Caput 41

CAP. XLI. Recitat diuersos modos secundum diuersos videndi in verbo, obijcit¬ que & soluit.

OStenso siquidem quod vera complexa possunt reuelari creaturae rationali in verbo, & in esseniia ipsa Dei, restat consequenter inquirere de modo reuelationis istius; quomodo scilicet talia ibi valeant reuelari. Pro quo facilius cognoscendo primitus inquirendum videtur quomodo incomplexa reuelentur in verbo & Dei essentia creaturae, & sic ad complexa procedendum vlterius ordinate: In his nempe & in illis diuersi modi a diuersis diuersimode assignantur. Aliqui namque putant quod in omnibus n huiusmodi reuelatis & visis verbum Dei suppleat vicem tam habitus quam actus creati, & sit ta habitus quam actus creaturae videntis. Alij aestimant quod verbum in omnibus huiusmodi suppleat vicemspeciei siue habitus, & non actus, imo quod creatura per actum videndi creatum videat, quod verbum velut species, habitus, seu idea ei praesentat; & hi viterius tripliciter A sunt diuisi. Hi namque ponunt quod creatura videt distincte singula siue incomplexa siue complexa quae videt in verbo, per vnicum actum creatum beatificum supernaturalem singula distincte, & immediate supernaturaliter praesentantem: Illi vero, quod per vnum actum creatum videt omnia incomplexa in verbo, & per alium actum creatum omnia complexa quae videt. Isti autem, quod videt singula incomplexa atque complexa quae videt in verbo per actus creatos singulos & distinctos, visis singulis respondentes. Huius autem sectae tripartitae quaelibet via in duas semitas bipartitur, quantum ad numerum visibilium seu visorum; Hi namque ponunt creaturam posse simul videre in verbo infinita distincte; illi vero tantum finita. Adhuc autem superiorem diuisionem vlterius prosequendo, Alij opinantur quod verbum non suppleat vicem speciei habitus, neque actus, sed quod quicquid incomplexum siue complexum creatura videt in verbo, videt per speciem, habitum atque actum creatam seu creatum; per speciem, inquam, seu habitum mediantem inter verbum & actum videndi; & tamen quod haec dicuntur videri in verbo, sicut visa materialia dicuntur videri in Sole seu luce materiali; quia videlicet verbum velut quidam Sol & lux spiritualis ista illuminat, & disponit, vt valeant sic videri: & hi triplicem sectam habent ex parte huiusmodi habitus, sicut & priores ex parte actus habebant. Quidam enim affirmant, quod per vnicum habitum omnia incomplexa & complexa ibi visa videntur: Alij quod incomplexa per vnum & complexa per alium: Aliqui quod singula visa incomplexa atque complexa per habitus singulos proprios & distinctos. Vlterius autem hi omnes bifariam partiuntur per infinitam & finitam quantum ad multitudinem visibilium seu visorum, sicuti & priores, qui & omnes de actibus correspondenter habitibus opinantur. Amplius autem sunt & alij mediantes qui dicunt, quod omnia incomplexa quae videntur in verbo, videntur per ipsummet verbum, nul la creatura, nulla specie, habitu, seu actu mediante, sicut opinio prima dicit, sed quaecunque complexa per creataram aliquam mediantem; & hi vt priores multipliciter separantur. Adhuc autem praeter istos mediatores, sunt & alij qui inter posteriores sectas satagunt mediare, dicentes quod omnia incomplexa, quae videntur in verbo, videntur per actum creatum medium inter creaturam videntem & verbum, non tamen per aliquem habitum aut speciem mediantem, sed ipsum verbum omnis huiusmodi speciei & habitus vicem supplet; complexa autem, quae ibi videntur, dicunt videri mediante tam habitu quam actu creato: patiti, in quam, creato mediante inter verbum & actum videndi, & actu creato mediante inter huiusmodi habitum & videntem, & vtroque mediante inter videntem & verbum. Qui insuper omnes, sicut priores, possunt dupliciter diuidi quantum ad numerum visorum in verbo, per infinita videlicet & finita. Quis autem horum modorum sit verior, & Philosophicae ac Theologicae disciplinae concinnior, studiosorum diligentiae inquirendum relinquo: hoc enim fortassis isto loco impertinens, vel operosius proposito aliquibus videretur, & quia ad alia propero via caepta. Primo tamen tangam hic breuiter aduersantium rationes: inter omnes autem rationes eorum duae sunt quibus potissime innituntur; vna per distinctionem, alia per necessitatem procedens. Prima est talis; Si creatura distincta videret in verbo Antichristum fore. aut quod Antichristus contrarius erit Christo, siue quodcunque tale verum complexum distincte videret extrema talis propositionis seu veri complexi, & non per eundem actum, quia per eundem actum praecise nequaquam distingueret aut discerneret inter illa, ille quoque actus esset pure aequiuocus, & eadem propositio vera & falsa, cum inconuenientijs alijs quas consequenter ex istis facile est videre. Secunda ratio eorum est talis; Si quicquam futurum contingens reuelaretur creaturae in verbo illud necessario eueniret, quod arguunt per huiusmodi rationes, cuiusmodi contra responsiones priores superiora capitula adducebant. Prima autem ratio non procedit. Sic enim possent arguere, quod Pater non posset in verbo aut in essentia sua talia vera complexa videre, neque Filio aut Sancto Spiritui reuelare, contra sextum & septimum, decimum octauum, & decimum nonum primi, ac tricesimum quartum huius: Deus etiam ex vnissima & simplicissima sed infinitissima sua virtute distinctissime cuncta videt, sicut ex septimo primi patet; Cur ergo secundum proximo huius praemissa, si velit misericorditer, omnipotenter, licet ineffabiliter accommodare oculum suae virtutis creaturae dispositae, non potest & ipsa videre similiter quoquomodo, non virtute propria sed diuinaNonne etiam creatura sciens aut credens in proprio genere quodcunque verum complexum, quacunque propositionem extrema quantucunque diuersa habentem, per vnum simplice actum sciendi aut credendi hoc facit? Cur ergo non potest similiter per vnum actum simplicem videre in verbo quodcunque verum complexum, praesertim cum verbum incomparabiliter simplicius exprimat quodcunque verum complexum quam aliqua propositio, quam aliquis habitus, quam aliqua creatura? Secunda similiter ratio non concludit. Si enim quia futurum contingens reueletur creaturae in verbo, ideo de necessitate eueniet, cur non similiter quia Filio, & Spiritui Sancto in verbo est & Dei essentia reuelatur, sicut patet ex tricesimo quarto huius? Dicent fortassis, quia reuelatio facta filio potest non esse & non fuisse ei facta, creaturae autem nequaquam. Sed si reuelatio de futuro contingenti facta filio, re existente futura, potest non esse nec vnquam fuisse ei facta; potest similiter & re existente praesente, in praeteritumue transmissa; aut si tunc non potest aut poterit, nec vnquam hoc potuit, aut nunc potest, sicut potest patere ex tricesimo & tricesimo primo huius. Si etiam ex reuelatione creaturae in verbo sequatur necessitas reuelati, cur non ex reuelatione in proprio genere similiter consequetur? Modos autem videndi in verbo praemissos quanquam tanta seuitate transcurrerim, non nocet ipsos saltem breuiter tetigisse. Et licet quisquam modum videndi in verbo nequaquam statim possit videre ad plenum, non ideo statim resiliat tanquam incredulus visioni: multa namque mirabilia videmus & scimus certissime, multa quoque certissima fide tenemus, quorum modum in caecitate praesenti perfecte comprehendere non valemus: comprehendemus autem perfecte tam rem quam modum cum euacuato quod ex parte est, venerit quod perfectum est, cum cognouerimus, sicut & cogniti sumus, cum viderimus facie ad faciem, sicuti est verissime ipsum verbum, candorem lucis aeternae, speculum sine macula maiestatis diuinae, & imaginem bonitatis illius, in qua omnes res & modi perfectissime demonstrantur.