Quaestio 1

Articvlvs I. vtrum Deus sit unus per essentiam, vel plures.

AD primum sic proceditur. 1. Secundum omnes de Deo recte sentientes Deus est, quo nihimelius esse potest, vel cogitari: si essent plures Dij essentialiter differentes, quolibet eorum aliquid melius cogitari posset, quia aliquid boni haberet vnus, quod alteri deesset, quo addito melior esset: ergo plures esse non possunt,

2. Omnis natura, quae inuenitur in pluribus secundum prius & posterius, oportet quod descendat ab vno primo principio, in quo perfecte habeatur; vnitas enim naturae causatae attestatus naturae, causae sicut omnis calor reducitur ad vnum principium calidissimum, scilicet ignem: natura entis in omnibus secundum prius & posterius inuenitur: ergo oportet esse vnum ens primum. perfectissimu, a quo omnia alia entia habeant esse.

3. Si sint plures essentialiter Dij, in aliquo essentiali conueniunt, & in aliquo differunt: ergo essentialiter sunt compositi: ergo indigent altero componente: ergo esse eorum dependet ab altero: ergo neuter illorum est primum ens, quod dicitur Deus.

4. Diuinitas est simplex forma, qua Deus est Deus: haec forma autem vel incommunicabilis est pluribus, & sic non erit nisi vnus Deus: aut non eadem numero, sed specie, vel genere, ergo aliquo addito ad esse singulare contrahitur: ergo componitur alteri: ergo non est simplicissima¬

Contra 1. Philosophus lib. de gener. Idem similiter se habens natum est omnino facere idem: vnde secundum Fhilosophum ab vno simplicit procedit tantum vnum immediate: sed a Deo procedit multitudo creaturarum: ergo non est idem & vnum.

2. Nobilior & perfectior est lux spiritualis, quam corporalis: sed de nobilitate lucis corporalis est, quod aliam luce sibi similem de se multipficando generet: ergo multo magis hoc facit lux spiritualis, id est essentia diuina, 3. Secundum Philosophum 5. Metaph. Vnumquodque tunc perfectum est cum attingit proprium finem, vel cum potest facere aliud sibi simile: sed Deus ab aeterno perfectissimus est: ergo &c.

Respondeo. Cum totum esse creatorum a causa prima descendat, per proprietates creatorum aliquatenus est deuenite in cognitionem proprietatum primae causae: est autem reperire in causis multitudinem, ordinem, imperfectionem, connexionem. Multitudo quidem omnis secundlum Dionysium, ab vnitate trahit, originem: ergo oportet omnis multitudinis principium esse vnum aliquid. Item ordo omnis essentialis, cum habeat prius & posterius, oportet quod habeat aliquid primum, & aliquid postremum: primum. vero alicuius ordinis oportet esse vnum. Hanc rationem tangit Anselmus in Monologio. Item, secundum Boetium de consolatione, Omne imperfectum ab aliquo simpliciter perfecto trahit originem: Omne ens creatum est imperfectum, quia habet de potentia: ergo origo eius aliquid perfectum est: perfectum vero naturaliter & simpliciter non potest esse nisi vnum, quia si plura essent essentialiter, aliquid deesset vni, quod alterum haberet, & sic neutrum esset perfectum secundum Damascenum. Item omnis diuersorum, connexio causam suae connexionis, & conferuationis eius habet aliquid vnum: omnia creata habent connexionem, quia partes sunt vnius mum di: oportet ergo, quod habeant connexionis suae vnum principium. Et hanc rationem tangi Plato dicens, quod ideo mundus est vnus, quia iuxta vnum exemplar formatus est. Sic ergo ex his patet vnum solum Deum esse

Ad 1. In contrarium. Idem similiter &c. Resp. Intelligitur hoc de agente per necessitatem naturae, non per voluntatem liberam.

Ad 2. Deluce corporali. Resp. Aliquid est nobilitatis in natura inferiori quod non esset in superiori; sicut esse furibundum, nobilitatis est in cane, sed non in homine: sic essentialis multiplicatio nobilitatis est in creatis, & tamen esset ignobilitas in causa prima, ratione suae simplicitatis & perfectionis

Ad 3. de perfecto. Resp. Propositio illa non intelligitur, nisi in solis generabilibus, & corruptibilibus, alioquin sol & Angelus non essent quid perfectum in suo genere, quia non possunt producere sibi simile.

Articvlvs II. An in Deo sit aliqua multitudo. Attributorum.

D secundum sic proceditur 1. Simplieius est illud in quo nulla est multitudo rei vel rationis, quam in quo est: Deus vero simplicissimus est: ergo &c.

2. Boetius de Trinitate, Quocirca id vere vnum, in quo nullus numerus: Deus vere vnus est: ergo nullus in eo est numerus rerum vel rationum.

3. Secundum Augustinum. Omne quod in Deo est, Deus est: si ergo Deus vnus & idem est vt probatum est, omne quod in Deo est, vnum & idem est.

4. Unius simplicis vnica est actio, ergo vnica forma, per quam agit: si ergo per attributa, potentiae scilicet, sapientiae, bonitatis, & huiusmodi agit, haec non sunt nisi vnica forma

Contra 1. in mente diuina est pluralitas idearum, & rationum, quia non eadem ratione conditus est homo, qua equus, vt ait Augustinus Mens autem diuina est essentia Dei: ergo &c. 2. Vt ait Ans. quicquid simpliciter melius est esse quam non esse, Deo est attribuendum: ergo in ipso vere est sapientia, bonitas, & huiusmodi vera ratio bonitatis altera est quam sapientiae: ergo in Deo est pluralitas attributorum.

3. Esse secundum quid & imperfectum, originatur ab aliquo, quod est simpliciter, & perfectum: ergo cum in omni creato sit imperfectio: oportet esse aliquid aliud perfectum simpliciter: quod sit eius principium: perfectum vero simpliciter est, vt ait Philosophus 5. Metaphisicae, in quo inueniuntur omnes nobilitates repertae in omnibus generibus, & hoc est Deus, vt ait Com ergo in ipso est aggregatio omnium nobilitatum. etgo pluralitas attributorum.

Respondeo. Omnis perfectio, quae est in caus sato aliquo, in causa prima reperitur perfectiori. modo, quia secundum modum causae non causati: omnis perfectio creatae naturae a Deo est imperfectio vero ex materia, vel ex nihilo: omnis ergo perfectio, quae reperitur in creaturis, verissime est in Deo, sed modo diuino. Quia ergo omnis perfectio est in Deo verissime, cum alia sit sapientiae, altera bonitatis verissima ratio, oportet, quod haec attributa in ipso differant ratione: quia vero modo diuino simplici in ipso Sunt, ideo sunt idem in re, quia quae in creaturis sunt vt diuersa, in Deo sunt vt vnum, eo quod nobilius sunt in ipso.

Ad 1. Simplicius est, in quo nulla multitudo &c. Resp. De multitudine rei verum est, non de multitudine rationis, imo quanto simplicius tanto virtuosius, & tanto habens rationem plurium perfectionum, vt patet in puncto

Ad 2. De numero. Resp. huiusmodi differentia rationis nullum numerum ponit in Deo, quia fundatur super vnam & eandem rem in ipso. Vel illud intelligitur de numero rei, qui est numerus simpliciter, non rationis.

Ad 3. Omne quod in Deo est &c. Resp. Vnum & idem est re, sed differens ratione.

Ad 4. De actione vnica. Resp. Actio vnica est Dei, cum sit ipsa essentia, vnitate rei no rationis.

Ad ea quae obijciuntur in cotrarium de ideis & perfectionibus, & nobilitatibus pluribus. Resp. Per hoc concluditur pluralitas rationis, non rei,

Articvlvs III. Secundum quid accipiatur Attributorum distinctio.

AD tertium sic proceditur. 1. Dicit ComAment. Metaphysicae 2. loquens de de diuinis rationibus, quod multiplicitas, quam praetendunt, est in Deo secundum intellectum, & nullo modo secundum rem: ergo ratio illa, qua differunt, nihil est in re, sed in intellectu solo.

2. Si ratio illa esset in re, aut esset essentia, aut persona, aut notio: si essentia, ergo vnica; si persona, ergo tres tantum; si notio ergo quinque tantum; quod totum falsum est: cum sit in Deo maior numerositas Attributorum.

3. Damascenus dicit quod in Deo sunt omnia vnum praeter ingenerationem generationem & processionem: ergo a parte Dei nulla est differentia attributorum.

4. Id quod in se omnibus modis est vnum, non est radix alicuius multitudinis in se existentis: essentia diuina vna est omnino: ergo in ipsa non est ratio multitudinis attributorum.

Contra 1. Dion. 4. de Diu. Nom. Deus est perfectus sicut omnia in seipso praehabens: ergo verissimam rationem habens omnium perfectio. num: sed sapientiae & bonitatis & huiusmodi non est eadem ratio ergo &c. 2. Creaturae in nis omnibus imitatur, & participat essediuinum: ergo haec vere sunt in esse diuino.

3. Sicut Deus vere est Pater, ita vere sapiens: sed, quia vere est Pater, non potest dici, quod ratio propria paternitatis, qua differt a filiatione, sit in solo intellectu, imo est in Deo: ergo a imili &c.

4. Si aequiuoce diceretur sapientia de creata & increata, nec esset aliquo modo vna secundum analogiam ratio vtriusque, non duceret sapien¬ tia creata in cognitionem sapientiae increatae: similiter nec bonitas duceret in cognitionem bonitatis Diuinae: ducit autem: ergo aliquo modo vna est ratio vtrobique se cundum analogiam: ergo vera ratio horum est in Deo: sed veris rationibus differunt: ergo &c.

5. Cassus est intellectus, cui nihil respondet in re: ergo huiusmodi distinctio attributorum cassa esset.

Respondeo. Ratio proprie dicitur intentio intellectu perceptibilis, quae per nomen rei alicuius, vel per eius definitionem significatur: hanc enim necesse est praeconcipi ab intellectu, a quo nomen imponitur, & postmodum secundum illam nomen imponitur. Huiusmodi vero conceptio tripliciter sit, aut enim totaliter fundatur supra rem, ita quod intellectus rei accipit, similitudinem, vt ratio hominis; aut totaliter super intellectum, vt ratio Chimerae, aut partim super rem, partim super intellectum, vt ratio vniuersalis: vniuersalis enim naturafundamentum primum habet super multitudinem, vel similitudinem essentialem indiuiduorum; fundamentum vero proximum, a quo accipit unitatem, super intellectum accipientem in pluribus aliquid, vt vnum, quod tamen secundum rem in illis est plurificatum. Ratio, quae fundatur totaliter super intelectum cassa est; quae vero totaliter super rem, nonn imiliter nec illa, quae partim fundatur supra rem, partiim super intellectum. Dico ergo, quod ratio qua differunt attributa diuina partim fundatur. superrem, partim super intellectum; super rem quidem, quia in Deo, cum sit perfectissimus, est vniuersaliter veritas omnium perfectionum, sed in ipso est vt vnum per modum simplicem, qui excedit intelligentiae nostrae modum: super intellectum vero, quia intellectus noster imperfectus est, & creaturarum speciebus immixtus, in quibus haec sunt diuersa secundum rem: ideo omnes diuinae perfectionis modos, qui in Deo sunt vnum, no potest sub vna similitudine apprehendere, sed sub diuersis, sicut & creaturae diuersimode participant esse diuinum: Verbum vero, quod est perfecta similitudo, est vnum solum, scilicet Filius. Sic ergo causatur rationum haec multiplicitas partim ex re, quod in Deo est vniuersalis perfectio verissime: partim ex intellectu, qui ea, quae in Deo sunt vnum non potens accipere sub vna similitudine & in sua simplicitate, format sibi de vna re diuersitatem conceptionum. Ipsa ergo multitudo rationum in intellectu est; sed causa verificationis multitudinis in reipsa: sicut e contrario vnitas vniuersalis in intellectu est, sed causa verificationis illius vnitatis in singularibus.

Ad 1. De Comment. Resp. Non negat, quin causa verificationis huius multitudinis sit in Deo, sed non ipsa multitudo. Ad 2. De ratione. Resp. Ipsa a parte Dei vna est, scilicet essentia ipsa; a parte intellectus, multiplicatur ex modo intelligendi, qui tamen modus intellectus non refertur ad rem, vt in re ponat multitudinem, quia falsus esset: ponit tamen illarum rationum veram quidditatem in Deo, quae quidditas quidem differt in creatura, sed non in Deo.

Ad 3. In Deo sunt vnum praeter ingeneratione &c. Resp. loquitur de vnitate rei no rationis.

Ad 4. Quod in se vnum est &c. Resp. sicut ra¬ tio vniuersalis fundatur in intellectu, vt in subjecto; in singularibus vero, vt causa suae veritatis: sic diuersitas rationis, bonitatis, & sapientiae, dicitur fundari in intellectu nostro, vt in subjecto, quod praestat fundamentum & causam sui esse, quia accidens habet esse per subjectum; in Deo vero sicut in objecto, quod prestat fulcimentum, & causam suae veritati, quia pluralitati istarum rationum respondet aliquid in Deo, non quidem plura sed vnum simpliciter habens in se vim plurium, eo quod habet in se modo simplici perfectiones omnium rerum. Primo modo, quod in se vnum est, non potest esse radix multitudinis quae scilicet sit in eo realiter, sed altero modo potest tanquam praestans fulcimentum veritati intellectus accipientis sub multitudine, quod in se vnum est: sicut vere accipitur inabstractione ab intellectu, quod in se est in abstractum; & sic ne materia assumitur, quod non est a materia separatum.