Quaestio 6

Articvlvs I. An aliquae creatura sit simplex.

D primum sic proceditur. 1. Vt colligitur hic ex auctoritatibus Augustini, illud quod non habet in se compositionem partium, vel accidentium, vel formarum vere simplex est: sed prima materia, & prima forma sunt huiusmodi: ergo vere simplicia sunt,

2. Intellectus resoluens non stat quandiu inuenit compositionem, donec deueniat ad simplex: stat autem in ente, vel esse generali, quia prima rerum creatarum est esse: ergo ipsum est simplex

3. Principia componentia primam creaturam compositam, aut sunt composita, aut non; si sunt composita, ergo non faciunt primam compositionem, sed erit abire in infinitum; si non sunt composita, non ergo omnis creatura erit composita.

4. Dicitur esse Angelus simplex, & caelum, & elementa: non ergo omnis creatura est composita.

Contra. Boet. 2. De nebdom. In omni quod est citra primum differunt quod est, & esse: ergo est compositum.

2. Esse secundum se non dicit quid finitum: ergo oportet, quod si sit finitum, recipiatur in aliquo per quod finiatur: ergo in omni habente esse finitum est aliquid recipiens, aliquid receptum: ergo omne tale est compositum: sed omnis creatura habet esse finitum: ergo & compositum.

3. Argumentum Augustini hic tale est. Nullum simplex mutabile: omnis creatura mutabilis est: ergo nulla creatura simplex.

4. August. de Trin. Solus Deus est id quod habetur: ergo in omni alio ente praeter Deum differunt habens & quod habetur: omne vero ale est compositum: ergo &c.

Respondeo. Solus Deus est simplex omnimoda simplicitate, quia non componitur ex alijs, nec componitur cum alijs, quia nec aliud ei, nec ipsum alteri: omnis vero creatura aliquo istorum modorum componitur: vnde deficit a Diuina simplicitate. Omne quidem ens completem componitur ex alio & alio, saltem ex sua quidditate & suo esse: ens vero incompletum quod habet esse in altero, componitur illi vel alterum ipsi. Dicitur tamen creatura. aliqua simplex in suo genere, non vniuersaliter.

Ad 1. De prima materia. Resp. quamuis non sit in se composita est tame componibilis alteri. Vel, quamuis non sit in se composita & diuisibilis actu, seu per se, est tamen potentia, seu per accidens mediante forma quantitatis, quam in se suscipit Vel dicendum, quod quamuis secundum quod prima materia est, scilicet in solo intellectu, careat omni compositione, tamen prout est actu non caret compositione partium, vel formarum, vel accidentium.

Ad 2. De esse Resp. Resolutio intellectus non exigit, vt sit terminus simplex oninimoda simplicitate, sed illa, quae opponitur compositioni ex pluribus.

Ad 3. De principijs componentibus. Resp. Principia composita sunt compositione huius cum hoc, non huius ex his

Ad 4. De coelo &c. Resp. Simplex aliquid potest dici dupliciter, vel vniuersaliter, vel in aliquo genere: primo modo Deus simplex est secundo modo creaturae aliquae simplices dicumtur. Notandum ergo, quod in creaturis multiplex conipositio reperitur: vna ex genere & differentia, quae est compositio naturae communis: altera ex quod est, & esse, quae est compositio cuiuscumque entis singularis: tertia ex natura & suis proprietatibus naturalibus: quarta ex subjecto & accidentibus: quinta ex materia. & forma, vt caelum: sexta ex materia, & for ma, & priuatione, vt elementum: septima ex diuersitate materiae & formae, vt mixtum ex elementis: octaua ex partibus quantitatiuis similibus, vt corpus homogeneum: Nona ex partibus quantitatiuis dissimilibus, vt corpus etherogeneum: decima ex corpore etherrogeneo & anima veget abili solum, vt planta: vndecima ex corpore huiusmodi& anima vegetalis & sensibili, vt animal: duodecima ex his & anima rationali, vt homo, in quo stat vltima compositio naturae.

Articvlvs II. An anima sit simplex, & quomodo.

D secundum sic proceditur. 1. Anima est forma corporis: forma vero neque est materia neque compositum, vt dicit Philosophus lib. de anima.

2. Compositum habet esse suum: si ergo anima componta est, & vlterius homo compositus est ex anima & corpore: ergo in homine erit duplex esse, quod est impossibile, cum vnius non sit, nisi vnicum esse,

3. Quod habet in se esse completum non vnitur alteri nisi accidentaliter: si ergo anima haberet esse completum, quale est esse compositi, non vniretur alteri corpori nisi accidentaliter: ergo non faceret vnum, nisi per accidens.

4. Vnum quodque est in recipiente per modum recipientis, & non per modum rei receptae: sed species intelligibiles sunt in anima per modum simplicem: ergo ipsa est simplex. Cotra. 1. nulla forma simplex potest esse subjectum: sed anima subjectum est scientiarum & virtutum: ergo non est forma simplex, sed ens in se completum.

2. Forma simplex non habet esse per se: sed anima habet esse per se cum separatur a corpore.

3. Forma simplex non potest esse motor, quamuis possit esse principium motus, vt forma igr is: sed anima est motor, mouet enim corpus ergo &c.

4. Nulla forma simplex habet in se, vnde indiuiduetur, cum: omnis forma, quantum est de se, sit communis: sed anima de se, non ex cor¬ pore, indiuiduatur, alioquin remota causa indiuiduationis tolleretur indiuiduatio: ergo &c.

Iuxta hoc quaeritur, an sit tota in qualibet parte corporis. Videtur quod non. 1. Quia compositum ex anima & corpore est animal: ergo si anima esset in qualibet parte corporis, quaelibet pars corporis esset animal.

2. Diuersae sunt partes corporales: si ergo anima est in qualibet parte corporis tota, ergo idem creatum totaliter est in diuersis, quod videtut impossibile.

3. Aut intelligitur hoc de totalitate essentiae aut potentiarum; si essentiae, ergo habet partes, & non est simplex; si potentiarum, ergo secundum quamlibet potentiam est in qualibet parte corporis, quod est falsum,

4. Cum corpus viuat immediate ab anima informante, sianima est in qualibet parte ergo quaelibet pars viuit immediate pera nimam: ergo non dependet vita vnius partis corporis ex altera: sed hoc falsum est, quia vita omnium membrorum dependet a corde: ergo.

Contra. 1. Augustinus de Spiritu & anima. Sicut Deus est in vniuerso, ita quod est in qualibet parte totus: ita anima in corpore suo.

2. Anima est forma totius: forma vero est in qualibet parte materiae immediatem.

3. Anima equi cito sentit laesionem in qualibet parte: hoc autem non esset, nisi anima prae sens esset cuilibet parti.

Respondeo Ad primum. Circa compositionem animae rationalis duae sunt opiniones: nam quidam, vt patet ex Libro Fontis vitae, dicunt, eam compositam quasi ex materia spirituali & forma spir: tuali, id est, ex aliquo quasi materiali principio, ex altero quasi formali. Omnis enim potentia passiua reducitur ad naturam materiae: omnis potentia actiua ad naturam formae: anima vero passiua est, & receptiua impressionum materialium & spiritualium; & actiua actionum spiritualium: habet igitur quasi materiam quadam spiritualem & formam spiritualem. Alij vero dicunt eam: compositam ex quod est, & esse, id est, quidditate rei & esse eius actuali, quod habet a Deo: vnde cum habeat illud ab alio: respectu ipsius esse, & respectu eius ia quo habet illud, est in potentia: esse vero suum est actus: vnde est ibi compositio ex potentia & actu. In compositis quidem, quo est, dupliciter potest accipi, scilicet forma, siue sit forma partis, siue totius: vel actus formae, scilicet actus essendis seu esse, sicut quo creditur, est actus credendi: In simplicibus vero, quo est, solummodo dicit tur actus essendi. In ipso vero, quod est, duo est reperire secundum rationem (quae differunt ratione, non re) ex quibus constat eius diffinitio: aliquid per modum generis, scilicet naturam ipsam communem, vt intellectuale; aliquid per modum differentiae, scilicet limitationem nature, vt gradum intellectualitatis: actus enim existendi, secundum Auicennam, non debet poni in diffinitione aliqua proprie sumpta, quia res eiusdem naturae differunt per esse, quamuis conueniant in diffinitione. Sed tamen, cum nullum terminatum sit suns terminus, videtur quod duo praedicta necessario differant re, & ita etiam ipsum, quod est, componitur etiam in se. Sustinendo prima opinionem. Respondendum est ad objecta sic.

Ad 1. Forma neque est materia neque est compositum. Resp. Anima non tantum est forma, sed substantia, vnde est compositum: sed non illud respectu cuius dicitur, idest homo.

Ad 2. De duplici esse Resp. Esse proprie non est compositi cuiuslibet, sed compositi vltima compositione, id est suppositi: hoc enim est compositum per se subsistens, nam & natura humana composita est, sed non compositum per se subsistens; anima vero creatur, non vt per se subsistat sed in corpore, sicut & ipsum corpus, vt coniungatur animae. Quamuis ergo in se composita sit, quia tamen pars est alterius, quandiu sic est, non habet esse completum per se, sed separata habet.

Ad 3. Si habet esse completum. &c. Resp. Hoc intelligitur, de eo quod habet esse actu ante vnionem: hoc vero anima non habet

Ad. 4. De speciebus intelligibilibus. Resp. Materia spiritualis non repugnat simplicitat specierum intelligibilium, imo est subjectum earum: sicut materia corporalis formarum corporalium.

Sustinendo opinionem aliorum dicendum, quod cum anima sit vltima forma naturae, perfectissima est, vnde non totaliter dependet a materia, sicut aliae: sed habet esse praeter inateriam separata a corpore, eo quod plus assimilatur primae formae, quam aliae forma naturales: sic est, quod licet sit forma corporis, tamen habet rationem substantiae in per se subsistendo: vnde potest esse subjectum accidentium, & habere esse per se, & esse motor corporis, & esse andiuidum, quantum in se. Nam quamuis primo indiuiduetur per corpus secundum opinionem Auicenae, vel saltem in corpore secundum omnes; tamen illam indiuiduationem retinet a corpore separata, sicut cera determinationet valis retinet.

Ad 2. quaest. Resp. Anima secundum essentiam simplex est, sed potentia multiplex: primo modo est forma corporis: secundo modo motor. Quia ergo forma est totius corporis & partium. aequaliter est in toto, & partibus: quia vero motor est secundum potentias, nec omnes partes corporis aptae natae sunt exercere operationes cuiuslibet potentiae propter diuersas commixtiones, ideo secundum potentias non est tota in qualibet parte, imo secundum vnam potentiam in parte vna, secundum alteram in altera: secundum potentiam vero intellectiuam in nulla,

Ad 1. Compositum ex anima & corpore est ani mal. Resp. Non est hoc verum de quolibet corpore, sed de corpore organieo completo potentia vitam habente.

Ad 2. Ergo idem totaliter in diuersis. Resp. Cum partes non sint actu in suo toto, proprie non sunt diuersa, sed vnum.

Ad. 3. De totalitate. Resp. Intelligitur haec totalitas quoad essentiam, non positiue, vt intelligatur congregatio partium, sed potius priuatiue. Vel totum accipitur pro perfectio.

Ad 4. Ergo quaelibet pars viuit immediate. Resp. Prout viuit, dicit actumprimum vitae, quaelibet viuit aequaliter ab anima; prout dicit pper ationem consequente vitam, qua vita con¬ seruatur, non aequaliter; sed sic primo & principaliter operatur in corde, vbi deficiente operatione animae deficit etiam in alijs membris, & sic deficit vita quae habebat conferuari per huiusmodi operationem.

EXPOSITIO LITERAE. [ATVnc de veritate) Quia sine vlla priuatio¬

une. [Proprietate) Quia sine vlla permix tione. [Incommutabilitate.] Quia sine vlla variatione. [Simplicitate) quia sine vlla compositione. [Diuinae naturae] Prout est principium agendi. [Substantiae] Prout est principium perse subsistendi. [Essentiae] Prout est principium essendi. [Sine dubitatione substantia] Secundum quod dicitur a per se subsistendo. [Vel sic melius dicitur, essentia.] Quaeritur quare melius, Resp. Quia essentia dicit esse purum & absoluum; substantia in comparatione ad alia nouem genera quasi a substando dicta.

[Sicut enim ab eo quod est sapere dicta est sapientia) Contra sapientia principium est actus, qui est sapere, & essetia actus, qui est esse, & non e conuerso. Resp. Intelligitur de origine nominandi secundum Grammaticos, quia actus sunt nobis notiores quam habitus, & sicut res cognoscimus, ita nomina imponimus: non de origine essendi, sic enim a sapientia dicitur sapere secundum logicum

[Non nouit praeteritum] Cotra. Ipsa est omnis tempore: ergo nouit omne tempus. Resp. Intelligitur de notitia experientiae quasi mensuretur & varietur tempore.

[Solus Deus verus est] Contra. Esse & verum conuertuntur: ergo quicquid est, vere est. Resp. Veritas accipitur hic prout opponitur permixtioni, non prout falsitatis

[Cuius essentiae comparatum nostrum esse, non est.] Contra aliter non est, nisi per comarationem ad causam suam. Resp. Intelligit hoc de comparatione secundum determinatam proportionem, non secundum quacumque habitudinem.

Aquo est illi essentia) Contra ergo Diuina essentia est ab aliquo. Resp. Non est ab aliquo in le, sed in persona Filij, vel Spiritus Sancti.

Deus solus proprie dicitur essentia vel esse: Contra quod proprie dicitur de aliquo solo nulli alteri conuenit. Resp. Proprie dicipotest aliquis habere quod habet solus a se, non ab alio; & sic accipitur: vel quod habet solus non cum alio.

Esse non est accidens Deo. Contra nulli aliquid est essentialius, quam esse: non ergo soli Deo.

Respondeo. A ccidens dicitur hic communiter quicquid aliunde accidit; non proprie, quod subjocto completo accidit. Vel dicendum, quod sicut scire dicitur dupliciter scilicet vt habitus, siun vt actus primus, & sic est idem cum scientia; & vt actus secundus, etsic est eius effectus: similiter esse dupliciter dicitur, vel vt habitus,: seu vt actus primus; & sic esse cuiuslibet rei est idem quod essentia eius, vnde esse materiae est idem, quod ipsa materia, esse formae ipsa forma, esse compositi ipsum composi tum: vel vt actus secundus, sic est accidens essentiae, in rebus creatis dico. Et hoc verum est quando esse dicitur simpliciter vt homo est, quando vero praedicatur esse cum determinatione, vt homo est animal, vel homo est albus: tunc esse significat inexistentiam praedicati in subjecto siue substantialem, siue accidentalem.

Subsistens veritas.] Quoad indiuisionem esse, & eius quod est [Manens causa] Quoad omnis alterius esse productionem [Naturalis generis proprietas) Quoad esse sui a nullo acceptionem, seu mutationem.

[Creatura per tempora & loca] Contra Angeli non mouentur temporaliter, cum sint in aeuo: nec localiter, cum non sint in corpore.

Resp. Tempus appellatur hic large mensura cuiuslibet mutationis: hoc modo mouentur Angeli, & sunt in tempore secundum affectiones, quamuis in aeuo secundumsubstantiam. Quod obijcitur de loco Resp. Angeli non mouentur localiter, ita quod sint in loco circumscriptiue, sed definitiue.

[Et cuicumque creaturae rationali praestatur, vt peccare non possit.] Contra. Christus natura Deus est: Deus natura non potest peccare. Resp. Quamuis ille homo esset Deus natura formaliter, tamen gratia vnionis causaliter.

[Nihil simplex mutabile est.] Contra. Angelus, & anima, punctus, & vnitas simplicia sunt, & tamen mutabilia.

Respondeo. Intelligit de eo quod est vere simplex, & vniuersaliter, non in genere solum.

[Vnum tamen significant.] Contra ergo synonima sunt. Resp. Quamuis significent vnum re, non tamen sub vna ratione. [Sine indigentia creatorem.] Quaeritur quare non dicit similiter sine relatione creatorem. Resp. Quia intendit excludere a Deo relationis temporalis rem, quae non est sine dependentia ad suum correlatiuum; non autem modum: Deus autem dicitur relatiue ad creaturam, ita quod non referturad ipsam, sed e conuerso.

[Non proprie dicitur substantia) Hoc intelligitur secundum rationem impositionis nominis: dicitur enim a substando, quod substet caeteris nouem generibus: secundum vero quod habet rationem subsistentis; sic prius, prorsus, & maxime conuenit Deo.

[Non ex compositis] Per haec quatuor a Deo omnis compositio remouetur: quia omnis compositio, vel est ex natura corporali, & spiritualivt in homine: vel ex pure corporali, & sic dupliciter: vel altera natura incorruptibili, vt scilicet caelesti, altera corrumptibili, vt est compositio lucis cum aere: vel vtraque corruptibili, & hoc dupliciter: vel ex simplicibus, vt ex elementis: vel ex compositis, vt ex elementatis, sicut corpus organicum. Contra primum dicitur spiritus; contra secundum, dicitur lux; contra tertium dicitur virtus: contra quartum dicitur vita.

[Idemtitas] Contra essentiae & personarum. diuersitatem. [Vnitas] Contra essentiae in personis multiplicationem. [Immutabilitas] contra formarum variationem. [Simplicitas) contra partium compositionem. [Puritas) contra priuationis vel defectus vllam permixtionem.