Quaestio 1

Articvlvs I. An hypostasis sit in Deo.

AD primum sic proceditur. 1. Dicit Hieronymus hic, quod nomen hypostasis malae suspicionis est & nouellum, & quod venenum sub melle latet: sed talibus nominibus in Diuinis non est vtendum: ergo non est vtendum in Diuinis nomine hypostalis.

2. Sicut Dicit Boetius super praedicamenta, hypostasis est substantia accidentibus subjecta: sed in Deo non est substantia subjecta accidentibus: ergo &c.

3. Substantia dicitur a substando: Deus vero nulli substat: ergo &c.

4. Omne quod est in Diuinis, vel est absolutum, vel ad aliquid: sed hypostasis non est absolutum quia recipit pluritatem, nec ad aliquid, quia non refectur ad aliud: ergo hypostasis non est in Diuinis

Contra. 1. Sicut patet per Damascenum, Greci dicunt in Deo vnam substantiam, tres hypostases: ergo vtuntur indiuinis nomine hypostasis.

2. Magister in praecedenti distinctione cap. Sciendum. Dicit quod Graeci vtuntur nomine hypostasis pro persona: & ipse idem concedit hic eap. 1. quod nomine hypostasis sit vtendum in Diuinis.

Iuxta hoc quaeritur, cum hypostasis nominetur in substantijs Diuinis & in creatis, vbi prius & verius inueniatur hypostasis

Respondeo. In genere substantiae creatae est inuemre substantiam secundam vniuersalem, & substantiam primam particularem. In Diuinit vero, non est vniuersale& particulare: sed ad horum similitudinem est inuenire substantiam comunem quae appellatur essentia, substantiam singularem quae appellatur hypostasis. In hoc vero nomine duo sunt considerare, rem significatam cui nomen imponitur, quae est res per se subsistens; & modum significandi siue rationem impositionis nominis, scilicet ab actu substandi. Quoad veritatem rei significatae, per prius est in Deo & verius: quoad rationem ipsius impositios nis nominis, per prius & verius in creatura, quia in creatura est aliquid quod vere substat proprietatibus distinguentibus: in Deo vero nihil est quod substet alicui nisi per modum intelligendi

Ad 1. De Hieronymo. Resp. Loquitur protempore quo vocabulum erat ambiguum ad substantiam primam, vel secundam, secundum vsum & acceptionem haereticorum, non secundum proprietatem nominis

Ad 2. De Boetio. Resp. Describit hypostasim prout reperitur in creatura, non vniuersaliter.

Ad 3. Hypostasis dicitur a substando. Rosp. Etymon nominis non semper cum eo conuertitur: quamuis enim lapidis nomen sit impositum a laedendo pedem, non tamen omnis lapis laedit pedem, vt sapphirus vel smaragdus. Vel potest dici quod nil in diuinis substat secundum actum existendi, substat tamen secundum modum intelligendi.

4. Ad vltimum. Resp. Nomen hppostasis reratium est, sicut nomen personae, a significatione peoprietatis distinguentis in generali & indeterminate, non in speciali & determinate.

Articvlvs II. An idem sit hypostasis & persona.

AD secundum sic proceditur. 1. Boetius lib. de duab. nat. dicit. Longe Graeci significantius naturae rationalis indiuiduam substantiam hypostasimj appellauerunt: sed huiusmodi substantia idem est quod persona: ergo hypostasis idem est quod persona.

2. Dicit Magister dist. praecedenti, quod Graeci vtuntur hocnomine hypostasis pro persona: ergo idem sunt.

3. Hypostasis dicit quid distinctum: sed in diuinis nihil est distinctum nisi persona.

4. Quaecumque sic se habent quod quicquid potest praedicari de vno potest praedicari de altero, sunt omnino idem: sed hypostasis & persona sic se habent, vt patet per inductionem: ergo omnino idem sunt.

Contra. 1. Magistri definiunt sic personam persona est hypostasis distinctapr oprietate: nihil autem definitur per se ipsum: ergo persona & hypostasis non est idem.

2. Hypostasis dicit generaliter quam cunque indiuiduam substantiam, persona vero dicit substantiam indiuiduam naturae rationalis solum: ergo non sunt idem.

Iuxta hoc quaeritur, qualiter differunt in Deo res naturae, suppositum, hypostasis, & persona.

Respondeo. In genere substantiae, substantia. prima respectum habet ad naturam communem & ad proprietates quibus substat: nmiliter in Deo id quod est loco primae substantiae respectum habet ad naturam communem, & ad proprietates quibus distinguitur. Secundum respectum ad naturam communeis potest significari dupliciter: vel secundum esse rei, sic dicitur res naturae: vel secundum esse rationis & intentionis, sic dicitur suppositumi quia res naturae est nonien primae intentionis, sed suppositum nomen secund aeintentionis. Secundum respectum vero ad proprietates potest significari dupliciter: vel vt distinctum proprietatibus cuiuscumque naturae generaliter: vel vt distinctum proprietatibus pertirnentibus ad dignitatem naturae rationalis specialiter: primo modo significatur nomine hypostasis: secundo modo nomine personae. Persona ergo & hypostasis idem sunt in Diuinis ex parte rei significatae, sed non modi significandi omnino. Nomine vero indiuidui, particularis, singularis, non vtimur proprie in diuinis, quia sunt, nomina secundae intentionis quae circumeunt. quodlibet genus, non tantum genus substantiae: vniuersale enim totum quoddam est respectu suorum inferiorum, & in illis diuiditur, non tamen ab illis, quia non habet esse praeter illa: e cotra insimum in vnoquoque genere dicitur parti culare contra primam conditionem, indiuiduum, contra secundam, & singulare contrae tertiam.

Ad 1. De Graecis. Resp. Quia idem sunt seeundum rem significatam, ideo Graeci communiter vtuntur hypostasipeo persona: nihilominus tamen differunt secundum modum signi¬ ficandi, vt dictum est,

Ad argumenta alia similiter respondendum: concludunt enim quod res significata est eadem in diuinis, non tamen modus significandi,

Ad argumenta, in contrarium respondendum est quod concludunt differentiam in modo significandi, non in re significata

Articvlvs III. An hypostasis significet substantiam vel relationem.

AD tertium sic proceditur. 1. Inijs quae sunt eiusdem generis, maius commune est de intellectu minus communis, vt animal de intellectu hominis: ergo substantia est de intellectu hypostasis: sed omnis terminus significat id quod est de intellectu suo: ergo hypostasis significat substantiam.

2. Secundum Philosophum, qui dicit vnum, quodammodo dicit multa, dicit enim omnia quae sunt in ipso essentialiter, vnde qui dicit homine dicit animal, dicit substantiam: cum ergo substantia essentialiter sit in hypostasi, qui dicit hypostasim dicit substantiam.

3. Substantia secunda est de essentia prima substantiae, & de eius intellectu, vt homo de es sentia Sortis: ergo qui dicit primam substantiam, dicit substantiam secundam: cum ergo substantia in Deo significet quasi substantiam secunda hypostasis quasi primam, qui dicit hypostasim dicit substantiam: ergo hypostasis significat substantiam.

4. Dicit Damascenus, quod hypostasis est substantia distincta proprietatibus: ergo hypostasis significat substantiam.

5. Omne absolutum in diuinis significat substantiam: sed hoc nomen, hypostasis, absolutum est vt videtur: ergo significat substantiam.

Contra. 1. Omne nomen significans substantiam dicitur in singulari de tribus: hypostasis vero dicitur in plurali, vt patet hic perHieronymum.

2. Si significat substantiam, aut ergo solam, aut aliquo addito: si solam, ergo sicut non potest dici, tres substantiae, ita nec tres hypostases: sic aliquo ad dito: ergo dicit quid compositum.

3. Illud quod addit hypostasis supra intellectum substantiae, aut est idem omnino cum substantia, re & ratione: aut diuersum vtroque modo: aut differens ratione solum, sed idem re: si primo modo, ergo quicquid conuenit hypostasi conuenit essentiae, & e conuerso, quod falsum est, quia hypostasis distinguitur & multiplicatur. & non essentia: si vero secundo modo, ergo in hypostasi est realis diuersitas & compositio: sic tertio modo, aut illi rationi subest aliquid a parte rei, ant nihil: si aliquid, ergo realis diuersitasaliqua est in hypostasi. Tuihil, ergo cassa est ratio.

4. Quamuis abstrahe. itium non sit mendacium, quia intellectus abstrahens fundatur aliquo modo super quidditates rei, licet non super esse, id est, super naturam quidditatis in generali, non prout est in materia: tamen si nullo modo fundaretur super naturam rei, mendaciu esset: ergo similiter, intellectus distinguens id quod hypostasis addit supra substantiam, ab ipsa substantia. secundum rationem, si non fundatur super naturam rei falsus est; sed si fundatur, ergo ibi est realis diuersitas: ergo videtur quod nihil omni¬ no addat.

Respondeo. Hypostasis significat primam substantiam: prima vero substantia respectum habet ad naturam communem cuius suppositum est, & ad proprietates quibus distinguitur. Secundum hoc, intellectu suo claudit & naturam communem, & proprietatem: non ita quod vnum horum insit alteri, sed ita quod vtrumque sibi. Haec tamen tria, quamuis in creaturis differant re, in creatore tamen non differunt nisi ratione. Quia tamen ipsa proprietas respectu hypostasis se habet quasi forma vltima & completiua: nomen autem dicitur simpliciter significare forma completiuam rei ad quam significandam imponitur, vt homo humauitatem; ideo hypostasis in diuinis simpliciter notionem significat, & non substantiam

Sciendum tamen quod aliter significatur notiohoc nomine, hypostasis: aliter hoc nomine, persona: aliter hoc nomine, Pater: quia hoc nomine hypostasis vt non terminata, nec in genere, nec in specie: hoc nomine persona, vt determinata in genere naturae rationalis: hoc nomine, Pater, vt determinata in specie.

Ad 1. Omne nomen significans substantiam dicitur in singulari. Resp. Hoc verum est de nomine quod significat substantiam tantum, non de eo quod significat cum proprietate, vt patet in his nominibus, aequalis, & similis.

Ad 2. Aut aliquo addito. Resp. Aliquid addit hypostasis, scilicet proprietatem indetermin: tam: & quia indeterminata est, ideo videtur dici absolute, cum tamen dicatur relatiue. Ad illud quod obijcitur de compositione. Resp. Non sequitur compositio, ex hoc quod illud additum idem est cum substantia re, sed non ratione.

Ad 3. Aut illi rationi subest aliquid ScResp. Aliquid subest, non tamen per modum diuersitatis: nam quae in creaturis sunt secundum differentiam, in Deo sunt vere, sed tamen per indifferentiam; sicut illa quae homo apprehedit per multas vires apprehensiuas, apprehendit Angelus nobiliori modo per vnicam, scificet, intellectiuam.

Ad 4. De intellectu abstrahente. Resp. Intellectus abstrahens fundatur super naturam rei quoad veritatem rei quam accipit, sed non quoad modum quo accipit: quia accipit per modum compositionis quae in Deo sunt per modum simplicitatis. Intellectus enim noster, sicut respectu inferiorum simplex est, ita respectu superiorum compositus: vnde sicut inferiora composita accipit modo nobiliori quam sint, scilicet modo simplici; ita superiora simplicia accipit modo ignobiliori quam sint, scilicet composito modo: vniuersaliter enim verum est quod illud quod recipitur in aliquo, recipitur in eo per modum recipientis & non per modum rei receptae.

Ad ea quae obijciuntur in contrarium, quod significet substantiam. Resp. Significat sub¬ sed substantiam. stantiam primam in recto, quae est essentia in obliquo.

ARTICVLVS IV An circumscriptis proprietatibus remoneant in Diuinis hypostases distincta.

AD quartum articulum proceditur fie. Pater enim habet a paternitate, vt sit Pater & vt sit aliquis per se subsistens, aut non, si sic, cum in Filio non sit paternitas, Filius non est quis per se subsistens: si non, erge circumscripta paternitate remanet quis per se subsistens: similitei Filius & Spiritus sanctus: ergo circumscriptis proprietatibus remanent tres per se subsistentes: ergo tres hypostases.

2. Omne quod cadit in definitionem aficuius vt pars eius, altera parte remota potest intelligi manens, vt patet in hominis definitione, a qua remoto rationali, potest intelligi animal manens: ergo cum hypostasis cadat in intellectu personae vt pars definitionis personae, quia persona est hypostasis proprietate distincta, circumscripta proprietate personali potest intelligi manens: ergo circumscriptis personalibus proprietatibus trium personarum possunt. intelligi tres hypostases manentes.

3. Augustinus 7. de Trinit. cap. 1. dicit. Omnis essentia quae relatiue dicitur est aliquid, excepto eo quod relatiue dicitur, vt arrha excepto eo quod arrha dicitur similiter praetium ergo Pater est aliquid, excepto eo quod relatiue dicitur: si ergo hypostasis Patris ad aliquid dicitur, & similiter hypostasis Filij & Spiritus sancti ergo circumscriptis personalibus proprietatibus manent tres aliqui: ergo videtur quod maneant tres hypostases.

4. In omni distinctione aliquid est quod distinguitur, & aliquid quo disinguitur, & vnum non est de ratione alterius: ergo remoto principio distinguente nihilominus intelligi potest manere quod distinguitur: ergo circumscriptis proprietatibus personarum, nihilominus possunt intelligi manere aliqui qui distinguuntur.

5. In ad aliquid non est motus secundum quod dicit Philosophus lib. 5. phys. & patet hoc inspicienti per omnes species motus & mutationis: ergo oportet quod ad aliquid absolutum terminetur per se motus: ergo productio Filij & Spiritus sancti terminatur ad aliquid absolutum. super quod fundatur relatio: sed non ad essentia, quia super essentiam non fundantur relationes: ergo ad hypostasim: ergo cum omne quod est fundamentum alicuius, illo circumscripto manere possit, circumscriptis proprietatibus manerent nihilominus hypostases.

6. Perfectius subsistit hypostasis Diuina quam humana: si ergo in humanis, circumscriptis res lationibus quibus ad se referuntur pater & filius, nihilominus manent hypostases per se subsistentes, ergo multo magis in Diuiuis

Contra. 1. Boetius. Essentia continet unitaem, relatio multiplicat Trinitatem: ergo nulla est in Deo multiplicatio circumscriptis relationibus.

2. Secundum Augustinum. Tres personae in omnibus, quae non dicuntur ad aliquid, sunt vnum: ergo circumscripto ad aliquid non remanet nisivnum.

3. In Diuinis. Nulla est distinctio penes formas absolutas sed relatiuas circumscripta vero fornia, quae est principium distinctionis, nihil manet distinctum: ergo &c.

Respondeo. Circa hoc sunt duae opiniones. Quidam enim dicunt, & bene, quod in creaturis hypostasis distinguitur non solum suis relationibus aut proprietatibus accidentalibus, sed etiam suis essentialibus principijs & differunt. a proprietatibus suis: hinc est quod circumscriptis proprietatibus vel actu, vel intellectu, nihilominus manent distinctae in seipsis. In Diuinis vero hypostases non distinguntur nisi proprietatibus relatiuis, & ipsae sunt omnino ident cum ipsis: nam sicut Deus & Deitas idem sunt, ita Pater & paternitas. Quia ergo idem sunt, circumpscriptis eis secundum actum existendihypostases manere non possunt: sed nec etiam secundum intellectum ab eis abstrahi possunt, quia nec abstractione vniuersalis a particularibus, sicut vinuersale hominis a suis singularibus, sic enim extrahitur commune a proprio & non e conuerso: nec abstractione formae a materia, vt quantitas a quanto, color a colorato; quia propter omnimodam simplicitatem proprietas idem est cum eo in quo est, vnde non est forma inhaerens, sed per se subsistens. Unde sicut non potest abstrahi Deitas a Deo, ita nec paternitas a Patre. Sic ergo patet quod nullo modo circumscriptis proprietatibus manet in Diuinis aliqua hypostasis distinctio: nihilominiss tamen eis non intellectis potest intelligi Deus vnus personalitate sed non relatione a quohbet alio ente distinctus.

Ad 1. De paternitate. Resp. Pater paternitae est Pater, & quis, & hypostasis, & persona, quia nullum est in eo principium aliud persenalis distinctionis: nihilominus tamen Filius similiter siliatione est quis nam esse quem commune est Patri & Filio communitate non rei, sed rationis, nam Pater paternitate Pater est, inquantum est haec proprietas determinata: est autem eadem aliquis, in quantum est proprietas personalis, & in hoc conuenit cum ea siliatio, & ideo facit similiter quem.

Ad 2. De definitione. Resp. Proprietas & est de intellectu seu definitione personae, & hypostasis, & Patris, seu Filij vel Spiritus sancti: sed aliter & aliter: de intellectu hypostalis, secundum indeterminatam rationem de intellectu personae, secundum rationem determinatam in genere; de intellectu Patris vel alterius personae secundum rationem determinatam in specie: non sic rationale de intellectu animalis: & ideo non manet circumscripta proprietate nec Pater nec persona nec hypostasis, sicut manet animai circumscripto rationali.

Ad 3. De Augustino. Resp. Hoc intelligitur de creaturis, vbi sit distinctio rerum formis absolutis, non tantum relatiuis.

Ad 4. In omni distinctione &c. Resp. Hoc locum habet in rebus compositis, in quibus differt realiter distinguens & id quod distinguitur: non est sic in Diuinis.

Ad 5. In ad aliquid non est motus &c. Resp. Productio personae non dicit motum, sed existendi modum aeternum.

Ad 6. De hypostasibus humanis. Resp. Quamuis perfectius subsistant diuinae hupostases, tamen propter omnimodam simplicitatem & modum distinctionis non possunt manere cincumscriptis proprietatibus relatiuis, quia distinguntur solum proprietatibus relatiuis; & funt idem cum eis: non sic autem est in hypostasibus, humanis. Alij vero dicunt quod sicut in humanis Pater & Filius distinguntur, non tamen proprietatibus relatiuis, sed hypostasibus suis quibus relationes insunt: sic in Diuinis Pater & Filius distinguntur hypostasibus, sed indeter minatem, & relationibus, ita quod eis hypostalis distinctio determinatur & notificatur. Unde circumscriptis proprietatibus relatiuis, nihilominus remanerent hypostases distinctae indeterminate, id est, tres aliqui subsistentes, quia distinguerentur seipsis; sed non tres huius nominis, Pater & Filius & Spiritus sanctus. Sed quomodo distinguerentur seipsis cum sola relatio multiplicet Trinitatem. Resp. De intellectu hypostasis est respectus duplex, scilicet ad naturam cui substat, & ad proprietates quibus. apta nata est substare: distinguerentur autem seipsis per respectum ad proprietates, non ad naturam. Circumscriptis ergo proprietatibus secundum actum & aptitudinem siue respectum non distinguerentur: sed circumscriptis eis secundum actum nihilominus distinguntur incomplete.