Quaestio 5

Articvlvs I. An angelus moueatur de loco ad locum.

AD primum proceditur sic. 1. Motus est actus imperfecti: sed angelus est perfectus, cum sit beatus: ergo non mouetur.

2. Omne quod mouetur, mouetur aliqua specie motus: angelus nulla specie motus mouetur, quia nec generatione, nec corruptione, cum no sit ex materia generabili & corruptibilij nec augmento, vel diminutione, cum non habeat quantitatem dimensiuam, nec: alterationem, cum alteratio sit circa qualitates sensibiles, vt dicit Philosophus5 Phys. nec motu locali, quia omnis motus localis est propter indigentiam: ergo nulio: modo mouetur.

3. Sicut probat Philosophus 6 Phys. nusiuim. impartibile mouetur per se: quia omne quod mouetur transit a termino a quo ad terminum ad quem: aut ergo totaliter est in termino a quo, & sic nondum mouetur, sed quiescit: aut totaliter in termino ad quem, & sic non mouetur. quia iam motus est: aut partim in termino a quo, partim in termino ad quem: ergo est partibile: sed angelus est impartibilis: ergo non mouetur.

4. Indiuisibile si mouetur non attingit de spatio nisi indiuisibile: sed spatium non componitur ex indiuisibilibus: ergo nullam partem spatij attingit: sed nihil potest moueri per spatium aliquod nisi attingat aliquam partem spaij: ergo non potest moueri.

5. Impossibile est quod aliquid pertranseat patium maius se, quin prius pertranseat minus aut aequale: sed indiuisibile non potest pertransire minus, quia nihil est eo minus; nec aequale. quia aequalia sunt infinita, scilicet puncta: ergo non potest aliud spatium pertransire: ergo nec moueri.

6. Magis simplex & indiuisibilis est vnitas quam punctus, & angelus quam vtrumque; quia punctus non inuenitur nisi in continuo, vnitas vero etiam in discreta quantitate: ergo, cum nec vnitas, nec punctus propter suam indiuisibilitatem possint por se moueri, multo minus angelus.

7. Spiritus angelicus non habet potentiam ad motum rectum, quia nec est grauis, nec leuis; nec ad motum circularem, quia nec circulariss nec ad processiuum, quia sine organis processiuis: ergo ad nullum motum localem habet potentiam.

Contra. 1. Damascenus dicit, quod angelus, naturae velocitate inuenitur in diuersis locis, quia parate & cito transit: ergo mouetur localiter.

2. Angeli aliquando inuisibiliter sunt in coelo, aliquando inuitibiliter in terra: ergo mouentur sine assumpto corpore.

3. Omne quod potest esse hic & alibi non simul, potest localiter moueri: sed sic se habet angelus: ergo &c.

4. Anima separata a corpore, sine corpore suo, vel alieno, aut descendit in infernum, aut ascendit in coelum: ergo localiter mouetur.

Respondeo. Triplex motus angelorum inuenitur a sanctis traditus. Primus est motus spiritualium illuminationum quo mouentur ab altero spiritu, vei mouent alterum, & hunc distinguit Dionysius metaphorice in circularem, & rectum & obliquum: circularis est illuminatio angeli a Deo per quam reffectitur in Deum. rectus, illuminatio superioris ad inferiorem ad aliquid in inferioribus agendum; obliquus est compositus ex vtroque, qui est illuminatio inferiorum a superioribus per quam tendunt & reffectuntur, non inferiora, nec in angelum illuminantem, sed in Deum. Secundus est mous temporalium vicissitudinum in seipsis, vel secundum cognitionem, vespertinam scilicet, diuersarum rerum quae sit per multa, non secundum matutinam quae sit per vnum, id est per verbum: vel secundum varietatem affectionis. Tertius est localium mutationum in corporalibus inferioribus, quo transcunt de vno loco ad alium, vel in assumpto corpore, vel sine assumpto corpore prout volunt.

Ad 1. De actu imperfecto. Resp. Motus dicitur, vel proprie exitus de materiali potentia in actum, & sic est actus imnerfecti: vel communiter, scilicet quaelibet rei operatio, vel interior vt sentire, intelligere; vel exterior quae terminatur in materiam extrinsecam, qui proprie dicitur actio: & hic est actus perfecti.

Ad 2. Resp. Quamuis primus motus proprie non sit motus, quia in Diuinis illuminationibus semper manet angelus: tamen secundus est motus exitus ex ocio in actum, ad motum alterationis reducibilis, secundum quod alteratio dicitur communiter, prout est circa passiones quae consistunt siue in abjectione a substantia. siue in receptione tantum; non proprie prout est circa passiones quae consistunt in abjectione a substantia tantum. Tertius quoque motus reducitur ad motum localem: nec oportet quod omnis motus localis sit propter indigentiam propriam, sed vel propter suam vel alienam, sicut coelum mouetur propter indigentiam non suam, sed inferiorum.

Ad 3. De impartibili. Resp. Quamuis angelus non sit partibilis per essentiam, est tamen secundum quosda partibilis per virtualem praesentiam, sicut anima, quia potest esse simul praesens pluribus partibus spatij, quia non deteriminat sibi situm sicut punctus. Vnde argumentum illud Philosophi concludit non de quolibet indiuisibili, sed de indiuisibili habente situm in continuo, vt est punctus: tale enim in motu suo aliquid de spatio commensurando contingit; sed angelus nihil, quia nihil habet in spatio seipso minus, vel maius, vel aequale sicut punctus, non enim est quantitas eiusdem generis cum loci quantitate.

Vel secundum alios, quamuis cum mouetur. non sit per essentiam vel praesentiam partibilis secundum rem, quia nunquam est nisi in rmpartibili. scilicet puncto, est tamen secundum rationem, id est secundum comparationem ad vtrunique terminum. Nam, vt dicunt, cum angelus mouetur, totaliter & simul tam secundum essentiam quam praesentiam exit a termino a quo, & totaliter est vel in termino ad quem, in relatione tamen ad terminum a quo, secundum illos qui dicunt quod mouetur sine medio: vel totaliter in medio, per relationem tamen ad terminum ad quem & a quo, secundum illos qui dicunt quod mouetur per medium. Rationem ergo motus quam facit in corporibus diuisibilitas secundum rem, facit in spiritibus diuisibilitas secundum rationem: consideratus enim angelus prout est secundum rationem in medio: vel in termino ad quem absolute, non dicitur moueri: sed prout est in medio tanquam recedens a termino a quo, & tendens ad terminum. ad quem: vel prout est in termino ad quem vt recedens a termino a quo: sicut enim dualitas consistit in duabus vnitatibus, vel ternarius in tribus no absolute consideratis, sed inuicem coparatis; ita motus angeli in duobus terminie, & medio secundum alios, non absolute per se sumtis, sed inuicem comparatis. Prima tamen soutio videtur planior.

Ad 4. De spatio indiuisibili. Resp. Aigumentum concluditsolum de indiuisibili habente situm in continuo: hoc enim quando mouetur commensurando attingit aliquid de spatio¬

Ad 5. Impossibile est quod aliquid pertran¬ eat spatium maius &c. Resp. Concludit de indiuisibili habente situm: nam huic soli indiuisibile. loci potest dici aequale, cum sit eiusdem generis: angelo vero punctus vel linea non est maius quid nec minus, nec aequale, sicut nec leuca horae: vnde huic indiuisibili commensuratur indiuisibile loci, sed non angelo: vnde motu suo non distinguit puncta, sed potest vel puncto(vt multi dicunt) sine contactu, vel loco quanto (vt dicit Guillelmus Altissiodorensis) praesens esse: & hoc vt arbitror vel minori, si vult moueri tardius, vel maiori si citius, quod est in sua voluntate. Secundum istos vero non mouetur per simplicia, sed per composita, quibus assentior, puto enim quod moueri per corpus continetur sub corporali operatione, requirit enim terminorum distantiam: & ideo puto quod non mouetur per puncta sed per quanta, deferendo aliquid de primo quanto, & occupando aliquid de sequenti, partibilitate praesentiae, non partibilitate essentiae. Est ergo impartibile duplex: quoddam habens situm in materia, & hoc oportet esse impartibile per essentiam & praesentiam: quoddam non habens, vt spiritus; & hoc quamuis sit indiuisibile per essentiam, tamen diuisibile est per virtualem praesentia qua potest pluribus partious eiusdem spatij simul totus adesse, non tamen vbique, sed in loco sibi determinato, nec ine suo motu vel mutatione: Deus vero vbique sine motu & mutatione. Secundum alios vero mouetur per puncta, non tamen se eis commensarando, sed de termino impartibili ad terninum impartibilem transferendo: nec attingit simul vtrumque, nec partibilitate essentiae, nec praesentiae, sed sola relatione seu comparatione ad vtrumque, vt dictum est, ita quod quando est in vno, nec in parte, nec totaliter est in altero, sed habet, comparationem ad alterum.

Ad 6. De vnitate & puncto. Resp. Non est. tota ratio immobilitatis in eis indiuisibilitas simpliciter, sed talis, scilicet quia punctus habet situm in continuo: vnitas vero non est substantia, vnde non comparatur ad locum nisi per accidens. Vel dicendum quod ratio concludit de motu locali localiter id est qui sit commetiendo se spatio¬

Ad 7. De motu recto &c. Resp. Diuisio illa motus pertinet ad motum corporalem & naturalem, non spiritualem & voluntarium.

ARTICVLVS II An angelus pertranseat medium.

AD secundum articulum sic proceditur. 1. Medium in motu est secundum Philosophum 5. Physic. in quod primo venit illud quod mutatur, antequam perfecte mutetur: sed in aliquod tale primo venit angelus cum de coelo ad terram mouetur: ergo per medium pertransit.

2. Omne motum esse praecedit moueri: motum esse est in termino ad quem quando attingit eum: ergo ante praecedit moueri: sed non in termino a quo: ergo in medio.

3. Inter coelum & terram est distantia secundum naturam: aut ergo est ibi distantia quo ad angelum, aut non: si non est ergo 2 aliquid quod est in rerum natura, quoad angelum: nihil est: si sic, ergo oportet quod pertranseat ipsam veniendo de caelo ad terram.

4. Prius erat in termino a quo postea est in termino ad quem: aut ergo transeundo per medium, aut non; si non, contra, non venitur ad terminum viae nisi per viam: si sic: ergo pertransit per medium.

5. Motus non habet comparationem nisi vel ad terminum a quo, vel ad quem, vel ad imedium: sed in termino a quo est quiescere, in termino ad quem motum esse: ergo moueri non est nisi in medio.

6. Si medium non facit distantiam in motu angelico, ergo infinitum medium non impediret transitum angeli: ergo posset pertransire distantiam infinitam.

Contra. 1. Motus animae coniunctae eorpori potest esse a termino in terminum sine medio, vt patet in successione cogitationum, cogitando primo vnum terminum, postmodum alterum: ergo a simili motus Angeli, cum sit liberior, potest esse non pertranseundo medium.

2. Damascenus dicit, quod intelligitur adesse vbi operatur: si ergo nihil operatur in medio, non est ibi.

3. In medio sunt infinita simplicia: cum ergo angelus, eo quod simplex, moueatur per simplicia, si mouetur per medium pertransit infinita: sed hoc est impossibile: ergo non pertransit. med ium.

Respondeo. Circa motum Angeli sicut circa locum duae sunt opiniones: vna dicentium quod non pertransit medium nisi habeat operari in medio: altera quod pertransit medium, etsi nihilooperetur in ipso. Primi volunt quod transitus Angeli de loco ad locum est sicut mutatio quaedam subita a termino in terminum sine medio: sicut aeris illuminatio. Secundi quod est sicut fuccessiuus motus. In omni autem motu requiritur medium per quod sit motus, differens ab vtroque termino, quia moueri non est nisiin medio. Sed moueri per medium dicuntur dupliciter vel commensurando se medio, sicut mouetur corpus per medium: vel non commensurando, sicut spiritus mouetur.

Secundum primam opinionem respondendum est ad objecta sic.

Ad 1. Medium est id in quod primo venit &c. Resp. Loquitur, vt patet ex textu de medio in locali motu successiuo qui sit spatio se commensurando: sic vero non mouetur Angelus,

Ad 2. Ante motum esse praecedit moueri. Resp. Vbi differunt motum esse & mouer secundum rem, vt in motibus successiuis, hoc est verum: sed vbi non differunt nisi secundum rationem, vt in subitis, non praecedit nisi secundum intellectum.

Ad 3. De distantia. Resp. Non est inconuenies vt illud quod est aliquid in rerum natura quoad motum Angeli se habeat ac si non sit: sicut medium duorum terminorum in motu cogitationis de vno ad alterum, se habet ac si non fit

Ad 4. Non venitur ad terminum viae nisiper viam. Resp. In illo motu subito non est via media inter vtrumque terminum percurrendat.

Ad 5. De motu. Resp. Non differunt motum esse & moueri re, sed ratione, quia motum esse dicit comparationem solum ad terminnm ad quem, sed moueri & ad terminum quo. Ad 6. De distantia infinita. Resp. Cum medium faciat distantiam, Angelus non pertranseundo medium non pertransisset distantiam infinitam.

Secundum aliam opinionem, quae videtur planior & verior, respondendum est ad argumenta.

Ad 1. In contrarium de motu cogitationis. Resp. Quod non est simile, quia inter terminos motus illius, scilicet ipsas species in anima, nulla est distantia: sed inter terminos motus localis angeli est distantia.

Ad 2. De operatione. Resp. Adest vbi operatur, sed non solum: vnde etsi nihil operetur in medio, necesse est tamen illi pertranseundo adesse si velit accedere ad terminum ad quem &

Ad 3. In medio sunt infinita &c. Resp. Non est necesse angelum, quamuis sit simplex, moueri per simplicia spatij, quia quamuis sit simplex simplicitate molis, tamen est quantus quatitate virtutis qua potest esse praesens loco quantitatiuo. Vel dicendum quod infinita puncta non est pertransire numerando illa, siue contingendo, sed angelus non contingit ea. Vel dicendum quod simplicia infinita in continuo non sunt, ictu, sed tantum in potentia diuisionis: angelus, vero in motu suo non diuidit spatium, vnde non pertransit actu infinita sed potentia.

Articvlvs III. An motus angeli sit in tempore, vel subito.

D tertium articulum proceditur sic. 1. Mu tatio angeli secundum locum est simplicior qualibet mutatione corporali: sed aliquae mutationes corporales siunt subito vt illuminatio secundum Philosophum 5. Physic. & generatio: ergo multo fertius imotus, angeti de loco ad ocum.

2. In termino temporis mensurantis motu: est in termino ad quem: tempore quod praecedit aut est totaliter in termino a quo, & sic non mouetur: aut partim in termino a quo, partim in termino ad quem, & sic erit partibilis.

3. Ubi nulla est resistentia medij, nulla est retardatio, cum retardatio contingac propter resistentiam: sed medium nullo modo resistit angelo in motu suo: ergo nulla est ibi retardatio: ergo motus eius est subitus.

4. Improportionalium motorum & mobilium, motus est improportionalis: sed corpus & angelus improportionalia sunt: ergo & motus iplorum: se omne tempus omni tempori proportionale est, secundum Philosophum: ergo ni corporis motus est in tempore, motus angeli non erit in tempore, sed in nunc.

5. Motus successiuus est compositus, angelus, simplex: accidens vero compositum non potest esse in subjecto simplici: ergo nec motus suctessiuus in angelo.

6. Quod simul se cotum transicet, erus motus est subitus, non successiuus: sed angelus subito. se totum transfert: ergo &c.

7. Secundum Philosophum lib. Physic. si esse. vacuum, non esset motus successiuus: sed angeIo non plus resistit plenum quam vncuum: ei go motus eius non est successiuus.

8. Non est velocior lux in motursuo quam a gelus: sed vt dicit Augustinus lib. 4. de Gen. ad lit. radius oculi non citius venit ad propinquiora, quam ad remotiora loca, sed vtraque spatia pari celeritate transcurrit: ergo multo magis angelus.

Contra. 1. Omnis motus habet prius & posterius, quia aliquid per motum abijcitur, & aliquid aliud acquiritur, quae duo simul esse non possunt: sed mensura prioris & posterioris est tempus: ergo omnis motus sit in tempore.

2. Autin eodem instanti est in vtroqe; termino motus, aut in diuersis: si in eodem, ergo simul est in pluribus locis: si in diuersis, ergo cum inter quaelibet duo instantia sit tempus medium. in motu eius a termino n terminum intercedit tempus

3. Si mbuetur in nunc, ergo simul est moueri & motum esse: ergo simul est via & terminus.

4. Quanto fortior est virtus motoris, tanto velocior est morus: sed si motus cuiuslibet angeli est in nunc, non potest angeli fortioris esse velocior motus: ergo non est in nunc.

5. Si tanta virtus potest in tanto tempore mouere, & maior potest in minori, & maxima in minimo, & infinita in non tempore, id est, in nunc: ergo cum nunc excedat tempus improportionaliter, oportet quod virtus quae mouet in nunc, excedat improportionaliter virtutem quae mouet in tempore: sed angeli virtus, cum sit creata, non excedit in infinitum virtutem corporis alicuius mouentis in tempore: ergo virtus angeli non mouet in nunc.

Respondeo. Circa hanc quaestionem sunt opiniones diuersae. Quidam enim ponunt motum. angeli per se, scilicet fine corpore assumpto. esse subitum, id est in nunc ita quod: in vno nunc se transferat de hoc loco in alterum, & de isto ad alium in alio nunc; & ideo tota mensura huiusmodi motus angelici ab Augustino vocatur tempus improprie, in quo est quaedam successto saltem duorum vel plurium nunc inter quae nihil est medium: est enim ex vicissitudine compositum simplicium nunc: vnde in mensura motus angeli ponunt quadam? successionem vicissitudinum xseu nunc simplicium sibi suecedentium immediate, sicut in numero vnitates quod in natourali mutatione esse non potest. Alij. dicunt motum angeli esse successiuum in tempore proprie dicto: quia successio in motu contingit propter quatuor causas, propter resistentiam medij, propter distantiam terminorum, propter diuisibilitatem mobilis, & propter finitam virtutem motoris: successio vero in motu angeli contingit nec propter resistentiam inedijp. nec propter diuisibilitatem mobilis, sed propret finitam virtutem propriam quae mouet, & propter distantiam terminorum. Alij dicunt, quod potest moueri vel subito, vel successiue secundumamperium voluntatis, quibus assentior, sed subito non potest moneri nisi in locum immediatum, successiue etiam in romotis. Secundum hoc oportet vtraque argumenta soluere, & sic potest quilibet soluere contra se objecta. confentiendo cuimagis. voluerit opinionis

Ad 1. De illuminatione & huiusmodi. Resp. Non est simile; quia non sunt motus sed mutationes (& fines motuum, sicut illuminatio est finis motus Solis ad punctum directae oppositionis vnde est simplex & Fin instanti, sed motus ipfeno.

Ad 2. De tempore medio. Resp. In mediotempore est angelus indiuersis partibus medij, nec tamen partim in termino a quo & ad quem, hoc enim locum habet in motu vere & proprie ocali: sed motus angeli non est huiusmodi, vnde eius successio & continuitas nonaccipitur penes huiusmodi diuisibilitatem, sed penes accessionem solam & recessionem

Ad 3. De resistentia medij. Resp. Non est illa sola causa, sed etiam virtus motoris finita, & distantia spatij potest esse causa, vel voluntas ipsius motoris voluntarij.

Ad 4. De corpore & angelo. Resp. Quamuis non sit proportio secundum naturam: quia tamen voluntas creata agit libere, siue tota virtute, siue parte virtutis, ideo potest, virturi sibi naturaliter improportionali proportionari 3 sicut & virtus diuina creatae virtuti.

Ad 5. De motu composito. Resp. Accidens copositum quod habet partes suas simul actu, non potest esse in subjecto simplici: sed accidens copositum quod non habet partes suas simul actu, vt duratio successiua, bene potest.

Ad 6. Quod simul se transfert &c. Resp. Hoc verum est de eo, quod transfert se simul totum & in totum: sed angelus quamuis simul se transferat totum, non tamen in totum.

Ad 7. De vacuo. Resp. Philosophus loquitur de vacuo secundum quod vacuum dicit priuationem & nihil ponit, sic enim non tantum tollit medij resistentiam, sed etiam terminorum distantiam.

Ad 8. De radio. Resp. Augustinus loquitur secundum apparentiam sensus, non secundum existentiam.

Ad 1. In contrarium, quod omnis motus habet prius & posterius. Resp. Omnis modus habet prius & posterius, vel natura vel tempore. Vel dicendum quod hoc intelligitur de motu proprie dicto: sed angeli motus potius habet naturam mutationis.

Ad 2. Aut in eodem instante &c. Resp. In tempore praecedente motum est in termino. a quo, in fine illius est in termino ad quem, sicut contingit in mutationibus alijs. Vel dicendum secundum alios, quod in diuersis nunc immediatis, Quod tamen videtur impossibile, cum vnum nunc alteri nec contiguari possit, nec continuari, nec immediate consequi illud, secundum Aristotelem 6. Physic. Sed dicunt id locum habere in illis nunc quae sunt in tempore proprie dicto, non large. Vel secundum alios in eodem. secundumrem, instante est in vtroque, tamen multiplicato. fecundum, rationem inquantum est finis praeteriti temporis, & initium futuri.

Ad. 3. Ergo simul est moueri & motum esse. Resp. Hoc in motibus spiritualibus, qui fubiti sunt, non est inconueniens; quia non differunt moueri & motum esse nisi secundum rationem: sed in motibus naturalibus successiuis non potest vtrumque simul esse, quia differunt secundum rem.

Ad 4. De virtute motoris. Resp. Quamuis ingelus superior & inferior non sint aequalis virtutis simpliciter, possunt tamen esse quoad hoc, scilicet quoad aliquem actum in corpore, maxime cum actus iste sit eis accidentalis, non naturalis. Praeterea voluntas contemperat virtutem ad motum secundum suum beneplacitum.

Ad 5. De virtute angeli. Resp. Quamuis virtus angeli finita sit absolute, tamen potest esse infinita in comparatione ad corpus aliquod, sicut linea ad punctu: vtitur tamen eo pro voluntate,

De loco ergo angeli & de motu sic potest intelligi. Nam quamuis circa hoc due sint celebres opiniones, aliqui enim dicunt quod angelus non potest esse nisi in loco quanto, alij vero quod non nisi in simplici: puto tamen quod angelus, potest esse in loco quanto, vel in simplici. Aut ergo angelus vult esse in loco aliquo sine vlla corporali operatione, aut operari ibidem: si secundo modo, in quanto corpore vult operari immediate, oportet quod sit in tanto loco: in primo, aut vult praesentialiter adesse alicui quanto, quamuis in eo non operetur, aut non: si sic, potest esse in loco tanto quantum potest immediate imouere, non maiori, sed bene potest in minoriillo: si non, potest esse in simpliciori id est in puncto, in minori non, quia non est minus puncto; sed si ininus esset puncto, posset in minori, quia multo simplicior ei: puncto: & esse difinitiue in loco non requirit nisi ita esse hic quod non alibi.

Si vero angelus vult moueri de loco ad locum, aut ergo vult moueri ad locum immediatum, & tunc potest si vult maueri subito, sed non nisi ad locum virtuti suae proportionatum vel in minorem illo, & de illo ad alterum in altero nunc, & motu altero: motus autem iste, quia ad locum immediatum, sit sine medio, id enim totum reputatur pro loco vno, in quod se totum simul actu transfert. Aut vult moueri ad locum mediatum, & tunc puto quod non potest moueri ad illum sine medio: nec potest in eodem nunc & simplici motu vno, sed in tepore, & in motu successiuo, quia non potest simul esse in diuersis locis. Aut ergo vult moueri quam citius potest, caut tardius, & sic pro libito motus eius sit successiue, in maiori vel minori duratione.

Sed vnde successio & continuitas in motu isto: Resp. Quod facit in corporibus praesentia corporalis, hoc facit in spiritibus praesentia virtualis: dico ergo quod ontinuitatem & diuisibilitatem motus corporalis facit spatij diuinibilitas, & corporis mobilis adaequatio secundum essentiam: continuitate vero & diuisibilitate in motu spirituali facit diuisibilitas spatij, & spiritus mobilis ad aequatio secundum praesentiam: sicut enim corpus commensurabiliter adest diuersis partibus spacij simul, sic spiritus praesentialiter: & sicut corpus, cu mouetur, in parte deferit terminu a quo, id parte attingit terminum ad quem; sic spiritus, cum mouetur, deferit vnam partem loci in quo erat, & virtualiter extendit praesentiam suam ad partem loci in quo non erat.

Quidam tamen asserunt quod angelus non potest esse nisi in loco quanto, non in simplici, nec potest moueri per simplicia, sed per composita: quorum ratio multiplex est. Vna, quia punctus non est locus, cum non sit superficies, nec habeat virtutem continendi quae est proprietas loci: ergo nihil potest esse in puncto vt in loco. alia ratio est, quia punctus non est actu in continuo sed potentia tantum, nisi punctus initialis: quod autem non est actu in se, non est locus alterius entis actu. Alia ratio est, quia vbicum¬ que est angelus ibi potest operari: sed in puncto, cum punctus sit immobilis secundum Philosophum 6. Physic. non potest operari: ergo &c. Alia ratio est, quia anima rationalis magis est in corpore suo toto, quam ingelus in loco: sed anima non est in puncto corporis, punctus enim non est corpus organicum potentia vitam habens: ergo nec angelus, in puncto loci. Alia ratio, quia in motu angeli esset interruptio, cum punctus non sit immediatus puncto. altera ratio est, quod motu suo pertransiret infinita, enm infinita puncta sint in quolibet continuo. Sed horum omnium ex prae missis diligenter inspectis potest haberi solutio.

Alij vero dicunt quod angelus, cum sit impartibilis per essentiam, semper est in impartibili loco: extendit tamen, quando vult, virtutem suam ad loca continua illi propinqua, in eis operando, sicut adamas in ferro remoto: cum vero mouetur pertransit in loca impartibilia, non tamen se cis comniensurando. Est autem motus eius transitus de loco impartibili ad impartibilem, vtiumque inspiciendo, nec est partim in vno, partim altero secundum essentiam vel praesentiam, sed in vno totus ad alterum comparato. Nec est instans idem seu nunc quo est in termino a quo & ad quem, sed diuersa: non imnmediata sed V inter se: ordinata;r immediata enim non sunt possibiliav in tempore propiie accepto. Si mul autem in eodem nunc est moueri, & motum esse, secundum eos qui dicunt quod non pertransit medium: sed moueri dicit relationem ad vtrumque terminum, motum esse dicit relationem ad terminum tantum ad quem: nec est aliquid medium inter illa diuersa, sicut contingit in tempore, vel in motu? non interrupto.

EXPOSITIO LITERAE.

Pud se habitabat. ] Contia. Ioan. 1. Verbum erat apud Deum, gloss. vt alius apud alium. Resp. Haec praepositio importat distinctionem vpersonalem)? ratione terminorum quipus adiungitur.

Vt ab eo cognoscatur & diligatur. ] ContraIn paruulis habitat, nec tame ab eis cognoscitur nec diligitur. Resp. Cognoscitur & diligitur habitu, licet non actu.

[Spiritus fordibus polluti corporis non inquinatur. Contra. Anima a carne ttahit maculam peccati originalis. Resp. Loquitur de forde corporali, non de spirituali,

[Per tempus & locum. ]Contra. Moueri localiter est etiam moueri per tempus. Resp. Haec diuisio conunet sex species motus: nam moueri per, locum, motum continet ad locum: moueri per tempus tantum, motum ad formam: in his continentur aliae quinque species motus.

[Creatura spiritualis per tempus.] Contra. Angelus & ea quae in ipso sunt, mensuratur aeuo. Item tempus est mensura motus primi mobilis. Resp. Loquitur de tempore accepto large, secundum quod est mensura cuiuslibet mutationis; non stricte, secundum quod est mensura mutationis successiuae tantum: aeuum autem nmensura. angelorum quoad esse substantiale quod est inuariabile, est tempus large acceptum quoad proprietates consequentes quae variantur.

TVna sapientia est in duobus.] Contra. Ergo vna sapientia numero est in pluribus: ergo, Item, homo in intellectu & in natura, aut est idem numero, aut non: si sic, ergo cum non sit nisi vnus homo in ipsa natura, non est nisi vnus in omni intellectu intelligente hominem: si non, ergo cum homo sit ad vtrumque commune, aut est commune communitate generis, & sic homo non est species specialissima: aut speciei, & sic homo in natura, & homo in intellectu sunt indiuidua non praedicabilia vnum de vno, quod falsum est,

Item sapientia in sapiente est accidens, secundum Augustinum: idem vero accidens non potest esse in diuersis subjectis.

Respondeo. Sapientia increata in omnibus, eadem est: sapientia vero creata dupliciter potest considerari, aut per comparationem specierum ad res quarum sunt, sic est vna: aut ad eos in quibus sunt, sic multae: & quia in via prima sunt species causa sapientiae, ideo dicunt Sancti sapientiam esse vnam: haec tamen vnitas non est vnitas absoluta, sed vnitas proportionis ad vnum.

Ad illud de homine in intellectu. Resp. Homo in intellectu dupliciter intelligi potest: vel vt objectum tantum, vel vt accidens in subjecto: primo modo idem est homo, quia homo in natura obiectum est intellectus: secundo modo non, quia sic species hominis dicitur homo: homo autem de vtroque dicitur communiter communitate vel aequiuocationis, vel analogiae secundum rationem: communitas vero rationis non fecit speciem

Ad illud de sapientia accidente. Resp. Est accidens per comparationem ad subjectum, non ad objectum seu ad res de quibus est, quo modo est vna vnitate proportionis sensu explicato. 1