Quaestio 16

ARTICULUS PRIMUS UTRUM IN VETERI LEGE DEBUERINT DARI PRAECEPTA CREDENDI

AD PRIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod in veteri lege dari debuerint praecepta credendi. Praeceptum enim est de eo quod est debitum et necessarium. Sed maxime necessarium est homini quod credat: secundum illud Heb. xi: Sine fide impossibile est | placere Deo. Ergo maxime oportuit praecepta dari | de fide.

2. PRAETEREA, novum Testamentum continetur se tes. in veteri sicut figuratum in figura, ut supra dictum est. Sed in novo Testamento ponuntur expressa mandata: de fide: ut patet loan. xiv: Creditis in. Deum, et in me credite. Ergo viderur quod in veteri lege etiam debuerint aliqua praecepta dari de fide.

3. PRAETEREA, eiusdem rationis est praecipere actum virtutis et prohibere vitia opposita. Sed in veteri lege ponuntur multa praecepta prohibentia infidelitatem: sicut Exod. xx: Non habebis deos alienos coram me; et iterum Deut. xii mandatur quod non audient verba prophetae aut somniatoris qui eos de fide Dei vellet divertere. Ergo in veteri lege etiam debuerunt dari praecepta de fide.

4. PRAETEREA, confessio est actus fidei, ut supra dictum est. Sed de confessione et promulgatione fidei dantur praecepta in veteri lege: mandatur enim Exod. xu quod filius suis interrogantibus rationem assignent paschalis observantiae; et Deut. xiu mandatur quod ille qui disseminat doctrinam contra fidem occidatur. Ergo lex vetus praecepta fidei debuit habere.

5. PRAETEREA, omnes libri veteris Testamenti sub lege veteri continentur: unde Dominus, Ioan. xv, dicit in lege esse scriptum, Odio habuerunt me gratis, quod tamen scribitur in Psalmo. Sed Eccli II dicitur: Qui timetis Dominum, credite illi. Ergo in veteri lege fuerunt praecepta danda de fide.

SED cowTRA EsT quod Apostolus, ad Rom. iu, legem veterem nominat legem factorum ?, et dividit eam contra /egem fidei. Ergo in lege veteri non fuerunt praecepta danda de fide.

RESPONDEO DICENDUM quod lex non imponitur ab aliquo domino nisi suis subditis: et ideo praecepta legis cuiuslibet praesupponunt subiectionem recipientis legem ad eum qui dat legem. Prima autem subiectio hominis ad Deum est per fidem: secundum illud Heb. xi: Accedentem ad vas. s. Deum oportet credere quia est. Et ideo fides praesupponitur ad legis praecepta. Et propter hoc Exod. xx id quod est fidei praemittitur ante legis praecepta, cum dicitur: Ego sum Dominus Deus tuus, qui eduxi te de terra Aegypti. Et similiter Deut. v1 praemittitur: Audi, Israel, Dominus Deus tuus unus est: et postea statim incipit praeceptis. Sed quia in fide multa continentur ordinata ad fidem qua credimus Deum esse, quod est primum et principale inter omnia credibilia ut dictum est; ideo ?, praesupposita fide de Deo, per quam mens humana Deo subiiciatur, possunt dari praecepta de aliis credendis: sicut Augustinus dicit, super Ioan., quod plurima sunt nobis de fide mandata, exponens illud, Hoc est praeceptum meum. Sed in veteri lege non erant secreta fidei populo exponenda. Et ideo, supposita fide unius Dei, nulla alia praecepta sunt in veteri lege data de credendis.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM qtod fides est necessaria tanquam principium spiritualis vitae. Et ideo praesupponitur ad legis susceptionem.

AD SECUNDUM DICENDUM quod ibi etiam Dominus praesupponit aliquid de fide, scilicet fidem unius Dei, cum dicit, Creditis in Deum: et aliquid praecipit, scilicet fidem Incarnationis, per quam unus est Deus et homo; quae quidem fidei explicatio pertinet ad fidem novi Testamenti subdit: et in me credite.

AD TERTIUM DICENDUM quod praecepta prohibitiva respiciunt peccata, quae corrumpunt virtutem. Virtus autem corrumpitur ex particularibus defectibus, ut supra dictum est. Et ideo, praesupposita fide unius Dei, in lege veteri fuerunt danda prohibitiva praecepta, quibus homines pro- hiberentur ab his particularibus defectibus per | quos fides corrumpi posset.

AD QUARTUM DICENDUM quod etiam confessio vel doctrina fidei praesupponit subiectionem hominis ad Deum per fidem. Et ideo magis potuerunt dari praecepta in veteri lege pertinentia ad con- | fessionem et doctrinam fidei quam pertinentia ad ipsam fidem.

AD QUINTUM DICENDUM quod in illa etiam auctoritate praesupponitur fides per quam credimus Deum esse: unde praemittit, Qui timetis Deum, quod non posset esse sine fide. Quod autem addit, credite illi, ad quaedam credibilia specialia referendum est, et praecipue ad illa quae promittit Deus sibi obedientibus. Unde subdit: et non evacuabitur merces vestra.

ARTICULUS SECUNDUS UTRUM IN VETERI LEGE CONVENIENTER TRADANTUR PRAECEPTA PERTINENTIA AD SCIENTIAM ET INTELLECTUM

AD SECUNDUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod in veteri lege inconvenienter tradantur praecepta pertinentia ad scientiam et intellectum. Scientia enim et intellectus ad cognitionem pertinent. Cognitio autem praecedit et dirigit actionem. Ergo praecepta ad scientiam et intellectum pertinentia debent praecedere praecepta pertinentia ad actionem. Cum ergo prima praecepta legis sint praecepta decalogi, videtur quod inter praecepta decalogi debuerunt tradi aliqua praecepta pertinentia ad scientiam et intellectum.

2. PRAETEREA, disciplina praecedit doctrinam: prius enim homo ab alio discit quam alium doceat. Sed dantur in veteri lege aliqua praecepta de doctrina: et affirmativa, ut praecipitur Deut. iv: Docebis ea filios ac nepotes tuos; et etiam prohibitiva, sicut habetur Deut. iv: Non addetis ad verbum quod vobis loquor, neque auferetis ab eo. Ergo videtur quod etiam aliqua praecepta dari debuerint inducentia hominem ad addiscendum P.

3. PRAETEREA, scientia et intellectus magis videntur necessaria sacerdoti quam regi: unde dicitur Malach.1: Labia sacerdotis custodiunt scientiam, et legem requirunt ex ore eius; et Osee iv dicitur: Quia scientiam repulisti, repellam te et ego, ne sacerdotio fungaris mihi. Sed regi mandatur quod addiscat scientiam legis: ut patet Deut. xvii. Ergo multo magis debuit praecipi in lege quod sacerdotes legem addiscerent.

4. PRAETEREA, meditatio eorum quae ad scientiam et intellectum pertinent non potest esse in dormiendo. Impeditur etiam per occupationes extraneas. Ergo inconvenienter praecipitur, Deut. vi: AMeditaberis ea sedens in domo tua, et ambulans in itinere, dormiens atque consurgens. lnconvenienter ergo traduntur in veteri lege praecepta ad scientiam et intellectum pertinentia.

SED CONTRA EST quod dicitur Deut. iv: Audientes universi praecepta haec, dicant: En populus sapiens et intelligens.

RESPONDEO DICENDUM quod circa scientiam et intellectum tria possunt considerari: primo quidem, acceptio ipsius; secundo, usus eius; tertio vero, conservatio ipsius. Acceptio quidem scientiae vel intellectus fit per doctrinam et disciplinam. Et utrumqueiin lege praecipitur. Dicitur enim Deut. v1: Erunt verba haec quae ego praecipio libi, in corde tuo, quod pertinet ad disciplinam: pertinet enim ad discipulum ut cor suum applicet his quae dicuntur. Quod vero subditur: E? narrabis ea filiis tuis, pertinet ad doctrinam. - Usus vero scientiae vel intellectus est meditatio eorum quae quis scit vel intelligit. Et quantum ad hoc subditur: Et meditaberis sedens in domo tua, etc. Conservatio autem fit per memoriam. Et quantum ad hoc subdit ?: Et ligabis ea quasi signum in manu tua, eruntque et movebuntur inter oculos tuos, scribesque ea in limine et ostiis domus tuae. Per quae omnia iugem memoriam mandatorum Dei significat: ea enim quae continue sensibus nostris occurrunt, vel tactu, sicut ea quae in manu habemus; vel visu, sicut ea quae ante oculos mentis sunt continue; vel ad quae oportet nos saepe recurrere, sicut ad ostium domus; a memoria nostra excidere non possunt. Et Deut. iv manifestius dicitur: Ne obliviscaris verborum quae viderunt oculi tui, et ne excidant de corde tuo cunctis diebus vitae tuae. - Et haec etiam abundantius in novo Testamento, tam in doctrina evangelica quam apostolica. mandata leguntur. AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod, sicut dicitur Deut. iv, haec est vestra sapientia et intellectus coram populis: ex quo datur intelligi quod scientia et intellectus fidelium Dei consistit in praeceptis legis. Et ideo primo sunt proponenda legis praecepta; et postmodum homines sunt inducendi ad eorum scientiam vel intellectum. Et ideo praemissa praecepta non debuerunt poni inter praecepta decalogi, quae sunt prima.

AD SECUNDUM DICENDUM quod etiam in lege ponuntur praecepta pertinentia ad disciplinam, ut dictum est. Expressius tamen praecipitur doctrina quam disciplina, quia doctrina pertinet ad maiores, qui sunt sui iuris, immediate sub lege existentes, quibus debent dari legis praecepta: disciplina autem pertinet ad minores, ad quos praecepta legis per maiores debent pervenire.

AD TERTIUM DICENDUM quod scientia legis est adeo annexa officio sacerdotis ut simul cum iniunctione officii intelligatur etiam et scientiae legis iniunctio. Et ideo non oportuit specialia praecepta dari de instructione sacerdotum. Sed doctrina legis Dei non adeo est annexa regali officio: quia Arex constituitur super populum in temporalibus. AEt ideo specialiter praecipitur ut rex instruatur Ade his quae pertinent ad legem Dei per sacerdotes.

AD QUARTUM DICENDUM quod illud praeceptum legis non est sic intelligendum quod homo dormiendo meditetur de lege Dei: sed quod dormiens, idest vadens dormitum, de lege Dei meditetur; quia ex hoc etiam homines dormiendo nanciscuntur meliora phantasmata, secundum quod pertranseunt motus a vigilantibus ad dormientes, ut patet per Philosophum, in I Efhic. - Similiter etiam mandatur ut in omni " actu suo aliquis meditetur de lege, non quod semper actu de lege cogitet, sed quod omnia quae facit secundum legem moderetur.