Caput 32

COROLLARIVM. Huius Capituli Coroll. in Catalogo non reperitur.

EX his autem non improbabiliter videtur inferri, quod Deum non dare scientiam, gratiam, Laut perseuerantiam, seu quodlibet munus suum creaturae capaci, est causa quare ipsa non accipit, & non habet, & quia Deus non dat, ideo ereatura non accipit, & none contra. Hoc autem corollarium non negat Deum quandoque non dare gratiam aut alia munera propter culpam non recipientium, sed affirmat quod propria & per se causa non acceptionis, est non datio, non e contra. Videtur autem hoc corollarium ad praehabita consequi manifeste: Apparet quoque posse ostendi, sicut & conclusio principalis. Quis etiam nesciat omnem scientiam dari a Deo, sicut ex sexto primi, tertio & vigesimo huius secundi patet, & specialiter scientiam Prophetalem, & reuelationes multiplices arcanorum, ad quae nullus potest attingere per viam ingenij naturalis, sed tantum per reuelationem diuinam? Cur ergo non omnes habent omnes istas scientias, nisi quia ille non dat, per quem datur sermo sapientiae & scientiae, diuidens fingulis prout vult? Quare & Elizaeus, Dominus, inquit, caelauit a me, & non indicauit mihi 4. Regum 4. per hoc reddens ignorantiae suae causam? quis etiam legens, & non negligens libros Propheticos, non facile videat Prophetas non semper habuisse reuelationes diuinas, nec spiritum Prophetiae; quare nec semper habuisse Propheticas visiones, sed quando placuit reuelanti? quae ergo causa huius non acceptionis, nisi non datio, sicut & videtur Gregorius super Ezech. homilia prima testari? Et si dixeris quod desidia, aut peccatum alicuius sit causa quare Deus non dat ei huiusmodi scientiam Prophetalem, certe peccato & desidia non obstante posset Deus, si vellet, huiusmodi scientiam ei dare. Malis etiam quandoque ostendit Deus reuelationes Propheticas, & viris sanctissimis non ostendit; Eisdem quoque Prophetis sanctissimis quandoque ostendit huiusmodi visiones, & quandoque abscondit; Angelis quoque malis & primis parentibus ante Peccatum, & sanctis Angelis confirmatis, quia nunquam peccauerunt, nec vnquam peccabunt, non dedit Deus omnimodam Prophetiam, sicut ex 16. huius patet; quae ergo causa huius non acceptionis, nisi non datio reputanda? Praeterea si Angeli, & primi parentes secundum opinionem quorundam erant creati I extra gratiam, & tales sine culpa per aliquam morulam permanserunt, causa quare tunc non acceperunt nec habuerunt gratiam fuit, quia Deus non dedit, non e contra, sicut nullus ignorat; quare & nunc similiter. Item proportionalia iudicantur non dare gratiam, & non accipere gratiam, atque non dare tantam gratiam, & non accipere tantam; sed certum est quod Deum non dare Angelo in principio, vel paruulo baptizato tantam gratiam, vnam scilicet maximam, cuius fuit capax, quam ei non dedit, causa fuit quare non recepit, & non e contra. Item de paruulis hoc videtur perspicuum: Qua namque rationis imagine dici potest, quod paruulus non accipit gratiam, ideo Deus non dat eam, & non potius e contra? Item de adultis ponatur iuxta praemissa de gratia & poenitentia primo huius, quod duorum peccatorum omnino aequalium ante hoc instans, qui & quantum in eis fuisset, fuissent aequales in hoc instanti, Deus vni conferat gratiam suam gratis, alteri vero nequaquam; tunc causa quare iste non recipit est, quia Deus non dat: Si enim daret aut dare vellet isti, ita reciperet iste sicut & ille. Et si dixeris quod vnus prius meruit, vel saltem disposuit se, vel nunc facit, & alter nequaquam, & ideo iste accipit gratiam, ille nequaquam, non seruas positionem praemissam, quae posuit in omnibus paritatem. Secundum etiam praeostensa de gratia primo libro, nullus gratiam primam meretur per dispositionem praeuiam, nec per aliam quamlibet actionem, Cum etiam isti sint pares in omnibus, excepta illa dispositione seu merito, & per trigesimum huius nullus potest elicere meritum, dispositionem, vel actionem quamcunque, nisi Deo praeuolente & preagente; & per decimum primi, si Deus praeuelit quemcunque quidlibet facere, hoc necessario faciet; Causa ergo quare iste ita meretur, & se disposuit ad gratiam, est quia Deus antecedenter hoc vult & facit; etsi Deus ita vellet de altero, ille similiter faceret, aliterque non potest: Causa ergo quare iste non ita meretur, & se disponit, est quia Deus non vult hoc, nec efficit hoc in eo, quare & ista similiter erit causa quare iste non recipit gratiam, praesertim cum secundum te Deus non conferat gratiam sine merito aut dispositione huiusmodi praecedente. Et si iterum dixeris, quod Deus offert cuilibet gratiam, & vult quod eam recipiat, non tamen absolute, sed sub ista conditione, si sponte consentiat, per corollarium 3ei huius iterum corrigeris. Praeterea videris supponere hominem posse ex se solo vel saltem ex se antecedenter cum Deo oblationi gratiae consentire contra 3gum primi, 2oum & 3oum huius secundi. Item iuxta praemissa contra responsionem priorem ponantur duo peccatores pares in omnibus, quibus Deus offerat aequaliter gratiam, & cum secundum te non sit necesse quemlibet recipere gratiam sibi oblatam, ponatur vnum illam recipere, alterum vero nequaquam: qui ergo recipit gratiam consentit, & causa huius est, quia Deus volendo & praeuolendo operatur & praeoperatur in eo consensum, nec potest aliter consentire, sicut 3oun huius monstrat: & qui non recipit gratiam non consentit, nec hoc potest, nisi Deus praeuolendo hoc praeope retur in eo, nec ipse potest facere Deum praeuelle & praeoperati hoc in ipso, nec Deo praeuolenti & praeoperari volenti resistere per toun primi libri: causa ergo quare non consentit, est quia Deus ipsum non vult praeuenire, nec praeuenit operando; Si enim Deus hoc vellet, ita consentiret iste sicut ille. Aliter forte dices, quod Deus offert gratis cuilibet gratia, dum tamen aperiat manum sua, dum aperiat sinum suum, dum aperiat cordis arca, gratiae receptrice, quare qui accipit, idec accipit, quia Deus dat; qui vero non accipit, ideo non accipit, quia non aperit, sicque Deus non dat, quia iste non accipit gratia quae offertur: sicut si porriga tibi munus & tu accipis, non ideo do quia accipis, sed e contra; & si alteri porriga quippia & ille no accipit, no ideo non accipit, quia non do, sed ideo non do, quia non accipit. Hec autem responsio castigabitur vt praecedens, & per 3gun cap. primi libri. Praeterea quando Deus offert cuipiam gratiam, quid in tendit de receptione gratiae finaliter circa ipsum? Vel enim intendit & vult quod eam recipiar, vel nequaquam: si intendit & vult quod ea recipiat, per ioum primi semper sit ita, nec potest dicere, quod Deus conditionaliter hoc intendit, sicut praemissa contra responsionem proximam manifestant. Si Deus hoc non intendat, nec velit cum bene sciat, quod nisi hoc intendat & velit, & hoc antecedenter & independenter respectu actionis seu passionis humanae, inaniter & delusorie eam offert; quis enim rationabiliter offert quicquam alicui indigenti, non concessis alijs necessarijs, sine quibus bene scit offerens indigentem non posse illud recipere, nec illa alia posse habere a se solo aut antecedenter a se, nec ab aliquo alio, praeterquam ab ip somet offerente omnia gratis dante, & gratuite inchoante? Mirabilis misericordia esset illa que in nullo releuaret miseriam miseri, sed potius aggrauaret, dum ei delusorie porrigeret talia & non daret. Imo per 22um primi & eius corollarium, Si Deus non intendit, nec vult hoc, intendit & vult eius oppositum, vbi maior & delusio & duplicitas videretur. Vel arguatur hoc modo, Deus cum offert alicui gratiam, vel vult eam dare ei, vel non vult eam dare ei &c. sicut supra. Item in exemplo proposito, si tu offerres mihi quicquam, & bene scires quod non possem per me solum, nec per adiutorium cuiusquam alterius aperire manum meam contractam ad recipiendum, nec incipere aperire, aut aliquid facere, nisi per te omnia inchoantem & continue prosequentem, sciresque non esse in potestate mea quid tu circa me velles, & quod quicquid velles statim fieret, & non velles, imo nolles quicquam agere vel iuuare ad aperiendum manum meam, nonne tu esses in causa quare non aperirem manum & reciperem munus tuum? Quare & te non dare, esset causa quare ego non reciperem. Hoc etiam confirmatur. Dare, vt dicut Iuristae, est // accipere facere; dare ergo non solum importat offerre, sed & accipere: quomodo ergo dicis acceptionem non esse causam dationis? Imo non est causa oblationis, sed dationis est causa, sicut & oblatio. Sicut enim oblatio, sic & acceptio precedit naturaliter & causaliter dationem, & ipsam efficit & consummat: nisi enim accipero, non sit meum. Praeterea si dare importat haec duo, offerre & accipere, defectus dationis seu non dare potest contingere vel ex defectu oblationis, vel ex defectu receptionis: qui ergo cum potest, non facit vtrumque necessario requisitum ad dare, & sine quo neutrum potest fieri, est causa quare non daturSi ergo offeras mihi quicqua, & potes facere me recipere, nec ego aliter possum recipere, causa quare non accipio, est quia non facis me accipere. Quod vt adhuc elarius elucescat, ponatur te esse sapientem Doctorem, me autem insipientem discipulum, qui & ex praecepto Patris mei Domini nostri comunis tenearis praebere mihi doctrina, simque talis sub potestate tua; quod si efficaciter offeras mihi doctrina, ego illa accipia, sin autem minus, nequaquam. Si igitur tu non offers nec das mihi doctrina, nec ego eam accipio, none Dominus reputabit te in causa quare ego no acci pio disciplina? aestimo quod iusto iudicio reputabit. Adhuc forsitan non desines respondere dicedo, quod Deus offert cuilibet gratia, & quidam non ponunt obicem gratiae, sed potius eum tollut, & ideo ipsi recipiunt gratiam eis oblata; alij autem ponunt obicem gratiae, posituue non tollunt; quare ipsi nequaqua eum accipiunt: sicut est de illuminatione & non illuminatione domus a sole per fenestra aperta & clausa. Pro ista autem responsione videtur quaerendum rationabiliter I quid sit obex: & videtur quod sit aliquod obiectum, seu obsistens gratiae, scilicet peccatum mortale repugnans gratiae salutari, siue non consensus, seu dissensus, non apertio seu clausio cordis humani cum gratia Dei offertur. Et quicquid obex dicatur, potest ista responsio corripi, sicut aliae praecedentes, cum nullus possit hunc obicem tollere nisi Deus, vel per Deum ipsum praetollentem, & si ipse eum voluerit tollere, irresistibiliter tollitur, sicut decimum primi docet. Hoc idem & praeostensa de gratia & poenitentia cum eodem decimo primi monstrant; vnde & ipsemet Dominus, Miserebor cui voluero, & clemens ero in quem mihi placuerit, Exod. 33. Et iterum, Auferam cor lapideum, &c. Ezech. 36. glossa; id est, omnem duritiem, & cor incredulum. Et Apostolus, Cuius vult miseretur, & quem vult indurat, ad Rom. 9. Et Augustinus de praedestinatione sanctorum 9. tractans illud Iohan. 6. Omnis qui audiuit a Patre, & didicit, venit ad me; Valde, inquit, remota est a sensibus carnis haec schola, in qua Deus auditur, & docet. Multos venire ad filium videmus, quia multos credere videmus in Christum; sed vbi & quomodo haec a Patre audierint & didicerint, non videmus. Nimirum gratia ista secreta est: gratiam vero esse quis ambigat? Haec itaque gratia quae occulte humanis cordibus digna largitate tribuitur, a nullo duro corde respuitur: Ideo quippe tribuitur, vt cordis duritia primitus auferatur. Quoniam ergo Pater intus auditur, & docet vt veniatur ad Filium, aufert cor lapideum, & dat cor carneum, sicut Propheta praedicente promisit; sic quippe facit filios promissionis, & vasa misericordiae quae praeparauit in gloriam. Et sequitur decimo; Cur autem non omnes docer vt veniant ad Christum, nisi quia omnes quos docet, misericordia docet; quos autem non docet, ideo non docet, quoniam cuius vult miseretur, & quem vult obdurat. Et si dixeris obicem esse actum aliquem positiuum gratiae repugnantem, puta actualem contradictionem, rebellionem siue contemptum, & ipsum tolli non posse, nisi per non actionem seu priuationem actus huiusmodi, quae non est a Deo, seu non antecedenter a Deo, sed ab homine, adhuc poteris corripi sicut prius. Praeterea tunc omnis non habens huiusmodi actum contrarium reciperet gratiam, quod falsum est de paruulis, de morionibus, de adultis, sanis, dormientibus, seu vigilantibus, habentibus actus bonos morales, vel indifferentes, vel venialiter tantum malos, quales potest habere in gratia constitutus. Item quomodo dicis actum talem tolli non posse, nisi per non actionem, aut solam priuationem agendi? Potest enim per actum contrarium positiuum, sicut contemptus per obedientiam, odium per dilectionem, & ita de alijs: Quam facile ergo posset Deus, si vellet, tollere huiusmodi obicem, siue actum? Huiusmodi quoque obex per 30. huius fit, & ponitur antecedenter a Deo: quomodo ergo vult Deus conferre huic gratiam, in quo parat obicem gratiam repellentem? vel si Deus non dat gratiam propter obicem resistentem, & ipse Deus scienter & praecedenter causat hunc obicem, quomodo non ipse Deus est causa non acceptionis gratiae salutaris? Huic etiam Corollario attestari videtur vtriusque series testamenti, L & Doctorum autoritas copiosa: Quis enim, qui vel corticem sacrae scripturae aut Doctorum respexit, nesciat Deum omnia suis mensuris, numeris & ponderibus originaliter statuisse, sicut & breuiter tangitur 46. primi? Cur ergo non sicut antecedenter & originaliter statuit & prouidit numerum electorum, sicut 46. primi & 5. huius testantur, sic & numerum crediturorum & perseueraturorum finaliter similiter statuebat, ita quod sit tantus, & non maior, neque minor? Quis ergo causa primaria negationis istius? Nonne ille, qui numerat multitudinem stellarum, multitudinem scilicet saluandorum, sicut est causa quare non sunt plures stellae materiales in coelo, sicuti etiam est causa quare coelum non est maius? quae etiam causa quare istae sunt vnitates numeri electorum, & non pro istis aliae totidem, nisi ille qui omnibus eis nomina vocat, sicut est causa quare hae stellae materiales non sunt aliae creatae, & iste mundus non alius cum istis non alijs creaturis? Quis etiam dubitet, sicut Deus prouidit & statuit numerum certum stellarum, sic & arenae maris qua reprobi figurantur, sicut 27. primi & sequentia manifestant, cum & post finale iudicium volet numerum damnatorum esse tantum praecise, & E non volutione nouella, nec a posterioribus rebus causata, sicut 23. & 20. primi docent? Quis etiam Theologus, si non Pelagij socius, nesciat primam causam reprobationis, & volutionis diuinae qua quosdam aeternaliter reprobat, esse ex parte Dei reprobantis, non ex parte Angeli vel hominis reprobati, sicut patet ex45. primi? Si tamen non accipere gratiam & perseuerantiam esset causa non dandi, esset e contra. Quare & Augustinus, Gregorius, alijque Doctores innuunt frequenter, & dicunt non esse quaerendam, neque assignandam causam non tractionis a Deo, non auditionis, non obedientiae, non perseuerantiae, & similium, ex parte non tracti & similium; sicut multa praemissa de gratia, de poenitentia, & de perseuerantia manifestant. Augustinus siquidem 1. part. super Iohan. homil. 26. Quem, inquit, trahat, & que mnon trahat, quare illum trahat, & illum non trahat, noli velle iudicare, si non vis errare. Si tamen ideo Pater quenqua non traheret, quia ipse non trahitur, posset rationabiliter quaeri quare, quia & veraciter reddi quare. Item Exod. 4. legitur Dominum dixisse ad Mosen. Quis fecit os hominis, aut quis fabricauit mutum & surdum, videntem & coecum? Nonne ego? Glossa super verbum, mutum, In ore, inquit, vel in spiritu; quare & reliqua sunt similiter exponenda. Vbi & alia glossa, scilicet Augustini, Sunt, inquit, qui de Deo calumnientur, vel potius scripturae veteris testamenti, quia dixit Deus quod fecit mutum. Quid ergo dicunt de Christo aperte dicente, Ego veni, vt qui non vident, videant; & qui vident, coecifiant? Quis autem nisi insciens crediderit, aliquid homini secundum vitia corporalia posse accidere quod Deus nolit? Sed eum iuste totum velle nemo ambigit. Cui & concorditer Moses Deut. 29. Vos, inquit, vidistis vni. A uersa quae fecit Dominus coram vobis in terra Aegypti, Pharaoni & omnibus seruis eius vniuersaeque terrae illius temptationes magnas quas viderunt oculi tui, signa illa portentaque ingentia, & non dedit vobis cor intelligens, & oculos videntes, & aures quae possint audire vsque in praesentem diem. Glossa, cor intelligens, i. voluntatem operandi quae intelligitis, & cculos scilicet cordis videntes, audire, i. obedire. Quibus & non discorditer Esaias, Excoeca cor populi huius, & aures eius aggraua, & oculos eius claude, ne forte videat oculis, & autibus suis audiat, & corde suo intelligat, & conuertatur, & sanem eum, Esa. 6. Similem quoque sententiam docet Christus, sicut Matt. 13. Marc. 4. & Luc. 8. euidenter apparet. Vnde & Ioh. 12 Cum autem tanta signa fecisset coram eis, non credebant in eum, vt sermo Esaiae Prophetae impleretur, quem dixit Dominus, Quis credidit auditui nostro, & brachium Domini cui reuelatum est? Propterea non poterant credere, quia iterum dixit Esaias, Excoecauit oculos eorum, & indurauit cor eorum, vt non videant oculis & intelligant corde, & conuertantur, & sanem eos. Quod tractans Augustinus I. part super lohan, homil. 53. ita seribit, Quod vero addidit, & conuertantur, & sanem eos; vtrum subaudiendum sit, non, iinon conuertantur, connexa desuper sententia, vbi dictum est, vt non videant oculis, & intelligant corde, quia & hic vtique dictum est, vt non intelligant; & ipsa enim conuersio de illius gratia est, cui dicitur, Deus virtutum conuerte nos; An forte & hoc de supernae medicinae misericordia factum intelligendum est, vt quoniam peruersae & superbae voluntatis erant, & suam iustitiam constituere volebant, ad hoc desererentur vt excoecarentur; ad hoc excoecarentur vt offenderent in lapidem offensionis, & impleretur facies eorum ignominia, atque ita humiliati quaererent nomen Domini, & non suam qua inflatur superbus, sed iustitiam Dei qua iustificatur impius? hoc enim multis eorum profuit in bonum, qui de suo scelere compuncti in Christum postea credideruntipro quibus & ipse orauerat dicens, Pater ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt. Qui & in quaestionibus Euangelij, sicut recitat glossa Thomae super Matt. 13. vbi allegatur eadem autoritas Esaiae, sic ait; Oculos suos clauserunt, ne quando oculis videant; i. ipsi causa fuerunt, vt Deus eis oculos clauderet. Alius enim Euangelista dicit, Excoecauit oculos eorum, sed vtrum nunquam videant an vero ne vel sic aliquando videant coecitate sua sibi displicentes & se dolentes, & ex hoc humiliati atque commoti ad confitendum peccata sua, & pie quaerendum Deum, Sic enim Marcus hoc dicit, Ne quando conuertantur & dimittantur eis peccata: vbi intelliguntur peccatis suis meruisse vt non intelligerent; & tamen hoc ipsum misericorditer eis factum, vt peccata sua cognoscerent, & conuersi veniam mererentur. Quod autem Iohannes hunc locum dicit, Propterea non poterant credere, quia iterum dixit Esaias, Excoecauit oculos eorum, & indurauit cor eorum, vt non videant oculis & intelligant corde, & conuertantur, & sanem eos, aduersari videtur huic sententiae, & omnino cogere, vt quod hic dictum est, ne quando oculis videant, non accipiatur, ne vel sic aliquando oculis videant, sed prorsus vt non videant; quandoquidem aperte dicit, Ita vt oculis non videant. Et quod ait, Propterea non poterant crede re, satis ostendit non ideo factam excoecationem, vt ea commoti & dolentes se non intelligere conuerterentur aliquando per poenitentiam. Non enim possent hoc facere nisi prius crederent, vt credendo conuerterentur, conuersione // sanarentur, sanitate intelligerent, sed ideo potius excoecatos vt non crederent: Dicit enim apertissime, Propterea non poterant credere Quod si ita est, quis non exurgat in defensionem Iudaeorum, vt eos extra cuspam fuisse proclamet, quod non crediderunt? Propterea enim non poterant credere, quia excoecauit oculos eorum. Sed quoniam potius Deus extra culpam debet intelligi, cogimur fateri alijs quibusdam peccatis ita eos excoecari meruisse, qua tum excoecatione non poterant credere: Verba enim Iohannis ista sunt, Non poterant credere, quia iterum dixit Esaias, Excoecauit oculos eorum. Frustra itaque conamur intelligere ideo fuisse coecatos, vt conuerterentur cum conuerti non poterant, quia non credebant; & ideo credere non poterant, quia excoecati, erant. An forte non absurde dicimus quosdam Iudaeorum fuisse sanabiles, sed tanto cum tumore superbiae periclitatos, vt eis expediret primo non eredere, & ad hoc fuisse cecatos vt non intelligerent Dominum loquentem parabolas, quibus non intellectis non in eum crederent, non credentes autem cum caeteris desperatis crucifigerent eum, atque ita post eius resurrectionem conuerterentur, quando iam de reatu mortis Domini humiliati amplius diligerent, a quo sibi tantum scelus dimissum esse gauderent, quoniam tanta eorum superbia tali humiliatione esset deijcienda? Quod incongrue dictum esse quilibet arbitretur. si non ita contigisse in actubus Apostolorum manifeste legerit. Non ergo abhorret quod ait Iohannes, Propterea non poterant credere, quia excoecauit oculos eorum vt non videant, ab ea sententia, qua intelligimus ideo excoecatos vt // conuerterentur, hoc est, ideo eis per obscuritates parabolarum occultatas sententias Domini, vt post eius resurrectionem salubriore poenitentia resipiscerent; quia per obscuritatem sermonis excoecati, dicta Domini non intellexerunt, & ea non intelligendo, non in eum crediderunt, non in eum credendo crucisixerunt, atque ita post resurrectionem miraculis quae in eius nomine fiebant exterriti, maioris criminis reatu compuncti sunt, & prostrati ad poenitentiam; deinde accepta indulgentia ad poenitentiam flagrantissima dilectione conuersi: quibusdam autem non profuit illa coecitas ad conuersionem. Qui & de bono perseuerantiae 4I. dicit, In perditionis massa relicti sunt Tyrij & Sidonij, qui credere potuerunt, si mira Christi signa vidissent; sed quoniam vt cre derent non eis erat datum, etiam vnde crederent est negatum: Ex quo apparet habere quosdam in ipso ingenio diuinum naturaliter munus intelligentiae quo moueantur ad fidem, si congrua suis mentibus vel audiant verba, vel signa conspiciant, & tamen si Dei altiore iudicio a perditionis massa non sunt gratiae praedestinatione discreti, nec ipsa eis adhibentur vel dicta diuina vel facta, per quae possent credere si audirent vtique talia, vel viderent. In eadem perditionis massa relicti sunt etiam Iudaei, qui non potuerunt credere factis in conspectu suo tam magnis clarisque virtutibus: Cur enim non poterant credere? Non tacuit Euangelium dicens; Cum autem tanta signa fecisset coram eis, non crediderunt in eum, vt sermo Esaiae Prophetae impleretur, quem dixit; Domine, quis credidit auditui nostro? Et brachium Domini cui reuelatum est? Et ideo non poterant credere, quia iterum dixit Esaias; Excoecauit oculos eorum, & indurauit cor illorum, vt non videant oculis, nec intelligant corde, & conuertantur & sanem illos. Non erant sic ergo excaecati oculi, nec sic induratum cor T7riorum & Sidoniorum, quoniam credidissent, si qualia viderunt isti signa vidissent: sed nec illis profuit quod poterant credere, quia praedestinati non erant ab eo, cuius inscrutabilia sunt iudicia, & inuestigabiles viae, nec istis obfuisset, quod non poterant credere, si ita praedestinati essent vt eos caecos Deus illuminaret, & induratis cor lapideum vellet auferre. Scio quod multi praemissa verba Domini, Mosis & Esaiae, atque similia multum aliter intelligunt & exponunt; nec obstat. Sacra namque Scriptura ex sua faecunditate multiplici multiplicem parturit intellectum: nullus tamen Catholicus, sicut puto, ita alias aut alienas expositiones admirtet, quod expositionem Euangelistae precipui de ipso praedicatore veritatis instructi, imo ipsius sanctissimi Euangelij, & doctissimi Augustini repudiet. Propterea Dominus ipse dixit, Ego indurabo cor Pharaonis, & non dimittet populum; Exod. 4. Et infra 9. Indurauitque Dominus cor Pharaonis, & non audiuit eos, sicut locutus est Dominus. Quid autem significat quod dicitur, Dominum cor hominis indurare, nisi autoritatem, superioritatem, & causalitatem indurationis cordis humani esse apud eum, non apud hominem, licet fiat propter peccatum hominis antecedens? Et quid est Dominum cor hominis indurare, nisi non emollire cum possit, non dare oleum pietatis, non misereri misero peccatori, seu nolle aut non velle haec facere, sicut expositiones Doctorum quamplurimae contestantur? Vnde Gregorius II. Moral. 5. super illud Iob. 6. Si incluserit hominem, nullus est qui aperiat. Obdurare Deus per iustitiam dicitur, quando cor reprobum per gratiam non mollitur. Cui & concorditer Augustinus de praedestinatione & gratia Dei, qui est quintus inter eius sermones 7. Quid est, inquit, indurabo, nisi non emolliam? Dicitque Petrus 1. sentent. dist. 4I. 1. quod reprobatio Dei est nolle misereri, & obduratio Dei non T misereri; vt non ab illo irrogetur aliquid quo sit homo deterior, sed tantum quo sit melior non erogetur: Quia igitur Deus non emollit cor hominis, ipsum non emollitur, & non e contra.. Quare & Apostolus ad Roman. 9. tractans hunc locum Scripturae, & ostendens praedestinationem seu electionem & reprobationem non esse ex operibus hominum, sed ex voluntate diuina, disputatione praemissa concludit; ergo cuius vult miseretur, & quem vult indurat; & consequenter valida disputatione compescit homines, ne de huiusmodi quaerere vel disputare praesumant. Si // tamen Deus ideo quempiam induraret quia ipse induraretur, id est, non emolliret hominem quia ipse non emolliretur, esset causa quaerenda rationabiliter & reddenda: Cur etiam diceret Apostolus, quem vult indurat? Alias enim po¬ tius diceret, qui vult obdurari, vel qui non vult molliri, vel qui non mollitur obdurat. Quapropter beatus Augustinus de praedestinatione & gratia Dei 17. Nonne, inquit; Nabuchodonusor post innumeras impietates flagellatus paeuituit, & regnum quod perdideuat rursus accepit? Pharao autem ipsius flagellis est durior effectus, & periit. Hic mihi rationem reddat, qui diuinum consilium nimium alta sapienti corde dijudicat, cur medicametitum vnius Medici confectum alij ad interitum, alij valuerit ad salutem, nisi quia Christi bonus odor, alijs est, odor vitae in vitam, alijs odor mortis in mortem? Quantum ad naturam ambo homines erant, quantum ad dignitatem ambo Reges, quantum ad causam ambo captiuum populum Dei possidentes, quantum ad poenam amba flagellis clementer admoniti? Quid ergo fines eorum fecit esse diuersos, nisi quod vnus manum Dei sentiens in recordatione propriae iniquitatis ingemuit, alter libero contra Dei misericordissimam vtritatem pugnauit arbitrio? Hic quicunque respondet, illi vt mutaretur affuisse diuinum, huic vt induraretur defuisse presidium, & hoc contendit iniustum; propter quod rerum ipsarum fines in Dei voluntbte constituens dixit Apostolus, Qui vult miseretur, & quem vult indurat, dicente etiam Domino, Sine me nihil potestis facere: Intelligat ita omnia vel adiuuante Domino perfici, vel deserente permitti, vt nouerit tamen nolente eo nihil prorsus aduuitti. Et sequitur 18. Sed reditur ad paruulos, reditur ad geminos. Parum est, quod dixi, reditur ad nec dum natos, qui & in eodem concubitu seminati, & in eodem momento fuerant in lucem proferendivieis discrepans diuersumque iudicium diuinae voluntatis apparens, seusus hominumde voluntate De? superbe nimium disputantes magnitudo quaestionis obturbat. Exalta iam vitibus vocem tuam, O iniuste accusator iusti, & dic mihi quid boni ille meruit? Quid mali ilse commisit? Pt respondeo tibi; non ego, sed Paulus Apostolus; Nihil quidem ambo meruerunt, & habet potestatem figulus luti ex eadem massa facere aliud quidem vas in honorem, aliud vero in contumeliam. Dicturus es, quare? Quae est iudicij huius tam confusa diuersitas? Rursus ad hanc praesumptionem ille te confutet, & dicat, O homo, tu quis es, qui respondeas Deo? Maxime quia ad illam humanorum actuum comparationem rursus intentio conuersa responder, iniustitiae non posse argui creditorem, qui duobus debitoribus tale voluerit habere iudicium, vt vni donet, ab alio exigat quod ab vtrisque debetur. Quod si ita est, qua tandem impudentia homo de Deo, lutum de figulo iudicabit, non solum dicens, quid me fecisti sic? Sed etiam de alijs damnabili curiositate perscrutans, & dicens, quare de eadem massa fecisti alium quidem sic, alium vero sic? Si humanum genus, quod creatum primitus constat ex nihilo non cum debito mortis & peccati origine nasceretur, & tamen ex eis Creator omnipotens in aeternum nonnullos damnare vellet interitum, quis omnipotenti Creatori diceret, Quare fecisti sic? Qui enim cum non essent esse donauerat, quo fine essent habuit potestatem, nec dicerent caeteri, Cur paribus omnium meritis diuinum discreparet arbitrium? Quia potestatem habet figulus luti ex eadem massa facere aliud quidem vas in honorem, aliud vero in contumeliam. Nunc autem cum damnatis poena iusta reddatur, saluatis autem gratia donetur indebita, quis vsque adeo humanae conditionis oblitus diuini sensus arcana discutiat, vt cum ipse poenam merito fuerit consecutus, quaeratur cur alius gratiam, quae ei non debebatur acceperit? Pro his tamen sciendum quod obduratio dupliciter potest sumi: vno modo pro reprobatione, scilicet pro obduratione actiua, id est, pro voluntate diuina nolente seu non volente mollire, aut volente non mollire; & sic non habet causam superiorem & priorem ex parte hominum assignandam, sicut apparet ex vicesimo, & quadragesimo quinto primi, & sic puto loqui Apostolum ad Romanos, vbi fuerat allegatus, sicut prouessus eius indicat euidenter: alio modo accipitur obduratio pro reprobatione passiue, id est, pro esfectu reprobationis, effectu scilicet voluntatis diuinae praedictae, hoc est, pro defectu collationis, siue pro ipsa non collatione gratiae mollientis: & sic dicitur, licet improprie, habere causam ex parte hominis obdurati, culpam videlicet praecedentem, quae tamen culpa non est ipsa non receptio gratiae, sed alia prior ea, vt patet de Pharaone & alijs, quando actualiter obdurantur: prius namque est quis peccator, quam Deus sit vltor. Et sic loquuntur plerunque Doctores, dicentes Deum ex misericordia liberare, sed secundum iudicium obdurare; Iudicium autem videtur esse secundum opera iudicati. Vnde & Petrus 1. sent. dist. 42. Sicut, inquit, praedistinationis effectus est gratiae appositio; ita reprobationis effectus obduratio. Qui & supra dist 41. 1. dicit, aliquod esse meritum obdurationis, misericordiae vero nullum: & subdit, Miseretur itaque secundum gratiam quae gratis datur, obdurat autem secundum iudicium quod meritis redditur. Vnde datur intelligi, quod sicut reprobatio Dei est nolle misereri, ita obduratio Dei sit non misereri, vt non ab illo irrogetur aliquid, quo sit homo de¬ terior, sed tantum quo sit melior, non erogetur. Vlterius aduertendum quod quandoque legitur // Dominum cor hominis indurare, quod debet intelligi modo praedicto, seu modis predictis: quandoque vero ipsum hominem cor suum, ceruicem suam & huiusmodi indurare; quod dupliciter potest intelligi; vel quia hoc sit propter culpam eius priorem, sicut praemissa testantur; vel quia sponte ilnon inuite, nec coacte est durus: quandoque autem simpliciter legitur cor eius esse induratum, quod vtroque modo potest exponi. Amplius autem de Roboam legitur, Non acquieuit Rex populo, quoniam aduersatus fuerat eum Dominus, vt suscitaret verbum suum quod loquutus fuerat in manu Ahiae Silonitae ad Ieroboam 3. Reg. 12. & de Amasiah, Noluit audire Amasias, eo quod esset voluntas Domini vt traderetur in manibus hostium propter Deos Edom. Quare & Augustinus de gratia & libero arbitrio 46. Quis non diuina iudicia contremiscat, quibus agit Deus in cordibus etiam malorum hominum quicquid vult, reddens tamen eis secundum merita eorum? Roboam filius Solomonis repulit consilium salubre seniorum quod ei dederant, ne cum populo dure ageret, & verbis seruorum suorum potius acquieuit, respondendo minaciter quibus leniter debuit. Vnde hoc; nisi propria voluntate? Sed hinc ab eo recesserunt decem tribus Israel, & alium Regem sibi constituerunt Ieroboam, vt irati Dei voluntas fieret, quod etiam futurum esse praedixerat: quid Scriptuna dicit? Et non audiuit Rex plebem, quoniam erat conuersio a Domino, vt statueret verbum suum quod loquutus est in manu Ahiae Silonitae de Ieroboam filio Naboth; Nempe sic factum est, & id per hominis voluntatem, vt tamen conuersio esset a Domino. Qui & infra 47. Quid est quod homo Dei dixit ad Amasiam Regem, Non veniet tecum exercitus Israel; Non enim est Dominus cum Israel, omnibus filijs Ephraim; quoniam si putaueris obtinere te in illis, in fugam conuertet te Deus ante inimicos? deinde Scriptura subiungit, Et non audiuit Amasias, quoniam a Deo erat vt traderetur in malum, quoniam quaesierunt Deos Edom. Ecce Deus idololatriae peccatum volens vindicare, hoc operabatur in eius corde, cui vtique iuste irascebatur, vt admonitionem salubrem non audiret, sed ea contempta iret in bellum, vbi cum suo exercitu caderet. Item quid aliud significat, Non omnes capiunt verbum istud, sed quibus datum est, qui potest capere, capiat? Matth. 19. & illud, Oculi autem illorum tenebantur, ne eum agnoscerent? Luc. vlt. & illud, Vos non creditis, quia non estis ex ouibus meis Ioh. 10. Imo & hanc regulam Philosophicam praelibatam, Si affirmatio est causa affirmationis, & negatio est causa negationis, videtur ipsa veritas canonizare, cum dicit, qui est ex Deo, verba Dei audit; propterea vos non auditis, quia ex Deo no estis? Ioh. 8. Quare & Chrysostomus, sicut allegatur in glossa Thomae, super illud 10. 10. praemissum, sic ait, Quare non credant, ostendit subdens, Sed vos non creditis, quia non estis ex ouibus meis. Super quod verbum Augustinus I. part. super Ioan. homilia 48. Ques, inquit, sunt credendo, pastorem sequendo, per ostium intrando. Quomodo ergo istis dixit, Non estis ex ouibus meis? quia videbat eos ad sempiternum interitum praedestinatos, non ad vi tam aeternam sui sanguinis pretio comparatos. Qui & supra homilia 42. exponens illud Ioan. 8. praemissum. Quoniam, inquit, praesciuerat qui fuerant credituri, ipsos dixit ex Deo, quoniam regenerationis adoptione renascerentur ex Deo: ad hos pertinet, Qui est ex Deo verba Dei audit: Quod vero sequitur, Propterea vos non auditis, quia ex Deo non estis, eis dictum est, qui non solum peccato vitiosi erant, (Nam hoc malum commune erat omnibus, sed etiam praecogniti quod non fuerant credituri ea fide, qua sola possent a peccatorum obligatione liberari. Quapropter praesciebat illos quibus talia dicebat, in eo permansuros, quod ex diabolo erant, id est, in suis peccatis atque impietate morituros, in qua ei similes erant, nec venturos ad generationem, in qua essent filij Dei, hoc est ex Deo nati, a quo erant homines creati. Secundum hanc praedestinationem loquutus est Dominus: Istud tamen potest & aliter intelligi & exponi, de quolibet existente in gratia, vel sic existente ex Deo, quamdiu est talis, & de quolibet carente gratia, & sic non existente ex Deo, quamdiu est talis iuxta praemissa 38. & sequentibus primi libri. Vnde Saluator, Quare loquelam meam non cognoscitis? quia non potestis audire sermonem meum, Ioan. 8. quamdiu scilicet mali estis. Quare & Chrysostomus sicut ibi recitat glossa Thomae, sic ait; Primo igitur captanda est virtus quae verbum diuinum exaudiat, vt deinceps validi sistamus ad percipiendam totam loquutionem Iesu; quoniam quamdiu quis curatus non est in auditu proprio a Verbo, quod dicit surdo, Aperiatis; auditu percipere nequit. Veruntamen vnum verbum Dei est, quod & omnes, & singuli praedestinati audiunt, vel audient aliquando, & nullus reprobatus vnquam audiet illud verbum. Hoc autem verbum, sicut Augustinus, homilia 45. super Ioannem per longam disputationem ostendit, est; Qui perseuerauerit vsque in finem hic saluus erit. Patet ergo secundum sententiam veritatis, Augustino testante, quod sicut esse ex ouibus Christi, & ex Deo secundum praedestinationem, scilicet esse praedestinatum, est causa credendi, & audiendi salubriter vocem Christi: ita & non sic esse: non sic faciendi: Non autem esse praedestinatum originaliter est ex Deo, quia non ex operibus reprobati; teste 450. primi. Eandem quoque sententiam contestantur autoritates eiusdem de praedestinatione sanctorum 10. de bono perseuerantiae 4I. superius allegatae; qui & de correptione & gratia quasi per totum ostendit, quod omnes homines debent charitatiue corripi & moueri, quod tamen correptio praedestinatis tantum prodest, non praedestinatis non prodest: vbi & 68. longa disputatione praemissa ita concludit; Patiantur ergo se homines corripi quando peccant, nec de ipsa correptione argumententur contra gratiam, nec de gratia contra correptionem, quia & peccatis iusta paena debetur; ad ipsam pertinet iusta correptio, quae medicinaliter exhibetur, etiamsi salus aegrotantis incerta est; vt si is, qui corripitur, ad praedestinatorum numerum pertinet, sit ei correptio salubre medicamentum; si autem non pertinet, sit ei correptio paenale tormentum: sub isto ergo incerto ex charitate adhibenda est, cuius exitus ignoratur. Iitam quoque sententiam videtur Saluator docuisse capaces, quando murmurantibus Iudaeis contra sermonem suum de pane vitae, respondit, Nolite murmurare inuicem; Nemo potest venite ad me, nisi Pater, qui misit me, traxerit illum. Scriptum est in Prophetis, Et erunt omnes docibiles Dei: Omnis qui audiuit a Patre & didicit, venit ad me, Ioh. 6. vbi videtur minuere, quod quia illi non fuerunt tracti nec docti, quia non audierunt, nec didicerunt, ideo non venerunt ad eum credendo. Quare & infra, Sunt, inquit, quidam ex vobis, qui non credunt; sciebat enim ab init. o Iesus, qui essent credentes, & quis traditurus eum esset: & dicebat, Propterea dixi vobis, quod nemo potest venire ad me, nisi fuerit ei datum a Patre meo Si mihi exponenti non credis, crede Augustino homilia 26. super Ioannem dicenti, Murmu rantibus respondit Iesus, Nolite murmurare ad inuicem, tanquam dicens; Scio quare non esuriatis, & istum panem non intelligatis, nec quaeratis. Nolite murmurare ad inuicem, Nemo potest venire ad me, nisi Pater, qui misit me, traxerit eum. Nota quare & causam. Et sequitur magna gratiae commendatio, Nemo venit nisi tractus: quem trahat, & quem non trahat, quare illum trahat, & illum non trahat, noli velle iudicare, si non vis errare. Noli, inquam, velle iudicare per causam sumptam ex parte tracti, vel non tracti, antecedenter trahentem seu mouentem voluntatem diuinam, iuxta praemissa 20. & 35. & sequentibus primi libri. Si tamen quenquam non trahi a Deo, esset causa quare Deus illum non traheret, rationabiliter posset quaeri, quare Deus illum trahat, & rationabiliter, quia causaliter responderi, quia ipse non trahitur. Similiter quoque de similibus posset quaeri, & similiter responderi. Et infra, Scriptum est enim in Prophetis, & erunt omnes docibiles Dei: Quare hoc dixi, o Iudaei; Pater vos non docuit; quomodo me potestis agnoscere? Et infra homilia 27. exponens illud, Sciebat enim ab initio Iesus, &c. sic ait, Posteaquam distinxit credentes a non credentibus, expressit causam quare non credant: Propterea dixi vobis, quod nemo potest venire ad me, nisi fuerit ei datum a Patre meo. Qui & de praede stinatione Sanctorum 9. & 1c. istam expositionem confirmat, sicut superius recitatur; vbi & 10. loquens de doctrina Patris, sic quaerit & soluit; Cur ergo non omnes docet vt veniant ad Christum, nisi quia omnes quos docet, misericordia docet; quos autem non docet, in Deo non docet; quoniam cuius vult miseretur, & quem vult indurat? Et infra, Quare, inquiunt, non omnes docet? si dixerimus, quia nolunt discere quos non docet; respondebitur nobis, & vbi est quod ei dicitur, Deus conuertens tu viuificabis nos? aut si non facit volentes ex nolentibus Deus, vt quid orat Ecclesia secundum praeceptum Domini pro persecutoribus suis? Ecce quod Augustinus reprobat positionem dicentem, Patrem ideo quempiam non docere, quia non vult discere: & nonne posset similiter, imo & euidentius reprobare opinionem dicentem, Patrem ideo quempiam non docere, quia non docetur? Et sequitur, cum ergo Euangelium praedicatur, quidam credunt, quidam non cre dunt: sed qui credunt praedicatori forinsecus insonanti, intus a Patre audiunt atque discunt; qui autem non credunt, foris audiunt, intus non audiunt neque discunt: hoc est, illis datur vt credant, illis non datur; quia Nemo, inquit, venit ad me, nisi Pater, qui misit me, traxerit eum; quod apertius postea dicitur. Nam post aliquantum cum de carne sua manducanda, & bibendo sanguine suo loqueretur, & dicerent quidam etiam discipulorum eius, Durus est hic sermo, quis potest eum audire? Sciens lesus apud semetipsum, quod murmurarent de hoc discipuli eius, dixit eis; Hoc vos scandalizat? & paulo post, Verba, inquit, quae locutus sum vobis, spiritus & vita sunt: Sed sunt quidam ex vobis qui non credunt; Et mox Euangelista; Sciebat enim, inquit, ab initio Iesus qui essent credentes; & quis esset traditurus eum, & dicebat; Propterea dixi vobis, quia nemo potest venire ad me, nisi ei datum fuerit a Patre meo; ergo trahi ad Christum a Patre, & audire, & discere a Patre vt veniat ad Christum, nihil est aliud quam donum accipere a Patre, quo credat in Christum. Neque enim audientes Euangelium a non audientibus, sed credentes a non credentibus discernebat, qui dicebat; Nemo veniat ad me, nisi fuerit ei datum a Patre meo. Fides igitur inchoata & perfecta donum Dei est, & hoc donum quibusdam dari, quibusdam non dari omnino non dubitat, qui non vult manifestissimis sacris literis repugnare. Cur autem non omnibus detur, fidelem mouere non debet, qui credit ex vno omnes isse in condemnationem sine dubitatione iustissimam, ita vt nulla Dei esset iusta reprehensio, etiamsi nullus inde liberaretur: vnde constat magnam esse gratiam, quod quamplurimi liberantur; & quid sibi deberetur, in eis qui non liberantur agnoscant, vt qui glorietur, non in suis meritis, quae paria videt esse damnatis, sed in Domino glorietur. Cur autem istum potius quam illum liberet? Inscrutabilia sunt iudicia eius, & inuestigabiles viae eius. Melius enim & hic audimus & dicimus, O homo tu quis es, qui respondeas Deo? Quam dicere audeamus, quasi nouerimus, quod occultum esse voluit, qui tamen aliquid iniustum velle non potuit. Non ergo quia quisquam non trahitur, non docetur, non liberatur, non recipit istud donum, ideo Deus ipsum non trahit, non docet, non liberat & non donat, sed potius e contra. Vnde & Augustinus de bono perseuerantiae, 64. dicit, Qui in peccatorum damnabilium delectatione remorantur, si praedestinati sunt, ideo nondum surrexerunt, quia nondum eos adiutorium miserantis etexit: quanquam coram infirmis nolit istam sententiam isto modo, sed alio praedicari. Hoc idem plane testari videtur beatus Ambrosius, libro 9. super Lucam, sic dicens; Quos lesus respicit, plorant: negauit primo Petrus, & non fleuit, quia non respexerat Dominus: negauit secundo, non sleuit, quia adhuc non respexerat Dominus; negauit & tertio, respexit Iesus, & ille amarissime fleuit. Nec potest dici, quod corporalibus oculis Dominus eum visibiliter admonendo respexerit; & ideo quod scriptum est, Respexit eum Dominus, intus actum est, in mente, in voluntate, sicut quadragesimo tertio primi plenius recitatur. Adhuc autem & Augustinus 4. contra Iulianum 16. sic alloquitur Iulianum, Ab eo dicis pulsantibus aperiri, qui omnes homines vult saluos fieri, & in agnitionem veritatis venire, vt videlicet intelligamus, docentibus nobis, ideo non omnes saluos fieri, & non in agnitionem veritatis venire, quia ipsi nolunt petere, cum Deus velit dare; nolunt quaerere, cum Deus velit ostendere; nolunt pulsare, cum Deus velit aperire. Iste ergo secundum sententiam Augustini fuit error Iuliani Pelagiani, quem & ibi redarguit consequenter. Et infra tractans illud Iohannis praemissum, Nemo potest venire ad me, nisi Pater &c. sic ait, Qui iam vtuntur voluntatis arbitrio, nisi eo volente atque subveniente a quo praeparatur voluntas, velle non possunt. Et sequitur 17. vbi si dixeris mihi, Cur ergo non conuertit omnium nolentium voluntates? respondebo, Cur non omnes morituros adoptat lauacro regenerationis infantes, quorum adhuc nullas, & ideo nec contratias inuenit voluntates? Si hoc profundius esse perspicis, quam vt abs te valeat inueniri, vtrumque vtrique nostrum profundum sit; Cur & in maioribus, & in minoribus Deus velit alteri, & nolit alteri subuenire. Ecce secundum sententiam Augustini, quod sicut Deum velle subuenire, est causa subuentionis, sic & ipsum nolle seu non velle subuenire, est causa non subuentionis: non quia cuiquam non subuenitur a Deo, ideo Deus non vult ei subuenire, aut ei non subuenit, sed e contra: alias enim esset planissimum, non profundum. Et infra eodem loquens de duobus similibus, quorum vnus secundum iudicium damnatur, alter secundum misericordiam liberatur; Cur, inquit, istum potius quam illum damnet aut liberet? Nos quid sumus qui respondeamus Deo? Nunquid dicit figmentum ei qui se finxit, Quare me sic fecisti? An non habet potestatem figulus luti ex eadem massa originis vitiatae atque damnatae facere aliud vas in honorem secundum misericordiam, & aliud in contumeliam secundum iudicium? Idem II. super Gen. ad literam 14. opponendo & respondendo, sic ait, Posset, inquiunt, etiam ipsorum voluntatem in bonum conuertere, quoniam omnipotens est, posset plane. Cur ergo s non fecit? quia noluit: cur noluerit penes ipsum est; debemus non plus sapere, quam oportet sapere. Qui & in pluribus libris suis locis quamplurimis eandem sententiam profitetur. Hoc idem videtur similiter de perseuerantia sentiendum, quod videlicet ideo quisquam non accipiat, siue non habeat perseuerantiam, quia Deus illam non dat ei, licet fortassis in poenam peccati sui prioris, & non e contra: Hoc enim sequitur ex praemissis, & potest ostendi similiter per praemissa. Hanc quoque sententiam clare testari videtur Propheta, Non veniat, inquiens, mihi pes superbiae, &c. Ibi ceciderunt qui operantur iniquitatem; expulsi sunt, nec potuerunt stare; Psalmo 35. Quod Augustinus exponens, Prior, inquit, ille qui in veritate non stetit, deinde parentes illi quos dimisit Deus de paradiso: vnde ille humilis qui dicit se non dignum soluere corrigiam casceamenti non est expulsus, sed stat & audit eum, & gaudio gaudet propter vocem sponsi, non propter suam, ne veniat ei pes superbiae & expellatur, nec possit stare. Hinc & quidam praedestinatus & perseuerans discipulus atque Doctor, Ex nobis, inquit, prodierunt, sed non erant ex nobis; nam si fuissent ex nobis, permansissent vtique nobiscum; sed vt manifesti sint, quoniam non sunt omnes ex nobis, I Ioh. 2. volens ostendere quod sicut esse ex numero electorum secundum praedestinationem diuinam est causa permanendi & perseuerandi finaliter, & non sic esse, est causa non sic manendi, i. sicut volutio & electio Dei aeternaliter praeparans & temporaliter conferens gratiam & perseuerantiam cuiquam est causa perseuerandi finaliter: Ita & non volutio, & non electio, seu reprobatio Dei opposita est causa non perseuerandi finaliter: alias etenim non electio seu reprobatio Dei non esset originaliter & causaliter ex vocante, sed ex operibus & meritis reprobati, quod fuerat reprobatum quadragesimo quinto primi. Vnde & Augustinus de bono perseuerantiae 17. disputando, sic ait, Cur quibusdam, qui eum bona fide coluerunt, perseuerare vsque in finem non dedit? Cur putas, nisi quia non mentitur qui dicit, Ex nobis exierunt, sed non erant ex nobis? Nam si fuissent ex nobis, mansissent vtique nobiscum. Hominibus autem videtur, omnes qui boni apparent, fideles, perseuerantiam vsque in finem accipere debuisse; Deus autem melius esse iudicauit, miscere quosdam non perseueraturos certo numero sanctorum suorum, vt quibus non expedit in huius vitae temptatione securitas, non possint esse securi: Multos enim a perniciosa elatione reprimit, quod ait Apostolus, Quapropter qui videtur stare, videat ne cadat. Et infra 19. Ex duobus autem pijs, cur huic donetur perseuerantia vsque in finem, illi non donetur? Inscrutabilia sunt iudicia Dei: illud tamen fidelibus debet esse certissimum, hunc esse ex praedestinatis, illum non esse: nam si fuissent ex nobis, ait vnus praedestinatorum, qui de pectore biberat Domini hoc secretum, mansissent vtique nobiscum. Quid est quaeso, non erant ex nobis; nam etiam sifuissent, mansissent vtique nobiscum? Nonne vtique a Deo creati, vtique ex Adam nati, vtique de terra facti erant, & ab eo qui dixit, Omnem flatum ego feci, vnius eiusdemque naturae animas acceperant? Nonne postremo vtique vocati fuerant, & vocantem secuti? vtrique ex impijs iustificati, & per sauacrum regenerationis vtrique renouati? Sed si hoc audiret ille qui sciebat, proculdubio quod dicebat, respondere posset & dicere, vera sunt haec; secundum haec omnia ex nobis erant, veruntamen secundum aliam quandam discretionem ex nobis non erant: nam si fuissent ex nobis, mansissent vtique nobiscum. Quae est tamen ista discretio? Patent libri Dei, non auertamus aspectum; clamat scriptura diuina, adhibeamus auditum. Non erant ex nobis, quia non erant secundum propositum vocati; non erant in Christo electi ante mundi constitutionem, non erant in eorum fortem sequuti, non erant praedestinati secundum propositum eius qui vniuersa operatur. Et infra, 45. recitat quosdam obijcientes hoc modo, Sed aiunt, vt scribitis, neminem posse correptionis stimulis excitari, si dicatur in conuentur Ecclesiae audientibus multis; Ita se habet in praedestinatione definita sententia voluntatis Dei, vt alij ex vobis de infidelitate, accepta obediendi voluntate veneritis ad fidem, vel accepta perseue rantia maneatis in fide: caeteri vero, qui in peccatorum delectatione remoramini, ideo nondum surrexistis, quia nec dum vos adiutorium gratiae miserantis erexit: Veruntamen si qui estis nondum vocati, quos gratia sua praedestinauerit eligendos, accipietis gratiam qua velitis & sitis electi, & si qui obeditis, si praedestinati estis, reijciendi, subtrahentur obediendi vires, vt obedire cessetis; vel secundum aliam literam, si qui obeditis, si impraedestinati estis reci piendi, &c. sicut supra, quod oportet intelligi in poenam culpae prioris. Qui capitulis fequest tibus respondendo, nihil horum de praedestinatione interimit, sed asserit omnia esse verat Vnde capit. 46. sic ait; Ista, cum dicuntur, ita nos ad confitendam veram Der gratiam, id est quae non secundum merita nostra datur, & ad confitendam secundum eam praedestinationem sanctorum deterrere non debent, sicut non deterremur a confitenda praescientia Dei, si quis de illa populo sic loquatur, vt dicat; siue nunc recte viuitis, siue non recte, tales eritis postet quales vos Deus futuros esse praesciuit, vel boni si bonos, vel mali si malos. Nunquid eniti si hoc audito, nonnulli in torporem segnitiemque vertantur, & a labore // prorliuinsm; & ad sibi dinem post concupiscentias suas eant, propterea de praescientia Dei falsum putandum est esse quod dictum est? Et 47. Dicatur ergo verum, maxime vbi alia quaestio, vt dicatur, impellit. Et 64. Docet praemissa de praedestinatione, & specialiter illud verbum, si qurobeditis, si impraedestinati recipiendi estis, vel si praedestinati estis reijciendi, subtrabentur obediendi vires vt obedire cessetis, quamuis sit verum, neminem praedicare debere multitudini infir morum sub ista forma verborum loquendo in secunda persona & dirigendo eis sermonem; sed sub alia in tertia persona loquendo, vt tamen nihil sententiae detrahatur: Idem de correptione & gratia, 24. Qui inquit perseueraturi non sunt, ac sic a fide Christiana & conuersione sapsuri sunt, & tales eos vitae huius finis inueniat, procuidubio nec illo tempore quo bene pieque viuunt, in istorum numero computandi sunt: Non enim sunt a massa illa perditionis praescientia Dei, & praedestinatione discreti, & ideo nec secundum propositum vocati sunt, ac per hoc nec electi. Vbi & 25. subiungit, Hic si a me quaeratur, cur eis Deus perseuerantiam non dederit, quibus eam qua Christiane viuerent, dilectionem dedit? Me ignorare respondeo; Non enim arroganter, sed agnoscens modulum meum, audio Apostolum dicentem, O homo quis tu es, qui respondeas Deo, &c. & o altitudo diuitiarum sapientiae & scientiae Dei, quam inscrutabilia sunt iudicia eius, & inuestigabiles viae eius? Qui & in De confutatione 16. capitulorum falso ei imputatorum, responsione I4. Cur, inquit, illum retineat ne recedat, illum non retineat, nec possibile est comprehendere, nec licitum vestigare. Hanc quoque sententiam vltimam quamplures autoritates Augustini, & Gregorij 14. huius praemissae lucide contestantur, quae omnes possunt intelligi secundum expositiones praemissas; quod videlicet ex parte non perseuerantis, non est causa sufficiens suae non perseuerantiae assignanda, quia non culpa sua: Duorum namque charorum Deo, & piorum aequalium, & aequaliter tentatorum, Deus stantem preseruat per quintum huius; cadentem non preseruat a lapsu. Sed cur hunc magis quam illum? Quid hic nunc primo peccans, illi prius peccauit, vt in hoc primum suum peccatum cadere mereretur? Duorum quoque charorum aequalium aequaliter tentatorum, & aeque peccantium Deus vnum resuscitat & assumit, & facit perseuerate finaliter, alterumque relinquit; imo & sine iniuria cuiuscunque eum qui plus peccauit, potest suscitare & facere perseuerate finaliter, & eum, qui minus peccauit, relinquere incorrectum; quomodo ergo est culpa causa sufficiens non perseuerantiae? patet etiam ex trigesimo nono primi, quod meritum bonum vel malum non est proprie causa praemij, nec poenae actualis, licet propter merita haec reddantur, sicut ibi fuit ostensum. Non ergo non accipere perseuerantiam est causa, vel causa susficiens & praecedens non dationis eius a Deo: Si namque esset causa, esset sufficiens & praecedens; videtur igitur, quod sit e contra. Vlterius autem pro intellectu pleniori Doctorum dicentium, Nullam esse causam, quare duorum piorum aequalium Deus vni dat perseuerantiam, & alteri minime; aduertendum, quod hoc habet duplicem intellectum: vnum, quod nulla est causa sufficiens ex parte ipsorum hominum, quod verum est, sicut nulla causa praedestinationis & reprobationis ex parte hominum est ponenda, sicut praecedentia docuerunt: alterum quod nulla est causa sufficiens ex parte Dei, quod & dupliciter potest intelligi, vno modo omnino generaliter, & sic est falsum: Voluntas enim diuina est causa sufficiens vtriusque, alio modo specialiter, quod videlicet in Deo non est causa nec ratio antecedens voluntatem suam, quae ipsam potius & praeponderanter determinet ad dandum huic perseuerantiam, & illi non dandum; & hunc intellectum arbitror esse verum, sicut vigesimum, & vigesimum primum primi lucide manifestant.