Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : De scientia theologiae
Distinctio 1
Distinctio 2
Quaestio 1 : De unitate essentia
Quaestio 2 : De pluralitate personarum
Distinctio 3
Quaestio 2 : De modo cognoscendi Deum
Quaestio 3 : De medio cognoscendi Deum
Quaestio 5 : De imagine memoriae, intelligentiae, et voluntatis in speciali
Quaestio 6 : De imagine mentis notitiae et amoris
Quaestio 7 : De differentia praedictarum duarum imaginum
Distinctio 4
Quaestio 1 : De veritate divinae generationis
Quaestio 2 : De veritate propositionum generationum Diuinam significantium
Quaestio 3 : De veritate praedicationis circa Divina
Quaestio 4 : De natura huius Termini Deus
Distinctio 5
Quaestio 1 : An essentia Divina sit generans
Quaestio 2 : An essentia sit genita
Quaestio 3 : An generatio fiat de essentia
Distinctio 6
Quaestio 1 : An Pater genuit filium necessitate vel voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : De potentia generandi in comparatione ad generantem
Quaestio 2 : De potentia generativa per comparationem ad genitum
Quaestio 3 : De potentia generandi in comparatione ad potentiam creandi
Distinctio 8
Quaestio 2 : De veritate divinae essentiae
Quaestio 3 : De aeternitate divinae essentiae
Quaestio 4 : De divina immutabilitate
Quaestio 5 : De divina simplicitate
Distinctio 9
Quaestio 1 : De distinctione geniti a generante
Quaestio 2 : De ordine Patris Filii
Quaestio 3 : De aeternitate generantis et geniti
Quaestio 4 : De coaeternitatis significatione
Distinctio 10
Quaestio 1 : De modo quo Spiritus Sanctus procedit
Quaestio 2 : De proprietate Spiritus Sancti
Quaestio 3 : De communitate nominis Spiritus Sancti
Distinctio 11
Quaestio 1 : De processione Spiritus sancti a Patre et Filio
Distinctio 12
Quaestio 1 : De ordine processionis Spiritus Sancti
Distinctio 13
Quaestio 2 : De comparatione generationis et processionis
Quaestio 3 : De ratione ingeniti
Distinctio 14
Quaestio 1 : De processione temporali Spiritus Sancti
Distinctio 15
Quaestio 1 : De missione in communi
Quaestio 2 : De missione Spiritus Sancti
Quaestio 3 : De missione Filii
Quaestio 4 : De termino missionis
Distinctio 16
Quaestio 1 : De missione visibili
Distinctio 17
Quaestio 1 : De essentia caritatis
Quaestio 2 : De augmento caritatis
Distinctio 18
Quaestio 1 : De ratione doni in seipso
Quaestio 2 : De ratione doni in comparatione ad alias personas
Quaestio 3 : De dono Spiritus Sancti in comparatione ad alia dona
Quaestio 4 : De dono Spiritus Sancti in comparatione ad eos quibus datur
Distinctio 19
Quaestio 1 : De aequalitate personarum divinarum
Quaestio 2 : De illis in quibus assignatur aequalitas personarum
Quaestio 3 : De rationibus per quas probatur personarum aequalitas
Quaestio 4 : De exclusione numeri a personis quo impugnatur earum aequalitas
Distinctio 20
Quaestio 1 : De aequalitate personarum in potentia
Distinctio 21
Quaestio 1 : De dictionibus exclusivis
Distinctio 22
Quaestio 1 : De Divinis Nominibus
Distinctio 23
Quaestio 1 : De nomine et significatione personae secundum se
Quaestio 2 : De Quibusdam Nominibus inclusis in intellectu personae
Distinctio 24
Quaestio 1 : De uno in divinis
Quaestio 2 : De numero in divinis
Quaestio 3 : De termino significante unitatem et numerum in Divinis
Distinctio 25
Quaestio 1 : De ratione personae eiusque significatione quando iungitur terminis distinctivis
Distinctio 26
Quaestio 2 : De proprietatibus personalibus secundum quod significantur Nominibus propriis
Distinctio 27
Quaestio 1 : De proprietatibus personalibus in generali, secundum quod significantur aliis nominibus
Quaestio 2 : De proprietate verbi specialiter
Distinctio 28
Quaestio 1 : De Differentia proprietatum in eadem persona
Quaestio 2 : De innascibilitate
Quaestio 3 : De proprietate imaginis
Distinctio 29
Quaestio 1 : De communi spiratione
Distinctio 30
Quaestio 1 : De quibusdam relationibus quae dicuntur de Deo ex tempore
Distinctio 31
Quaestio 1 : De significatione cuiusdam appropriabilis, nempe aequalitate
Quaestio 2 : De appropriatis secundum Hilarium
Quaestio 3 : De appropriatis secundum Augustinum
Distinctio 32
Quaestio 2 : De appropriatis pertinentibus ad Filium
Distinctio 1
Quaestio 1 : De comparatione Notionum ad essentiam
Quaestio 2 : De comparatione notionum ad personas
Quaestio 3 : De comparatione Notionum ad essentiam
Quaestio 4 : De comparatione notionum ad adiectiva sive essentialia sive personalia
Distinctio 34
Quaestio 1 : De identitate essentiae et personae
Quaestio 2 : De praedicatione essentiae de personis
Quaestio 3 : De appropriatione quorundam attributorum ad personas
Quaestio 4 : De translatione nominum ad divina
Distinctio 35
Quaestio 1 : De scientia secundum se
Distinctio 36
Quaestio 1 : De rebus a Deo cognitis
Quaestio 2 : De medio per quod Deus cognoscit res
Distinctio 37
Quaestio 1 : Qualiter Deus est in rebus
Quaestio 2 : Qualiter se habeat Deus ad locum et motum
Quaestio 3 : Qualiter se habeat Deus ad locum et motum
Quaestio 4 : Qualiter spiritus creatus seu Angelus sit in loco
Quaestio 5 : Qualiter Angelus moveatur de loco ad locum
Distinctio 38
Quaestio 1 : De causalitate scientiae Dei
Quaestio 2 : De infallibilitate scientiae Dei
Distinctio 39
Quaestio 1 : De invariabilitate scientiae divinae
Quaestio 2 : De numero scibilium a Deo
Quaestio 3 : De Dei providentia
Distinctio 40
Quaestio 1 : De praedestinatione secundum se
Quaestio 2 : De certitudine praedestinationis
Distinctio 41
Quaestio 1 : De divina electione
Quaestio 2 : De causa praedestinationis
Quaestio 3 : De causa reprobationis
Quaestio 4 : De praescientia Dei
Distinctio 42
Quaestio 1 : De potentia Dei secundum se
Quaestio 2 : De iis quae subiecta sunt omnipotentiae Dei
Distinctio 43
Quaestio 1 : De infinitate divinae potentiae
Quaestio 2 : De necessitate operandi in Deo
Distinctio 44
Quaestio 1 : Qualia possit Deus et qualiter
Distinctio 45
Quaestio 1 : De voluntate Dei generaliter
Quaestio 2 : De causalitate divinae voluntatis
Quaestio 3 : De multiplicitate voluntatis Dei
Distinctio 46
Quaestio 1 : De voluntate Dei per comparationem ad effectum
Quaestio 2 : De utilitate mali
Distinctio 47
Quaestio 1 : De efficacia divinae voluntatis
Distinctio 48
Quaestio 1 : De conformitate voluntatis nostrae ad divinam
Quaestio 2 : In quo teneamur conformari voluntati divinae
Quaestio 3 : De casibus specialibus circa conformitatem voluntatis humanae ad divinam
Quaestio 1
De missione in communiQVaeruntur hic de missione Diuina quatuor. Primo de missione in generali. Secundo de missione Spiritus sancti. Tertio de missione Filij. Quarto de termino vtriusque missionis.
Circa primum quaeruntur tria. Primo an sit missio in Diuinis, Secundo quid sit. Tertio quid significet ibi nomen missionis.
Articulus 1
An sit missio in DiuinisAD primum sic proceditur. 1. Missio imporAtat loci mutationem, nam mitti dicitur aliquid vbi prius non erat: sed vbique existenti non conue nit loci mutatio: ergo nec missio.
2. Ezech. 10. conuertam restituens eos. glos. Hieron. quod coniunctum est & in vno corpore copulatum non potest mitti, sed quod est extra: vnde etiam non dicitur mitti manus, sed lapis qui a manu proijcitur: sed personae Diuinae inter se essentialiter coniunctae sunt ergo ad inuicem mitti non possunt, & constat quod nec ab alio: ergo nullo modo
3. Missio importat respectu mittentis obedientiam & subjectionem: sed in Diuinis personis nil tale est: ergo eis non conuenit missio.
4. Secundum Dyonis. Angelis superioribus ratione suae dignitatis non conuenit ad nos mitti, sed solum Deo assistere: ergo multo minus personis.
Contra. 1. Multis auctoritatibus ostenditur sapientiam mitti vt patet, sap. 1. mitte illam &c. Spiritum sanctum mitti vt patet Ioan. 160.
2. Peccator est absens Deo, quamuis Deus sit praesens ei, vt caecus est absens luci, quamuis lux sit praesens ei, secundum Augustinum: sec quod datur absenti dicitur mitti: ergo Spiritu sanctus qui infunditur peccatori, congrue dicitur mitti.
3. Radius quamuis separetur a sole congrue dicitur a sole ad nos emitti: ergo similiter vna persona ab alia.
Respondeo. Missio in Diuinis accipitur non proprie sed similitudinarie: a creaturis vero ad Diuina sit translatio similitudinum quoad ea quae sunt perfectionis, non quae imperfectionis. Sed in missione quidem proprie dicta scilicet creaturae quatuor reperiuntur vnum ex parte mittenti. scilicet auctoritas: alterum ex parte missi scilicet separatio seu diuersitas eius a mittente: ter tium ex parte termini a quo, scilicet loci mutatio: quartum ex parte termini ad quem scilicet effectus aliquis. Primum & vltimum perfectionis est, & ideo conuenit Diuinae missioni: secundum & tertium imperfectionis, ideo non conuenit hoc enim contingit ex imperfectione missi, qui cum differens sit essentialiter a mittente, ab eo separatur, & cum sit essentiae terminatae, locum mutat quia in pluribus esse non potest simul.
Ad 1. Mitti dicitur ad vbi prius non erat Resp. Hoc verum est vbi est missio localis, sicut in creaturis: sed in Deo est missio causali solum, non sicut ad nouum locum, sed ad nouum effectum, vel modum existendi ibi dem sicut missio radij in oculis, prius caeci.
Articulus 2
An mitti sit cognosci esse ab alio secundum AugustinumAD secundum proceditur sic August. 4. De Trinit. Sicut Filio natum esse, est de Patre esse; ita mitti est cognosci quod ab alio sit: & sicut Spiritui sancto donum Dei esse, est a Patre. procedere; ita mitti est cognosci, quod ab ille procedat. Contra. 1. Cognitio non est nisi habentis vsum liberi arbitrij: Spiritus sanctus mittitur in infusione gratiae: ergo in iustificatione paruuli.
2. Si mitti est cognosci, magis mitti magis cognosci est: sed malus Theologus magis & melius cognoscit Spiritum sanctum, & Filium esse ab alio, quam bona vetula: ergo magis mittitur ad eum Spiritus sanctus & Filius: sed hoc falsum est: ergo primum.
3. Per Doctrinam potest personae processus cognosci, & tamen non dicitur per doctrinam persona Diuina mitti: ergo mitti non est cognosci.
4. Per commune non cognoscitur proprium nam per animal non cognoscitur homo nisi in vniuersali non in propria ratione: sed effectus missionis communis est toti Trinitati, processus personae proprius est ei: ergo per missionem non potest cognosci.
5. Cognitio appropriatur Filio: ergo & missic debet appropriari ei: sed hoc falsum est: ergo mitti non est cognosci.
Respondeo. Descriptio haec non est per essentiam, sed per causam: sicut cum dicitur, dies est sol lucens per terram. Mitti enim personae alicuius, est ipsam ab altero alicui dari cum alique effectu sibi appropriato, & simili, in quo vel actu, vel aptitudine manifestatur ipsi suscipienti vt causa in effectu sibi appropriato. Sicut si sol immittendo radium in oculos caeci illuminaret ipsum, tunc missio radij in oculis caeci generaret in eo speciem nouam qua manifestaretur: in qua specie fundatur nouus respectus oculi ad radium in ratione patientis ad principium actiuum, radij ad oculum in ratione agentis illuminantis ad passiuum.
Ad 1. In contrarium de adulto & paruulo. Resp. Cognitio dupliciter est; vel actu, sic conuenit adulto iustificato; vel habitu, sic paruulo
Ad 2. De malo Theologo. Resp. Intelligit Augustinus de cognitione non simplici, sed experimentali seu approbatiua.
Ad 3. De doctrina. Resp. Cognitio per doctrinam est cognitio notitiae simplicis, non experimentalis.
Articulus 3
Quid significet nomen missionis.AD tertium sic proceditur. 1. Beda. Missio Spiritus sancti est eius processio: sed processio notionale attributum est: ergo & missio.
3. Omne essentiale in Diuinis, conuenit tribus: sed missio non conuenit tribus, quia Pater non mittitur: ergo non est essentiale: ergo est notionale.
Contra. 1. Nulla notio communis est Filio & Spiritui sancto; missio vero communis est vtrique: ergo non significat aliquam notionem.
2. Dyon. Omne nomen significans effectum in creatura essentiale est & commune tribus: sed missio huiusmodi est: ergo &c.
Respondeo. In diuinis quaedam nomina sunt, pure personalia seu notionalia vt Pater & Filius; & similia: quaedam pure essentialia, vt Deus, essentia & huiusmodi: quaedam vero mixta quae composita sunt ex intellectu personali & essentiali vt potentia generandi & huiusmodi: tale est hoc nomen, missio, & hoc participium missus, & hoc verbum, mittere, cum suis similibus, important enim respectum personae missae ad suum principium, quod est notionale: important etiam respectum causae ad effectum connotatum, qui respectus est essentialis. Important autem secundum quosdam principaliter intellectum notionis quam essentiae quia respectus aeternus principalior est ibi quam respectus temporalis. Secundum alios e contrario quia nomen ipsum ab effectu temporali potius impositum est quam ab emanatione aeterna.
Ad 1. In contrarium. Nulla notio communis est &c. Resp. Notio significari potest dupliciter; vel indistincte, & sic non est notio proprie quia non notificat sicut cum dico quod Filio & Spiritui sancto commune est esse ab alio: vel distincte, sicut cum dico quod Filius generatur a Patre. Primo modo missio significat notionem communem Filio & Spiritui sancto, non secundo modo.