Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : De scientia theologiae
Distinctio 1
Distinctio 2
Quaestio 1 : De unitate essentia
Quaestio 2 : De pluralitate personarum
Distinctio 3
Quaestio 2 : De modo cognoscendi Deum
Quaestio 3 : De medio cognoscendi Deum
Quaestio 5 : De imagine memoriae, intelligentiae, et voluntatis in speciali
Quaestio 6 : De imagine mentis notitiae et amoris
Quaestio 7 : De differentia praedictarum duarum imaginum
Distinctio 4
Quaestio 1 : De veritate divinae generationis
Quaestio 2 : De veritate propositionum generationum Diuinam significantium
Quaestio 3 : De veritate praedicationis circa Divina
Quaestio 4 : De natura huius Termini Deus
Distinctio 5
Quaestio 1 : An essentia Divina sit generans
Quaestio 2 : An essentia sit genita
Quaestio 3 : An generatio fiat de essentia
Distinctio 6
Quaestio 1 : An Pater genuit filium necessitate vel voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : De potentia generandi in comparatione ad generantem
Quaestio 2 : De potentia generativa per comparationem ad genitum
Quaestio 3 : De potentia generandi in comparatione ad potentiam creandi
Distinctio 8
Quaestio 2 : De veritate divinae essentiae
Quaestio 3 : De aeternitate divinae essentiae
Quaestio 4 : De divina immutabilitate
Quaestio 5 : De divina simplicitate
Distinctio 9
Quaestio 1 : De distinctione geniti a generante
Quaestio 2 : De ordine Patris Filii
Quaestio 3 : De aeternitate generantis et geniti
Quaestio 4 : De coaeternitatis significatione
Distinctio 10
Quaestio 1 : De modo quo Spiritus Sanctus procedit
Quaestio 2 : De proprietate Spiritus Sancti
Quaestio 3 : De communitate nominis Spiritus Sancti
Distinctio 11
Quaestio 1 : De processione Spiritus sancti a Patre et Filio
Distinctio 12
Quaestio 1 : De ordine processionis Spiritus Sancti
Distinctio 13
Quaestio 2 : De comparatione generationis et processionis
Quaestio 3 : De ratione ingeniti
Distinctio 14
Quaestio 1 : De processione temporali Spiritus Sancti
Distinctio 15
Quaestio 1 : De missione in communi
Quaestio 2 : De missione Spiritus Sancti
Quaestio 3 : De missione Filii
Quaestio 4 : De termino missionis
Distinctio 16
Quaestio 1 : De missione visibili
Distinctio 17
Quaestio 1 : De essentia caritatis
Quaestio 2 : De augmento caritatis
Distinctio 18
Quaestio 1 : De ratione doni in seipso
Quaestio 2 : De ratione doni in comparatione ad alias personas
Quaestio 3 : De dono Spiritus Sancti in comparatione ad alia dona
Quaestio 4 : De dono Spiritus Sancti in comparatione ad eos quibus datur
Distinctio 19
Quaestio 1 : De aequalitate personarum divinarum
Quaestio 2 : De illis in quibus assignatur aequalitas personarum
Quaestio 3 : De rationibus per quas probatur personarum aequalitas
Quaestio 4 : De exclusione numeri a personis quo impugnatur earum aequalitas
Distinctio 20
Quaestio 1 : De aequalitate personarum in potentia
Distinctio 21
Quaestio 1 : De dictionibus exclusivis
Distinctio 22
Quaestio 1 : De Divinis Nominibus
Distinctio 23
Quaestio 1 : De nomine et significatione personae secundum se
Quaestio 2 : De Quibusdam Nominibus inclusis in intellectu personae
Distinctio 24
Quaestio 1 : De uno in divinis
Quaestio 2 : De numero in divinis
Quaestio 3 : De termino significante unitatem et numerum in Divinis
Distinctio 25
Quaestio 1 : De ratione personae eiusque significatione quando iungitur terminis distinctivis
Distinctio 26
Quaestio 2 : De proprietatibus personalibus secundum quod significantur Nominibus propriis
Distinctio 27
Quaestio 1 : De proprietatibus personalibus in generali, secundum quod significantur aliis nominibus
Quaestio 2 : De proprietate verbi specialiter
Distinctio 28
Quaestio 1 : De Differentia proprietatum in eadem persona
Quaestio 2 : De innascibilitate
Quaestio 3 : De proprietate imaginis
Distinctio 29
Quaestio 1 : De communi spiratione
Distinctio 30
Quaestio 1 : De quibusdam relationibus quae dicuntur de Deo ex tempore
Distinctio 31
Quaestio 1 : De significatione cuiusdam appropriabilis, nempe aequalitate
Quaestio 2 : De appropriatis secundum Hilarium
Quaestio 3 : De appropriatis secundum Augustinum
Distinctio 32
Quaestio 2 : De appropriatis pertinentibus ad Filium
Distinctio 1
Quaestio 1 : De comparatione Notionum ad essentiam
Quaestio 2 : De comparatione notionum ad personas
Quaestio 3 : De comparatione Notionum ad essentiam
Quaestio 4 : De comparatione notionum ad adiectiva sive essentialia sive personalia
Distinctio 34
Quaestio 1 : De identitate essentiae et personae
Quaestio 2 : De praedicatione essentiae de personis
Quaestio 3 : De appropriatione quorundam attributorum ad personas
Quaestio 4 : De translatione nominum ad divina
Distinctio 35
Quaestio 1 : De scientia secundum se
Distinctio 36
Quaestio 1 : De rebus a Deo cognitis
Quaestio 2 : De medio per quod Deus cognoscit res
Distinctio 37
Quaestio 1 : Qualiter Deus est in rebus
Quaestio 2 : Qualiter se habeat Deus ad locum et motum
Quaestio 3 : Qualiter se habeat Deus ad locum et motum
Quaestio 4 : Qualiter spiritus creatus seu Angelus sit in loco
Quaestio 5 : Qualiter Angelus moveatur de loco ad locum
Distinctio 38
Quaestio 1 : De causalitate scientiae Dei
Quaestio 2 : De infallibilitate scientiae Dei
Distinctio 39
Quaestio 1 : De invariabilitate scientiae divinae
Quaestio 2 : De numero scibilium a Deo
Quaestio 3 : De Dei providentia
Distinctio 40
Quaestio 1 : De praedestinatione secundum se
Quaestio 2 : De certitudine praedestinationis
Distinctio 41
Quaestio 1 : De divina electione
Quaestio 2 : De causa praedestinationis
Quaestio 3 : De causa reprobationis
Quaestio 4 : De praescientia Dei
Distinctio 42
Quaestio 1 : De potentia Dei secundum se
Quaestio 2 : De iis quae subiecta sunt omnipotentiae Dei
Distinctio 43
Quaestio 1 : De infinitate divinae potentiae
Quaestio 2 : De necessitate operandi in Deo
Distinctio 44
Quaestio 1 : Qualia possit Deus et qualiter
Distinctio 45
Quaestio 1 : De voluntate Dei generaliter
Quaestio 2 : De causalitate divinae voluntatis
Quaestio 3 : De multiplicitate voluntatis Dei
Distinctio 46
Quaestio 1 : De voluntate Dei per comparationem ad effectum
Quaestio 2 : De utilitate mali
Distinctio 47
Quaestio 1 : De efficacia divinae voluntatis
Distinctio 48
Quaestio 1 : De conformitate voluntatis nostrae ad divinam
Quaestio 2 : In quo teneamur conformari voluntati divinae
Quaestio 3 : De casibus specialibus circa conformitatem voluntatis humanae ad divinam
Quaestio 2
De appropriatis secundum HilariumCIrca secundum articulum quaeruntur tria. Primo de appropriato Patris. Secundo de appropriato Filij Tertio de appropriato Spiritus sancti.
Articulus 1
An aeternitas conuenienter approprietur PatriAD primum sic proceditur. 1. Probauit Augustinus supra 9. dist. coenternum esse Patrem Filio: ergo aeque conuenit aeternitas Filio sicut Patri: ergo ita bene potest appropriari Filio sicut Patri.
2. Correlatiua sunt simul natura: ergo non prius est natura Pater quam Filius: sed nec tempore nec dignitate: ergo nullo modo: ergo non est ratio quare potius approprietur aeternitas Patri, quam Filio:
Contra. 1. AEternum, vt dicit Dyonisius de Diuinis nom. est antiquum & inuariabile: sed antiquuni magis videtur congruere Patri quam Filio: ergo videtur quod aeternitas magis debeat appropriari Patri quam Filio
2. AEternitas dicit carentiam principij & finis: magis videtur carere principio illud quod caret principio durationis & originis vt Pater quam quod altero tantum vt Filius: ergo &c.
3. Magis assimilatur innascibilitas aeternitati, quam filiatio, vel processio: ergo magis conuenit aeternitas cum proprio Patris quam Filij & Spiritus sancti: ergo magis debet ei appropriari
Respondeo Appropriatio alicuius attribut. alicui personae sit propter assimilationem ad proprium, non propter conuenientiam maiorem: propria enim non appropriantur, sed nec communia similitudinem ad propria non habentia. AEternitas quidem quoad conditionem quae est carere fine, non magis assimilatur proprio vnius personae quam alterius: sed quoad conditionem quae est carere principio, magis assimilaturproprio Patris, ipse enim caret principio tam durationis quam originis: aliae vero duae personae carent principio durationis, non originis: & ideo Patri appropriatur.
Articulus 2
An species conuenienter approprietur FilioAD secundum sic proceditur. 1. Species & geAnus non sunt in Diuinis, vt ostendit Augustinus supra 10. dist. ergo non appropriatur alicui personae Diuinae species.
2. Aut Hilarius loquitur de specie naturae aut de specie cognitionis: sed neutro modo Filius est species Patris, cum Pater nec sit per ipsum, nec cognoscat per ipsum: ergo species non debet appropriari Filio.
3. Aut loquitur de specie substantiali, aut de accidentali: si de essentiali, illa nulli appropriatur sicut nec essentia, quia aequaliter communis est Patri, & Filio, & Spiritui sancto: si de accidentali, contra, accidens non est in Deo: ergo species nullo modo debet appropriari Filio:
Contra. 1. De ipso specialiter dicitur quod est speciosus forma prae filijs hominum: ergo ei debet appropriari species.
2. Filij proprium est quod est imago: species autem vno modo idem est quod imago, sicut species rei in sensu vel intellectu: ergo debet appropriari Filio
Respondeo. Species multipliciter dicitur: vno modo: forma vniuersalis quae praedicatur de pluribus: alio modo forma substantialis quae dat esse alicui: altero modo species rei exterior: quarto modo, quae est principium cognitionis. Primo & secundomodo non sit appropriatio speciei ad Filium: sed tertio & quarto; tertio modo secundum rationem qua dicitur imago: quarto modo secundum rationem qua dicitur verbum. Dicitur enim imago secundum rationem conuenientiae seu assimilationis quae prima in ipso intelligitur: verbum, secundum rationem manifestationis
Articulus 3
An usus recte approprietur Spiritui sanctoAD tertium articulum sic proceditur. 1. Spiritu sancto fruendum est non vtendum, ergo vsus non debet ei appropriari.
2. Vti, secundum Augustinmum est Illud quod in vsu venit referre ad id ubrinendum quo, fruendum est: sed Spiritui sancto non conuemo referri ad aliud: ergo nec vti.
3. Vti, secundum Augustinum, est aliquid assumere in voluntatis facultatem: sed id in cuius facultate voluntas est, non potest in fa cult: cam voluntatis assumi: e non conuenit ei vti: sed talis est Spiritus sanctus: ergo &c.
Cotra. 1. Referri omnia in finem per charitatem, est: ergo cum Spiritus sanctus sit charitas tam proprie quam appropriatem, vti debet ei appropriari.
2. Bonum diuiditur in honestum, vtile, delectabile: ergo vtile debet appropriari, cui appropriatur ratio boni: ergo Spiritui sancto.
Respondeo. Vti dupliciter accipitur: vno modo large, & sic idem est quod assumere aliquid in facultatem voluntatis; & sic cadit in definitione actus fruendi, prout dicit Augustinus quod frui est vti cum gaudio: alio modo stricte, & sic idem est quod id quod in vsu venit referre in finem, sic diuiditur contra frui. Primo modo persona vna vtitur altera: secundo modo vtendum creatura tantum: & vtroque modo appropriatur Spiritui sancto: primo modo propter processionis modum, quia ipse est amor Patris & Filij; secundo modo propter effectum appropriatum, quia vti effectus proprius est charitatis quae appropriatur ei,