Quaestio 133

ARTICULUS PRIMUS UTRUM PUSILLANIMITAS SIT PECCATUM

AD PRIMUM SIC PROCEDITUR, Videtur quod - pusillanimitas non sit peccatum. Ex omni enim peccato aliquis efficitur maAX) NSlus: sicut ex omni virtute aliquis efficitur bonus. Sed pusillanimus non est malus, ut Philosophus dicit, in IV Ethic. Ergo pusillani- - mitas non est peccatum.

2. PRAETEREA, Philosophus dicit, ibidem, quod maxime videtur pusillanimus esse qui magnis bonis dignus existit, el. tamen his non dignificat seipsum. Sed nullus est dignus magnis bonis nisi virtuosus: quia, ut ibidem Philosophus dicit, secundum veritatem solus bonus est honorandus. Ergo pusillanimus est virtuosus. Non ergo pusillanimitas est peccatum.

3. PRAETEREA, initium omnis peccati est superbia, ut dicitur Eccli. x. Sed pusillanimitas non procedit ex superbia: quia superbus extollit se supra id quod est; pusillanimus autem subtrahit se ab his quibus est dignus. Ergo pusillanimitas non est peccatum.

4. PRAETEREA, Philosophus dicit, in IV Efhic., quod qui dignificat se minoribus quam sit dignus, dicitur pusillanimus. Sed quandoque sancti viri dignificant seipsos minoribus quam sint digni: sicut patet de Moyse et leremia, qui digni erant officio ad quod assumebantur a Deo, quod tamen uterque eorum humiliter recusabat, ut habetur Exod. m et lerem. 1, Non ergo pusillanimitas est peccatum.

SED CONTRA, nihil in moribus hominum est vitandum nisi peccatum. Sed pusillanimitas est vitanda: dicitur enim ad Coloss. m: Patres, nolite ad indignationem provocare filios vestros: ut non pusillo animo fiant. Ergo pusillanimitas est peccatum.

RESPONDEO DICENDUM quod omne illud quod contrariatur naturali inclinationi est peccatum, quia contrariatur legi naturae. Inest autem unicuique rei naturalis inclinatio ad exequendam actionem commensuratam suae potentiae: ut pa- tet in omnibus rebus naturalibus, tam. animatis quam inanimatis. Sicut autem per praesumptionem aliquis excedit proportionem suae potentiae, dum nititur ad maiora quam possit; ita etiam pusillanimus deficit a proportione suae potentiae, dum recusat in id tendere quod est suae potentiae commensuratum. Et ideo, sicut praesumptio est peccatum, ita et pusillanimitas. Et inde est quod servus qui acceptam pecuniam domini sui fodit in terram, nec est operatus ex ea, propter quendam pusillanimitatis timorem, punitur a domino: ut habetur Matth. xxv et Luc. xix,

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod Philosophus illos nominat malos qui proximis inferunt nocumenta. Et secundum hoc, pusillanimus dicitur non esse malus, quia nulli infert nocumentum, nisi per accidens: inquantum scilicet deficit ab operationibus Y quibus possht alios iuvare. Dicit enim Gregorius, in Pastorali, quod illi qui prodesse utililati proximorum in praedicatione refugiunt, si districte iudicentur, ex tantis rei sunt ex quantis venientes ad publicum prodesse potuerunt.

AD SECUNDUM DICENDUM quod nihil prohibet aliquem habentem habitum virtutis peccare: venialiter quidem, etiam ipso habitu remanente; mortaliter autem, cum corruptione ipsius habitus virtutis gratuitae. Et ideo potest contingere quod aliquis ex virtute quam habet sit dignus ad aliqua magna facienda, quae sunt digna magno honore; et tamen, per hoc quod ipse non attentat sua virtute uti, peccat, quandoque quidem venialiter, quandoque autem mortaliter.

Vel potest dici quod pusillanimus est dignus magnis secundum habilitatem ad virtutem quae inest ei, vel ex bona dispositione naturae, vel ex scientia, vel ex exteriori fortuna: quibus dum recusat uti ad virtutem, pusillanimus redditur.

AD TERTIUM DICENDUM quod etiam pusillanimitas aliquo modo ex superbia potest oriri: dum scilicet aliquis nimis proprio sensui innititur, quo reputat se insufficientem ad ea respectu quorum sufficientiam habet. Unde dicitur Prov. xxvi: Sapientior sibi piger videtur sepiem viris loquenlibus sententias. Nihil enim prohibet quod se quantum ad aliqua deiiciat, et quantum ad alia se in süblime extollat. Unde Gregorius, in Pastorali, de Moyse dicit quod superbus fortasse esset. si. ducatum. plebis suae sine trepidatione su- sciperet: et rursum superbus existeret si Auctoris imperio obedire recusaret.

AD QUARTUM DICENDUM quod Moyses et leremias digni erant officio ad quod divinitus eligebantur, ex divina gratia. Sed ipsi considerantes propriae infirmitatis insufficientiam, recusabant: non tamen. pertinaciter, ne in superbiam laberentur.

ARTICULUS SECUNDUS UTRUM PUSILLANIMITAS OPPONATUR MAGNANIMITATI

AD SECUNDUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod pusillanimitas non opponatur magnanimitati. Dicit enim Philosophus, in IV Ethic., quod pusillanimus ignorat seipsum: appeteret enim bona quibus dignus est, si se cognosceret. Sed ignorantia sui videtur opponi prudentiae. Ergo pusillanimitas opponitur prudentiae.

2. PRAETEREA, Matth. xxv, servum qui propter pusillanimitatem pecunia uti recusavit, vocat Dominus malum et pigrum. Philosophus etiam dicit, in IV Ethic., quod pusillanimi videntur pigri. Sed pigritia opponitur sollicitudini, quae est actus prudentiae, ut.supra habitum est. Ergo pusillanimitas non opponitur magnanimitati.

3. PRAETEREA, pusillanimitas videtur ex inordinato timore procedere: unde dicitur Isaiae xxxv: Dicite: Pusillanimes, confortamini et nolite timere. Videtur etiam procedere ex inordinata ira: secundum illud Co/oss. m: Patres, nolite ad indignationem provocare filios vestros: ut non pusillo animo fiant. Sed inordinatio timoris opponitur fortitudini, inordinatio autem irae mansuetudini.

Ergo pusillanimitas non opponitur magnanimitati, 4. PRAETEREA, vitium quod opponitur alicui virtuti, tanto gravius est quanto magis est virtuti dissimile. Sed pusillanimitas magis est dissimilis magnanimitati quam praesumptio. Ergo, si pusillanimitas opponeretur magnanimitati, sequeretur quod esset gravius peccatum quam praesumptio. Quod est contra id quod dicitur Eccli. xxxvi: O praesumptio nequissima, unde creata es? Non ergo pusillanimitas magnanimitati opponitur. SED CONTRA EST quod pusillanimitas et magnanimitas differunt secundum ;agnitudinem et parvitatem animi, ut ex ipsis nominibus apparet. Sed magnum et parvum sunt opposita. Ergo pusillanimitas opponitur magnanimitati. RESPONDEO DICENDUM quod pusillanimitas potest tripliciter considerari. Uno modo, secundum seipsam. Et sic manifestum est quod secundum propriam rationem opponitur magnanimitati, a qua differt secundum differentiam magnitudinis et parvitatis circa idem: nam sicut magnanimus ex animi magnitudine tendit ad magna, ita pusillanimus ex animi parvitate se retrahit a magnis. Alio modo potest considerari ex parte suae causae: quae ex parte intellectus, est ignorantia propriae conditionis; ex parte autem appetitus, est timor deficiendi in his quae falso aestimat excedere suam facultatem. Tertio modo potest considerari quantum ad effectum, qui est retrahere se a magnis quibus est dignus. Sed sicut supra dictum est, oppositio vitii ad virtutem attenditur magis secundum propriam speciem quam secundum causam vel effectum. Et ideo pusillanimitas directe magnanimitati opponitur.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod ratio illa procedit de pusillanimitate ex parte causae quam habet in intellectu. Et tamen non proprie potest dici quod opponatur prudentiae etiam secundum causam suam: quia talis ignorantia non procedit ex insipientia, sed magis ex pigritia considerandi suam facultatem, ut dicitur in IV Zfhic., vel exequendi quod suae subiacet potestati.

AD SECUNDUM DICENDUM quod ratio illa procedit de pusillanimitate ex parte effectus.

AD TERTIUM DICENDUM quod ratio illa procedit ex parte causae. Nec tamen timor causans pusillanimitatem semper est timor periculorum mortis. Unde etiam ex hac parte non oportet quod opponatur fortitudini. - Ira autem, secundum rationem proprii motus, quo quis extollitur in vindictam, non causat pusillanimitatem, quae deiicit animum, sed magis tollit eam. Inducit autem ad pusillanimitatem ratione causarum irae, quae sunt iniuriae illatae, ex quibus deiicitur animus patientis.

AD QUARTUM DICENDUM quod pusillanimitas est gravius peccatum, secundum propriam speciem, quam praesumptio: quia per ipsam recedit homo a bonis, quod est pessimum, ut dicitur in IV Efhic. Sed praesumptio dicitur esse nequissima ratione superbiae, ex qua procedit.