Caput 36

CAP. XXXVI. Contra Procuratores Pelagij asserentes, quod etsi merita non sint causa collationis gratiae principalis, sunt tamen causa sine qua non confertur.

LIcet autem Sancti Patres istam Pelagianam haeresim succederunt, ex venenata tamen eius radice in multorum cordibus profundata, quaedam non penitus spuria, sed pestifera vitulamina, quia non saporem sed colorem mutantia, non desinunt pullulare: Dicunt enim aliqui p talium, quod merita non sunt causa principalis gratiae nobis datae, sed causa sine qua non datur. Sed quis non videat istos & eorum similes haeresin Pelagianam tantum vocaliter declinare, & ipsam realiter predicare? Mutant vocem, propter horrorem nominis haeretici euitandum, vt sic eandem prauitatis sententiam sophistice palliatam, & laruatam fallaciter, cautius introducant, sicque corda simplicium cortumpant facilius & seducant. Vox quidem vox Iacobi est, scilicet viri fidelis, Deoque dilecti, sed manus iniquam sententiam inserentes, manus sunt Esaui, viri scilicet infidelis & Deo odibilis. Quis etiam mentis tam inops, vt non percipiat, quam laeto corde tales reconciliarent Pelagium, Coelestinum, Iulianum, & caeteros Pelagianos haereticos, si auderent, ac Paulum, Augustinum, Gregorium, & caeteros catholicos condemnarent? Igitur si merita nostra sunt causa sine qua non gratiae nobis datae, per capitulum decimum sextum potest ostendi, quod merita sunt aliquo modo causa, vt concausa, & causa partialis gratiae nobis datae. Nec Pelagius vnquam desipiebat in tantum quod voluit dicere, merita esse causam totalem gratiae datae a Deo, quia hoc esset ponere & excludere Deum datorem gratiae nobis datae. In quo ergo disentiunt isti a Pelagio? Item tunc gratia esset ex meritis & operibus contra capitulum proximum. Item omnia argumenta ibi probantia, quod gratia datur gratis, non pro praecedentibus meritis, istam falsigraphiam reprobabunt similiter, si debite proferantur. Item si intelligant per causam principalem, causam principalissimam omnium & supremam, sic nec mala merita sunt causa damnationis & poenae, nec aliqua causa inferior est causa alicuius effectus, sicut praecedentia manifestant. Rursumque secundum istud, iniustus similiter mereretur primam gratiam, sicut iustificatus secundam, scilicet gratiae primae augmentum; cum tamen primum negetur ab omnibus, sicut capitulum proximum docuit, secundum vero catholice concedatur. Vnde Parab. 4. Acquire prudentiam, & dabit capiti tuo augmenta gratiarum. Et Augustinus ad Bonifacium Papam, I sicut recitat Lumbardus 2. sentent. dist 26. sic scribit; Non gratiam Dei aliquid meriti praecedit humani, sed ipsa meretur augeri, vt aucta mereatur & perfici; Et in sententijs Prosperi, propositione 93a. Crescit semper charitatis facultas, dum vsu maior, & largitate fit ditior. Item si merita sint prior causa dationis gratiae quam sit Deus, tunc qui sic meretur, prius venit ad Deum quam e contra, & potius trahit Deum ad eum quam e contra; Quomodo ergo dicit, Nemo venit ad me, &c. Ioan. sexto? Quomodo ergo dicit, Non vos me elegistis, sed ego elegi vos, Ioan. 15? Et sine me nihil potestis facere; & quomodo tunc dicit Apostolus, Quis prior dedit illi, & retribuetur er? quod & Philosophice statim probat, quoniam, inquit, Ex ipso, & per ipsum, & in ipso sunt omnia. ad Rom. II. Et quomodo ergo dicit ad Ephes. 2. Cratia saluati estis, & hoc non ex vobis, Dei enim donum est, non ex operibus, cum tamen originaliter sit ex vobis? Item si merita sint concausa; vel causa partialis dationis gratiae, ista datio partim tribuenda est Deo, partim nobis; imo & pars prior est nostra, sicut iam fuit ostensum; posterior vero Dei contra glossam verbi Apostolici allegati dicentem, Gratia praecunte, id est, gratuita Dei voluntate, non ex vobis, id est, ex vi naturae vestrae, quia Dei Donum est pure, non partim ex operibus. Item dicit Augustinus de praedestinatione Sanctorum 3. Nolens Pelagius tam claris testimonijs Apostolicis repugnare, & tamen volens a seipso sibi esse quod credit, quasi componit homo cum Deo, vt partem fidei sibi vendicet, atque illi partem relinquat; & quod est elatius, primam tollit ipse, sequentem dat illi; & in eo quod dicit esse amborum, priorem se facit, posteriorem Deum. Ecce quomodo sic dicentes, mentem & verba Pelagij amplectuntur. Item tunc bene posset queri, quare hunc trahit Deus, & hunc non trahit: Habet enim veram causam, scilicet meritum aliquod antecedens, contra Augustinum superius recitatum. Quomodo etiam saluant isti gratiam operantem, quae in omnibus praeuenit peccatores? Si autem isti obijciant illud Augustini, Qui creauit te sine te, non iustificabit te sine te, & similia: ergo oportet quod aliquid coagas ad hoc, quod gratia tibi detur; dicendum, quod verum est forsitan in adultis; non tamen oportet me aliquid agere antecedenter, sed subsequentet, ita quod infusa mihi gratia bene velim & fuciam; sed infusio gratiae est prior naturaliter, me autem bene velle & facere, illam naturaliter consequitur, sicut efficiens suus effectus, & causam suum causatum. Sic autem respondet Lumbardus 2. sent. dist. 26. (cum obijcitur quod gratia non praecedit hominis voluntatem) per illud Augustini super Iohannem, vbi prius, Nemo potest venire ad me, & reliqua: Caetera potest homo // nolens, credere autem non nisi // volens; & per illud glossae super illud Gen. 24. Vocemus puellam, & quaeramus ipsius voluntatem, quia fides est voluntatis, non necessitatis: Dicit igitur, Ad quod respondentes dicimus, haec omnia dicta esse, quia non est fides, nisi in eo qui vult credere, cuius bonam voluntatem fides praeuenit, non tempore, sed causa, & natura; quam responsionem confirmat per Augustinum Enchirid. 23. dicentem, quod bona voluntas in eis donis est, quae non praecedit, & ipsa iuuat quibus praeuenitur, dum eis consentit, quod & supra capitulis multis expressius continetur. Quaerit enim sic, Cum proculdubio, si homo eius aetatis est, vt ratione vtatur, non possit credere, sperate, diligere, nisi velit, nec peruenire ad palmam vocationis Dei, nisi voluntate cucurrerit, quomodo ergo non volentis, neque currentis, sed miserentis est Dei? nisi quia voluntas, vt scriptum est a Domino praeparatur: alioquin si propterea dictum est, Non volentis &c. sed misetentis, &c. quia ex vtroque fit, id est, ex voluntate hominis & misericordia Dei, vt sic dictum accipiamus, Non volentis &c. quasi diceretur non sufficit sola voluntas hominis, si non sit etiam misericordia Dei; nec sufficit sola misericordia Dei, si non sit etiam voluntas hominis; ac per hoc, si recte dictum sit, Non volentis hominis, sed miserentis est Dei, quia illud voluntas hominis sola non implet; cur non e contrario recte dicitur, Non miserentis Dei, sed volentis est hominis, quia id misericordia Dei sola non implet? Porro si hoc dicere nullus Christianus audebit, ne Apostolo apertissime contradicat, restat vt propterea recte dictum intelligatur, Non volentis, sed miserentis est, vt totum detur Deo, qui hominis voluntatem bonam & praeparat adiuuandam, & adiuuat praeparatam: Praecedit enim bona voluntas hominis multa Dei dona, sed non omnia, quae autem non praecedit, ipsa, in eis est & ipsa. Item eadem dist. 26. allegat Augustinum dicentem, Cum fides impetrat iustificationem, non gratiam Dei aliquid meriti praecedit humani, sed hoc sit voluntate comitante non ducente, pedissequa, non praeuia. Idem supra, dist. 25. vlt. dicit, quod Dei gratiam non adiuuat voluntas hominis vel operatio, sed ipsa gratia voluntatem praeuenit praeparando vt velit bonum, quod & diffuse ostendit distinct. 26. & 27. consequenter. Augustinus quoque de praedestinatione contra Pelagianos 3. scribit ita; Stulte, Deus est, qui iustificat impium, non praeuentus humana voluntate, sed ipse praeueniens hominis voluntatem misericordia sua: Deus enim, inquit, meus, misericordia eius praeueniet me. Audi & alium Prophetam loquentem, Conuerte me, Domine, & conuertat; Sana me, & sanabor: vnde & Apostolus, iustificati, inquit, gratis per gratiam ipsius. Audi gratis, & tace de meritis: Qui & de natura & gratia 32. loquens de iustificatione nostra, sic ait; Vbi quidem operamur & nos, sed illo operante nos cooperamur, quia misericordia eius praeueniet nos: Et de bono perseuerantiae 48. dicit, quod Deus eorum praeuenit voluntatem, quibus datur gratia, ideo vtique ne non gratis dari videatur, sed secundum praecedentis merita voluntatis, sicut contra veritatem Pelagianus error obloquitur. Idem Hypog. 5 2. In omni opere facto prior est voluntas Dei, posterior liberi arbitrij, id est, operatur Deus, cooperatur homo. Quod si dicas vt dicere consueuisti, quia ego prior volui, Deus voluit, iam meritum facis, vt gratia ex operibus iam non sit gratia, sed merces: hoc loco redarguit te Apostolus, dicens; Si ergo gratia, iam non ex operibus, alioquin gratia iam non est gratia, gratia mihi douatur, non redditur. Qui & de haeresibus 88. dicit, quod Pelagius non // praeposuit gratiam libero arbitrio, sed infideli calliditate supposuit. Isidorus insuper 8. Eth. 5. sent. 14. tractans de diuersis haereticis & eorum haeresibus, dicit, quod Pelagiani liberum arbitrium diuinae gratiae anteponunt, & recitatur in Canone 24. quaest. vlt. Quidam autem; vbi Gratianus sequens Isidorum enumerat multos haereticos, cum haeresibus eorundem.