Quaestio 66

ARTICULUS PRIMUS UTRUM NATURALIS SIT HOMINI POSSESSIO EXTERIORUM RERUM

AD PRIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod non sit naturalis homini possessio exteriorum rerum. Nullus enim debet sibi attribuere quod Dei est. Sed dominium omnium creaturarum est proprie Dei: secundum illud Psalm.: Domini est terra etc. Ergo non est naturalis homini rerum possessio f.

2. PRAETEREA, Basilius, exponens verbum divitis dicentis, Luc. xut, Congregabo omnia quae nata sunt mihi et bona mea, dicit: Dic mihi, quae tua? Unde ea sumens in vitam tulisti? .Sed. illa quae homo possidet naturaliter, potest aliquis convenienter dicere esse sua. Ergo homo non possidet naturaliter exteriora bona.

3. PRAETEREA, sicut Ambrosius dicit, in libro de Trin., dominus nomen est potestatis. Sed homo non habet potestatem super res exteriores: nihil enim. potest circa earum naturam immutare. Ergo possessio exteriorum rerum non est homini naturalis.

SED coNTRa EsT quod dicitur in Psalm.: Omnia subiecisti sub pedibus eius, scilicet hominis.

RESPONDEO DICENDUM quod res exterior potest dupliciter considerari. Uno modo, quantum ad eius naturam: quae non subiacet humanae potestati, sed solum divinae, cui omnia ad nutum obediunt. Alio modo, quantum ad usum ipsius rei. Et sic habet homo naturale dominium ex- teriorum rerum: quia per rationem et voluntatem potest uti rebus exterioribus ad suam utilitatem, quasi propter se factis; semper enim imperfectiora sunt propter perfectiora, ut supra habitum est. Et ex hac ratione Philosophus probat, in I Polit., quod possessio rerum exteriorum est homini naturalis. Hoc autem naturale dominium super ceteras creaturas, quod competit homini secundum rationem, in qua imago Dei consistit, manifestatur in ipsa hominis creatione, Gen. 1, ubi dicitur: Faciamus hominem ad similitudinem et imaginem ? nostram: et praesit piscibus maris, etc.;

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod Deus habet principale dominium omnium rerum. Et ipse secundum suam providentiam ordinavit res quasdam ad corporalem hominis sustentationem. Et propter hoc homo habet naturale rerum dominium quantum ad potestatem utendi ipsis.

AD SECUNDUM DICENDUM quod dives ille reprehenditur ex hoc quod putabat exteriora bona esse principaliter sua, quasi non accepisset ea ab alio,. scilicet a Deo.

AD TERTIUM DICENDUM quod ratio illa procedit de dominio exteriorum rerum quantum ad naturas ipsarum: quod quidem dominium soli Deo convenit, ut dictum est.

ARTICULUS SECUNDUS UTRUM LICEAT ALICUI REM ALIQUAM QUASI PROPRIAM POSSIDERE

AD SECUNDUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod non liceat alicui rem aliquam quasi propriam possidere. Omne enim quod est contra ius naturale est illicitum. Sed ius naturale omnia sunt communia: cui quidem communitati contrariatur possessionum proprietas. Ergo illicitum est cuilibet homini appropriare sibi aliquam rem exteriorem.

2. PRAETEREA, Basilius dicit, exponens praedictum verbum divitis: Sicut qui, praeveniens ad spectacula, prohiberet advenientes, sibi appropriando quod ad communem usum ordinatur; similes sunt divites qui communia, quae praeoccupaverunt, aestimant sua esse. Sed illicitum esset praecludere viam aliis ad potiendum communibus bonis. Ergo illicitum est appropriare sibi aliLog rem communem.

3. PnaETEREA, Ambrosius dicit, et habetur in d Decretis, dist. XLVII, can. Sicut hi :, Proprium nemo dicat quod est. commune. Appellat autem communes res exteriores: sicut patet ex his quae praemittit. Ergo videtur illicitum esse quod aliquis appropriet sibi aliquam rem exteriorem.

SED coNTRA EsT quod Augustinus dicit, in libro de Haeres.: Apostolici dicuntur qui se hoc nomine arrogantissime vocaverunt, eo quod in suam communionem non acciperent utentes coniugibus, et res proprias possidentes, quales habet Catholica Ecclesia et monachos et clericos plurimos. Sed ideo isti haeretici sunt quoniam P, se ab Ecclesia separantes, nullam spem putant eos habere qui utuntur his rebus, quibus ipsi carent. Est ergo erroneum dicere quod non liceat homini propria possidere.

RESPONDEO DICENDUM quod circa rem exteriorem duo competunt homini. Quorum unum est potestas procurandi et dispensandi. Et quantum ad hoc licitum est quod homo propria possideat. Et.est etiam necessarium ad humanam vitam, propter tria. Primo quidem, quia magis sollicitus est unusquisque ad procurandum aliquid quod sibi soli competit quam aliquid quod est commune omnium vel multorum: quia unusquisque, laborem fugiens, relinquit alteri id quod pertinet ad commune; sicut accidit in multitudine ministrorum. - Alio modo, quia ordinatius res humanae tractantur si singulis immineat propria cura alicuius rei procurandae: esset autem confusio si quilibet indistincte quaelibet procuraret. - Tertio, quia per hoc magis pacificus status hominum conservatur, dum unusquisque re sua contentus est. Unde videmus quod inter eos qui communiter et ex indiviso aliquid possident, frequentius iurgia oriuntur.

Aliud vero quod competit homini circa res exteriores est usus ipsarum. Et quantum ad hoc non debet homo habere res exteriores ut proprias, sed ut communes: ut scilicet de facili aliquis ea? communicet in necessitates aliorum. Unde Apostolus dicit, 1 ad 7m. ult.: Divitibus huius saeculi praecipe facile tribuere, communicare.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod communitas rerum attribuitur iuri naturali, non quia ius naturale dictet omnia esse possidenda communiter et nihil esse quasi proprium possidendum: sed quia secundum ius naturale non est distinctio possessionum, sed magis secundum humanum condictum, quod pertinet ad ius positivum, ut supra dictum est. Unde proprietas possessionum non est contra ius naturale; sed iuri naturali superadditur per adinventionem rationis humanae.

AD SECUNDUM DICENDUM quod ille qui, praeveniens ad spectacula, praepararet aliis viam, non illicite ageret: sed ex hoc illicite agit quod alios prohibet. Et similiter dives non illicite agit si, praeoccupans possessionem rei quae a principio erat communis, aliis communicat: peccat autem si alios ab usu illius rei indiscrete prohibeat. Unde Basilius ibidem dicit: Cur tu abundas, ille vero mendicat, nisi ut tu bonae dispensationis merita consequaris, ille vero patientiae praemiis coronetur?

AD TERTIUM DICENDUM quod cum dicit Ambrosius. Nemo proprium dicat quod est commune, loquitur de proprietate quantum ad usum. Unde subdit: Plus quam sufficeret sumptui, violenter obtentum est.

ARTICULUS TERTIUS UTRUM SIT DE RATIONE FURTI OCCULTE ACCIPERE REM ALIENAM

AD TERTIUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod non sit de ratione furti occulte accipere rem alienam. Illud enim quod diminuit peccatum non videtur ad rationem peccati epetipacd Sed in occulto peccare pertinet ad diminutionem peccati: sicut e contrario ad exaggerandum peccatum quorundam dicitur Isaiae i11: Peccatum suum quasi Sodoma praedicaverunt, nec absconderunt. Ergo non est de ratione furti occulta acceptio rei alienae.

2. PRAETEREA, Ambrosius dicit, et habetur in Decretis, dist. XLVII: "Neque minus est criminis habenti tollere quam, cum possis et abundas, indigentibus denegare". Ergo sicut furtum consistit in acceptione rei alienae, ita et in detentione ipsius.

3. PRAETEREA, homo potest furtim ab alio accipere etiam quod suum est: puta rem quam apud alium deposuit, vel quae est ab eo iniuste ablata. Non est ergo de ratione furti quod sit occulta acceptio rei alienae.

SED coNTRA EsT quod Isidorus dicit, in libro Etymol.: "Fur a furvo dictus est, idest a fusco: nam noctis utitur tempore".

REsPONDEO DICENDUM quod ad rationem furti tria concurrunt. Quorum primum convenit sibi secundum quod contrariatur iustitiae, quae unicuique tribuit quod suum est. Et ex hoc competit ei quod usurpat alienum. - Secundum vero pertinet ad rationem furti prout distinguitur a peccatis. quae sunt contra personam, sicut ab homicidio et adulterio. Et secundum hoc competit furto quod sit circa rem possessam. Si quis enim accipiat id quod est alterius non quasi possessio, sed quasi pars, sicut si amputet membrum; vel sicut persona coniuncta, ut si auferat filiam vel uxorem: non habet proprie rationem furti. Tertia differentia est quae complet furti rationem, ut scilicet occulte usurpetur alienum, Et secundum hoc propria ratio furti est ut sit occulta acceptio rei alienae.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod occultatio quandoque quidem est causa peccati: puta cum quis utitur occultatione ad peccandum, sicut accidit in fraude et dolo. Et hoc modo non diminuit, sed constituit speciem peccati. Et ita est in furto. — Alio modo occultatio est simplex circumstantia peccati. Et sic diminuit peccatum: tum quia est signum verecundiae; tum quia tollit scandalum.

AD SECUNDUM DICENDUM quod detinere id quod alteri debetur eandem rationem nocumenti habet cum acceptione P. Et ideo sub iniusta acceptione intelligitur etiam iniusta detentio.

AD TERTIUM DICENDUM quod nihil prohibet id quod est simpliciter unius, secundum quid esse alterius. Sicut res deposita est simpliciter quidem deponentis, sed est eius apud quem deponitur quantum ad custodiam. Et id quod est per rapinam ablatum est rapientis, non simpliciter, sed quantum ad detentionem.

ARTICULUS QUARTUS UTRUM FURTUM ET RAPINA SINT PECCATA DIFFERENTIA SPECIE

AD QUARTUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod furtum et rapina non sint peccata dif- | ferentia specie. Furtum enim. et rapina - differunt secundum. occultum. et. mani- - festum: furtum enim importat occultam acceptionem, rapina vero violentam et manifestam. Sed in aliis generibus peccatorum occultum et manifestum. non diversificant speciem. Ergo furtum et rapina non sunt peccata specie diversa.

2. PRAETEREA, moralia recipiunt speciem a fine, ut supra dictum est. Sed furtum et rapina oritur ad eundem finem, scilicet ad habendum aliena. Ergo non differunt specie.

3. PRAETEREA, sicut rapitur aliquid ad possidendum, ita rapitur mulier ad delectandum: unde et Isidorus dicit, in libro Etymol., quod "raptor dicitur corruptor, et rapta corrupta". Sed raptus dicitur sive mulier auferatur publice, sive occulte. Ergo et res possessa rapi dicitur sive occulte, sive publice rapiatur. Ergo non differunt furtum et rapina.

SED CONTRA EST quod Philosophus, in V Ethic., distinguit furtum a rapina, ponens furtum occultum, rapinam vero violentam.

RESPONDEO DICENDUM quod furtum et rapina sunt vitia iustitiae opposita; inquantum aliquis alter facit iniustum. Nullus autem patitur. iniustum volens: ut probatur in. V. Ethic.- Et ideo furtum et rapina ex hoc habent rationem peccati quod acceptio est involuntaria ex parte eius cui aliquid subtrahitur. Involuntarium autem dupliciter dicitur: scilicet per ignorantiam, et violentiam, ut habetur in III Ethic. Et ideo aliam rationem peccati habet rapina, et aliam furtum. Et propter hoc differunt specie.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod in aliis generibus peccatorum non attenditur ratio: peccati ex aliquo involuntario, sicut attenditur in peccatis oppositis iustitiae. Et ideo ubi occurrit diversa ratio involuntarii, est diversa species peccati.

AD SECUNDUM DICENDUM quod finis remotus est idem rapinae et furti: sed hoc non sufficit ad identitatem speciei, quia est diversitas in finibus proximis. Raptor enim. vult per propriam potestatem obtinere, fur vero per astutiam.

AD TERTIUM DICENDUM quod raptus mulieris non potest esse occultus ex parte mulieris quae rapitur. Et ideo etiam si sit occultus ex parte aliorum, quibus rapitur, adhuc remanet ratio rapinae ex parte mulieris, cui violentia infertur.

ARTICULUS QUINTUS UTRUM FURTUM SEMPER SIT PECCATUM

AD QUINTUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod furtum non semper sit peccatum. Nullum enim peccatum cadit sub praecepto divino: dicitur enim Eccli. xv: Nemini mandavit impie agere. Sed Deus invenitur praecepisse furtum: dicitur enim Exod. xii:: Fecerunt filii Israel sicut praeceperat Dominus Moysi, et expoliaverunt Aegyptios. Ergo furtum non semper est peccatum.

2. PRAETEREA, ille qui invenit rem non suam, si eam accipiat, videtur furtum committere: quia dccipit rem alienam. Sed hoc videtur esse licitum secundum naturalem aequitatem; ut iuristae dicunt, Ergo videtur quod furtum non semper sit peccatum.

3. PRAETEREA, ille qui accipit rem suam non videtur peccare: cum non agat contra iustitiam, cuius aequalitatem non tollit. Sed furtum committitur etiam si aliquis rem suam occulte accipiat ab altero detentam vel custoditam. Ergo videtur quod furtum non semper sit peccatum.

SED CONTRA EST quod dicitur Exod. xx: "Non furtum facies".

RESPONDEO DICENDUM quod si quis consideret furti rationem, duas rationes peccati in eo inveniet. Primo quidem, propter contrarietatem ad iustitiam, quae reddit unicuique quod suum est. Et sic furtum iustitiae opponitur, inquantum furtum est acceptio rei alienae. Secundo, ratione doli seu fraudis, quam fur committit occulte et quasi ex insidiis rem alienam usurpando. Unde manifestum est quod omne furtum est peccatum.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod accipere rem alienam vel occulte vel manifeste auctoritate iudicis hoc decernentis, non est furtum: quia iam fit sibi debitum per hoc quod sententialiter sibi est adiudicatum. Unde multo minus furtum fuit quod filii Israel tulerunt spolia Aegyptiorum de praecepto Domini hoc decernentis pro afflictionibus quibus Aegyptii eos sine causa afflixerant. Et ideo signanter dicitur Sap. x: "Justi tulerunt spolia impiorum".

AD SECUNDUM DICENDUM quod circa res inventas est distinguendum. Quaedam enim sunt quae nunquam fuerunt in bonis alicuius, sicut lapilli et gemmae quae inveniuntur in littore maris: et talia occupanti conceduntur. Et eadem ratio est de: thesauris antiquo tempore sub terra occultatis, quorum non est aliquis possessor: nisi quoc secundum leges civiles tenetur inventor medietatem dare domino agri, si in alieno agro invenerit; propter quod in parabola Evangelii dicitur, Matth. xir, de inventore /hesauri absconditi in agro, quod emit agrum, quasi ut haberet ius possidendi totum thesaurum. - Quaedam vero res inventae fuerunt de propinquo in alicuius bonis. Et tunc, si quis eas accipiat non animo retinendi, sed animo restituendi domino, qui eas pro. derelictis non habet, non committit furtum. Et si si pro derelictis habeantur, et hoc credat it tor, licet sibi retineat, non committit fu Alias autem committitur peccatum furti. - Augustinus dicit, in quadam homilia, et habetur XIV, qu. v.: "Si quid invenisti et non reddidisti; rapuisti".

AD TERTIUM DICENDUM quod ille qui furtim accipit rem suam apud alium depositam, gravat depositarium: quia tenetur ad restituendum ?, vel ad ostendendum se esse innoxium. Unde manifestum est quod peccat: et tenetur ad relevandum gravamen depositarii. - Qui vero furtim accipit rem suam apud alium iniuste detentam, peccat quidem, non quia gravet eum qui detinet: et ideo non tenetur ad restituendum aliquid vel ad recompensandum: - sed peccat contra communem iustitiam, dum ipse sibi usurpat suae rei iudicium, iuris ordine praetermisso. Et ideo tenetur Deo satisfacere, et dare operam. ut scandalum proximorum, si inde exortum fuetifgiem detur.

ARTICULUS SEXTUS UTRUM FURTUM SIT PECCATUM MORTALE

AD SEXTUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod furtum non sit peccatum mortale. Dicitur enim Prov. vi: Non grandis est aculpae cum quis furatus fuerit.. Sed omne peccatum mortale est grandis culpae. Ergo furtum non est peccatum mortale.

2. PRAETEREA, peccato mortali mortis poena debetur. Sed pro furto non infligitur in lege poena mortis, sed solum poena damni: secundum illud Exod. xxu: Si quis furatus fuerit. bovem aut ovem, quinque boves pro uno bove restituet, et quatuor oves pro una ove. Ergo furtum non est peccatum mortale.

3. PRAETEREA, furtum potest committi in parvis rebus, sicut et in magnis. Sed inconveniens videtur quod pro furto alicuius parvae rei, puta unius acus vel unius pennae, aliquis puniatur morte aeterna. Ergo furtum non est peccatum mortale.

SED cONTRA EsT quod nullus damnatur secundum divinum iudicium nisi pro peccato mortali. Condemnatur autem aliquis pro furto: secundum illud Zach. v: Haec est maledictio quae egreditur super faciem omnis lerrae: quia omnis fur sicut ibi scriptum est condemnatur. Ergo furtum est peccatum mortale.

REsPONDEO DICENDUM quod, sicut supra habitum est, peccatum mortale est quod contrariatur caritati, secundum quam est spiritualis animae vita. Caritas autem consistit quidem principaliter in dilectione Dei, secundario vero in dilectione proximi, ad quam pertinet ut proximo bonum velimus et operemur. Per furtum autem homo infert nocumentum proximo in suis rebus: et si passim homines sibi invicem furarentur, periret humana societas. Unde furtum, tanquam contrarium caritati, est peccatum. mortale.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod. furtum dicitur non esse grandis culpae duplici ratione. ' Primo quidem, propter necessitatem inducentem ad furandum, quae diminuit vel totaliter tollit culpam, ut infra patebit. Unde subdit: Furatur enim ut esurientem impleat animam. — Alio modo dicitur furtum non esse grandis culpae per comparationem ad reatum adulterii, quod punitur morte Unde subditur de fure quod deprehensus reddet septuplum: qui autem adulter est, perdet animam suam.

AD SECUNDUM DICENDUM quod poenae praesentis vitae magis sunt medicinales quam retributivae: retributio enim reservatur divino iudicio, quod est secundum veritatem in peccantes. Et ideo secundum iudicium praesentis vitae non pro quolibet peccato mortali infligitur poena mortis, sed solum pro illis quae inferunt irreparabile nocu- mentum, vel etiam pro illis quae habent aliquam horribilem deformitatem. Et ideo pro furto, quod reparabile damnum infert, non infligitur secundum praesens iudicium poena mortis, nisi furtum aggravetur ? per aliquam gravem circumstantiam: sicut patet de sacrilegio, quod est furtum rei sacrae, et de peculatu, quod est furtum rei communis, ut patet per Augustinum, super Zoan.;. et de plagio, quod est furtum hominis, pro quo quis morte punitur, ut patet Exod. xxt.

AD TERTIUM DICENDUM quod illud quod modicum est ratio apprehendit quasi nihil. ..Et ideo in. his quae minima .sunt homo non reputat sibi nocumentum inferri: et ille qui accipit potest praesumere hoc non esse contra voluntatem eius cuius est res. Et pro fanto si quis furtive huiusmodi res minimas accipiat, potest excusari a peccato mortali. Si tamen habeat animum furandi et inferendi nocumentum proximo, etiam in talibus minimis potest esse peccatum mortale: sicut et in solo cogitatu per consensum.

ARTICULUS SEPTIMUS UTRUM LICEAT ALICUI FURARI PROPTER NECESSITATEM

AD SEPTIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod non liceat alicui furari propter necessitatem. Non enim imponitur poenitentia nisi peccanti. Sed Extra, de Furtis, - dicitur: S quis per necessitatem famis aul nuditatis furatus fuerit cibaria, vestem vel pecus, poeniteat hebdomadas. tres. Ergo non licet furari propter. necessitatem.

2. PRAETEREA, Philosophus dicit, in II Ethic., quod quaedam confestim nominata convoluta sunt cum malitia, inter quae- ponit furtum. Sed illud quod est secundum se malum non potest propter aliquem. bonum finem. bonum fieri. Ergo non potest aliquis licite furari ut necessitati suae subveniat.

3. PRAETEREA, homo debet diligere proximum sicut seipsum. Sed non licet furari ad hoc quod aliquis per eleemosynam proximo subveniat; ut Augustinus dicit, in libro Contra Mendacium. Ergo etiam non licet furari ad subvenit propriae necessitati. j

SEp coNTRA Esr quod in necessitate sunt om communia. Et ita non videtur esse. peccatum: aliquis rem alterius accipiat, propter necessitatem sibi factam communem. mUTMI

RESPONDEO DICENDUM quod ea quae sunt iuris humani non possunt derogare iuri naturali vel iuri divino. Secundum autem naturalem ordinem ex divina. providentia institutum, res inferiores sunt ordinatae ad hoc quod ex his. subveniatur hominum necessitati. Et ideo' per rerum divisionem et appropriationem, de iure humano procedentem, non impeditur quin hominis necessitati. sit subveniendum ex huiusmodi rebus. Et ideo res quas aliqui superabundanter habent, ex naturali iure debentur pauperum: sustentationi.

Unde Ambrosius dicit, et habetur in "Decretis, dist. XLVII": "Esurientium panis est quem tu de- tines; nudorum indumentum est quod tu recludis; miserorum redemptio et absolutio est pecunia quam tu in terram defodis". Sed quia multi sunt necessitatem patientes, et non potest ex eadem re omnibus subveniri, committitur arbitrio uniuscuiusque dispensatio propriarum rerum, ut ex eis subveniat necessitatem patientibus. Si tamen adeo sit urgens et evidens necessitas ut manifestum sit instanti ad necessitati de rebus occurrentibus esse subveniendum, puta cum imminet personae periculum et aliter subveniri non potest; tunc licite potest aliquis ex rebus alienis suae necessitati subvenire, sive manifeste sive occulte sublatis. Nec hoc proprie habet rationem furti vel rapinae.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod decretalis illa loquitur in casu in quo non est urgens necessitas.

AD SECUNDUM DICENDUM quod uti re aliena occulte accepta in casu necessitatis extremae non habet rationem furti, proprie loquendo. Quia per talem necessitatem efficitur suum illud quod quis accipit ad sustentandam propriam vitam.

AD TERTIUM DICENDUM quod in casu similis necessitatis etiam potest aliquis occulte rem alienam accipere ut subveniat proximo sic indigenti.

ARTICULUS OCTAVUS UTRUM RAPINA POSSIT FIERI SINE PECCATO

AD OCTAVUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod rapina possit fieri sine picti Praeda enim per violentiam accipitur; quod videtur ad rationem rapinae pertinere, secundum praedicta. Sed praedam accipere ab hostibus licitum est: dicit enim Ambrosius, in libro de Patriarchis: Cum praeda fuerit in potestate victoris, decet militarem disciplinam ut regi serventur omnia, scilicet ad distribuendum. Ergo rapina in aliquo casu est licita.

2. PRAETEREA, licitum est auferre ab aliquo id quod non est eius. Sed res quas infideles habent non sunt eorum: dicit enim Augustinus, in epistola ad Vinc. Donatist.: Res falso appellatis vestras, quas nec iuste possidetis, et secundum leges terrenorum regum amittere iussi estis. Ergo videtur quod ab infidelibus aliquis licite rapere posset.

2. PRAETEREA, terrarum principes multa a suis subditis violenter extorquent; quod videtur ad rationem rapinae pertinere. Grave autem videtur dicere quod in hoc peccent: quia sic fere omnes principes damnarentur. Ergo rapina in aliquo casu est licita.

SED CONTRA EST quod de quolibet licite accepto potest fieri Deo sacrificium vel oblatio. Non autem potest fieri de rapina: secundum illud Isaiae Lxi: Ego Dominus diligens iudicium, et ves. s. odio habens rapinam in holocaustum. Ergo per rapinam aliquid accipere non est licitum.

RESPONDEO DICENDUM quod rapina quandam violentiam et coactionem importat per quam, contra iustitiam, alicui aufertur quod suum est. In societate autem hominum nullus habet coactionem nisi per publicam potestatem. Et ideo quicumque per violentiam aliquid alteri aufert, si sit privata persona non utens publica potestate, illicite agit et rapinam committit: sicut patet in latronibus.

Principibus vero publica potestas committitur ad hoc quod sint iustitiae custodes. Et ideo non licet eis violentia et coactione uti nisi secundum iustitiae tenorem: et hoc vel contra hostes pugnando, vel contra cives malefactores puniendo. Et quod per talem violentiam aufertur non habet rationem rapinae: cum non sit contra iustitiam. Si vero contra iustitiam aliqui per publicam potestatem violenter abstulerint res aliorum, illicite agunt et rapinam committunt, et ad restitutionem tenentur.

Ap PRIMUM ERGO DICENDUM quod circa praedam distinguendum est. Quia si illi qui depraedantur hostes habeant bellum iustum, ea quae per violentiam in bello acquirunt eorum efficiuntur. Et hoc non habet rationem rapinae: unde nec ad restitutionem tenentur. Quamvis possint in acceptione praedae iustum bellum habentes peccare per cupiditatem ex prava intentione, si scilicet non propter iustitiam, sed propter praedam principaliter pugnent: dicit enim Augustinus, in libro de Verb. Dom., quod propter praedam militare peccatum est. - Si vero illi qui praedam accipiunt habeant bellum iniustum, rapinam committunt, et ad restitutionem tenentur.

AD SECUNDUM DICENDUM quod intantum aliqui infideles iniuste res suas possident, inquantum eas secundum leges terrenorum principum. amitlere iussi sunt. Et ideo ab eis possunt per violentiam subtrahi, non privata auctoritate, sed publica.

AD TERTIUM DICENDUM quod si principes a subditis exigant quod eis secundum iustitiam debetur propter bonum commune conservandum, etiam si violentia adhibeatur, non est rapina. - Si vero aliquid principes indebite extorqueant per violentiam, rapina est, sicut et latrocinium.. Unde dicit Augustinus, in IV de Civ. Dei: Remota iustitia, quid sunt regna nisi magna latrocinia? Quia et latrocinia quid sunt nisi parva regna? Et Ezech. xxi dicitur: Principes eius in medio eius quasi lupi rapientes praedam. Unde et ad restitutionem tenentur, sicut et latrones. Et tanto gravius peccant quam latrones, quanto periculosius et communius contra publicam iustitiam agunt, cuius custodes sunt positi.

ARTICULUS NONUS UTRUM FURTUM SIT GRAVIUS PECCATUM QUAM RAPINA

AD NONUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod furtum sit gravius peccatum quam rapina. Furtum enim, super acceptionem Rae ei alienae, habet adiunctam fraudem et dolum, quod non est in rapina. Sed fraus et dolus de se habent rationem peccati, ut supra habitum est. Ergo furtum videtur esse ^ gravius pasooturn quam rapina.

2. PRAETEREA, verecundia est timor de turpi actu, ut dicitur in IV. Ethic. Sed magis verecundantur homines de furto quam de rapina. Ergo furtum est turpius quam rapina.

3. PRAETEREA, quanto aliquod peccatum pluribus nocet, tanto gravius esse videtur. Sed per furtum potest nocumentum inferri et magnis et parvis: per rapinam autem solum ? impotentibus, quibus potest violentia inferri. Ergo gravius videtur esse peccatum furti quam rapinae.

SED CONTRA EST quod secundum leges gravius pusitut rapina quam furtum.

RESPONDEO DICENDUM quod rapina et furtum habent rationem peccati, sicut supra dictum est, propter involuntarium quod est ex parte eius cui aliquid aufertur; ita tamen quod in furto est involuntarium per ignorantiam, in rapina autem involuntarium per violentiam. Magis est autem aliquid involuntarium per violentiam quam per ignorantiam: quia violentia directius opponitur voluntati quam ignorantia. Et ideo rapina est gravius peccatum quam furtum.

Est et alia ratio. Quia per rapinam non solum infertur alicui damnum in rebus, sed etiam vergit in quandam personae ignominiam sive iniuriam. Et hoc praeponderat fraudi vel dolo, quae pertinent ad furtum.

Unde patet responsio ad primum.

AD SECUNDUM DICENDUM quod homines sensibilibus inhaerentes magis gloriantur de virtute exteriori, quae manifestatur in rapina, quam de virtute interiori, quae tollitur per peccatum. Et ideo minus verecundantur de rapina quam de furto.

AD TERTIUM DICENDUM quod licet pluribus possit noceri per furtum quam per rapinam, tamen graviora nocumenta possunt inferri per rapinam quam per furtum. Unde ex hoc etiam rapina est detestabilior.