, inhoneste tamer petunt, vel exigunt hac de causa, ut legitur, ff. devar. & ex traordin. cogn. I. prima. §. est quidem res sanctissuma. In primo ergo casu dolose non vult indicare: & ideo cogendus est & si quid datum est per actionem de dolo repetitur. In se cundolicitum est, & ideo non repetitur, hoc est, quod di stinct. I. ff. de praescript. versicul solent, & sic parcitur amici tiae, & vicinitati, seu proximitati, argumen ff. de rece.I. secun da, & de verborum signisic. late. §. amicos. Sed injudicio ani mae, procul dubio reus judicatur, & sic loquitur, infra co¬ qui cum fur. versic. non fur solum, &c. & accedit, C. de famosis libel. I. unica. Illud autem non reprobo, quod judex ex off cio cum cogat, prout notat. secundum dominum meum supra eod. versicu. quib. leg. Sed & quamvis non cogatur ali quis indicare, cogetur tamen indicatum testificari: ut pa tet in his, quae no. supra de testi cogen. §. in quibus. Et scien dum est, quod si furi dedero, ut mihi reddat rem meam vel indicet, vel etiam socio ejus per condictionem, subau di furtivam, secundum dominum meum repetitur, ut ff.d condict. ob turp. caus. l. 4. in fine. Aut surripuit nominem: 8 sic committitur crimen plagii, aut rem sacram: & sic com mittitur crimen sacrilegii, aut rem publicam: & sic com mittitur crimen peculatus, ut 23. qu. 4. qui ergo, de singulis igitur apponimus rubricas speciales

Ad legem Faviam, de plagiariis Rubrica

SUMMARIA 1 Lex Favia de plagiariis quando locum habea 2 Poenae quae sit legis Faviae, de plagiarii

HIc videndum est. Quando haec locum habet. Et quae si poena hujus legis.

Quando haec lex lo¬ cum habet, cum quis liberum hominem vel servum alienum sciens vendit, vel ali¬ ter alienat: vel ipsum vinctum retinet, vel celat, vel ei suadet, ut a domino fugiat: ut ff. eodem. I prima & I.leg. Favia, & l.eum. & l. penultim. §. ultimo. multo magis si quis liberum, vel servum de civitate in civitatem, ve quamvis alium locum exportaverit, ut C. eodem titul. quo niam. Sed quid si supradicta facit ignoranter, credens fili um suum, vel servum suum? non tenetur, vel creditho¬ voluntate domini facere: ut ff. eodem. I. leg. Faviae. Sed ho secundum Plac. exaudi, si probabiliter errat, ut C. eod. Ipla gii criminis tu tamen, subaudi, maxime secundum Az. sa tis enim est, quod non committit dolum. unde nec lat¬ culpa hic dolo comparabitur, sicut nec in I. Corn. ut ff ad Corn. de sic. in lege. & C. de his, qui sibi ascribunt, in tit. seqe consu¬ Item excusatur, si putat alienum, cum suus sit, ut plus con sideremus veritatem, quam opinionem, ut ff. de falsi impu berem, §. & si servo. Sed & si quis servum suum vendideri pure: dum in fuga est, hac l. tenetur: secus, si percipiat per sequendum & vendendum, si apprehensus fuerit, vel si di cat emptionem valere, si fuerit apprehensus. Item secu in absente servo, qui non est fugitivus. Item secus in co haeredibus & sociis, ut C. eodem, in fugit ff eodem. I3. a prin usque ad sin ff. de contrahend. empt. I. quod saepe §. si quis amico Item secus in ecclesia, quae potestvendere segvum suun fugitivum, ut 12. quaestion. 2. fugitivi. & supra de rer. permi tat. injustum, vel illa ca. exaudienda sunt, secundum prae dicta

Et quae sit poena hujus legis. Et quidem criminalis ir fligitur, & civilis. Criminalis, ut servus, vel libertus, qu in I. commisit, bestiis subjiciatur. Ingenuus autem igno bilis gladio feritur, sed nobilis in metallum damnatur, & sic semper capitalis poena imponitur, ut C. eodem, Lultim 8 in sin. Et sic qui furatur hominem, morte moritur, a scili

cet civili, ut dictum est, vel materiali, ut infra eodem, capi¬ Secundum hoc canones imponunt poenam mortis, sec contra, supra ne clerici, pel monach sententiam. ideo dic mor te, scilicet canonica, sive spirituali, id est, excommunica tionis vinculo innodatur. sic supra de major. & obed. si qui Verum ex superioribus patet Pla. errasse, qui dixit ho crimen extraordinarium, nisi ubi orbatur pater filio. nan C. eod. I.quoniam. loquitur generaliter in libero & servo,? accusatio publica est, ut C. eod plagii. Civilis autem poen pecuniaria olim statuta fuit, sed hodie cessat: ut ff. eod ult. datur tamen actio de servo cor. civllis & furti, si mal¬ animo quis alienos servos susceperit, ut praestet eis refi¬ gium fugiendi, ut ff. de servo cor. l. i. in princ. §. persuadere. ( I. ut tamen. § de filio, & ff. eod. I pen §. idem princeps, quod di¬ tut not. supra in rubr. de servo cor. Sed & furti actio, & serv corrupti datur etiam plagio non commisso, ut quia no corrupit ut fugeret, nec surripuit ut exportaret, sed sit neretur de plagio, etiam praedictis actionibus tenetur, u f. eod. I. pen. respons. 1. & 2

SVMMARIA. 1 Sacrilegium qualiter committatur. Et quae sit ejus poena. a Quasi sacrilegium qualiter committatur

SEquitur de crimine sacrilegi, dica mus igitur, Qualiter con mittatur sacrilegium, a Et quasi sacrilegium Et quae poena sit sacrilegii.

Qualiter committatur b sacrilegium, quando sacrum d sacro aufertur, vel sacrum de non sacro, vel non sacrun de sacro, ut 17. quaestione quarta, quisquis, versicul. similiter Azo tamen non admittit duo membra ultima. Sed pri mum tantum, dicens, quod in duobus secundis commir titur furtum, quicquid dicerent Decretistae. ideo dicit locus facit, ut idem crimen sit furtum, vel sacrilegium,? capite luendum, vel minore supplicio, ut f. ad legem Ju¬ pecul. divi. & de poeni. aut facta. §. locus. sed l. illa sic supplen da est. locus, subaudi, vel res arrepta facit, ut idem crimen &c. Item alia lex divi. sic est supplenda res privatorum, s in aedem sacram depositae subtractae fuerint, furti actioni subaudi, non tantummodo sacrilegii esse, & sic conco¬ dant cum ca quisquis, sic promptum erit leges canonibu concordare, ut C. de moffic. do.I.unica. alii dicunt aliud secum dum leges, & aliud secundum canon. quod cum crimei sacrilegu canonicum st, minime dici debet, in auth. ut cle ric. apud proprios episcopos conveni. §. si vero ecclesiasticum, coll. 6. & patet in his, quae not. infra de usur. §. an aliquo casu, re spons. & versicul sequent. & §. praeced. vers. fin. sacrum auten locum intelligas, qui rite Deo per Pontificem consecra tus fuerit, non privatim authoritate alicujus sacerdotis vel laici. non privatus dicitur etiamsi interveniat talis au- thoritas. aediculae autem vel res sacerdotum incustodi tae, si ab aliquo violenter surripiantur, amplius, quam fur to, & minus, quam pro sacrilegio imponitur poena, uif ad I Jul. peculatus. sacrilegii capite, & Institut. dererum divis§ nullius. Sed secundum canon. ecclesiae, & quadraginta vel triginta passibus circunquaque positis, debetur immu nitas, quod dic, ut not. infra de immun. eccles. inquantum vers. immunitatem. & quicunque personis ecclesiasticis in juriam irrogaverit, sacrilegium committit, ut 17. quaest. 4 quisquis, &tc. sequent. & §. qui autem, & C. de episc. & cleric.) quis in hoc genus, & de inja. atrocem. unde quod dixi supra eo dem, versicul. sacrum. aediculae autem, vel res sacerdotum, &c intelligas, quando extra quadraginta passus positae sunt & ideo dicit amplius quam pro furto, & minus quam pro sacrilegio, quia quasi sacrilegium est, & not. infra eod. sul §. seq. vers. & malefactores

ET quasi sacrilegium qualiter committatur. c Quan¬ do quis divinae legis sanctitatem omittit ignorantia autviolat per negligentiam, vel contemptum, item dispu tare de principali judicio. crimen enim sacrilegii est, dis putare, vel dubitare, an is dignus sit, quem elegerit Impe rator. Item recipere honorem in terra propria, nisi alicu hoc ultro concesserit Imperator, ut C. eod. l. 2. & 3. similite de judicio summi Pontificis disputare non licet, & sacri legii reatum incurrit, qui Judaeis publica officia commit tit, ut 17. quaest. 4. §. qui autem, & cap. seq. Honores vero ne mim sunt offerendi: nisi perraro ob penuriam hominum ff. de dec. eos. Praetores autem Romae fieri non debent, nis Romae larem foveant, ut C. de offic. praetor. Item procura tori Caesaris quilibet potest assidere in sua provincia, qui¬ pu. salario non fungitur, ut ff. de assesso. I. ultim. secus in as sessoribus aliorum judicum, uiff. quibus ex cau sicui. Sec & malefactores & raptores rerum ecclesiasticarum & cle ricorum, secundum canon. sunt quasi sacrilegi puniendi ut not. supra de foro compet. cum sit generale, &c. conquestus, & etiam sicut homicidae tenentur, 12. qu. 2. qui abstulerit, qui cunque praedia. nulli liceat, de hoc plenius, supra de immunitat eccle § inquantum, & §. fin.

ET quae poena sacrilegii. Et certe inspecta & personae, & & rei conditione, & temporis, aetatis, vel sexus crimei clementius, & severius castigatur. plerique enim Judi ces sacrilegos damnant ad bestias, plerique vivos exu runt: alii in furcam suspendunt. Sed moderanda es poena, usque ad bestiarum damnationem, eorum qui ma nu facta templum effregerunt, & dona Dei noctu tule runt, caeterum si quis interdiu modicum de templo tu lit, poena metalli coercendus est: aut si honestior sit, depor tandus, utff. ad leg. Jul. peculatus, & sacrilegii. I. sacrilegii poe nam. Verum qui personis ecclesiasticis injuriam irrogani capite puniuntur: ut in juribus allegatis, sup. eod sub I qua liter. vers. sed secund. can. Item minor excommunicationi poena imponitur, ut notat supra de immun. eccles. §. quae si pans

Ad legem Iul peculatus. Rubr.

SUMMARIA. 1 Lexsulia peculatus quando locum habea a Poena quae imponatur in lege Julia peculatus

DIcamus mando habeat locum haec les Et quae poena imponatur. Quando habeat locum haec lex. Et cert habet locum pro pecunia publica interc¬ pta, vel quoquo modo contaminata, vel in aurum, vel argentum, vel aes publicis aliquis indet, id es intus det, hoc est, aliquid adjiciat, vel immisceat ferrum scilicet vel simile in sacra, ut in vasis ecclesiae in religios¬ ut in ornamentis sepulchri, nec separantur ab interficien tibus vel contaminantibus, qui dolo malo curaverint, u ab alio intercipiatur, vel contaminetur, vel qui in rem su am verterant, nisi sint tales, quibus utique liceat perverte re in rem suam. Sed & si donatum Deo immortali qui acceperit, vel interceperit, sive abstulerit, hac I tenetur utf. eodem. l.1. & 4. respons. 1. Secus est, ubi aliquis inveni thesaurum in aliquo loco: nec enim fit locus religiosu propter thesaurum: etenim ex monumento, non quas religiosus sit tollitur, quod enim sepelire quis prohibetu id religiosum facere non potest. at pecuniam quis sepel re non potest, nisi forte causa custodiae: ut f.eod. l. 4. §. ulu & de acquir. poss. peregre. Item secus in pecunia privati, ve alterius civitatis, quam Romanae: in his enim furtum con mittitur, f. de furtis. ob pecuniam. ff. eod. l. 4. §. sin. Sed & in casu in pecunia privati committitur peculatus: puta si¬ go fingens me creditorem fisci, cum non sim, a debitor suo pecuniam exegerim, ut ff. eod sacrilegii capite. §. eod. S. cus, si exigam ab eo, qui mihi & fisco debet. non enim in tercipitur pars, quae fisco debetur, quia nihilominus debi tor remanet obligatus, ut ff. eod peculatus. nequaquam. Ha etiam l. tenetur, qui tabulam aeneam vel auream, cont nentem leges famamve agrorum ad quid aliud finxit, ve aliud immutaverit, vel in talibus publicis aliquid interle verit, vel immutaverit, vel minorem pecuniam scripserit quam quod vendiderit ipsa Respubl. vel locaverit, vel qu muros civitatis perforavit, vel aliquid inde abstulerit, u ff. eod qui tabulam. I hac lege, & l. qui perforaverit. item in ec qui praedam ab hostibus captam surripuerit, talis etiam i quadruplum condemnatur, ut ff. eod. l. pen.

ET quae poena imponatur. Capitalis adversus judices qui dum administrant, pecuniam publicam intercipi unt: sed contra alios qui eis ministerium praebent, id es ab eis scienter suscipiunt, sed contra alios qui hac l. tenen tur, statuitur poena deportationis, & est accusatio publ. 8 quinquennio sopitur & in haeredes datur, ut Institut. d publ. judic. §. item leg. Jul. peculatus, & ff. eod peculatus crimen & Lulti. Est & alia lex Julia, de residuis, quae locum habe contra eum, qui pecuniam publicam ad unum usum de legatam in alium vertit, ut ff. eod. l. 2. vel eam retinuerit,? hac I. tenetur is, apud quem ex locatione, emptione, ali mentaria ratione, aliave, vel causa aliqua tota, pecuni¬ publica, vel pars ejus quam accipit resedit. damnatus au tem amplius tertia parte, quam debet, punitur, ut ff.cod. l.4 §. lege. Quam poenam dicit Pla interpretatione sua exten di in quadruplum. Sed hoc est contra significationem ver borum. dic ergo amplius tertia parte, scilicet quia pecun am, quam debet restituet, & tertiam partem ejusdem, ut de 30. 40. solvet. sic C. de inoffic. test. I. si quis suo. Cum eo au tem, qui pecuniam a debitore aerarii recepit, ut ad aerari um deferret, & eam retinuit, non potest agi pecuniae resi duae actione, quia cum privatus eam deberet, adhuc priva ta remansit, nec est facta publica, sed qui recepit, inter de bitores computatur: & ideo is, qui hoc imperio utitur al eo ipsam pecuniam exiget pignus capiendo, corpus reti nendo, mulctam indicendo, sed si per annum retinuit, e elapso-tenetur hac actione, quia lex Julia residuorum jam pecunia post annum residuam jussit, ut f. eodem, titu¬ cum in eo. in haeredes autem datur haec actio, ut f. eodem. ultim.