Caput 45

CAP. XLV. Quod Praedestinatio realiter sit ponenda quid sit, quot modis dica¬ tur, quod non sit propter opera, sed secundum Dei, gratuitam voluntatem.

VN C autem habito quid Praedestinatio nominaliter dicitur, restat inquirere nunquid ipsa realiter sit ponenda, & quod sit ponenda realiter 27. & sequentia satis probant; quam & testatur vtriusque series Testamenti. Unde Exod. 32. Aut dimitte eis hanc noxam, aut si non facis, dele me de libro tuo quem scripsisti. Iste autem liber scriptus a Deo quid aliud potest intelligi, quam eius Praedestinatio de futuris, si libro viuentium; Et Psal. 138. In libro tuo omnes scribentur. Et Esa. 4. Sanctus vocabitur omnis qui scriptus est in vita, in serusalem; & Dan. 12. In tempore illo saluabitur populus meus, omnis qui inuentus fuerit scriptus in libro. In nouo similiter testamento Apostolus Praedestinationem testatur, non suppresso nomine sed expresso vbi agit de Filio Dei Praedestinato ad Rom. 1. Et infra 8. de his quos Praedestinauit conformes fieri imaginis filij sui; Et ad Ephes. 1. De his quos elegit ante mundi constitutionem, & Praedestinauit in adoptionem filiorum. Ipsa similiter veritas veraciter hoc docebat. Matth. 20. loquens de sessione ad dextram vel sinistram a Patre sessoribus praeparata. Et infra 25. de regno parato a mundi origine regnaturis; Pto qua & Act. 10. scribitur de testibus praeordinatis a Deo; Et infra 13. Crediderunt quotquot erant praeordinati ad vitam aeternam; quam & Au¬ torirates de efectione diuina cum multis suis similibus in vtroque testamento insinuant eui¬ denter. Hanc quoque omnes Doctores, imo & omnes docti pariter & indocti Catholici Catholice confitentur. Nunc autem terminata quaestione De praedest. Si est; superest consequenter inquirere quid est realiter praedestinatio iam inuenta, & sicut potest haberi ex 9. & 27. & sequentibus cum adiutorio 23. Ipsa est aeterna praeuolutio Dei, siue praeordinatio voluntatis diuinae circa futurum. Et haec dupliciter potest sumi, vno modo generaliter, scilicet pro praeordinatione diuina respectu cuiuscunque futuri, & sic est conuertibile cum prouidentia, sicut ex 27. & sequentibus apparebit; sicque loquitur Philosophus in Sccretis Secret. partis 1. cap. 16. Deus, inquiens, cuncta sua sapientia aequali pondere, & certo numero & ordine destinauit. Et infra eisdem lib. & parte 22. cap. dicit, quod Destinator excelsus non ita praedestinauit futura, quod in aliquo suae potentiae derogaret. Alio modo specialiter, scilicet pro praeordinatione voluntatis diuinae circa creaturam rationalem, angelicam vel humanam; & iste est communis modus loquendi Scripture Canonice & Doctorum. Et adhuc sicut volutio Dei accipitur bino modo, simpliciter scilicet & secundum quid, bonorum videlicet & malorum, sicut 34. & praecedentia docuerunt: sic & ei duplex huiusmodi praedestinatio correspondet, simpliciter d secundum quid, bonorum atque malorum. Quod autem praedestinatio sit bonorum, nullus Theologorum ignorat: sed quia ab aliquibus forsan dubitatur, An sit malorum similiter, hoc ostendam. Hoc enim, vt praetactum est, sequitur ex 34. cum praecedentibus, & 27. & sequentibus, & ex corollario 23. cap. & rationibus, & autoritatibus quas adducit, & ex illo 23. cum hoc vero notissimo cuilibet Christiano, quod Deus vult & in finali iudicio, & post volet multos Angelos malos & homines aeternis ignibus cruciari. Item dicit Aug. 21. de Ciu. Dei 25. quod aliqui in hac vita praedestinati sunt in aeternum ignem ire cum Diabolo, sicut 23 plenius allegauit. Idem super Iohan. parte 2. hom. 53. siue 107. totius, exponens illud Iohan17. Nemo ex his periit, nisi filius perditionis, vt Scriptura impleretur, sic ait, Filius perditionis dictus est traditor Christi, perditioni praedestinatus secundum Scripturam, quae de illo in Psalmo 108. maxime prophetat. Idemque Enchir. 80. dicit; Quod Deus aliquos iuste predestinauit ad poenam, & aliquos benigne ad gratiam. Hoc idem potest haberi de bono perseuerantiae 45. & 49. & alibi multis locis Sed aliqui istam sententiam non tenentes praedestinationem in talibus per simplicem praescientiam semper exponunt: quae expositio si sit conueniens, videtur posse conuenire toti sacrae Scripturae, Doctoribus nostris, & Sanctis, vbicunque de predestinatione etiam bonorum faciunt mentionem, quod satis constat esse contrarium Catholicae veritati. Item si Deus habet praescientiam talium, ergo &s volutionem, sicut 18. cap. ostendebat; quare & praedestinationem aliquam voluntatis. Item contrarium istius potius inuenitur, scilicet pro praedestinatione praescientiae nomen poni. Vnde Apost. ad Rom. II. Non repulit Deus plebem suam quam paesciuit, & loquitur ibi de reliquijs Iudaeorum praedestinatis ad regnum, quae gratia saluae fiunt. Pro quo dicit Aug. de bono perseu. 54. Aliquando praedestinatio significatur etiam nomine praescientiae, sicut ait Apost. Non repulit Deus plebem suam quam pesciuit, quod non recte intelligitur nisi praedestinauit, quod circumstantia ipsius lectionis ostendit, quod & sicut breuiter tetigi, diffusius manifestat. item istam geminam predestinationem ponit Isidorus manifeste 2. De summo bono 6. sub his verbis; Gemina est predestinatio, siue electorum ad requiem, siue reproborum ad mortem. Mira dispositio est supernae distributionis per quam hic iustus amplius iustificatur, & impius amplius sordidatur, malus ad bonum aliquando conuertitur, bonus ad malum aliquando reflectitur. Cui concordat Anselmus de Concordia 7. ita dicens; Non solum praedestinatio bonorum, sed & malorum potest dici. Non est ergo inconueniens, si hoc modo dicimus praedestinare Deum malos, & eorum mala opera, quando eos & eorum opera mala non corrigit; sed bona specialius praescire & praedestinare dicitur, quoniam in illis facit quod sunt, & quod bona sunt, at in malis non nisi quod sunt essentialiter, non quod mala sunt. Saepissime tamen dicunt Sancti, quod praedestinatio est tantum bonorum, quod ideo est, quia praedestinatio malorum, non est praedestinatio simpliciter & per se, sed tantum per accidens, & ens per accidens propinquum est non enti, sicut de volutione cap. 33. erat dictum: praedestinatio vero malorum, reprobatio communiter nuncupatur. Et quia secundum Aug. 4. super Gen. ad literam 6. dum res conceditur non est de vocabulis laborandum, d& secundum Phil. 2. Topic. Nominationibus quod // quid res nun cupandum vt pluries, quae autem rerum sint, huius vel non huius, non attendendum pluribus. Vocetur praedestinatio bonorum, praedestinatio absolute; praedestinatio vero malorum reprobatio nominetur. Potest autem praedestinatio sic describi; Praedestinatio est aeterna praeparatio a voluntate diuina gratiae finalis in via, & beatitudinis sempiternae in patria, creaturae rationali. Quam Augustinus De praedestinatione Sanctorum 12. breuius sic definit; quod Est gratiae praeparatio; sed oportet quod intelligat modo dicto. Multis enim praeparatur gratia vel donatur qui cadunt ab ea, finaliterque damnantur; sed de praedestinatis nullus vnquam perijt aut peribit. Huius autem praedestinationis effectus sunt collatio gratiae in praesenti, iustificatio a peccato, bona merita, finalis perseuerantia, & beatitudo perpetua in futuro. Sciendum quoque quod haec praedestinatio in bono est duplex, scilicet gratiae & meritorum in praesenti, & gloriae & praemiorum in futuro, vt potest elici ex eius descriptione praemissa, & ex 3I. cap. & habetur expresse ex sent. Apostoli ad Eph. 1. & 2. cum glossa 3ro, cap allegatis. Reprobatio vero & eius effectus per horum opposita cognoscuntur. Quia vero sancti & Doctores dicunt frequenter quod Deus predestinauit & praeparauit reprobis ignem & poenam, sed non peccata, nec eos ad peccandum; posset quis arguere contra istud per cap. proximum. 230. cap. adiuuante, vel per istud dictum Sanctorum posset arguere contra cap. 34. eodem 23o?succurrente. Et potest hic de praedestinatione similiter responderi, sicut de volutione 340. cap. est responfum, & in principio huius cap. tangebatur. Nunc autem restat inquirere, Vtrum ex parte praedestinati sit aliqua causa praedestinationis diuinae, & quod non, cap. 2oun, manifestat. Item si aliqua esset causa, illa maxime videretur bona opera praedestinati; sed illa antequam sint nihil causant; Nullus ergo est praedestinatus antequam operetur; praedestinatio ergo Dei est temporalis & noua contra cap. proximum, & 23am, & contra scripturam canonicam cap. proximo allegatam, & contra omnes Doctores catholicos materiam hanc tractantes. Nec potest dici quod praescientia operum praedestinati est causa praedestinationis diuinae, quia illa sunt prius naturaliter praedestinata a Deo ipsi praedestinato. quam praescita a Deo: Nam Deus prius naturaliter vult ipsum habere talia merita, & per illa regnum caelorum quam hoc sciat; & per hoc quod sic vult, scit sic esse vel fore, sicut cap. 18um ostendebat. Scientia igitur vel praescientia meritorum non causat praedestinationem in Deo. Adhuc autem Deus praedestinauit Petro, primo regnum, & merita finaliter propter regnum, non e contra, sicut apparet ex 339. huius. Item propter quamcunque causam Deus praeparauit aeternaliter gratiam alicui coferendam, propter eandem causam confert temporaliter eam sibi, per cap. 23um, & quia aliter voluntas Dei frustraretur, contra cap. 10um. Nam ab aeterno voluit conferre nunc gratiam propter opera, & non facit, sed, secundum hypothesin, propter opera praedestinati Deus praeparauit aeternaliter sibi gratiam conferendam. Igitur propter opera confert temporaliter eam sibi, contra 35um, cap, & alia quae sequuntur. Vel aliter ostensiue propter quodcunque Deus nion confert temporaliter gratiam, non praeparauit aeternaliter gratiam conferendam; Omne opus est illud propter quod Deus non confert temporaliter gratiam. Item quam gratis Deus confert temporaliter gratiam cuicunque, tam gratis praeparauit aeternaliter sibi gratiam conferendam: sed Deus gratissime confert temporaliter gratiam non propter praecedentia merita secundum quod 35um, cap, & sequentia docuerunt. Item praedestinatio est gratia Dei gratificans praedestinatos ad vitam secundum distinctionem gratie 350. & 420. praemissam: Quare non est ex operibus aut meritis quibuscunque secundum quod gsum. cap. & sequentia demonstrabant. Quod autem praedestinatio sit gratia Dei patet, quia omnis volutio Dei respectu boni extrinseci alicui conferendi, gratis emanat non ex aliqua causa inferiori eam a priori causante, sicut per 2oum. huius patet. Pro quo & dicit Apostoius ad Eph. 1. Praedestinauit nos in adoptionem filiorum secundum propositum voluntatis suae, in laudem gloriae gratiae suae, quod cap. 25um. plenius pertractauit. Praeterea omnes pene rationes probantes gratiam gratis dari, probabunt similiter quod praedestinatio gratis fiat. Amplius autem, hoc est plane contra Apostolum ad Rom. 9. dicentem de Iacoo & Esau. Cum nondum nati fuissent, aut aliquid egissent boni aut mali, vt secundum electionem propositum Dei maneret, non ex operibus sed ex vocante dictum est, quia maior seruiet minori, sicut scriptum est, Iacob dilexi, Esau autem odio habui. In quibus, sub nomine filiorum promissionis filios praedestinationis ostendit, vt patet ibi ex serie lectionis, & per expositionem omnium catholicorum Doctorum exponentium illum locum. Et infra, ostendit Apostolus per sacram Scripturam, quod praedestinatio est ex misericordia voluntatis diuinae, non ex operibus, ita dicens, Mosi dicit Dominus, Miserebor cui misereor, & misericordiam praestabo cui miserebor, & concludit; Ergo non volentis neque currentis, id est, non quidlibet operantis, sed miserentis est Dei; & allegato alio loco scripturae de Pharaone iterum sic concludit; ergo cuius vult miseretur, & quem vult indurat. Si tamen illa volutio causaretur ab operibus talium & sequeretur ea, non congrue diceret sed magis deberet dicere isto modo; Qui bene operatur vel operabitur, huius vult misereri, & qui male, hunc vult indurare; & hoc est originaliter & principaliter volentis & currentis, non miserentis Dei; ideoque supra dixit planissime, Non ex operibus sed ex vocante, vt secundum electionem propositum Dei ma¬ neret, non secundum aliqua merita quouismodo. Nec credo aliquem tam hebetem, tam ef¬ frontem, tam inuerecunde & friuole cauillantem, qui dicat Apostolum non intellexisse de operibus tunc futuris, sed tantum praesentibus quae nulla tunc fuerunt. Nam quomodo tantus doctor vas electionis primitias spiritus habens, qui non ab homine didicit aut accepit, sed per reuelationem Domini lesu Christi, qui & sapientiam loquebatur inter perfectos, tam perfectos & doctos vt Romanos tam indocte docuisset, vt cum lacob & Esau nondum nati fuissent, aut aliquid egissent boni aut mali, non ex operibus tunc praesentibus dictum esse Maior seruiet minori, & Iacob dilexi &c. Quis enim indoctissimus ignoraret, quod cum nondum nati fuissent, aut aliquid egissent boni aut mali, nihil deberi eis propter opera tunc praesentia dici posse? aut cui non videretur ridiculum si dixisset, Praedestinauit illos priusquam essent, & ante mundi constitutionem propter opera, quae tunc praesentialiter habuerunt, cum hoc nusquam dubitauerit vel etiam idiota? omnis autem doctrina Christiana debet esse alicuius vtilis & ignoti, hoc autem non est vtile alicui Christiano, nec potest ab aliquo ignorari: Et quomodo tam studiose, si infructuose; adduxisset testimonia & exempla veteris Testamenti cum disputatione tam vigili ad illam conclusionem probandam, quae nunquam potuit esse dubia aut ignota? Quomodo etiam ex ista conclusione taliter intellecta, scilicet de operibus talium qui non praesentialiter operantur, nec vnquam fuerant operati vlterius procedendo concluderet conclusiones // alias quae sequuntur; quarum prima est, Igitur non volentis neque currentis, sed miserentis est Dei: secunda, ergo, Cui vult miseretur, & quem vult induret. Nisi enim intelligeret dictum suum communiter de operibus praeteritis, praesentibus aut futuris, nulla esset connexio rationis, nec dixisset vt secundum electionem propositum Dei maneret. Nam si propositum Dei sequatur opera futura, non est secundum electionem suam, sed secundum electionem meritoriam futuram illorum qui merebuntur. Nec debuit dixisse, non exoperibus, sed ex vocante, imo magis e contra, non ex vocante, sed ex operibus illorum futuris; per quae primo & originaliter Deus excitatur quodammodo & vocatur ad predestinandum, sicque Deus potius diceretur vocatus, & ipsi vocantes, nec debuit conclusisse; ergo neque volentis, neque currentis, sed miserentis est Dei, imo potius non miserentis est Dei, sed cursuri & voluturi: Hic est enim principium & origo cur Deus miseretur, non in Deo. Nec iterum debuit conelusisse, ergo cuius vult miseretur, & quem vult indurat; sed sic, ergo cuiuscunque bene voluturi Deus miseretur, & quemcunque male voluturum indurat. Item si Apostolus ibi negaret praedestinationem & vocationem Dei esse ex operibus praeteritis, vel praesentibus tantum non futuris, sed permitteret eam esse ex futuris, sicut tunc aliqui Iudaeorum conuersorum Romae morantium voluerunt asserere, scilicet illi qui dixerunt propter merita sua & parentum suorum in obseruantia legis Mosaicae se gratiam Christi, & fidem Euangelij accepisse, vt patet per processum Epistolae ad Romanos, & Lumbardus in prologo glosse super illam Epistolam, hoc recitat ab Haymone & Augustino, & sicut Pelagiani nunc asserunt, scilicet electos praedestinari propter merita sua futura, quomodo eos refelleret, & gratiam commendaret, quod tamen principaliter voluit, sicut per epistolam totam patet, & per Lumbardum in prologo vbi prius, & per multas Autoritates Haymonis, & Augustini illuc per eum adductas. Et quod hoc specialiter intendebat per illum processum, ex 9o cap. allegatum, patet per August. Enchirid. 78. dicentem, Apostolus gratiam commendabat, ad cuius commendationem de illis in Rebeccae vtero geminis, fuerat iam loquutus, Quibus nondum natis, nec aliquid agentibus boni seu mali, vt secundum electionem propositum Dei permaneret, non ex operibus sed ex vocante dictum est, quoniam maior seruiet minori. Item secundum eundem Apostolum, Deus non confert gratiam praesentialiter propter opera, sicut capitulum 35. & sequentia plenius allegarunt, ergo nec eam propter futura opera praeparauit: Ipse enim habet immobilitatem consilij teste adhuc eodem Apostolo cap. 6. ad Hebraeos; imo sicut vocat existentes ad gratiam non propter opera sua praesentia, sic nec futuros praedestinat propter futura, sed hos & illos similiter pure gratis. Vnde ad Rom. 4. vocat ea quae non sunt, tanquam ea quae sunt; & quomodo vocat ea, idem vocatus Apostolus de seipso testatur; Vocauit, inquit, ine per gratiam suam ad Gal. 1. & 2. ad Tim. 1. vocauit nos vocatione sua sancta, non secundum opera nostra, sed secundum propositum suum & gratiam, quae data est in nobis in Christo lesuante tempora saecularia, manifestata autem nunc per illuminationem Saluatoris nostri Iesu Christi. Haec est ergo sententia Apostoli in verbis suis ad Romanos superius pertractatis, quod Deus vocat & praedestinat pure gratis, non ex operibus praeteritis, praesentibus, aut futuris. Et hoc testatur Augustinus expresse sermone suo de praedestinatione & gratia Dei, vbi tractat praedictam Autoritatem Apostoli sub his verbis: Si secundum futuros eorum mores dicitur diuinum decreuisse iudicium, profecto illud euacuabitur quod praemisit Apostolus dicens, Non exope¬ ribus sed ex votante dicti est, quia Piaior seruiet minori; Non enim ait ex praeteritis operibus,I sed cum generaliter dixit non ex operibus, ibi & praeterita intelligi voluit & futura; praeterita, scilicet, quae nulla erant, & futura quae nondum erant; Praedestinatus est Iacob vas in honorem, sed non ex operibus, quia non ex operibus, sed ex vocante dictum est, Maior seruiet minori: Et ne forte vasa in honorem Praedestinata suis aliquid viribus tribuendo, negarent gloriam Creatori, alio eos loco Apostolus vasa misericordiae nominauit, vt totum, quicquid essent, secundum misericordiam se esse cognoscerent: Sic enim & alibi idem dicit Apostolus, Et hoc non ex vobis, sed Dei donum est. Hoc idem patet per Glossam Lumbardi super literam allegatam: Ibi namque secundum expositionem illius, ostendit Apostolus Iacob non fuisse Praedestinatum & Esau reprobatum, neque propter merita praecedentia, neque propter futura; vnde sic dicit, Maior, id est, Esau seruiet minori, id est, Iacob. Et ne quis putet fioc fieri ex praecedenti merito illorum, quia hoc dictum est ei, id est, matri, cum nondum nati fuissent, & quia possent in vtero & luctando aliquid meruisse vere videri, subdit, Aut cum I nondum egissent aliquid boni vel mali, Ideo autem dictum est, vt propositum Dei maneret. id est impleretur, secundum electionem, id est, secundum gratiam qua elegit, non secundum debitum meritorum, qua eligendos ipse facit non inuenit, non ex operibus; sicut ostendit non pro meritis praecedentibus illud fuisse dictum, ita pro futuris meritis amborum dictum fuisse hoc ostendit. Quare dico, Non pro praecedentibus eorum meritis hoc dictum est. Iterum dico, quod non ex operibus bonis vel malis futuris, quae bona vel mala non erant futura, nisi apposita gratia vel subtracta, sed ex vocante vel vocatione id est ex gratia Dei. Idem 1. Sentent. dist. 41. dicit, Elegit lacob, & Esau reprobauit, quod non fuit pro meritis eorum quae tunc haberent, quia nulla habebant, quoniam nec ipsi existebant;nec propter futura merita, quae praeuidebat, vel illum elegit, vel illum reprobauit? Opinati sunt tamen quidam Deum ideo elegisse Iacob, quia talem futurum praesciuit, qui in eum crederet, & ei seruiret, quod Augustinus aliquando se sensisse dicit in libro Retractationum, vbi aperte ostendit, quod si propter futura merita electus fuisset, iam non ex gratia esset electio. Non ergo ideo electus est a Deo, quia talis futurus erat, sed ex electione talis factus est. Hanc eandem sententiam docet idem Apostolus ad Ephes. 1. dicens, Elegit nos ante mundi constitutionem vt essemus sancti & immaculati: Non dicit quia fuimus, aut futuri fuimus sancti & immaculati, sed vt essemus sancti & immaculati; & sequitur qui Praedestinauit nos in adoptionem filiorum secundum propositum voluntatis suae, non secundum merita voluntatis nostrae; & sequitur, Nos forte vocati sumus, praedestinati secundum propositum eius qui omnia operatur secundum consilium voluntatis suae, non nostrae, nec secundum opera nostra futura. In hoc autem quod dicit, Nos forte vocati sumus, videtur imitatus esse Psalmistam Psal. 23. Domino sic dicentem, In manibus tuis fortes meae; Super quod Aug. tract. 3. ita dicit, Quare fortes? sors enim non aliquid mali est, sed res in dubitatione humana diuinam indicans voluntatem. Sortem igitur dixit quantum existimo gratiam qua salui facti sumus; quare fortes appellant gratiam Dei, quia in forte I non est electio, scilicet meritorum, sed voluntas Dei. Nam vbi dicitur, iste facit, iste non facit, merita considerantur, & si merita considerantur electio est non sors. Quando autem Deus nulla merita nostra inuenit, forte voluntatis suae saluos nos facit quia voluit, non quia digni fuimus, haec fors merito est tunica Domini desuper contexta, quae significat Charitatis aeternitatem, cum diuidi non posset, sors super eam missa est; Ad quos vero peruenit, eos significat, qui videntur ad fortem peruenire Sauctorum; haec sors est occulta Dei voluntas. Idem sexto contra Iulianum vicessimo primo dicit, Damnabiles illo creante nascuntur qui Creator est omnium, & per mediatorem a damnatione liberantur debita, sed gratuita miseratione non debita, quos elegit ante mundi constitutionem per electionem gratiae, non ex operibus vel praeteritis, vel praesentibus, vel futuris, alioquin gratia iam non est gratia, quod maxime apparet in paruulis, quorum nec praeterita dici possunt opera quia non fuerunt, nec praesentia quia nihil operantur, nec futura quoniam in illa E aetate moriuntur. Idemque supra eiusdem libro quinto, capitulo sexto dicit, Ipsi sunt electi, & hoc ante mundi constitutionem, qui vocat ea quae non sunt tanquam sint, sed Electi per electionem gratiae. Vnde & dicit idem Doctor de Israel, Reliquiae per electionem gratiae saluae factae sunt. Et ne forte ante mundi constitutionem ex operibus praecognitis putarentur Electi, secutus adiunxit, Si autem gratia, iam non ex operibus, alioquin gratia iam non est gratia. Item iste fuit vnus de erroribus Pelagij haeretici, dicere scilicet Deum Praedestinare propter merita futura praescita, sicut tangit Augustinus de Praedestinatione sanctorum multis locis? Vnde cap. 24. tractans dictum Apostoliad Eph. 1. superius allegatum, sic dicit, Praesciebat vt ait Pelagius qui essent futuri sancti & immaculati per liberae vo¬ luntatis arbitrium, & ideo eos ante mundi constiturione in ipsa sua prescientia qua tales futuros esse praesciuit, elegit Eligit ergo, inquit, antequam essent, praedestinans filios suos quos futuros sanctos, immaculatosque praesciuit, quem fic reprobat Augustinus. Intueamur verba Apostoli, atque videamus, vtrum propterea nos elegerit ante mundi constitutionem, quia sancti & immaculati futuri eramus, aut vt essemus. Benedictus, inquit, Deus qui benedixit nos omni benedictione spirituali in coelestibus, sicut eligit nos ante mundi constitutionem, vt essemus sancti & immaculati. Non ergo quia futuri eramus, sed vt essemus; certum nempe & manifestum est: Ideo quippe tales futuri eramus, quia elegit ipse praedestinans, vt tales per gratiam eius essemus. Hoc etiam errore aliquando fallebatur Augustinus, sicut ipsemet testatur supra, eiusdem 4. quem suum errorem nonnulla eius opuscula satis indicant, sicut dicit; quorum vnum fuit expositorium quarundam propositionum ex Epist. ad Rom. quod in libro Retractationum suarum retractasse se recitat in haec verba disputans; Quid clegerit Deus in nondum nato, cui dixit seruiturum esse maiorem, & quid in eodem maiore similiter nondum nato reprobauit? de quibus propter hoc commemoratur, quamuis longe postea prolatum sit propheticum testimonium; facob dilexi, Esau autem odio habui, ad hoc perduxi ratiocinationem vt dicerem; Non ergo elegit Deus opera cuiusquam in praescientia quae ipse daturus est, sed fidem elegit in praescientia, vt quem sibi crediturum esse praesciuit, ipsum eligeret. Nondum diligentius quaesieram nec inueneram, qualis sit efectio gratiae, de qua dicit Apostolus; Reliquiae per electionem gratiae saluae factae sunt, quae vtique non est gratia, si eam vlla merita precedant, & est ista retractatio 1. Retractat. 23. Fuit igitur prima sententia Augustini, quod Deus non praedestinauit propter opera futura distincta contra fidem, & hanc non retractat sed approbat, sed propter fidem futuram, scilicet propter actum fidei, seu propter ipsum credere, sicut verba ipsius ostendunt. Dicit enim; Fidem elegit in praescientia, vt quem sibi crediturum esse praesciuit, ipsum eligeret; Et infra proinde quod continuo dixi, dicit enim idem Apost. Idem Deus qui operaturomnia in omnibus, nusqua dictum est, Deus qui credit omnia in omnibus, ac deinde subiunxi, Quod enim credimus, nostrum est, quod autem bonum operamur, illius est, qui credentibus dat Spir. S. profecto non dicerem, si iam scirem etiam ipsam fidem inter Dei munera reperiri: & istam sententia velut insensuta reprobat & retractat. Haec est ergo vltima sententia Aug. quod Deus nullum praedestinat propter actum credendi futurum, scilicet quia credet in eum, nec propter aliqua opera sua futura, Similem quoque errorem priori de praedestinationis materia posuit Aug. 83. qu. 68. quem 1. Retract 26. partim retractat expresse, partim in suo simili. Ex quo enim vnam sententiam retractat tanquam erroneam, certum est ipsum velle quamlibet aliam similem haberi proretractata, quoniam de similibus est similiter iudicandum. Etiam hoc tenet Lumb 1. Sen. dist. 4I. & potest dici, quod hunc errorem retractauit expressius, postquam librum Retract. perfecit, scilicet de praedestinatione Sanctorum, A. vbi dicit, sicut erat superius recitatum, quod nonuulla opuscula // eius satis indicant hunc errorem. Ibi ergo hunc suum errorem reprobat, & retractat, vbicunque occurrerit in suis opusculis vniuersis. Idem quoque infra, eod mII. & 12. facit similem retractationem similis sententiae de opusculo suo contra Porphyrium, de tempore Christianae religionis Item Aug. de correptione & gratia, 56. tractans de promissione seminis Abrahae multiplicandi, facta sibi per Deum, Gen 15. ita dicit; Neque enim eos scilicet praedestinatos propterea promisit Abrahae, quia praesciuit a seipsis bonos futuros, nam si illud vtique est, non suum sed corum est quod promisit. Item si Deus praedestinat quempiam propter opera sua futura, quare praedestinat opera illa sibi, sicut 3I. cap. demonstrauit, non propter alia opera priora & illa propter alia, ne forte hoc procederet sine fine. Restat ergo vt tam merita quam paemia praedestinet pure gratis. Item prius quodammodo praedestinat Deus alicui praemium quam meritum. Praedestinat enim praemium tanquam finem, & meritum velut medium ad hunc finem, sicut 35. cap. arguebat, praedestinat ergo meritum futurum propter praemium futurum & non e contra. Item reprobatio, de qua magis videtur, non est propter opera futura, ergo nec praedestinatio. Apostolus enim ad R0. 9. ponit eas a pari. Cum enim, inquit, nondum nati fuissent, aut egissent aliquid boni vel mali, vt secundum electionem, propositum Dei maneret, non ex operibus, sed ex vocante dictum est ei, quia maior seruiet minori, sicut scriptum est; lacob dilexi, Esau autem odio habui. Super quod dicit Aug. Enchi 70. Sentiens Apostolus quemadmodum posset hoc quod dictum est; Iacob dilexi, Esauautem odio habui, permouere eos, qui penetrare intelligendo non possunt hanc altitudinem gratiae, ait; Nunquid iniquitas est apud Deum? Absit, iniquum enim videtur, vt sine vllis bonorum, malorqumue operum meritis vnum Deus diligat, oderit alterum. Idem patet per eunde Apost. infra, eodem. dicentem; Cuius vult miseretur, & quem vi obdurat: & iterum; An non habet potestate figulus luti ex eadem massa facere aliud quid vas in honorem, aliud vero in contumelia? Hic tamen sciendum secundum Lum. 1Sen. dist. 4I. quod tam praedestinatio quam reprobatio potest dupliciter accipi. Praedestinatio enim accipitur pro aeterna Dei praeparatione gratiae alicui conferendae & pro eius temporali effectu, scilicet ipsius gratiae collatione; Reprobatio vero accipitur pro aeterna Dei nolutione gratiae alicui, P& pro eius temporali effectu, scilicet gratiae priuatione seu desertione, & haec vocatur obduratio; vbi & dicit Lumbardus, quod ipfius Dei aeternae reprobationis nullum est meritum. Et infra, eadem distinctione, Reprobauit Deus quos voluit, non propter merita futura quae praeuideret, veritate tamen rectissima, & a nostris sensibus remota. Si quis autem Deo odibilis voluerit sophistice cauillare dicendo, quod opera futura non sunt causa principalis praedestinationis, & sic omnia praemissa debere intelligi, sed quod sunt causa sine qua non, cum Deus similiter conferat gratiam temporaliter, sicut praedestinauit eam aeternaliter, sicut superius est argutum, sequitur Deum conferre gratiam temporaliter propter merita operum, tanquam propter causam sine qua non, licet non sicut propter causam penitus principalem, quod 3cum, capitulum reprobauit. Potestque ista proteruia similiter confutari, sicut capitulum decimum sextum similem confutauit. Item quis tantum desipiat quod dicat beatum Augustinum, quando exposuit quasdam propositiones epistolae ad Romanos, & scripsit librum 83. quaestionum, seu S8am, quaestionem illarum, & dixit, quod merita futura fuerunt causa praedestinationis diuinae, sicut erat superius recitatum, tanquam insipienter & insipide sapuisse, vt crederet merita futura fuisse causam principalem praedestinationis diuinae, ita quod Deus non esset principalior causa illius; imo nulli sane sapienti dubium, quin Augustinus tunc intellexit, sicut tale dictum communiter solet intelligi, & sicut apud communes homines talia verba sonant, quia secundum eundem Augustinum de doctrina Christiana, sic debet quilibet Doctor loqui: & secundum Philosophum 2. Topic. Nominationibus quid res nuncupandum vt pluries: Nam ea quae sunt in voce debent notificare animae passiones, vt docet idem Philosophus I. peri hermenias, & Augustinus 15. de Trinit. 10. quod & diffuse docet Apostolus 1. ad Corinth. 14. Dicit enim; Fratres si venero ad vos linguis loquens, quid vobis prodero, nisi loquar vobis aut in reuelatione, aut in scientia, aut in prophetia, aut in doctrina. Tamen quae sine anima sunt, vocem dantia siue tibia, siue cithara, nisi distinctionem sonituum dederint, quomodo scietur quod canitur, aut quod cithariaatur? Etenim si incertam vocem det tuba, quis parabit se ad bellum? Ita & vos, per linguam; nisi manifestum sermonem dederitis, quomodo scietur id quod dicitur? Eritis enim in aera loquentes: Tam multa vt puta genera linguarum sunt in hoc mundo: Si ergo nesciero virtutem vocis, ero ei, cui loquor, barbarus, & qui loquitur, mihi barbarus: Sed in Ecclesiae volo magis quinque verba sensu meo loqui, vt alios instruam, quam decem millia verborum, lingua. Vnde & Nehemiae 8. Legit in libro legis Dei distincte, & aperte ad intelligendum. Et quod dictum est de loquela, idem intelligendum est de Scriptura, quoniam secundum Philosophum. peri harmenias & Augustinum 15. de Trinit. 10. Ea quae scribuntur sunt notae eorum que sunt in voce, & secundum Apostolum ad Rom. 15. quaecunque scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt. Augustinus ergo quando primo docebat praedestinationem fieri propter merita futura praescita a Deo, intellexit sicut communiter apud omnes talia verba praetendunt, & quando hoc recitauit similiter. Secundum ergo posteriorem sententiam Augustini. non est verum ad communem hominum intellectum quenquam praedestinari propter opera sua futura, & communis hominum intellectus de tali propositione, Iacob praedestinatur propter opera sua futura, est iste, quod opera Iacob futura praescita a Deo fuerunt aliqua causa saltem partialis mouens Deum ad ipsum praedestinandum ad regnum, non quod fuerunt causa totalis & principalis, ita quod Deus non ageret ibi quicquam, vel non principalius ageret Deus praedestinationem, quam illa. Ex his quoque apparet, quod omnes Doctores catholici, & concilia, imo & Ecclesia tota Dei condemnantes haereticos errores Pelagij, ponentes gratiam secundum merita nostra dari, & praedestinari quoscunque propter merita sua futura, intelligunt modo dicto: Quare constat illam assertionem esse haereticam, quae asserit merita causam sine qua non, causam scilicet partialem mouentem, seu excitantem Deum ad praedestinandum quemcunque, vel ad gratiam alicui conferendum. Et si iste non sit intellectus communis Ecclesiae, & Ecclesiasticorum Doctorum de causatione meritorum respectu gratiae, & praedestinationis, assignet falsigraphus iste sine intellectu, si possit, alium intellectum communem competentiorem, aut etiam competentem, saltem secundum fictionem capitis sui phantastici, & ille suus intellectus, & error suus secundum illum intellectum per praehabita, & melius forte per alia, quae me latent, tanquam non intellectus, nec intelligibilis. catholice, ab intelligentibus catholice, sicut spero, satis intelligibiliter conuincetur. Sed con¬ siderent quaeso tales, & timeant, quoniam Spiritus Sanctus disciplinae effugiet fictum, & auferet se a cogitationibus, quae sunt sine intellectu, ac ideo in conspectu Domini deprecentur humiliter, vt det eis iuxta suum eloquium, intellectum, & nequaquam iuxta suum intellectum, eloquium Domini detur ei, & iste est intellectus bonus omnibus facientibus eum semper.