Quaestio 132

ARTICULUS PRIMUS UTRUM APPETITUS GLORIAE SIT PECCATUM

AD PRIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod appetitus gloriae non sit peccatum. Nullus enim peccat in hoc quod Deo assimilatur: quinimmo mandatur, Ephes. v: Estote imitatores Dei, sicut filii. carissimi. Sed in hoc quod homo quaerit gloriam, videtur Deum imitari, qui ab hominibus gloriam quaerit: unde dicitur Isaiae xiu: Omnem ? qui invocat nomen meum, in gloriam meam creayi eum. Ergo appetitus gloriae non est peccatum.

2. PRAETEREA, illud per quod aliquis provocatur ad bonum, non videtur esse peccatum. Sed per appetitum gloriae homines provocantur ad bonum: dicit enim Tullius, in libro de Tusculan. Quaest., quod omnes ad studia impelluntur gloria. In sacra etiam Scriptura promittitur gloria pro bonis operibus: secundum illud Rom. u: His qui sunt secundum patientiam boni operis, gloriam et honorem. Ergo appetitus gloriae non est peccatum.

3. PnaETEREA, Tullius dicit, in sua Rhetorica, quod gloria est frequens de aliquo fama cum laude: et ad idem pertinet quod Ambrosius dicit, quod gloria est ? clara cum laude notitia. Sed appetere laudabilem famam non est peccatum, quinimmo videtur esse laudabile: secundum illud Eccli. xui: Curam habe de bono nomine; et ad Rom. xu: Providentes bona non solum coram Deo, sed etiam coram omnibus hominibus. Ergo appetitus inanis gloriae non est peccatum.

SED CONTRA EST quod Augustinus dicit, V de Civ. Dei: Sanius videt qui et amorem laudis vilium esse cognoscit.

RESPONDEO DicENDUM quod gloria claritatem quandam significat: unde glorificari idem est quod clarificari, ut Augustinus dicit, super Joan. Claritas autem et decorem quendam habet, et ^ manifestationem. Et ideo nomen gloriae proprie importat manifestationem alicuius de hoc quod apud homines decorum videtur, sive illud sit bonum aliquod corporale, sive spirituale. Quia vero illud quod simpliciter clarum est, a multis conspici potest et a remotis, ideo proprie per nomen gloriae designatur quod bonum alicuius deveniat in multorum notitiam et approbationem: secundum quem modum dicitur in Tito Livio: Gloriari ad unum non est. Largius tamen accepto nomine gloriae, non solum consistit in. multitudinis cognitione, sed etiam paucorum vel unius, aut sui solius, dum scilicet aliquis proprium bonum considerat ut dignum laude.

Quod autem aliquis bonum suum cognoscat et approbet, non est peccatum: dicitur enim I ad Cor.: Nos autem non spiritum huius mundi accepimus, sed Spiritum qui ex Deo est, ut sciamus quae a Deo donata sunt nobis. Similiter etiam non est peccatum quod aliquis velit bona sua ab aliis approbari: dicitur enim Matth. v: Luceat lux vestra coram hominibus, Et ideo appetitus gloriae de se non nominat aliquid vitiosum."

Sed appetitus inanis vel vanae gloriae vitium - importat: nam quidlibet vanum appetere vitiosum est, secundum illud Psalmi: Ut quid diligitis vanitatem, et. quaeritis mendacium? Potest autem gloria dici vana?, uno modo, ex parte rei de qua quis gloriam quaerit: puta cum quis quaerit gloriam de eo quod non est, vel de eo quod non est gloria dignum, sicut de aliqua re fragili et caduca. - Alio modo, ex parte eius a quo quis gloriam quaerit: puta hominis, cuius iudicium non est certum. - Tertio modo, ex parte ipsius qui gloriam appetit, qui videlicet appetitum gloriae suae non refert in debitum finem, puta ad honorem Dei vel proximi salutem.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod, sicut dicit Augustinus, super illud Ioan. xiu, « Vos vocatis me, Magister et Domine, et bene dicitis », periculosum est sibi placere cui cavendum est superbire. Ille autem qui super omnia est, quantumcumque se laudet, non se extollit. Nobis namque expedit Deum nosse, non illi: nec eum quisque cognoscit, si non se indicet ipse qui novit. Unde patet quod Deus suam gloriam non quaerit propter se, sed propter nos. Et similiter etiam homo laudabiliter potest ad aliorum utilitatem gloriam suam-appetere: secundum illud Matth. v: Videant opera vestra bona, et glorificent Patrem vestrum qui in caelis est.

AD SECUNDUM DICENDUM quod gloria quae habetur a Deo, non est gloria vana, sed vera. Et talis gloria bonis operibus in praemium repromit- titur. De qua dicitur, Il ad Cor. x: Qui gloriatur, in Domino glorietur: non enim qui seipsum commendat, ille probatus est; sed quem Deus commendat. - Provocantur etiam aliqui ad virtutum opera ex appetitu gloriae humanae, sicut etiam ex appetitu aliorum terrenorum bonorum: non tamen est vere virtuosus qui propter humanam gloriam opera virtutis operatur, ut Augustinus probat, in V de Civ. Dei.

AD TERTIUM DICENDUM quod ad perfectionem hominis pertinet quod ipse cognoscat: sed quod ipse ab aliis cognoscatur non pertinet ad eius perfectionem, et ideo non est per se appetendum. Potest tamen appeti inquantum est utile ad aliquid: vel ad hoc quod Deus ab hominibus glorificetur; vel ad hoc quod homines proficiant ex bono quod in alio cognoscunt; vel ex hoc quod ipse homo ex bonis quae in se cognoscit per testimonium laudis alienae, studeat in eis perseverare et ad meliora proficere. Et secundum hoc laudabile est quod curam habeat aliquis de bono nomine, et quod provideat bona coram hominibus: non tamen quod in hominum laude inaniter delectetur.

ARTICULUS SECUNDUS UTRUM INANIS GLORIA MAGNANIMITATI OPPONATUR

AD SECUNDUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod inanis gloria magnanimitati non opponatur. Pertinet enim ad inanem gloriam, Nut dictum est, quod aliquis glorietur in his quae non sunt, quod pertinet ad falsitatem; vel in rebus terrenis vel caducis, quod pertinet ad cupiditatem; vel in testimonio hominum, quorum iudicium non est certum, quod pertinet ad imprudentiam. Huiusmodi autem vitia non opponuntur magnanimitati. Ergo inanis gloria non opponitur magnanimitati.

2. PRAETEREA, inanis gloria non opponitur magnanimitati per defectum, sicut pusillanimitas, quae inani gloriae repugnans videtur. Similiter etiam nec per excessum: sic enim opponitur magnanimitati praesumptio et ambitio, ut dictum est, a quibus inanis gloria differt. Ergo inanis gloria non opponitur magnanimitati.

3. PnaETEREA, Philipp. i, super illud, NZhil per contentionem aut inanem gloriam, dicit Glossa: Erant aliqui inter eos dissentientes, inquieti, inanis gloriae causa contendentes. Contentio autem non opponitur magnanimitati. Ergo neque inanis gloria.

SEp cowTRA EsT quod Tullius dicit, in I de Offic.: Cavenda est gloriae cupiditas: eripit enim animi libertatem, pro qua magnanimis viris omnis debel esse contentio. Ergo opponitur magnanimitati.

REsPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, gloria est quidam effectus honoris et laudis: ex hoc enim quod aliquis laudatur, vel quaecumque reverentia ei exhibetur, redditur clarus in notitia aliorum. Et quia magnanimitas est circa honorem, ut supra dictum est, consequens est etiam ut sit circa gloriam: ut scilicet sicut moderate utitur honore, ita moderate uta- tur gloria. Et ideo inordinatus appetitus gloriae directe magnanimitati opponitur.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod hoc ipsum magnitudini animi repugnat, quod aliquis res modicas tantum appretietur quod de eis glorietur: unde in IV Efhic. dicitur de magnanimo quod sibi sit honor parvum. Similiter etiam et alia quae propter honorem quaeruntur, puta potentatus et divitiae, parva reputantur ab eo. - Similiter etiam magnitudini animi repugnat quod aliquis de his quae non sunt glorietur. Unde de magnanimo dicitur in IV Ethic., quod magrs cu-. rat veritatem quam opinionem. - Similiter etiam et magnitudini animi repugnat quod aliquis glorietur in testimonio laudis humanae, quasi hoc magnum aliquid aestimetur. Unde de magnanimo dicitur in IV Efhic., quod non est ei cura ut laudetur. - Et sic ea quae aliis virtutibus opponuntur nihil prohibet opponi magnanimitati, secundum quod habent pro magnis quae parva sunt.

AD SECUNDUM DICENDUM quod inanis gloriae cupidus, secundum rei veritatem, deficit a magnanimo: quia videlicet gloriatur in his quae magnanimus parva aestimat, ut dictum est. Sed considerando aestimationem eius, opponitur magnanimo per excessum: quia videlicet gloriam quam appetit, reputat aliquid magnum, et ad eam tendit supra suam dignitatem.

AD TERTIUM DICENDUM quod, sicut supra dictum est, oppositio vitiorum: non attenditur secundum effectum. Et tamen hoc ipsum magnitudini animi opponitur, quod aliquis contentionem intendat: nullus enim contendit nisi pro re quam aestimat magnam. Unde Philosophus dicit, in IV Efhic., quod magnanimus non est contentiosus, qui ? nihil aestimat magnum.

ARTICULUS TERTIUS UTRUM INANIS GLORIA SIT PECCATUM MORTALE

AD TERTIUM SIC. PROCEDITUR. Videtur quod inanis gloria sit peccatum mortale. Nihil enim excludit mercedem aeternam nisi peccatum mortale. Sed inanis gloria excludit mercedem aeternam: dicitur enim Matth. vi: Attendite ne iustitiam vestram faciatis coram hominibus, ut videamini ab eis. Ergo inanis gloria est peccatum mortale.

2. PRAETEREA, quicumque subripit sibi quod est Dei proprium, mortaliter peccat. Sed per appetitum inanis gloriae aliquis sibi attribuit quod est proprium Dei: dicitur enim Isaiae xti: Gloriam meam alteri non dabo; et Il ad Tim. 1: Soli Deo honor et gloria. Ergo inanis gloria est peccatum mortale.

3. PRAETEREA, illud peccatum quod est maxime periculosum et nocivum, videtur esse mortale. Sed peccatum inanis gloriae est huiusmodi: quia super illud I ad 7hess. i1, Deo qui probat corda nostra, dicit Glossa Augustini: Quas vires nocendi habeat humanae gloriae amor, non sentit nisi qui ei bellum indixerit: quia etsi cuiquam facile est laudem non cupere dum negatur, difficile tamen est ea non delectari cum offertur. Chrysostomus etiam dicit, Matth. vi, quod inanis gloria occulte ingreditur, et omnia quae intus sunt insensibiliter aufert. Ergo inanis gloria est peccatum mortale.

SED CONTRA EST quod Chrysostomus dicit, super Maith., quod cum cetera vitia locum habeant in servis diaboli, inanis gloria locum habet etiam in servis Christi. In quibus tamen nullum est peccatum mortale. Ergo inanis gloria non est peccatum mortale.

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, ex hoc aliquod peccatum est mortale quod caritati contrariatur. Peccatum autem P inanis gloriae, secundum se consideratum, non videtur contrariari caritati quantum ad dilectionem proximi. Quantum autem ad dilectionem Dei, potest contrariari caritati dupliciter. Uno modo, ratione materiae de qua quis gloriatur. Puta cum quis gloriatur de aliquo falso quod contrariatur divinae reverentiae: secundum illud Ezech. xxvii: Elevatum est cor tuum, et dixisti: Deus ego sum; et I ad Cor. iv: Quid habes quod non accepisti? Si autem accepisti, quare gloriaris quasi non acceperis? Vel etiam cum quis bonum temporale de quo gloriatur, praefert Deo: quod prohibetur lerem. ix: Non glorietur sapiens in sapientia sua, nec forlis in fortitudine sua, nec dives in divilis suis: sed in hoc glorietur qui gloriatur ?, scire et nosse me. Aut etiam cum quis praefert testimonium hominum testimonio Dei: sicut contra quosdam dicitur Ioan. xu: Qui dilexerunt magis gloriam hominum quam Dei. Alio modo, ex parte ipsius gloriantis, qui intentionem suam refert ad gloriam tanquam ad ultimum finem: ad quem scilicet ordinet etiam virtutis opera, et pro quo consequendo non praetermittat facere etiam ea quae sunt contra Deum. Et sic est peccatum mortale. Unde Augustinus dicit, in V de Civ. Dei, quod "hoc vitium, scilicet amor humanae laudis, tam inimicum est piae fidei, si maior in corde sit cupiditas gloriae quam Dei timor vel amor, ut Dominus diceret (Ioan. v ): Quomodo potestis credere, gloriam ab invicem expectantes, et gloriam quae a solo Deo est non quaerentes ?"

Si autem amor humanae gloriae, quamvis sit inanis, non tamen repugnet caritati, neque quantum ad id de quo est gloria, neque quantum ad: intentionem gloriam quaerentis, non est peccatum mortale, sed veniale.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod nullus peccando meretur vitam aeternam. Unde opus virtuosum amittit vim merendi vitam aeternam si propter inanem gloriam fiat, etiam si illa inanis gloria non sit peccatum mortale. Sed quando aliquis simpliciter amittit aeternam mercedem propter inanem gloriam, et non solum quantum ad unum actum, tunc inanis gloria est peccatum mortale.

AD SECUNDUM DICENDUM quod non omnis qui est inanis gloriae cupidus, appetit sibi illam excellentiam quae competit soli Deo. Alia enim est gloria quae debetur soli Deo, et alia quae debetur homini virtuoso vel diviti.

AD TERTIUM DICENDUM quod inanis gloria dicitur esse periculosum peccatum non tam propter gravitatem sui, quam etiam propter hoc quod est gloria non sit peccatum mortale. Sed quando. dispositio ad gravia peccata: inquantum scilicet per inanem gloriam redditur homo praesumptuosus et nimis de se ipso confidens. Et sic etiam paulatim disponit ad hoc quod homo privetur interioribus bonis.

ARTICULUS QUARTUS UTRUM INANIS GLORIA SIT VITIUM CAPITALE

AD QUARTUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod inanis gloria non sit vitium capitale. Vitium enim quod semper ex altero oritur, non videtur esse capitale. Sed inanis gloria semper ex superbia nascitur. Ergo inanis gloria non est vitium capitale.

2. PRAETEREA, honor videtur esse aliquid principalius quam gloria, quae est eius effectus. Sed ambitio, quae est inordinatus appetitus honoris, non est vitium capitale. Ergo etiam neque appetitus inanis gloriae.

3. PRAETEREA, vitium capitale habet aliquam principalitatem. Sed inanis gloria non videtur habere aliquam principalitatem: neque quantum ad rationem peccati, quia non semper est peccatum mortale; neque etiam quantum ad rationem boni appetibilis, quia gloria humana videtur esse quiddam fragile et extra hominem existens. Ergo inanis gloria non est vitium capitale.

SED CONTRA EST quod Gregorius, XXXI Mo- ral., numerat inanem gloriam inter septem vitia capitalia.

RESPONDEO DICENDUM quod de vitiis capitalibus dupliciter aliqui loquuntur. Quidam enim ponunt superbiam unum de vitiis capitalibus. Et hi non ponunt inanem gloriam inter vitia capitalia.

Gregorius autem, in. XXXI Moral., superbiam ponit reginam omnium vitiorum: et inanem gloriam, quae immediate ab ipsa oritur, ponit vitium capitale. Et hoc rationabiliter. Superbia enim, ut infra dicetur, importat inordinatum appetitum excellentiae. Ex omni autem bono quod quis appetit, quandam perfectionem et excellentiam consequitur. Et ideo fines omnium vitiorum ordinantur in finem superbiae. Et propter hoc videtur quod habeat quandam generalem causalitatem super alia vitia, et non debeat computari inter specialia vitiorum principia, quae sunt vitia capitalia. - Inter bona autem per quae excellentiam homo consequitur, praecipue ad hoc operari videtur gloria, inquantum importat manifestationem bonitatis alicuius: nam bonum na- - turaliter amatur et honoratur ab omnibus. Et ideo sicut per gloriam quae est apud Deum, consequitur homo excellentiam in rebus divinis; ita etiam per gloriam hominum consequitur homo excellentiam in rebus humanis. Et ideo, propter propinquitatem ad excellentiam, quam homines maxime desiderant, consequens est quod sit multum appetibilis: et quod ex eius inordinato appetitu multa vitia oriantur. Et ita inanis gloria est vitium capitale.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod aliquod vitium oriri ex superbia non repugnat ei quod est esse vitium capitale: eo quod, sicut supra dictum est, superbia est regina et mater omnium vitiorum.

AD SECUNDUM DICENDUM quod laus et honor comparantur ad gloriam, ut supra dictum est, sicut causae ex quibus gloria sequitur. Unde gloria comparatur ad ea sicut finis: propter hoc enim aliquis amat honorari et laudari, inquantum per hoc aliquis aestimat se in aliorum notitia fore praeclarum.

AD TERTIUM DICENDUM quod inanis gloria habet principalem rationem appetibilis, ratione iam dicta: et hoc sufficit ad rationem vitii capitalis. Non autem requiritur quod vitium capitale semper sit peccatum mortale: quia etiam ex veniali peccato potest mortale oriri, inquantum scilicet veniale disponit ad mortale.

ARTICULUS QUINTUS UTRUM CONVENIENTER ASSIGNENTUR FILIAE INANIS GLORIAE

AD QUINTUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod inconvenienter dicantur filiae inanis gloriae esse inobedientia, iactantia, hypocrisis, contentio, pertinacia, discordia, novitatum praesumptio. lactantia enim, secundum Gregorium, XXIII Moral., ponitur inter species superbiae. Superbia autem non oritur ex inani gloria, sed potius e converso, ut Gregorius dicit, XXXI Moral. Ergo iactantia non debet poni filia inanis gloriae.

2. PRAETEREA, contentiones et discordiae videntur ex ira maxime provenire. Sed ira est capitale vitium inani gloriae condivisum. Ergo videtur quod non sint filiae inanis gloriae.

3. PRAETEREA, Chrysostomus dicit, super Matth., quod ubique vana gloria malum est, sed maxime in philanthropia, idest in misericordia. Quae tamen non est aliquid novum, sed in consuetudine hominum existit. Ergo praesumptio novitatum non debet specialiter poni filia inanis gloriae.

SED coNTRA EST auctoritas Gregorii, in XXXI Moral., ubi praedictas filias inani gloriae assignat.

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, illa vitia quae de se nata sunt ordinari ad finem alicuius vitii capitalis, dicuntur filiae eius. Finis autem inanis gloriae est manifestatio propriae excellentiae, ut ex supra dictis patet. Ad quod potest homo tendere dupliciter. Uno modo, directe: sive per verba, et sic est iactantia; sive per facta, et sic, si sint vera P, habentia aliquam admirationem, est praesumptio novitatum, quas homines solent magis admirari; si autem per ficta sit, sic est hypocrisis. - Alio autem modo nititur aliquis manifestare suam excellentiam indirecte, ostendendo se non esse alio minorem. Et hoc quadrupliciter. Primo quidem, quantum ad intellectum: et sic est pertinacia, per quam homo nimis innititur suae sententiae, nolens credere sententiae meliori. Secundo, quantum ad voluntatem: et sic est discordia, dum non vult a propria voluntate discedere ut aliis concordet. Tertio, quantum ad locutionem: et sic est contentio, dum aliquis verbis clamose contra alium litigat. Quarto, quantum ad factum: et sic est inobedientia, dum scilicet aliquis non vult exequi superioris praeceptum.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, iactantia ponitur species superbiae quantum ad interiorem causam eius, quae est arrogantia. Ipsa autem iactantia exterior, ut dicitur in IV Efhic., ordinatur quandoque quidem ad lucrum, sed frequentius ad gloriam vel honorem. Et sic oritur ex inani gloria.

AD SECUNDUM DICENDUM quod ira non causat discordiam et contentionem nisi cum adiunctione inanis gloriae: per hoc scilicet quod aliquis sibi gloriosum reputat quod non cedat ? voluntati vel verbis aliorum.

AD TERTIUM DICENDUM quod inanis gloria vituperatur circa eleemosynam propter defectum caritatis, qui videtur esse in eo qui praefert inanem gloriam utilitati proximi, dum hoc propter illud facit. Non autem vituperatur aliquis ex hoc quod praesumat eleemosynam facere quasi aliquid novum.