Table of Contents
Commentarius in libros sententiarum
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum sacramenta nouae Legis causent gratiam.
Quaestio 2 : de diffinitione sacramenti
Quaestio 3 : de institutione sacramentorum
Quaestio 4 : Utrum constent ex rebus, et verbis
Quaestio 5 : Utrum convenienter fuerit instituta
Quaestio 6 : Utrum sacramenta legalia conferrent gratiam
Distinctio 2
Quaestio 1 : De institutione sacramentorum novae legis an sint a Christo instituta
Quaestio 2 : de baptismo Ioannis
Distinctio 3
Quaestio 1 : De forma baptismi, an possit mutari
Quaestio 2 : Utrum plures possint unum baptizare
Quaestio 3 : utrum baptismus debeat fieri in aqua
Distinctio 4
Quaestio 1 : utrum baptismus deleat omne culpam, et omnem poenam
Quaestio 2 : Utrum character in baptismo imprimatur
Quaestio 3 : de baptismo flaminis, et sanguinis
Quaestio 4 : De carentibus usu rationis, utrum sint baptizandi
Quaestio 5 : De ficte accedentibus, utrum baptismus, cessante fictione, habeat effectum suum
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum Christus secundum quod homo potuerit dimittere peccata
Quaestio 2 : Utrum malus minister possit baptizare
Quaestio 3 : Utrum liceat petere, vel recipere baptismum a malo ministro
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero
Quaestio 2 : Utrum intentio in baptismo requiratur
Quaestio 3 : An fides requiratur in baptismo
Distinctio 7
Quaestio 1 : De confirmatione secundum se
Quaestio 2 : Utrum confirmatio characterem imprimat
Quaestio 4 : Utrum episcopus sit proprius minister huius sacramenti
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum eucharistia sit sacramentum
Quaestio 2 : Utrum eucharistia fit tantum sumenda a ieiunis
Quaestio 3 : De forma huius sacramenti, scilicet utrum una dependeat ab alia.
Distinctio 9
Quaestio 1 : utrum peccator sumat corpus Christi
Quaestio 2 : Utrum peccatori liceat sumere corpus Christi
Quaestio 3 : Utrum polluto liceat sumere corpus Christi
Quaestio 4 : Utrum peccatori sit deneganda communio?
Distinctio 10
Quaestio 1 : utrum corpus Christi sit in sacramento altaris, realiter, et essentialiter
Quaestio 2 : utrum Christus sit in altari totaliter
Quaestio 3 : utrum Christus sit in sacramento altaris localiter
Quaestio 4 : utrum Christus sit in altari visibiliter
Distinctio 11
Quaestio 1 : utrum panis, et vinum sit conueniens mateteri huius sacramenti
Quaestio 2 : Vtrum conuersio sit completa ratio essendi corpus Christi in altari realiter
Quaestio 4 : utrum Deus possit conuertere vnum corpus in plura corpora, sicut econuerso facit
Distinctio 12
Quaestio 1 : utrum liceat pluries in die communica re
Quaestio 2 : utrum Deus possit facere accidens sine subiecto
Quaestio 3 : utrum in sacramento altaris sint accidentia sine subiecto
Quaestio 4 : utrum species in sacramento altaris possint aliquid immutare
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum non sacerdos possit conficere
Quaestio 2 : utrum sacerdos teneatur celebrare
Quaestio 3 : de haereticis, utrum sint exterminandi
Quaestio 4 : utrum plures sacerdotes possint eandem hostiam consecrare
Distinctio 14
Quaestio 1 : utrum poenitentia sit sacramentum
Quaestio 2 : utrum poenitentia sit virtus
Quaestio 3 : de poenitentia in comparatione ad alias virtutes
Quaestio 4 : de subiecto poenitentiae
Quaestio 5 : de continuatio ne poenitentiae
Quaestio 6 : de solenni poenitentia
Quaestio 7 : de effectu poenitentiae, utrum sit necessaria ad salutem
Distinctio 15
Quaestio 1 : utrum peccatum impediat satisfactionem
Quaestio 2 : utrum restitutio sit pars satisfactionis
Quaestio 3 : utrum eleemosyna sit satisfactionis pars
Quaestio 4 : utrum ieiunium sit pars satisfactionis
Quaestio 5 : de oratione, utrum sit satisfactionis pars
Distinctio 16
Quaestio 1 : de remissione venialium, utrum possint remitti sine mortalibus
Quaestio 2 : Vtrum poenitentia possit per aliquid impediri
Quaestio 3 : de circunstantiis, an sint confitendae
Quaestio 4 : utrum poenitentia habeat partes
Distinctio 17
Quaestio 1 : de contritione, utrum deleat peccatum
Quaestio 2 : utrum sit necesse confiteri sacerdoti statim de omnibus
Quaestio 3 : utrum confessio sit facienda proprio sacerdoti
Quaestio 4 : an confessio possit fieri alieno sacerdoti, de licentia proprii sacerdotis
Quaestio 5 : utrum confessio dimidiata iterari debeat
Quaestio 7 : confitens et non poenitens impleat praeceptum de semel confitendo in anno
Quaestio 8 : utrum confessio facta ab illo qui non est contritus valeat
Distinctio 18
Quaestio 1 : utrum excommunicatio debeat esse in Ecclesia
Quaestio 2 : quis possit excommunicare: vtrum scilicet excommunicatum possit excommunicare
Quaestio 3 : utrum in iure debeat esse aliqua excommunicatio lata
Quaestio 4 : de effectu excommunicationis
Quaestio 5 : de absolutione ab excommunicatione
Quaestio 6 : utrum minor excommunicatio, repellat a sacramentis
Quaestio 7 : de suspensione: utrum impediat absolutionem
Quaestio 8 : de inter dicto: utrum violans interdictum sit irregularis
Distinctio 19
Quaestio 1 : utrum claues sint in Ecclesia
Quaestio 3 : de correctione fraterna. utrum cadat sub praecepto
Quaestio 4 : de denunciatione, utrum debeat eam praecedere fraterna correctio
Distinctio 20
Quaestio 1 : utrum aliquis in morte possit vere poenitere
Quaestio 3 : utrum vnos pro alio possit satisfacere
Quaestio 4 : de indulgentiis, utrum tantum valeant, quantum sonant
Distinctio 21
Quaestio 1 : de Purgatorio quaeritur, utrum ibi culpa remittatur
Quaestio 2 : de generali confessione utrum deleat omnem culpam
Distinctio 22
Quaestio 1 : utrum peccata semel dimissa redeant
Quaestio 2 : utrum damnato ad mortem, petenti confessionem debeat negari
Quaestio 3 : de forma huius sacramenti, utrum haec sit conueniens forma huius. Ego absoluo te etc.
Distinctio 23
Quaestio 1 : de extrema vnctione, quo ad essentiam, utrum habeat determinatam materiam
Quaestio 2 : de ministro: utrum sacerdos possit hoc sacramentum ministrare
Quaestio 3 : de subiecto, utrum solus infirmus debeat inungi
Quaestio 4 : De effectu extremae vnctionis.
Distinctio 24
Quaestio 1 : utrum ordo sit sacramentum
Quaestio 2 : de charactere, utrum in quolibet ordine imprimatur character
Quaestio 3 : de annexis ordinum: an corona sit ordo
Quaestio 4 : utrum distincti ordines habeant distinctos actus
Quaestio 5 : utrum ministri debeant habere vestes speciales
Quaestio 6 : utrum in ecclesia sit aliqua maior potestas sacerdotali
Quaestio 7 : de episcopatu utrum sit ordo
Distinctio 25
Quaestio 1 : utrum omnes episcopi possint conferre ordinet
Quaestio 3 : de impedimento ordinis
Quaestio 4 : utrum Papa possit committere symoniam
Quaestio 5 : utrum symonis mentalis obliget ad resignationem beneficii per eam obtenti
Distinctio 26
Quaestio 1 : quid est matrimonium, et utrum sit coniunctio maris, et foeminae
Quaestio 2 : an matrimonium sit licitum
Quaestio 3 : utrum matrimonium sit in praecepto
Quaestio 4 : utrum matrimonium sit sacramentum
Distinctio 27
Quaestio 1 : utrum rite contracta possint dissolui
Quaestio 2 : utrum consensus sit causa effectiua matrimonij
Quaestio 3 : utrum matrimonium soluatur per ingressum religionis
Quaestio 4 : utrum cum bigamo liceat dispensare
Distinctio 28
Quaestio 1 : an sponsalia iurata faciant matrimonium
Distinctio 29
Quaestio 1 : an metus matrimonium impediat
Quaestio 2 : an conditio impossibilis apposita sponsalibus, vel matrimonio vitiet, aut vitietur
Distinctio 30
Quaestio 1 : de errore, an impediat, et dirimat matrimonium
Quaestio 2 : de matrimonio beatae Virginis, utrum fuerit verum matrimonium
Distinctio 31
Quaestio 1 : an matrimonium habeat bona excusantia
Quaestio 2 : utrum propter bona matrimonij excusentur coniuges a peccato
Quaestio 3 : utrum fine praedictis bonis possit actus matrimonij excusari
Distinctio 32
Quaestio 1 : utrum coniunx teneatur reddere debitum petenti
Quaestio 2 : utrum vnus coniunx sine licentia alterius possit vouere continentiam
Distinctio 33
Quaestio 1 : utrum vnquam licuerit habere plures vxores
Quaestio 2 : de virginitate utrum fit dignissima virtutum
Distinctio 34
Quaestio 1 : utrum matrimonio sint assignanda aliqua impedimenta
Quaestio 2 : utrum impotentia ad actum matrimonij impediat matrimonium
Distinctio 35
Quaestio 1 : utrum ex causa fornicationis liceat coniugem dimittere
Quaestio 2 : utrum dimittens vxorem ob fornicationem possit alteri nubere
Distinctio 36
Quaestio 1 : utrum seruitus impediat matrimonium
Quaestio 2 : utrum seruus possit contrahere matrimonium sine consensu domini sui
Distinctio 37
Quaestio 1 : utrum sacer ordo impediat matrimonium
Quaestio 2 : utrum vxoricidium impediat matrimonium
Distinctio 38
Quaestio 1 : utrum bene definiatur votum a Magistro in litera dicente, quod votum est etc
Quaestio 2 : de diuisione voti
Quaestio 5 : De vtilitate voti, et virginum consecratione.
Distinctio 39
Quaestio 1 : de dispari cultu, utrum impediat matrimonium
Distinctio 40
Quaestio 1 : de consanguinitate, utrum impediat matrimonium
Distinctio 41
Quaestio 1 : de affinitate, utrum impediat matrimonium
Quaestio 3 : de illegitimitate, utrum scilicet aliqua prolessit illegitima
Distinctio 42
Quaestio 2 : utrum scilicet liceat agere vel accusare ad diuortium celebrandum
Distinctio 43
Quaestio 1 : utrum resurrectio omnium hominum sit futura
Quaestio 2 : utrum aliquid corruptum possit per naturam idem numero reparari
Quaestio 4 : utrum resurrectio mortuorum fiat in instanti vel in tempore
Distinctio 44
Quaestio 2 : utrum corpora gloriosa futura sint impassibilia per aliquam formam sibi iuhperrentem
Quaestio 3 : utrum virtute diuina corpus gloriosum possit esse cum alio corpore glorioso
Quaestio 4 : an corpus gloriosum moueatur in instanti ratione suae agilitatis de loco ad locum
Quaestio 5 : Vtrum corpora gloriosa habeant claritatem
Quaestio 6 : utrum corpora damnatorum post resurrectionem patiantur ab igne passione proprie dicta
Quaestio 7 : utrum animae damnatorum ante resumptionem corporum patiantur ab igne corporeo
Distinctio 45
Quaestio 1 : utrum suffragia viuorum prosint defunctis
Quaestio 2 : vtrum suffragia facta pro aliquo, sibi soli valeant, et non aliis pro quibus non fiunt
Quaestio 3 : de receptaculis animarum post mortem
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum scilicet iustitia sit in Deo
Distinctio 47
Quaestio 1 : utrum generale iudicium sit futurum
Distinctio 48
Quaestio 1 : utrum Christus iudicaturus sit in forma humana
Quaestio 2 : utrum motus coeli cessabit
Distinctio 49
Quaestio 1 : utrum intellectus creatus possit videre Deum clare et immediate
Quaestio 2 : utrum videntes deum videant omnia in eo
Quaestio 3 : utrum beatitudo principaliter consistat in actu intellectus vel voluntatis
Quaestio 4 : de obiecto fruitionis, utrum scilicet Deus sit immediatum obiectum fruitionis
Quaestio 5 : utrum viatori possit communicari visio Dei intuitiua quae non sit beatifica
Quaestio 6 : utrum beatitudo sanctorum post resurrectionem sit fatura maior quam sit modo
Quaestio 7 : Vtrum omnes homines summe et de necessitate appetant beatitudinem
Quaestio 8 : utrum beatitudo educatur de potentia creaturae
Distinctio 50
Quaestio 4
an confessio possit fieri alieno sacerdoti, de licentia proprii sacerdotisQVAERITVR quarto an confessio possit fieri alieno sacerdoti, de licentia proprij sacerdotis: Et videtur quod non: quia proprius sacerdos est curatus, sed multi dicunt, quod ipse non potest aduocare vicatium nisi de licentia opi expressa vel interpretatiua. ergo. &et In contrarium est decre. Ois vtriusquesexus. a Respondeo: circa hanc quaestionem, primo videndum est quis sit proprius sacerdos, qui potest committere audientiam confessionum. secundo supposito quod solus ordinarius sit huiusmodi, videndum est quis sit ordinarius. Tertio du effectu commissionis.
Quantum ad primum sunt tres conclusiones. Prima, quod omnis proprius sacerdos qui lure ordinario potest audire confessiones, potest hoc ipsum alterlcommittere: quia licet causam meri imperij, qui eam habet iure ordinario, non possit alteri committere, nisi quando absentare se habet. ff. de off.eius cui mandata est iuris. l. i. tamen non solum modica peccata sed quaecunque grauissima, quae quis iure ort nario potest audire, potest alij committere, sicut & absolu tionem a leui iniectione. de offi. ordi. c. vlt. vbi dicitur, q quibus ex officio competit absoluere ab iniectione, possunt hoc alijs committere, quando sibi videbitur expedire. vocat autem ex officio, quando iure ordinario:: quod patet ex rubrica.
secunda conclusio est. quod qui est proprius sacerdor solum ex commissione, nunquam potest audientiam com mittere, etiam in illo casu vbi inforo exteriori potest sub delegare, puta quando est datus ad vniuersitatem causarum. ff. quis & a quo appel. l. 2. sicut officialis vel quicunquealius delegatus: quia dubium est de officiali vtrum sit ordinarius, potest vnam de illis committere. Et similiter delegatus principis potest subdelegare. C. de iudicijs. l. A iudice. 6. a principe. sed qui habet confessiones audire tantum ex commissione, siue sit ad vniuersitatem causarum, si cut episcopus dat alicui potestatem suam per totam dicces. extri de of. or. Inter caetera. vbi dicitur, quod episcopus debet viros idoneos mittere ad praedicandum, cum auctoritate con fessiones audiendi, isti inquam non possunt nec vnius confessionis audientiam delegare: similiter si Papa alicui committat, quod possit confessiones audire, si potest ille alteri commit tere. Et sic intelligitur de offi. deleg. c. vlt. vbi inter alia quae delegatus non potest subdelegare, numeratur poenitentias iniungere.
Tertia conclusio est de signo & exemplo secundae conclusionis: quod apparet: quia legatus eo quod est ordinarius habet suos poenitentarios: sicut in exterioribus datiu dices delegatos: quia ipse est ordiuarius in vtroqueforo, sed summus poenitentiarius est etiam ordinarius, sed tantum in spiritu alibus. Vnde habet poenitentiarios suos, & dat licentiam eli gendi confessores: sed simplices poenitentiarij Pape, quamuis sint de legati Papae: qui solus ponit eos non summus poenitentarius: & quamuis sint ad vniuersitatem confessionum totius mundi, non tamen sibi ipsi possunt assumere coadiutores: nec dant licentiam eligendi confessorem.
Circa secundum quis est ordina rius: sunt septem conclusiones. Prima conclusio est, quod quicumque per electionem habet curam animarum est ordinarius, & per con sequens potest sententiare quemlibet suae curae alteri confiteri.
secunda conclusio est, quod ordinarius quicumque ex officio sibi annexo hoc habet: licet non sit per electionem. Tertia conclusio est, quod qui vicem curati gerit per legem vel consuetudinem, sicut prior qui viuente abbate erat delegatus non potens subdelegare, eo mortuo vel amoto vices eius in omnibus obtinens: est quasi ordinarius quantum ad hoc. C. de eo qui vicem. l. 2.
Quarta conclusio est in speciali: qui archidia- conus licent sitludex ordinarius de consuetudine, tamen non in foro conscientie: etium si sacerdos, quia hoc accidit suae potestati, vnde si potest audiret hoc est ex commissione & sic non praes subdelegare.
Quinta conclusio est de archipresbytero ciuitatis de quo iura loquuntur, quia videtur quod sit ordinarius: sicut si esset vna praebenda sacerdotalis: cui ex offitio esset annexum officium audiendi confessiones illorum de dicec. extra ciuitatem, & multo magis si de ciuitate. sed fi poenitentarius non habet officium ex sua praebenda: sed solum ex conmissione viuae vocis episcopi, qui reuocat quando vult, quia iudicium soluitur vetante eo qui iudicare iussit: talis est delegat: licet ad vniuersitatem causarum.
sexta conclusio est, quod decanus ruralis qui & archipresbyter vocat, si iste decana tus sit annexus alicui curae speciali: repusatur ordinarius in parochijs sui decanatus post episcopum supra curatos etiam vide tur esse ordinarius curatorum, & sic curati de licentia eius non solum episcopi possunt confiteri. si autem epraes vel archidiaconus confers illum decanatum modo huic curato, modo illit videi delega tio, & hoc resoectu casuum communium. Nam respectu casuum epalium tam de curato quae de decano, quibus ex spidi gratia conmittit absoluere, de illis videt distineuendi, an sint retenti de iure vel de consuetudine, & tunc in illis de se nullum ius habet inforidr epo. Vnde cuicunqueillos committit, po testate delegata absoluit. si autem ipse illos casus sibi reti nuit generaliter ab alijs amouens, sed quibusdam curatis aut decanis illos committens videtur ordinarie de illis casibus cognoscere. sed si postquam ab dibus amouisset, postea fingulariter aliqulbus eficoderet, videretur mera delegatio-
septima conclusio corollaria est, quod quando ordinarius contra exemptos in haeresi procedit, quamuis sint exempti ab homine non a iure, dicitur in auctoritate Pape quasi delegat hoc facere de haereticis. Ad abolendam. in fi. quamuis diceces. pudent in hoc facto: se iure ordinario procedere. Circa ter tium de effectu commissionis sunt septem conclufiones.
Prima: quino: sunt effectus commissionis. Vnde primus effectus commissionis & delegationis est, quod potest commissarius absoluere licentia alterius minime requisita indifferenter, siue sit superior siue inferior. sic ci curatus si est ordinarius, potest committere audientiam confessionum sine licentia epraei, sicut econuerso: quia omnis iurisdictio ordinaria potest alteri committi ab eo qui habet eam in solidum, siue assensu conparis: licet secus sit iti ea quae habetur in coni.
Vbi sciendum, quod quando potestas iurisdictionis est apud plures vna, & non apud quemlibet in solidum, tunc non potest quilibet per se eam committere sine consensu aliorum: sed quod omnes tangit ab omnibus debet approbari: vt si capitulum vacunte sede gerat vices episcopi in tpalibus, nullus de capitulo etiam decanus sine alijs praet ponere officialem: sed capitulum de cosensu maioris partis. Quod autem iurisdictio perfecte & insolidum residet apud quemlibet, ita quod vnus sine alio potest per seipsum de causa cognoscere, tunc vnus sine alio potest cui vult committere: etiam minor sine maiore, & multomagis econuerso. sicut epraes ponit officialem sine archidiacono, & econuerso. Nunc aut potestas absoluendi a peccatis vna & eadem potest esse apud plures, vt sunt vnum: sicut penes capitulum, sede vacante: quando habet potestatem eius in spiritualibus: dico quantum ad commissionem, non quantum ad executionem: quia confessio facienda est soli. Vnde totum capitulum non vnus canonicu ponet poenitentiarium. sed potestas absoluendi quae est apud curatum, Papam, epraem, non est vna, sed quilibet potest per se audire: & per consequens per se sine consensu alterius committere. Vnde vicarius curati sine licentia episcopi potest audire confessio nes, & multomagis econuerso. De hoc autem extat bullata declaratio clemem. Alex. post cuius bullationem nullus Parisijs dixit contrarium: quia disputare de principali iudicio non oportet, & iniuriam facit iudicio reuerendissimae synodi, qui semel diffinita retractare praesumit. Vnde quidam magister determinaturus contrarium, audita declaratione hac dimisit.
Ad idem est declaratio Benedicti per constitutionem quae incipit. Inter cunctas. Vbi dicit, quod fratres electi auctoritate apostolica, possunt confessiones audire absque licentia dicecesanorum & inferiorum.
Ad idem est extra de priuilegijs. c. In his quae ad culpam. Vbi Papa repraehendit illos, qui priuilegium concessum a Papa fratribus, de celebrando vbicunque cum altari portatili, interpretabantur quod praeter affensum praelatorum fratres hoc non possent. Tunc enim intelligentia Papae nihil eis valeret: cum sine ea solo assensu praelatorum idem possent. Et ideo vt indulgentia eis aliquid valeat declarat Papa, quod sine praelatorum licentia possunt celebrare: ita quod ex dicta intelligentia videantur aliquam gratiam consecuti. Ita & in proposito dicendum, quod habentes auctoritatem superiorum, possunt audire sine licentia inferiorum. Aliter ex concessione superioris nullam essent gratiam consecuti: cum sine illa possent audire de li eencla inferiorum. Et per hoc potest responderi ad decretalem in eo ti. Pastoralis: quae videtur esse ad oppositum. Ibi em̃ dicitur, quod religiosi quibus est a Papa concessum, quod Ec clesias suas possunt in alios vsus conuertere, decedentibus personis earum, nisi plus exprimatur: non punt intrare possessionem epo inconsulto: quia per indulgentiam istam non in telligitur iuri epali derogari. Ita & in proposito, per con cessionem factam in superiore confessiones audiendi, non est derogatum inferiori: imo eo inconsulto non debet suus parochianus audiri. Et dicendum, quod non est simile, quia ibi indu lgentia Pape habet gratiam, & effectum que ad proprie tatem: licet in possesaionem non debeat intrare sine episcopi assen su: qui solus assensus non daret eis ius illud. sed in propo sito aliter est, vt dictum est.
Per idem potest responderi ad id quod habetur de Iudeis, quae sit laudabile, vbi Papa concedit epraeo eunti ad praedicandum paganis, quod quicunque clerici vel religiosi sibi voluerit adhaerere, quod possunt cum eo praedicare. sed ibidem dicitur requisita & habita praela torum suorum licentia. Ibi enim praelatorum licentia fine auctoritate Papae non sufficiebat, ad praedicandum extra diceces. eorum paganis: sed requiritur auctoritas Papae cuius dicece. est tota terra. Ex alia parte licentia praedicandi data a Papa inferiori, non eximit eum a suo superiori, sine cuius licentia non debet peregrinari de iure coni. Et est bonum argumentum, quod religiosus non debet audire confessio nem. nec praedicare sine licentia sui abbatis vel prioris, quantumcunque habet potestatem ab epo vel Papa. sed econ uerso sine licentia praelati inferioris illorum, quibus praedicat & quorum confessiones audit hoc potest facere. Et ista est secunda solutio bona.
Nec obstat, quod debet agno scere vultum, pecoris sui, nec poterit reddere rationem de pe coribus sibi commissis: quia dico quod multo melius quam de auditis a se vel suo vicario. Nam vultum exteriorem ita potest intueri, & agnoscere sicut prius, & corrigere fraterna cor rectione, & paterna admonitione, sicut prius: & quantum ad exteriorem vultum attinet, non minus honeste viuunt qui confitentur fratribus quam qui curatis. secundo quantum ad interiorem melius, quia de interiori vultu parochianorum nui se respuerunt, & sine licentia sui vicarij, Papae, vel episcopi elegerunt: non habent reddere rationem: quia per eos non stetit, quo minus eos audirent & instruerent, sed per superiorem qui coadiutores eis dedit. Et per parochianum qui eos elegit: sicut si dominus mandat pastori, vt admittat extraneum ad custodiam ouium. ouas ipse sibi elegit, & quae eum sen noluerunt: & fecerit, ab illorum custodia absolutus est pastor, & tenetur ille qui suscipit. sed si curatus dedit licentiam parochiano ad libitum confessorem eligend i, imputatur ei qui ouem permisit errare libere, si praecipitium elegerit, nisi forte esset talis persona, quae discreta & bona appareret. si etiam nominauit sibi indiscretum vel minus bonum, aut minus bonum vicarium sibi instituit, quod qui parum diligenti socio rem suam custodiendam commisit, suae facilitati imputare debet. Institu. quibus modis re contrahitur ob. 6. penul & de societate. 6. vlti. similiter de eo qui sibi cofessus est, si plagis sauciati nesciunt vinum & oleum infundere: imperitia culpae annumeranda est. Et sicut medico casus facilitatis imputari non debet, sic sibi imputat si omisit aliquid de contingentibus. si ergo parochianus petit licentiam alteri confitendi indeterminate: non det, nisi sit verisimileque petens non eligeret nisi aeque bonum vel meliorem. si autem nominet sibi aliquem: de quo verisimile est, quod sit aeque bo nus vel melior ad confessionem audienda, non neget: quia forte habet peccatum quod erubescit confiteri, & prius moreretur sine confestione. si vero apparet, quod non est aeque bonus, aut per famam aut per visum suae personae: aut per conuersationem personarum sibi confitentium: quae minus re ligiose conuersantur: tunc simpliciter debet negare, inno tescendo quod ille non potest absoluere, & dicere quod est paratus audire, vel vnum de vicarijs dare, vel extraneum dum ta mem idoneum. si autem ille petitus est diffamantus & habet potestatem superioris non est prohibendum simpliciter: quia iudex malus ordinarius vel delegatus non perdit iurisdictionem suam, sed debet dicere petenti, non expedit tibi quod vadas ad illum: nec ibis de voluntate mea, nec de licentia: li cet non possim te prohibere: quia potestatem habet a maio re. sum autem paratus te audire vel alium vicarium dare. Et hoc modo soluitur illud dictum, quod non potest esse pastoris excusatio: si lupus oues comedit, & pastor nescit: verum est quando pastor scire debet & potest. Et licet aliquis debeat semper reputare alium meliorem se simpliciter, non tamen quantum ad omnia, puta quantum ad officium hoc vel illud. Iterum suspitiones nos habere possumus: non ad iudicandum proximum: sed ad nobis cauendum: vt videre canes, videre malos operarios. si video pauperem non iudicabo furem: tamen ne forte sit fur custodiam rem meam ab ipso, sic est in proposito. Tamem nisi contrarium appareat, plus debet hoc praesumere de his quoPapa vel epa per totam dicece. praeficit, quae de se qui ad vnam paruam parochiam deputatur.
sciendum autem, quod in ab solutione poenitentiali principaliter consideratur potestas ordinis: secundario potestas iurisdictionis. Vnde siue de tur confessori licentia audiendi: siue confitenti licentia con fitendi, vel confessorem eligendi, sufficit quia tunc quasi cedit alijs ius suum. Et hunc modum tradit consilium. Omnis vtriusquesexus. secus autem est in foro exteriori, vbi tantum consideratur potestas iurisdictionis. Vnde si epraesdaret licentiam clerico litigandi coram quocunque vellet, & eligeres priuatum, non propter hoc haberet ille iurisdicttionem, sed so lum remittit ius suum, in quo sine eius consensu non potest prorogare iurisdictionem alterius in se. Vnde hoc facto est liber sicut laicus. Priuatorum autem consensus iudicem non facis illum, qui nulli praeest iurisdictioni: licet possit facere arbitrium. secundus effectus huius commissionis & delegatio nis est, quod commissarius potest audire contra prohibitionem alterius praelati: in quo est differentia inter superiorem & inferiorem. Nam inferior contra inhibitionem superioris non potest alij committere, sicut nec per seipsum audire, cum ita possit eum suspendere ab audientia per alium, sicut per seip sum: econuerso autem contra inhibitionem inferioris superior potest committere: quia sicut eo inuito potest per se audire: ita & committere. similiter si essent duo curati de pari: & vtriquein solidum vnus contra inhibitionem alterius potest audire & committere: quia par in parem non habet imperium. ff. de arbi. l. Nam & magistratus. Vtrum autem praelatus pos sit inhibere, ne sine licentia sua subditus confiteatur alte ri: dicendum quod non, nisi ille praelatus qui non habet superio rem: quia nullus potest imponere legem superiori, sed bene econuerso: imo etiam si Papa faceret hanc prohibitionem, esset intolerabilis error expressus: quod de toto mundo omnes haberentad ipsum recurrere de omnibus. Vnde inferior qui prohibet, ne subditus confiteatur cuicunquesine licentia sua: debet excipere nisi superiori, vel eius vicario: alias teme re agit: nisi loqueretur talibus, qui bene sciunt, quod non intendit vel non potest prohibere subditum: qui confiteatur si vult superlori vel vicario superioris: sicut in religionibus prior conuentualis inhibet, ne quis confiteatur de tali pec cato sine licentia sua: certum est omnibus, quod non intendit quin possit quilibet confiteri prouinciali, & magistro ordinis, & eorum vicarijs: quod si prohiberet, spueremus sibi in fa ciem. Et multo magis superior qui non potest dare licentiam alteri confitendi: cum sit vicarius hominis, quandiu prior viuit. si inhiberet ne quis sine licentia sua confiteretur alteri, derideretur. sed priore amoto vel mortuo, vices eius ge rit per constitutiones. Vnde reputatur ordinarius. Vnde sic prohibentes faciunt contra declarationem Papae. Inter cun ctas: quod est haereticum: ex quo est semel declaratum: sicut de notionibus. &c. Vnde curatus sic prohibens debet exci pere epm: legatum, Papam, summum poenitentiarium & archiepiscopum, dum visitat, & habentes ab eis potestatem. Epraes vero praedictos: nisi seipsum. Et sic oportet quod quilibet excipiat su os superiores. Vbi sciendum est, quod ante constitutionem. Inter cunctas, fratres auctoritate eporum poterant audire confessiones religiosorum, contra inhibitionem abbatum & abbatissa rum, si erant non exemptae, vel auctoritate Papae si erant exemptae: sicut enim non potest prohibere abbas vel abbatissa monacho vel moniali confiteri Papae, vel epo, sic nec eius vicario. sed per illam constitutionem fratres prohibentur audi re religiosorum confessiones, contra illorum statuta vel inhibi tione superiorum.
Tertius effectus est, quod tenetur cu ratus Eucharistiam ministrare: & alia sacramenta, ex quo dicit se confessum illi, qui potuit eum absoluere.
sed videtur absurdum, quod teneatur dare Eucharistiam ei, cuius ignorat conscientiam. sic enim vteretur claue dispensandi, omissa claue discernendi, admittendo forte indignum.
Et repellendo dignum. sed dico quod non, sed cum aeque bona & secura conscientia: imo tutiori potest eum communicare, qui confessus est fine licentia sua habenti potestatem: sicut illi qui confessus est de licentia sua vel sibi: quia vicarius curati non reuelat sibi confessionem. Vnde equaliter scit conscientiam confessi vicario epitsicut confessi vicario suo. Item plus prae sumitur de co, qui factus est epraes per prouisionem Papae, quae per electionem canonicorum: quia sacrilegij instar est, dubi tare vtrum dignus fit quem elegerit Imperator. Vnde curatus debet praesumere, quod melius est confessus qui confessus ei, quem Papa vel epraes elegit confessorem per totum mundum, vel dicece. prouidendo de ipso suis subditis: cum epraes non debeat hoc committere, nisi viris potentibus in opere & sermone. de offi. ordi. Inter caetera, quam qui confessus est illi, quem elegit ipse proprio arbitrio de licentia generali curati. Item magis praesumitur de idoneitate eius quem superior praelatus praeficit, quae quem inferior. Vnde lex Iulia ambitus cessat in vrbe, in qua omnes praebendas vacantes confert Petrus, qui pecuniam simonis abiecit. sed Giezi donum petijt, quod magister repulit. Vnde curatus magis debet reputare be ne confessum parochianum suum, qui est confessus poenitentiario epi, quae vicario suo proprio. Et hoc verum est quando constat quod est confessus. sed dicit Tho. quod debet sibi credere. Hostiem. autem quod imo oportet probare. sed ea quae domi fiunt, non possunt probari nisi per eos qui domi sunt. Confessio vero fit a solo soli. Et si testes vocarentur: non tamen possent testificari de confessione: quia forte loco confessionis confabulabantur. Vnde si esset persona minus fide digna, oporteret quod confessor testificaretur: sed plus non requiritur: si autem fide digna, credendum esset sibi de confessione sicut de peccatis. si militer qum confitendo dicit: due non habeo quod ego sciam mor talia: nec placet mihi de venialibus confiteri: peto Eucha ristiam, potest sibi dare Eucharistiam bona conscientia: imo tenetur. Ergo a simili, quando dicit domine non habeo mortale de quo non sim confessus potenti absoluere: & tanto plus quanto credibilius est hoc quam illud: vnde aeque vel tutius potest communicare confessum, sine licentia sua habenti potestatem episcopi, sicut confessum sibi vel alteri de licentia sua speciali vel ge nerali: nominatim vel indistincte. Et vtrumquedeclaratum est per constituta. Inter cunctas: quod. scilicet confesso huiusmodi tenetur curatus dare sacramenta, & ei credere: nisi in duobus casibus s. quando est excommunicatus, vel notorius peccator. a1. Quartus effectus est, quod non tenetur eadem confiteri iterum: sicut in eandem decretali dicitur. Et licet quantum ad alia, puta quod te neatur credere vel ministrare sacramenta, videatur specia. le in fratribus: tamen quantum ad hoc quod non tenetur iterare est. ius commune: non obstante constitutione. Ois vtriusque sexus. Vnde in constitutis. inter cunctas sic dicitur. Nec confessi fratribus peccata illa, de quibui eis confessi sunt, & absoIuti poenitentes de illis sacerdotibus proprijs teneantur: sicut & alijs non tenentur iterum confiteri, non obstante generalis concilij constitutione: quae sano intellectu, ne sequatur quod per poenitentiam. dimissa peccata quis confiteri debeat: & quod liberat debitor adhuc ad soluendum remaneat obli gatus, intelligenda est. De illis autem, intelligit, qui pecca ta sua alijs confiteri saluberrime neglexerunt.
Quintus effectus est: quod per hanc commissionem fit iudex, qui non erat. Cum enim ad absoluendum requiratur potestas ordinis, & iurisdictionis: licet ab habēte ordinem & iurisdictio nem, vel tantum iurisdictionem, possit haec audientia committi habenti ordinem, licet non habeat iurisdictionem: puta simplici sacerdonti non curato, sicut curato, non tum econuerso sacerdos non curatus potest hoc committere, vel curato vel sacer doti. Et ratio diuersitatis est, quia non aequaliter hae duae potestates transfunduntur. Habens enim ordinem sola commissione, non transfert ordinem: sed solum ordinando sacramentaliter, fiue sit iudex fiue non. sed iurisdictio ab habente eam ordinarie, sola commissione transfertur indifferenter priua to: qui nullam habebat: & ei qui habebat aliquam, sed non istam: vel respectu istius. Vnde. ff. de offi. eius cui mandata est iur. Et si praetor sit is cui mandata est iurisdictio, non tamen vice sua fungitur, sed illius qui mandauit: vnde omnino accidit quod sit praetor, ita & in proposito. Vnde qui potest eligere confessorem indifferenter, quicunq, sacerdotem potest accipere: nisi quod si est religiosus, cum sme suo superiore non habeat velle nec nolle, sine licentia sui superioris non debet audire, nisi auctoritate superioris specialiter, & nomina tim sibi concedatur, qui vellet & posset eum in hoc eximere. sicut est Papa. si enim religiosus potest iure ordinario esse auditor confessionum saecularium: sicut quando fit curatus in parochia: multo magis ex commistione: cum hoc sit minoris dignitatis: & minus per hoc se immisceat saeculo, quamuis & haec sit eleemosyna spiritualis, & ad religionem pertinens. Quis autem religiosus auctoritate inferioris qui non potest eum eximere, non debeat confessiones audire sine licentia sui immediate, patet per simile de electione. c. si religiosus. vbi dicitur. Electio de se facta non potest, nec de bet assentire sinc eius licentia. secus autem si per Papam esset de ipso nominatim prouisum. Quod autem dictum est, quod auctoritate Papae potest: videtur contra illa decre. de Iudeis. Quod sit laudabile.
sed dicendum, quod quando ro ligiosus sub generalitate incerta accipit auctoritatem Papae, requiritur de mente Papae assensus praelati, sicut fuit ibi quando Papa omnibus religiosis, qui vellent adhaerere illi prae dicanti paganis dabat, auctoritatem. sed quia merita non nouerat: ideo coexigit assensum praelatorum. Vbi autem Pa pa nominatim eligit religiosum ad aliquod officium, praesumitur industriam personae nosse. Vnde non requiritur al terius licentia, fiue pro inquisitione, siue pro praedicatione, siue audientia confessionum, siue pro praelatione, siue pro epatu, siue pro alio quocumque;.
sexta conclusio est, quod istos effectus non habet commissio in personis reprobatorum ordinum, de quibus dicitur de reli. do. c. i. li. 6. Personis autem praedictorum ordinum interdicimus quo ad extraneos officium praedicationis, sepulturam, & confessionum audientiam. Vnde quia nec praedicant, nec ad sepulturam recipiunt, mirum est quomodo confessiones audiunt, nisi forte dicatur, quod auctoritate episcopi, qui sicut potest absoluere a sententia iuris excommunicationis & suspensionis, & interdictum relaxare, vel amouere, vbi iuris conditor non retinuit: ita potest cum illis dispensa re absoluendo ab illa suspensione, vel amouendo interdictum quo ad certas personas, non minus quam ab vna tota ciui tate. Tamem cum manente causa maneat effectus, cum sit eis interdictum quandiu in illo statu manerent, audire: videtur epo esse indispensabile cum eis statu manente. Quicquid tamen epraes possit, inferior cpraeo non potest sententiam iuris relaxare, nisi sibi expresse committatur. Et sic de licentia simplicium curatorum sacramenti, non poterant nec possunt confessiones audire.
septima conclusio est, quod qui audit con fessiones ex commissione non iure suo prodidit potestatem suam delegante mortuo vel amoto. Et idem forte est ipso excommunicato vel suspenso, nisi confessione iam inchoata: in qua audit ex tunc quasi iure suo: sic vt etiam perdit potestatem il lo reuocante: quia soluitur iudicium, vetante illo qui iudicare iussit. Vnde sicut epo mortuo vel translato, officialis cessat in causis: sic debet cessare poenitentarius in confessionibus audiendis, nisi quod potest absoluere de peccatis iam audi tis. de off. dele. c. Gratum. &. c. Relatum: quia morte mandatoris expirat mandatum. similiter si dedit confessorem monialibus, expirat prans, nisi esset rector earum, cui ex officio quasi prioratus vel rectoriae esset audientia annexa. Et tunc esset quasi ordinarius.
Videret tamen, quod non similiter expiraret ptans delegati: delegante excommunicato vel suspenso, sicut mortuo vel amoto, quia i primo casu retinet delegans iuris dictionem, licet non vsum: in secundo autem neutrum. Ad hoc autem per delegat' vtai iurisdictione, requirit, delegans in delegan do quidem habeat & iurisdictionem & vsum ei', quia delegare est vsus iurisdictionis. sed postquam delegauit, non requiritur quod habeat vsum, quia vsus eius nihil facit. ergo. &c.
sed posset dici probabiliter, quod si epraes non existens excommunicatus vel suspensus instituit officialem, & poenitentarium, & postea excommunicet, nihilominus vterque potest procedere in suo officio, quia vtit vice eius qui iurisdictionem habet, licet non vsum per se. si autem iam crat excommunicatus, officialis quidem nihil agit, quia institutio vel commissio non tenuit. Et sic intelligi potest de off. vica. c. i. q. vl. li. 6. De poenitentario autem videtur secus, quia etiam non sacerdos vel non consecratus, qui minus habet quam excommunicatus, committere praet, quia non est tam commissio quam promissio: quia iure suo sacerdos au dit confessionem, & committens tantum est causa sine qua non, pro pter parochiarum diuisionem, & ecclesiae prohibitionem. quando au tem committens morit vel amouet, non est differentia inter com missarium in foro poenitentiali & iudiciali, quia vtriusque ptans expi rat, quantum ad negotia non cepta. sed nos habemus priuilegium, quod episcopis mortuis qui nobis potestatem suam commiserunt vel concesserunt, possumus illa vti vsque ad confirmationem successorum. Et multo magis secundum constitutionem nouam. Inter cunctas: si fratres vtantur auctoritate Papae facta praesentatione epo illo mortuo, possunt vti vsque ad confirmationem noui, cui est noua praesentatio facienda. similiter priuilegium habent inquisitores haereticae prauitatis a Papa positi, quod mortuo mandatore non expiret mandatum: etiam quo ad ne gotia non inchoata in iudicio, & nondum emersa: de haeret. c. Non aliqui. li. 6.
On this page