Quaestio 1

Articvlvs I. An spiritus sanctus temporaliter procedat.

AD primum proceditur sic. 1. Sicut generatio conuenit Filio, ita processio conuenit Spiritui sancto: sed Filius non dicitur temporaliter generari, nisi ratione naturae temporaliter assumptae: cum ergo Spiritus sanctus nullam na¬ turam temporalem assumpserit, non potest dicitemporaliter procedere.

2. Processio Spiritus sancti idem est quod eius spiratio: sed nulla est eius temporalis spiratio: ergo nec temporalis processio.

3. Spiritus sanctus procedendo accipit esse: si ergo procedit temporaliter, temporaliter accipit, esse: sed hoc est falsum: ergo primum.

4. Illud per quod eleuatur creatura supra tempus non potest dici temporale: sed per processionem Spititus sancti in creaturam, ipsa eleuatur supra tempus, quia vt ait Augustinus lib. de Trinit. cum aliquid aeternum capimus non sumus in tempore: ergo non potest dici temporale.

5. Denominatio debet fieri a digniori: sed in processione temporali includitur aeternum cum temporali: ergo potius debet dici aeterna, quam temporalis.

6. Duplex est processio, causalis & localis: sic ergo Spiritus procedit temporaliter, aut ergo processione causali, & ita temporale erit causa aeterni, aut locali, & ita Spiritus mouebitur de loco ad locum: vtrumque est falsum: ergo non potest dici procedere temporaliter

7. Processio Spiritus sancti siue actiue siue passiue dicta est operatio Dei: sed operatio Dei in aeternitate est, non in tempore: vnde dicitur lib. de causis, Inter rem namque, cuius substantia & operatio est in aeternitate, & cuius substantia & operatio est in tempore, erit media res cuius substantia est in momento aeterir itatis, & operatio in momento temporis: ergo non potest dici processio temporalis.

Contra 1. Spiritus sanctus habetur a creatura ex tempore: sed non habetur nisi secundum quod procedit m ipsam a Patre& Filio: ergo procedit ab illis in creaturam ex tempore.

2. Donum, quando datur, procedit a dante in recipientem: sed Spiritus sanctus datur a Patre & Filio temporaliter creaturae: ergo temporaliter procedit ab eis in creaturam.

3. Spiritus sanctus vt hic etiam dicitur, procedit a Patre & Filio ad sanctificandam creaturam: sed creaturae sanctificatio non potest esse nisi ex ex tempore: ergo huiusmodi processio temporalis est,

Respondeo. Spiritus sanctus a Patre & Filio: procedit vt amor: processus vero amoris est ab aliquo in aliquid: procedere vero ab aliquo in aliquid dupliciter est, velvt in objectum tantum, vel vt in subjectum susceptibile, accipiendo large subjectum susceptibile quocumque modo susceptionis. Primo modo, cum objectum amoris, qui est Spiritus sanctus sit aeternum, eius processio est aeterna: secundo modo, cum subjectum susceptibile non sit nisi temporale, eius processio. est temporalis: ex qua processione temporali, cum causetur in creatura noua habitudo creatura ad ipsum & non e conuerso causatur in creatura quaedam relatio & dependentia secundum rem, cui a parte Spiritus sancti respondet correlatio secundum intellectum tantum, sicut cum dicitur Deus, dominus noster, vel refugium.

Ad 1. De generatione Filij. Resp. Non est simile, quia generatio dicit respectum ad principium a quo tantum; sed processio importat etia respectum ad terminum in quem: Deus vero ad creaturam, vt ad principium a quo, respectum habere non potest ratione diuinae naturae, sed vt ad terminum potest: Christus vero habet comparationem, vt ad principium a quo, ad Patrem solum ratione naturae diuinae, & ad Matrem ratione naturae humanae: terminus vero processionis personae diuinae duplex est, vel vt objectum tantum, vel etiam vt subjectum.

Ad 2. De spiratione. Resp. Quamuis idem sint re, differunt tamen modo significandi: quia spiratio dicit respectum ad principium a quo, non ad terminum in quem; processio vero vtrumque, sed habet maltiplicari respectu termini in quem, non principij a quo,

Ad 3. Procedendo accipit esse. Resp. Fallacia accidentis est: nam procedere temporaliter addit accidens quoddam ex parte termini in quem, scilicet effectum connotatum, supra procedere simpliciter dictum: propter quod, quamuis procedendo simpliciter accipiat esse, non tamen procedendo temporaliter: sicut balneum addit accidens. quoddam supra naturam aquae, ratione cuius, quamuis aqua sit naturalis, tamen balneum non potest dici naturale.

Ad 4. Illud per quod eleuatur &c. Resp. Temporale aliquid potest dici dupliciter: vel quia sub tempore, vel quia in tempore: primo modo temporale dicitur, quod subjacet variasioni temporali, & hoc modo id per quod eleuamur supra tempus non est in tempore, vt gratia: secundo modo temporale dicitur illud quod incipit esse in tempore; hoc modo temporalis est processio Spiritus sancti in creaturam.

Ed 5. Denominatio debet fieri a digniori, Resp. Denominatio non semper sit a digniori: sed aliquando ab euidentiori, sicut homo dicitur ab humo propter corpus, quod est euidentius anima, licet ignobilius; ita temporale in processione temporali Spiritus sancti euidentius est, licet non dignius,

Ad 6. De duplici processione. Resp. Nec causaliter procedit nec localiter, sed ad similitudine vtriusque, quoad aliquid. Nam quoad respectum ad terminum a quo, habet magis similitudinem cum causali: quoad respectum ad terminum in quem, cum locali: nec tunc temporale est causa aeterni, sed e conuerso: quia procedere temporaliter dicitur secundum quod Iy temporaliter determinat verbum a parte termini in quem, non a quo, id est propter effectum temporalem, non propter originem temporalem.

Ad 7 Operatio Dei est in aeternitate. Resp. Quamuis operatio qua operatur sit in aeternitate, quia operatur per essentiam propriam; tamen operatio quam operatur, id est effectus, in tempore est; & ille connotatur in processione temporali, & ideo ratione illius dicitur processio pperatio temporalis, non ex parte operantis, sed ex parte rei operatae.

Articvlvs II. Quid sit temporalis processio Spiritus sancti.

AD secundum sic proceditur. dicit Magister, quod processio temporalis est qua Spiritus sanctus procedit a Patre & Filio ad sanctificancreaturam: sed non sanctificat nisi creaturam rationalem: ergo non procedit nisi in ipsam.

Contra 1. Spiritus sanctus pro¬ cessit temporaliter in columbam, & linguas igneas, non tamen sanctificauit ea.

2. Sanctificatio creaturae communis est totiTrinitati: processio temporalis est propria Spiritus sancti: ergo male definitur per sanctificationem creaturae.

3. Proc edit Spiritus sanctus quando datur Prophetae ad prophetandum, nec tamen prophetia est donum sanctificationis.

4. Processit in Christum in Baptismo: Christus autem non fuit sanctificabilis amplius,

5. Quaeritur in quo differunt Spiritus sancti processio temporalis, donatio, missio, apparitio.

Respondeo. Processio temporalis tria importat, scilicet respectumad id a quo procedit, & ad id in quod procedit, & ad effectum quem efficit, & conotat: haec vero tria tanguntur in desscriptione posita. Nam id a quo, est Pater & Filius; id in quod, creatura est; effectus vero sanctificatio est. Ideo sufficienter ibi describitur.

Ad 1. De processu Spiritus sancti in columbam. Resp. In illam processit vt in signum, non vt in subjectum susceptibile: sicut sapientia. magistri aliter procedit in vocem, aliter in auditorem.

Ad 2. Sanctificatio communis est &c. Resp. Sanctificatio quamuis sit communis toti Trinitati, tamen appropriatur Spiritui sancto, ratione amoris qui est principium totius sanctificationis.

Ad 3. De dono prophetiae. Resp. Quamuis libi detur Spiritus sanctus ad aliquem actum, non tamen simpliciter, id est ad inhabitandum: vnde nec simpliciter dicitur tunc procedere,

Ad 4. De Christo. Resp. Hic describitur processio inuisibilis, non visibilis, qualis fuit illa qua processit in Christum. Vel processio illa fuit ad sanctitatis ostensionem, non efficientiam: sanctificari vero dicitur large ad vtrumque

Ad 5. Quo quaeritur &c. Resp. Illa quatuor idem sunt in re, sed differunt ratione: nam missio dicit principaliter respectum ad principiuma quo: processio temporalis vero ad terminum. in quem: donatio vero ad effectum, seu ad modum: apparitio vero ad signum visibile in quo manifestatur: vnde caetera tria conueniunt processioni visibili & inuisibili, sed apparitio processioni visibili tantum.

ARTICVLVS III An processio temporalis sit Spiritus sancti propria.

AD tertium sic proceditur. Ioan. 10. Ego ex Deo processi & veni: & loquitur de processione aduentus in carnem; illa vero temporalis est: ergo Filio conuenit processio temporalis.

2. Spiritus sanctus procedit temporaliter quando venit temporaliter ad sanctificandam creaturam: sed Filius ad hoc venit: ergo ei conuenit processio temporalis.

3. Beda dicit quod missio Spiritus sancti est eius temporalis processio: sed Filio conuenit missio, sicut Spiritui sancto: ergo temporalis processio.

Contra. 1. Processio temporalis includit in se processionem aeternam: ergo cum Spiritus sancti proprietas sit aeterna processio, temporalis processio conuenit soli Spiritui sancto.

2. Solius Spiritus sancti processio secundum sanctos inuenitur distingui in processionem aeternam & temporale: ergo non conuenit Filio.

Respondeo. Proceisio in Diuinis dupliciter accipitur: vno modo communiter, secundum quod importat respectum ad principium a quo tantum: alio modo stricte & proprie, secundum quod importat respectum ad principium a quo, & ad terminum in quem: primo modo habet similitudinem cum sola processione causali, secundo modo cum causali & locali. Quia ergo Filius ab aeterno non procedit vt tendens in alterum, Spiritus sanctus vero vt tendens in alterum, ideo Spiritui sancto appropriatur processio: & quia in processione temporali includitur ratio processionis aeternae, ideo missio. Filij non proprie dicitur processio temporalis; communiter tamen loquendo, missio Filij temporalis posset dici processio.

1. De Ioan. Resp. Procedere accipitur communiter, non stricte & proprie.

Ad 2. Filius venit ad sanctificandam creaturam. Resp. Non ita per se & proprie, sicut Spiritus sanctus: non enim sanctificat nisi in quantum dat Spiritum sanctificantem.

Ad 3. de missione. Resp. Non est simile, quia missio Spiritus sancti est vt doni, sed Filij non, sed tontum vt dati: non enim procedit per modum doni ab aeterno, sicut Spiritus sanctus.

ARTICVLVS IIII. Qualiter processio temporalis differat ab aeterna.

AD quartum sic proceditur. 1. AEternum & teporale essentialiter differunt: ergo processio aeterna & temporalis essentialiter differunt.

2. Quaecumque habent ordinem, habent & distinctionem: sed processio aeterna & temporalis habent ordinem, quia prior est aeterna quam temporalis: ergo & distinctionem: ergo non sunt eadem.

3. Idem non est signum sui ipsius: sed processiotem poralis est signum aeternae: ergo non sunt idem.

4. Essentialiter differunt generatio Filij aeterna & temporalis: ergo a simili essentialiter differunt processio Spiritus sancti aeterna & temporalis: sicut enim se habet Filius ad generationem, sic se habet Spiritus sanctus ad processionem.

5. Si essentialiter idem sunt, aut ergo vna addit aliquid super alteram, aut nihil: si nihil, ergo non est ratio, quare vna dicatur aeterna, aItera temporalis; si aliquid, aut ergo aeterna super temporalem, aut e conuerso: si aeterna super temporalem: ergo supponit eam: ergo illa prior est: si e conuerso ergo aeterna est imperfecta, quia perfecto non potest fieri additio¬

6. Temporali processione procedit a seipso, vt habetur dist. 15. aeterna vero non: ergo non est eadem processio.

Contra. 1. Processio teniporalis addit respectum temporalem ad processionem aeternam: sed respectus huiusmodi, cum non sit realis non variat rei essentiam: ergo eadem est essentialiter processio aeterna & temporalis.

2. Sicut dis, runt a parte solis lucere & illuminare, sic a Pete Spiritus sancti procedere aeternaliter & prodere ad sanctificationem creaturae: ergo sicut se, & illuminare non differunt in sole, ita proced: aeternaliter& temporaliter non differunt essentiali in Spiritu sancto

3. Idem simpliciter ab ijsdem An pr¬cedit diuersis processionibus; cum ergo Speitus sa. ctu sit persona simplex & ab eisdem procadat aeteinaliter & temporaliter, non sunt diuersae processiones aeterna & temporalis

4. Quae non sunt eiusdem rationis non connumerantur, non enim dicitur quod homo pictus & homo verus sint duo homines: sed processio aeterna & temporalis non sunt eiusdem rationis: ergo non connumerantur.

Respondeo. Processio alicuius ab aliquo potest intelligi geminati quatuor modis: aut geminatione eorum a quibus procedit, vt processio filij a patre & matre: aut geminatione modorum quibus procedit, vt processio notitiae & amoris a mente: aut geminatione ipsorum proccoentium, vt processio geminorum ab ijsdem Patre & matre: aut geminatione terminorum, vt geminatur dilectio Dei & proximi; & hoc dupli citer, aut terminorum non cordinatorum, vt actu dilectionis qua homo diligit se, & qua diligit proximum, aut coordinatorum, vt actus dilectionis, quo diligit Deum, & quo diligit proximum propter Deum: quae sic geminantur non oportet differre essentialiter, vt a parte solis actus lucendi, illuminandi, & liquefaciendi. Hoc vltimo modo geminatur processio Spiritus sancti aeterna qua procedit a Patre in Filium, & e conuerso vt in objectum; & temporalis, qua al vtroque procedit vlterius in creatura vt in sub jectum (large accipiendo subjectum omne illuo in quo aliquid recipitur quolibet modo) ex quo processu consequitur effectus in creatura, & ex effectu respectus quidam realis ad Spiritum sanctum, cui correspondet in Spiritu sancto respectus secundum intellectum solum. Non ergo differunt penes id quod procedit, nec penes principium a quo procedit, sed penes terminum propter effectum in illo consecutum, & respe ctum ex effectu causatum. Non tamen intelligas quod Spiritus sanctus secundum se sit in homine vt accidens in subjecto, sed secundum dona suas ipse vero secundum se est ibi, vt motor separatu Iin moto.

Ad 1. AEternum & temporale &c. Resp. Quas do aliquid dicitur aeternum per essentiam, & aliuo temporale per essentiam, tunc differunt essentialiter: sed processio non dicitur temporalis per essentiam, sed per causam, propter effectum additum, qui tamen non variat processionem temporalem, quia additur vt effectus ad causam, non vt accidens ad subjectum: & potius attenditur haec additio in significatione termini, quam in natura rei.

Ad 2. Quaecumque habent ordinem &c. Resp. Verum est secundum quod habent ordinem: sed processio temporalis & aeterna dicuntur habere ordinem ratione effectus connotati, non ratione principalis significati.

Ad 3. Idem non est signum sui. Resp. Verum est secundum idem: sed temporalis processio dicitur esse signum aeternae ratione effectus conno¬ tati, qui est amor gratuitus, qui est signum amoris aeterni.

Ad 4. De generatione Filij. Resp. Non est simile, quia generatio aeterna & temporalis distinguntur per principium a quo sunt, & secundum naturas duas in eodem genito; sed processio aeterna & temporalis non distinguuntur secundum principium a quo, nec secundum au nid quod sit realiter in ipso procedente, sed sec adum respectum & effectum extrinsecum. Procssio enim dicit respectum semper ad principium a auo, quod cum sit aeternum, oportet, quod tmporalis processio includat, in se aeternam: sed addit effectum connotatum. & respectum, quorum vtrumque secundum rem est in termino; quidam tamen respectus secundum dici cointelligitur in ipso procedente quem connotat processio temporalis: sicut illuminatio, quando caecus incipit videre lumen in luce enim illuminante cointelligitur respectus quidam secundum dici solum.

Ad 5. De additione. Resp. Temporalis processio addit supra aeternam secundum modum intelligendi solum: nec tamen seduitur quod illa sit imperfecta, quia non addit aliquid in illa, sed in creatura

Ad 6. Temporali processione procedit a seipso. Resp. Intelligitur quantum ad effectum connotatum qui est a tota Trinitate, non quantum ad respectum ad principium a quo

Ad illud quod opponitur de connumeratione. Resp. Secundum principale significatum idem sunt processio aeterna & temporalis: sed secundum effectum & respectum connotatum. quamuis non sint eiusdem rationis secundum vniuocationem, sunt tamen secundum analogiam aliquam, sicut processio amori aeterni & temporalis, & ideo connumerari possunt,

ARTICVLVS V An per processionem temporalem personaliter detui Spiritus sanctus.

AD quintum articulum sic proceditur. 1. Quod secundum se vbique est, secundum se nusquam potest procedere: Spiritus sanctus secundum se in omni creatura est: ergo secundum se in nullam creaturam potest procedere.

2. Spiritus sanctus secundum se semper eodem modo se habet ad creaturam: ergo si procedit temporaliter in creaturam vel datur ei, hoc erit, non secundum se, sed secundum effectum aliquem eius in creatura.

3. Quod datur alicui sit in potestate accipientis: sed Spiritus sanctus cum sit omnipotens, non sit in potestate creaturae: ergo secundum se non datur creaturae: si ergo datur, hoc erit secundum effectum eius.

4. Spiritus sanctus per se sufficit ad omne bonum: ergo cum eo superfluit aliud donum ad bene faciendum: sed non superfluit: ergo ipse non datur.

5. Secundum Augustinum, virtus est bona qualitas mentis qua recte viuitur: ergo ipsius infusio, absque eo quod Spiritus sanctus detur sufficit ad recte viuendum.

Contra. 1. Rom. 5. Charitas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum, qui¬ datus est nobis.

2. Spiritus sanctus personaliter est donum: sed donum dicitur ex eo quod datur, secundum Augustinum: ergo personaliter datur.

3. Spiritus sanctus est amor: ergo primum donum: sed posterius non datui sine priori: ergo ipse Spiritus sanctus datur, cum datur eius donum.

4. Corpus mysticum est vnum per amore¬as ergo vnitur in aliquo vno per amorem: con in amore creato, quia nil creatum vtam est in pluribus: ergo in Spiritu sancto: ergo Spiritus sanctus datur corpori mystico.

Iuxta hoc quaeritur. Quid dicatur daei per prius an ipe Spiritus sanctus qui est causa donorum: an dona quae disponunt, ad ipsum.

Respondeo. Vt dicit Augustinus, totum & solum malum hominis est vti fruendis & frui vtendis: ergo opponitur ei totum bonum eius: ad fruendum autem eo, quo fruendum est, requiritur praesentia fruibilis inquantum fruibile est, vt scilicet apprehendatur & habeatur in ratione fruibilis: & requiritur dispositio debita fruentis: hinc est quod requiritur praesentia Sparitus sancti, & eius donum scilicet antor quo inhaereatur ei.

Ad 1. Spiritus sanctus vbique est in omnicreatura. Resp. Objectio procedit de processione locali: haec vero quamuis ex parte termim in quem habeat similitudinem cum processione locali, non tamen est localis: non enim Spiritus sanctus incipit esse in loco nouo, sed nouo modo per productionem noui effectus & nouirespectus, ex quo creatura se habet aliter ad Spiritum senctum quam prinis; vnde ipse dicitur esse aliter in creatura, quam prius, quia est in ipsa vt in cognoscente ipsum & amante quod non prius: sicut lux solis, quae pulsat ad oculum caecum (si oculus miraculo illuminetur ad videndam lucem) aliter est in ipso oculo quam prius, mutatione oculi, non lucis.

Ad 2. Semper eodem modo ie habet. Resp. Quamuis Spiritus se habeat eodem modo, non tamen creatura ad ipsum: ex qua diuersa creaturae habitudine causatur aliqua relatio secundum rem in creatura, cui respondet aliqua relatio secundum intellectum in Spiritu sancto: propterea dicitur esse de nouo in aliqua creatura.

Ad 3. Quod datur alicui sit in potestate illius, Resp. Quamuis hoc verum sit de eo quod datur ad possidendum, non tamen vniuersaliter

verum est: nam corpori datur anima, nec est in eius potestate, sed e conuerso: sic est aperte hic: secus enim est de dono creato & increato quia donum creatum transfertur in potestatem accipientis, sed donum increatum transfert acaccipientem ia potestatem suam.

Ad 4. Spiricus sanctus per se sufficit &c. Resp. Spiritus sanctus sufficiens est ad sanctificationem omnem, in ratione principij efficientis, sed non formalis

Ad 5. Virtute recte viu:tur. Resp. Verum est formaliter seu dispositiue, non autem effectiue aut finaliter.

Ad illud quod quaeritur. Quid prius detur &c. Resp. Ordo naturae inter haec potest dupli¬ citer considerari: vel ex parte sus pientis, sic prior est dispositio ad finem quam finis

ior est in eius invel ex parte agentis, sic finis tentione, quia finis estrO & causa eorum quae sunt ad finetri: prijs modo dona dicuntur dari per prin natur. ri; secundo modo Spiritus sartus.

ARTICVLVS VI. An cum Spiritu sancto dentur donae gratiae. sanctificantis.

AD sextum articulum sic proceditur. 1. A Augustinus 4. de Trinitate. Mitti est cognosci esse ab alio: sed hoc potest fieri per dona gratiae gratis datae: ergo secundum illa potes dici Spiritus sanctus mitti: ergo & procedere, vel dari.

2. Dona posteriora non dantur sine dono priori, quod est retio dandi alia dona: sed Spiritus sanctus est donum primum, & retio dandi non tantum dona gratum facientia, sed gratis data: Ergo illa non dantur sine ipso: ergo datur cum iplis

3. Dicit Rabanus, quod ter datus est Spiritus sanctus, primo a gratiam doctrinae & operationis mitaculorum; demde post resurrectionem ad potestatem remissionis peccatorum; deinde in Pentecoste ad robus, & diuersitatem linguarum: ergo datur in donis gratiae gratis catae.

Contra. 1. Dicit hic Augustinus, quod temporalis processio Spiritus sancti est missio ad sanctificandam creaturan: sed sanctificatio non sit nisi per dona gratiae gratum facientis: ergo nec temporais processio. Item August. 15. de Trinitate dicit quod cum Spiritus sanctus temporaliter datur, accendit meitem in dilectionem Dei & proximi: sed hoc nonsit sine donis gratiae gratum facientis: ergo :ec cemporalis datio¬

2. Cui datur Spiritus saactus, eius sic: sed non sit nisi bonorum: ergo non datur nisibonis.

3. Sapientia. Cap. 1. Spiritus sanctus disciplina e. rugiet fictum.

Respondeo. Processio Spiritus sancti in aliquid vel donatio importat nouum modum existendi in illo: sunt autem dona quaedam quae sunt a Spiritu, sed possunt esse sine Spiritu, vt gratis daeta, quia non coniunguat fini; quaedam vero quae sunt a Spiritu & semper cum Spiritu, vt gratum facientia. In primis ergo donis non dicitur simpliciter procedere vel dari Spiritus sanctus, sed in secundis, quia per haec coniungimur ei vt nostro fini, vnde incipit esse in nobis: vt finis quo fruimur, nam processio Filij a Patre, & Spiritus sancti ab vtroque sicut sunt, principium exitus nostri a Deo creante, & hoc secundum dona naturalia; ita sunt principium reditus per dona gratuita.

Ad 1. Mitti est cognosci &c. Resp. Loquitur non de cognitione simplici, sed approbatiua.

Ad 2. Dona posteriora non dantur sine dono priori. Resp. Sine dono priori tanquam efficiente aut mouente non dantur, sed sine eo vt concomitante aliqua dantur.

Ad 3. Ex Rabano. Resp. Cum illis donis augmentabantur & dona gratum facientia in Apo¬ stolis, ratione quorum ipse Spiritus eis daridicitur.

ARTICVLVS VII. An Spiritus sanctus detur a viris sanctis.

AD septimum articulum sic proceditur. 1. Apostoli in primitiua Ecclesia dabant per impositionem mannum Spiritum sanctum, vt patet Act. 5. ergo Spiritus sanctus potest dari a sanctis viris.

2. Remissio peccatorum non sit nisi per Spiritum sanctum: ergo cum Apostoli remitterent peccata, secundum illud Ioan. 9. Quorum remiferitis peccata, etiam dabant Spiritum sanctum

3. Quod datum est alicui suum est: quod suum est, alteri dare potest: ergo sanctus vir Spritium sanctum sibi datum alteri dare potest.

4. Corpus illuminatum lumine corporali aliud illuminare potest: ergo multo fortius spiritus illuminatus lumine spirituali alium illuminare potest: ergo dare Spiritum illuminantem.

5. Angeli superiores possunt inferiores purgare, illuminare, perficere: ergo homines superiores similiter subditos suos: sed haec opera non fiunt, nisi per Spiritum sanctum: ergo possunt dare Spiritum sanctum.

6. In Sacramentis datur Spiritus sanctus: sed qui dat aliquid, in quo datur aliud, dicitur dare illud: vt qui dat medicinam sanatiuam, dicitur dare sanitatem: ergo qui dant Sacramenta, dant, Spiritum sanctum.

Contra. 1. Qui dat aliquid, potestatem habet in illud, & est eo superior: sed Spiritu sancto nullus homo est superior: ergo.

2. Donum procedit a dante: sed Spiritus sanctus non procedit nisi a Patre & Filio: ergo non datur nisi a Patre & Filio.

3. Augustinus. Quomodo ergo Deus non est qui dat Deum? imo quantus Deus est, qui dat Deum:

Respondeo. Dare aliquis aliquid dicitur tripliciter, vel per modum auctoritatis, vel per modum impetrationis, vel per modum ministerij: primo modo dat Dominus rei; secundo modo mediator; tertio modo dispensator, vel seruus. Hoc vltimo modo sancti & non sancti dicuntur alijs dare Spiritum sanctum per modum ministerij exterioris, non interioris, ministrando scilicet sacramentum gratiae, non gratiam immediate: secundo modo soli sancti: primo modo, scilicet per modum auctoritatis solus Deus dat Spiritum sanctum, & non homo& hoc tam ratione respectus aeterni ad id a quo datur, quam ratione effectus scilicet gratiae, quae cum sit forma super naturam eleuans, non est forma materialis: ergo non potest educi de materia: ergo ab agente creato, quod praesupponit materiam, educi non potest. Exemplum illius triplicis donationis potest poni in Domino, & eius vxore cum sollicitante, & seruo deferente eleemosynam pauperi petenti.

Ad 1. & 2. De Apostostolis. Resp. Dabant, Spiritum sanctum ministerio non auctoritate

Ad 3. Quod suum est quilibet potest dare. Resp. Suum dicitur dupliciter, vel vt eius possessio sicut pecunia, & sic verum est; vel vt eius perfectio sicut sapientia, sic non.

Ad 4. De corpore illuminato. Resp. Non est. argumentum a minori, sed a maiori affirmatiue; magis enim possibilis est transfusio in forma minus nobili & quasi materiali, qualis est lux corporalis, quam in forma immateriali qualis ex lux spiritualis, scilicet gratia.

Ad 5. De Angelis. Resp. Actus illi intelliguntur quoad scientiam, non quoad gratiam nisiexcitatiue seu dispositiue, non completiue ulto minus vero est illuminare intellectum, quam perficere affectum.

Ad 6. De Sacramentis. Resp. Quod ministri Sacramentorum dantSpiritum sanctum ministerio non auctoritate, sicut medicus sanitatem, & multo minus, quia iste operatur circa subjectum proprium sanitatis, illi non sed circa animam.

EXPOSITIO LITERAE. EC Piritus sanctus non de Patre in Filium. ]Co¬

Otra. sup. dist. 10. Dictum est, quod a Patre. procedit in Filium. Resp. Non procedit in ipsum vt in subjectum susceptibile.

[Ipse est virtus, quae de illo exibat; Contra. virtus appropriatur Filio 1. Cor. 1. Resp. Virtus secundum diuersas rationes appropriatur vel Patri, vel Filio, vel Spiritui sancto: Patri inquantum est complementum potentiae: Filio inquantum est media inter substantiam & operationem: Spiritui sancto inquantum est principium bonioperis.

[Qui est Deus & tertia in Trinitate perfonaContra voi non est prins & posterius non est primum, secundum, & tertium. Resp. Quod dictio, tertia, aut accipitur materialiter solum, sic quaelibet persona est tertia: aut ordinaliter, aut ergo ordine originis solum, sic Spiritus sanctus est tertia persona: aut ordine naturae, vel temporis, vel dignitatis, sic nulla persona potest dicivel prima, vel secunda, velter: ia

Immutabilis est Spiritus sanctus] Contra Sapient. 7. dicitur mobilis multipliciter. Resp. Immobilis in se essentialiter est, mobilis in nobis effectiue.