Table of Contents
Commentarius in libros sententiarum
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum sacramenta nouae Legis causent gratiam.
Quaestio 2 : de diffinitione sacramenti
Quaestio 3 : de institutione sacramentorum
Quaestio 4 : Utrum constent ex rebus, et verbis
Quaestio 5 : Utrum convenienter fuerit instituta
Quaestio 6 : Utrum sacramenta legalia conferrent gratiam
Distinctio 2
Quaestio 1 : De institutione sacramentorum novae legis an sint a Christo instituta
Quaestio 2 : de baptismo Ioannis
Distinctio 3
Quaestio 1 : De forma baptismi, an possit mutari
Quaestio 2 : Utrum plures possint unum baptizare
Quaestio 3 : utrum baptismus debeat fieri in aqua
Distinctio 4
Quaestio 1 : utrum baptismus deleat omne culpam, et omnem poenam
Quaestio 2 : Utrum character in baptismo imprimatur
Quaestio 3 : de baptismo flaminis, et sanguinis
Quaestio 4 : De carentibus usu rationis, utrum sint baptizandi
Quaestio 5 : De ficte accedentibus, utrum baptismus, cessante fictione, habeat effectum suum
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum Christus secundum quod homo potuerit dimittere peccata
Quaestio 2 : Utrum malus minister possit baptizare
Quaestio 3 : Utrum liceat petere, vel recipere baptismum a malo ministro
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero
Quaestio 2 : Utrum intentio in baptismo requiratur
Quaestio 3 : An fides requiratur in baptismo
Distinctio 7
Quaestio 1 : De confirmatione secundum se
Quaestio 2 : Utrum confirmatio characterem imprimat
Quaestio 4 : Utrum episcopus sit proprius minister huius sacramenti
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum eucharistia sit sacramentum
Quaestio 2 : Utrum eucharistia fit tantum sumenda a ieiunis
Quaestio 3 : De forma huius sacramenti, scilicet utrum una dependeat ab alia.
Distinctio 9
Quaestio 1 : utrum peccator sumat corpus Christi
Quaestio 2 : Utrum peccatori liceat sumere corpus Christi
Quaestio 3 : Utrum polluto liceat sumere corpus Christi
Quaestio 4 : Utrum peccatori sit deneganda communio?
Distinctio 10
Quaestio 1 : utrum corpus Christi sit in sacramento altaris, realiter, et essentialiter
Quaestio 2 : utrum Christus sit in altari totaliter
Quaestio 3 : utrum Christus sit in sacramento altaris localiter
Quaestio 4 : utrum Christus sit in altari visibiliter
Distinctio 11
Quaestio 1 : utrum panis, et vinum sit conueniens mateteri huius sacramenti
Quaestio 2 : Vtrum conuersio sit completa ratio essendi corpus Christi in altari realiter
Quaestio 4 : utrum Deus possit conuertere vnum corpus in plura corpora, sicut econuerso facit
Distinctio 12
Quaestio 1 : utrum liceat pluries in die communica re
Quaestio 2 : utrum Deus possit facere accidens sine subiecto
Quaestio 3 : utrum in sacramento altaris sint accidentia sine subiecto
Quaestio 4 : utrum species in sacramento altaris possint aliquid immutare
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum non sacerdos possit conficere
Quaestio 2 : utrum sacerdos teneatur celebrare
Quaestio 3 : de haereticis, utrum sint exterminandi
Quaestio 4 : utrum plures sacerdotes possint eandem hostiam consecrare
Distinctio 14
Quaestio 1 : utrum poenitentia sit sacramentum
Quaestio 2 : utrum poenitentia sit virtus
Quaestio 3 : de poenitentia in comparatione ad alias virtutes
Quaestio 4 : de subiecto poenitentiae
Quaestio 5 : de continuatio ne poenitentiae
Quaestio 6 : de solenni poenitentia
Quaestio 7 : de effectu poenitentiae, utrum sit necessaria ad salutem
Distinctio 15
Quaestio 1 : utrum peccatum impediat satisfactionem
Quaestio 2 : utrum restitutio sit pars satisfactionis
Quaestio 3 : utrum eleemosyna sit satisfactionis pars
Quaestio 4 : utrum ieiunium sit pars satisfactionis
Quaestio 5 : de oratione, utrum sit satisfactionis pars
Distinctio 16
Quaestio 1 : de remissione venialium, utrum possint remitti sine mortalibus
Quaestio 2 : Vtrum poenitentia possit per aliquid impediri
Quaestio 3 : de circunstantiis, an sint confitendae
Quaestio 4 : utrum poenitentia habeat partes
Distinctio 17
Quaestio 1 : de contritione, utrum deleat peccatum
Quaestio 2 : utrum sit necesse confiteri sacerdoti statim de omnibus
Quaestio 3 : utrum confessio sit facienda proprio sacerdoti
Quaestio 4 : an confessio possit fieri alieno sacerdoti, de licentia proprii sacerdotis
Quaestio 5 : utrum confessio dimidiata iterari debeat
Quaestio 7 : confitens et non poenitens impleat praeceptum de semel confitendo in anno
Quaestio 8 : utrum confessio facta ab illo qui non est contritus valeat
Distinctio 18
Quaestio 1 : utrum excommunicatio debeat esse in Ecclesia
Quaestio 2 : quis possit excommunicare: vtrum scilicet excommunicatum possit excommunicare
Quaestio 3 : utrum in iure debeat esse aliqua excommunicatio lata
Quaestio 4 : de effectu excommunicationis
Quaestio 5 : de absolutione ab excommunicatione
Quaestio 6 : utrum minor excommunicatio, repellat a sacramentis
Quaestio 7 : de suspensione: utrum impediat absolutionem
Quaestio 8 : de inter dicto: utrum violans interdictum sit irregularis
Distinctio 19
Quaestio 1 : utrum claues sint in Ecclesia
Quaestio 3 : de correctione fraterna. utrum cadat sub praecepto
Quaestio 4 : de denunciatione, utrum debeat eam praecedere fraterna correctio
Distinctio 20
Quaestio 1 : utrum aliquis in morte possit vere poenitere
Quaestio 3 : utrum vnos pro alio possit satisfacere
Quaestio 4 : de indulgentiis, utrum tantum valeant, quantum sonant
Distinctio 21
Quaestio 1 : de Purgatorio quaeritur, utrum ibi culpa remittatur
Quaestio 2 : de generali confessione utrum deleat omnem culpam
Distinctio 22
Quaestio 1 : utrum peccata semel dimissa redeant
Quaestio 2 : utrum damnato ad mortem, petenti confessionem debeat negari
Quaestio 3 : de forma huius sacramenti, utrum haec sit conueniens forma huius. Ego absoluo te etc.
Distinctio 23
Quaestio 1 : de extrema vnctione, quo ad essentiam, utrum habeat determinatam materiam
Quaestio 2 : de ministro: utrum sacerdos possit hoc sacramentum ministrare
Quaestio 3 : de subiecto, utrum solus infirmus debeat inungi
Quaestio 4 : De effectu extremae vnctionis.
Distinctio 24
Quaestio 1 : utrum ordo sit sacramentum
Quaestio 2 : de charactere, utrum in quolibet ordine imprimatur character
Quaestio 3 : de annexis ordinum: an corona sit ordo
Quaestio 4 : utrum distincti ordines habeant distinctos actus
Quaestio 5 : utrum ministri debeant habere vestes speciales
Quaestio 6 : utrum in ecclesia sit aliqua maior potestas sacerdotali
Quaestio 7 : de episcopatu utrum sit ordo
Distinctio 25
Quaestio 1 : utrum omnes episcopi possint conferre ordinet
Quaestio 3 : de impedimento ordinis
Quaestio 4 : utrum Papa possit committere symoniam
Quaestio 5 : utrum symonis mentalis obliget ad resignationem beneficii per eam obtenti
Distinctio 26
Quaestio 1 : quid est matrimonium, et utrum sit coniunctio maris, et foeminae
Quaestio 2 : an matrimonium sit licitum
Quaestio 3 : utrum matrimonium sit in praecepto
Quaestio 4 : utrum matrimonium sit sacramentum
Distinctio 27
Quaestio 1 : utrum rite contracta possint dissolui
Quaestio 2 : utrum consensus sit causa effectiua matrimonij
Quaestio 3 : utrum matrimonium soluatur per ingressum religionis
Quaestio 4 : utrum cum bigamo liceat dispensare
Distinctio 28
Quaestio 1 : an sponsalia iurata faciant matrimonium
Distinctio 29
Quaestio 1 : an metus matrimonium impediat
Quaestio 2 : an conditio impossibilis apposita sponsalibus, vel matrimonio vitiet, aut vitietur
Distinctio 30
Quaestio 1 : de errore, an impediat, et dirimat matrimonium
Quaestio 2 : de matrimonio beatae Virginis, utrum fuerit verum matrimonium
Distinctio 31
Quaestio 1 : an matrimonium habeat bona excusantia
Quaestio 2 : utrum propter bona matrimonij excusentur coniuges a peccato
Quaestio 3 : utrum fine praedictis bonis possit actus matrimonij excusari
Distinctio 32
Quaestio 1 : utrum coniunx teneatur reddere debitum petenti
Quaestio 2 : utrum vnus coniunx sine licentia alterius possit vouere continentiam
Distinctio 33
Quaestio 1 : utrum vnquam licuerit habere plures vxores
Quaestio 2 : de virginitate utrum fit dignissima virtutum
Distinctio 34
Quaestio 1 : utrum matrimonio sint assignanda aliqua impedimenta
Quaestio 2 : utrum impotentia ad actum matrimonij impediat matrimonium
Distinctio 35
Quaestio 1 : utrum ex causa fornicationis liceat coniugem dimittere
Quaestio 2 : utrum dimittens vxorem ob fornicationem possit alteri nubere
Distinctio 36
Quaestio 1 : utrum seruitus impediat matrimonium
Quaestio 2 : utrum seruus possit contrahere matrimonium sine consensu domini sui
Distinctio 37
Quaestio 1 : utrum sacer ordo impediat matrimonium
Quaestio 2 : utrum vxoricidium impediat matrimonium
Distinctio 38
Quaestio 1 : utrum bene definiatur votum a Magistro in litera dicente, quod votum est etc
Quaestio 2 : de diuisione voti
Quaestio 5 : De vtilitate voti, et virginum consecratione.
Distinctio 39
Quaestio 1 : de dispari cultu, utrum impediat matrimonium
Distinctio 40
Quaestio 1 : de consanguinitate, utrum impediat matrimonium
Distinctio 41
Quaestio 1 : de affinitate, utrum impediat matrimonium
Quaestio 3 : de illegitimitate, utrum scilicet aliqua prolessit illegitima
Distinctio 42
Quaestio 2 : utrum scilicet liceat agere vel accusare ad diuortium celebrandum
Distinctio 43
Quaestio 1 : utrum resurrectio omnium hominum sit futura
Quaestio 2 : utrum aliquid corruptum possit per naturam idem numero reparari
Quaestio 4 : utrum resurrectio mortuorum fiat in instanti vel in tempore
Distinctio 44
Quaestio 2 : utrum corpora gloriosa futura sint impassibilia per aliquam formam sibi iuhperrentem
Quaestio 3 : utrum virtute diuina corpus gloriosum possit esse cum alio corpore glorioso
Quaestio 4 : an corpus gloriosum moueatur in instanti ratione suae agilitatis de loco ad locum
Quaestio 5 : Vtrum corpora gloriosa habeant claritatem
Quaestio 6 : utrum corpora damnatorum post resurrectionem patiantur ab igne passione proprie dicta
Quaestio 7 : utrum animae damnatorum ante resumptionem corporum patiantur ab igne corporeo
Distinctio 45
Quaestio 1 : utrum suffragia viuorum prosint defunctis
Quaestio 2 : vtrum suffragia facta pro aliquo, sibi soli valeant, et non aliis pro quibus non fiunt
Quaestio 3 : de receptaculis animarum post mortem
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum scilicet iustitia sit in Deo
Distinctio 47
Quaestio 1 : utrum generale iudicium sit futurum
Distinctio 48
Quaestio 1 : utrum Christus iudicaturus sit in forma humana
Quaestio 2 : utrum motus coeli cessabit
Distinctio 49
Quaestio 1 : utrum intellectus creatus possit videre Deum clare et immediate
Quaestio 2 : utrum videntes deum videant omnia in eo
Quaestio 3 : utrum beatitudo principaliter consistat in actu intellectus vel voluntatis
Quaestio 4 : de obiecto fruitionis, utrum scilicet Deus sit immediatum obiectum fruitionis
Quaestio 5 : utrum viatori possit communicari visio Dei intuitiua quae non sit beatifica
Quaestio 6 : utrum beatitudo sanctorum post resurrectionem sit fatura maior quam sit modo
Quaestio 7 : Vtrum omnes homines summe et de necessitate appetant beatitudinem
Quaestio 8 : utrum beatitudo educatur de potentia creaturae
Distinctio 50
Quaestio 2
utrum corpora gloriosa futura sint impassibilia per aliquam formam sibi iuhperrentemQVAERITVR consequenter de dote impassibilitatis: vtrum corpora gloriosa futura sint impassibilia per aliquam formam sibi iuhperrentem. Et videtur quod sic: quia gloria corporis correspondet gloriae aiae: sed gloria aiae est per aliqua formam sibi inhaerentem, ergo & gloria corporis. scilicet impassibilitas & caeterae dotes. Maior patet, minor declaratur: quia tam visio quam fruitio sunt per formas inhaerum tes. scilicet per ipsas operationes manentes in operante, & pes lumen gloriae & charitatem, mediantibus quibus praedictae operationes eliciuntur.
Item perfectior est impas sibilitas corporum gloriosorum quam fuisset impassibilitas tempore innocentiae: sed impassibilitas status innotentiae fuis per aliquam formam inhaerentem. ergo impassibilitas corpo rum in statu gloriae erit per aliquam formam inhaerentem: Minor probatur: quia impassibilitas in statu innocentiae fuit per iustitiam originalem, quae fuit vt videtur aliquis habitus vel aliqua forma positiua.
Item verior est potentia qua aliquid potest non pati quam potentia qua aliquid potest pati: vt patet ex. 5. Metaphysi. sed potentia qua aliquid potest pati est aliquod positiuum inhaerens. ergo a fortiori ratione potentia qua aliquid potest non pati. sed corpora gloriosa si sunt futura impassi bilia hoc erit per potentiam qua possunt non pati. ergo illa erit aliquid positiuum & inhaerens.
Item, sicut bonis tominibus promittitur aequalitas angelorum quo ad animam: iuxta quod dicitur Matth. xxij. Erunt sicut angeli dei in coelis: sic eis promittitur quo ad corpus aequalitas vel similitudo cum corporibus coelestibus: iuxta illud quod dicitur Matt. xiij. Fulgebunt iusti sicut sol. &c. sed impassibilitas corporum coelestium est per aliquam formam eiinhaerentem. scilicet ex hoc quod forma terminat totum appetitum materiae. ergo impassibilitas corporum gloriosorum, & per aliquam formam eis inhaerentem.
In contrarium'at guitur: quia effectus priuatium non requirit nisi causam priuatiuam: sed esse impassibile est quidam effectus priuatiuus. ergo non requiritnisi causam priuatiuam, non ergo oportet quod corpora gloriosa sint impassibilia per aliquam formam inhaerentem.
Item aut beati possunt seire quam tum ignis sit calidus aut non. si dicatur quod non, Contra, quia videtur imperfectius quod sensus non cognoscat in pa tria quod cognoscit in via. oportet igitur quod tactus beato rum immutetur vel possit immutari a calore ignis secun dum suam excellentiam, quod non potest esse sine vera passio ne. ergo nullo modo erunt impasfibilia, nec per habitu, nec per priuationem, nec aliter.
Respondeo: hic sunt tria videnda. Primo, quomodo corpora gloriosa sint impassibilia, & quomodo non. secundo, quid est causa impassibilitatis. Tertio, per quid sunt impassibilia.
Quantum ad primum qua passione sint passibilia & qua no est sciendum, quod cum passibilitas & passio sibi correspondeant, vt potentia & actus, sicut passio dicitur dupliciter sic & passibilitas. Passio autem accipitur vno modo large pro receptione formae quantumcunque conuenientis naturae rei: secundo modo accipitur magis stricte pro amissione formae conuenientis secundum naturam, & receptionem formae disconuenientis & contrariae secundum naturam. Et simili modo passibilitas dicitur dupliciter pro potentia susce ptiua primae passionis aut secundae. Loquendo de passione vel passibilitate primo modo, dicta corpora sanctorum post resurrectionem non erunt impassibilia. Primo, quia in corporibus glorificatis erit vsus sensuum, sed talis vsus non potest fieri sine receptione speciei sensibilis. ergo in beatis erit passio quae est receptio formae conuenientis. secundo, quia corpora gloriosa assimilabuntur corporibus coelestibus quae sunt incorruptibilia per natu ram: sed corporibus coelestibus non repugnat passio, quae est receptio formae conuenientis, & perficientis, sicut videmus esse de luna quae illuminatur a sole, & caeteris pla netis & stellis, vt innuitur in libro de proprietatibus ele mentorum. ergo corporibus gloriosis non repugnat passio quae est receptio formae conuenientis. si autem loquamur de passione & passibilitate quae attenditur secundum abiectionem formae conuenientis, & receptionem disconuenientis sic sunt impassibilia: quia cum in eis ponatur quod est perfectionis & remoueatur quod est imperfectionis, ipsa erunt passibilia passione quae est salus & per fectio: non illa quae magis facta abiicit a substantia: vt dicitur secundo de anima.
Quantum ad secundum de causa impassibilitatis, Primo quaeretur per quod aliquid est passi bile passione proprie dicta: & ex hoc videbitur quomodo aliquid est impassibile, quia priuatio cognoscitur per habitum. Dicunt ergo quidam quod ex hoc aliquid dicitur passibile proprie vt nunc loquimur: quia potest transmutari a dispositione sibi conueniente secundum naturam ad dispositionem innaturalem vel contrariam naturae: posse autem transmutari contingit alicui per solum principium passiuum vel per potentiam passiuam: sicut patet per diffinitionem quae datur de potentia passiua quinto Metaphy. scilicet quod potentia passiua est principium transmutandi ab altero. ergo esse passibile conuenit alicui per solam potentiam passiuam: haec autem potentia passiua non est potentia solius materiae: quia illud quod indifferenter se habet ad omnem formam nec vna est sibi magis connaturalis quam alia, non est principium quod aliquid sit passibile passione proprie dicta, sed materia prima quantum est de se indifferenter se habet ad omnem formam, nec vna est sibi magis connaturalis quam alia. ergo materia secundum se non est prin cipium passionis proprie dictae. Maior declaratur: quia nos loquimur de passione per quam abiicitur forma conueniens: & ideo illud quod indifferenter se habet ad omnem formam, ita quod vna non est sibi magis conueniens quam alia, non potest esse causa talis passibilitatis vel passionis. Minor similiter manifesta est: quia materia prima non de terminat sibi aliquam formam substantialem: sed indifferen ter se habet ad omnes: & per consequens non determinat sibi accidentalem: cum determinatio formarum accidentalium sit ratione substantialium: quare. &c. Restat ergo quod illud principium sit compositum ex materia & forma, cui ratione formae conueniens est aliqua qualitas, alia vero disconueniens: & tamen quia est in potentia ad vtrumque potest transmuta ri de qualitate conueniente ad disconuenientem. Et sic pa tet qualiter aliquid dicitur passibile passione proprie di cta: quia a potentia passiua qua aliquid est receptiuum disponum diuersarum quarum vna conueniens est naturae: alia ve ro disconueniens. Impassibile autem dicitur aliquid dupliciter: vel proprie & simpliciter per priuationem principij passiui: vel large per solum impedimentum actualis passio nis. Et primum impassibile dicitur simpliciter & absolute, quia negat omnem passibilitatem: secundum autem non dicitur impassibile simpliciter, cum non neget omnem passibilitatem absolute, sed solum ex suppositione: quia stante impedimen to verum est dicere, quod talis non potest pati, sicut in actibus di cimus quod socra. dum currit: non potest non currere, licet absolute posset non currere. sed contra hoc est: quia si pricipium patiendi est compositum ex materia & forma cum istud idem sit subiectum vel suppositum quod patitur: non erit magis simplex principium patiendi quam ipsum quod patitur, quod tamen videretur, sicut ex parte potentiae actiuae non diceretur totum compositum potentia actiua sed qualitas, sed id est actiuum. Et dicendum quod non est simile, quia ex parte agentis non sunt sic duo, vnum abiiciendo aliud immittendo, sicut ex parte potentiae passiuae: imo tum agens non corrum pat nisi vt generet: illud est principium agendi quo se conmunicat quod est virtus sola. Vel potest dici quod principium patiendi totale est: idipsum quod patitur. scilicet subiectum ex materia & forma conueniente. scilicet accidentali & per quam est conueniens. scilicet formae substantiali: sed principium patiendi partiale est bene simplicius quam suppositum patiens: quia ad passionem proprie dictam concurrunt quatuor. scilicet abiectio & re ceptio: & huiusmodi principum & ratio passiua est sola ma teria quae est in potentia ad vtrumque, passiuum vero compositum ex materia & forma substantiali. &c. Item conuenientia & disconuenientia & huiusmodi principium, & ratio est forma substantialis cui haec forma accidentalis est conueniens: alia disconueniens. ergo, &c.
Quantum ad tertium per quid sint im passibilia: patet ex dictis quod si sint impassibilia: hoc erit per priuationem principij passiui, vel per impedimentum pas sionis. Primo modo dixerunt aliqui, quod corpora gloriosa erunt impassibilia: quia in eis non erunt qualitates elemen torum actiuae & passiuae, quae sunt in corporibus mixtis causa actionis & passionis. Credebant enim quod post resur rectionem corpora humana essent mixta ex elementis ma nentibus in eis secundum substantias suas, non secundum qualitates actiuas & passiuas. sed istud non est verum: pri mo, quantum ad hoc quod dicunt quod elementa manent secum dum substantias suas in quocunque mixto, quia quaelibet pars mixti est mixta, vt habetur primo de generatione. si ergo elementa manent in mixto secundum formas suas substantiales: sequeretur quod in qualibet parte materiae mixti esset forma cuiuslibet elementi, quod est impossibile: cum plures formae substantiales specificae sint incompossibiles in eadem parte.
secundo, deficit haec opinio in hoc quod ponit quod qualitates clementorum non remanent in corpo ribus gloriosis: quia gloria non tollit ea quae sunt de per fectione naturae: sed qualitates elementorum sunt de perfectione mixti saltem accidentali ergo non tolluntur in gloria vel per gloriam.
Tertio, deficit in hoc quod po nit quod qualitates elementares in mixto sunt causa actionis & passionis: eo quod agant in se inuicem: istud autem non est verum, sicut probatum est prius: & ideo de hoc nihil plus dicetur ad praesens.
Item elementa manebunt secundum suas qualitates: & tamen non alterabuntur nec patientur mutuo alterum ab altero: quia cum post resurrectionem cesset mo tus coeli, oporteret quod illud quod semel ab altero pateretur semper ab altero pateretur: & sic praecedente passione fina litersequeretur corruptio, quod non est verum: ergo impassibilitas elementorum: & fortiori ratione corporum resurgentium non erit propter carentiam qualitatum elementorum.
Quarto, quia dato quod haec omnia essens vera non sufficerent ad propositum ostendere: quia ex hoc solum dicitur aliquid passibile: quia habet principium passiuum quod potest transmutari de qualitate conueniente secundum naturam ad disconuenientem. sed dato quod in mixto non essent qualitates ele mentares, esset tamen ibi subiectum susceptibile earum. ergo adhuc esset vere passibile passione illa ab extrinseco. Re stat ergo quod corpora gloriosa non erunt impassibilia simpliciter & absolute per priuationem principij passiuitcum natu ra corporum gloriosorum sit futura eadem quae prius, sed erunt impassibilia per aliquid praestans impedimentum actualis passionis ne fiat.
Quid autem sit illud vtrum sit forma aliqua inhaerens vel sola virtus diuina, duplex est opinio. Quidam enim dicunt quod talis impassibilitas erit per formam inexistentem, quod probatur dupliciter. Primo, quia anima non potest habere super corpus aliquod dominium nec plus quam prius nisi corpus sit mutatum: sed anima post resurrectionem habebit perfectum dominium super corpus suum: ita vt in corpus nihil possit accedere praeter voluntatem animae, alio quin anima non esset perfecte beata. ergo corpus erit mutatum: sed mutatio terminatur ad aliquam formam, ergo corpus gloriosum per aliquam formam quam habebit reddetur impassibile. secundo probatur per auctoritatem Augu. ad Dioscorum, qui dicit quod in corporibus gloriosis erit perpetua sanitas & incorruptionis virgor: sed sanitas est per ali quam formam inhaerentem. ergo & vigor & impassibilitas san ctorum erit per aliquam formam resistentem actioni contrarij cuiussibet, sicut durum suo modo resistit diuidenti.
Allus modus dicendi est, quod impassibilitas corporum gloriosorum non erit per aliquam formam inhaerentem: sed solum per diui nam virtutem assistentem beatis, & prohibentem actionem cuiuslibet extrinsece inferentis passionem. Et confirmatur haectriplici ratione.
Prima est quod sicut statui beatorum repugnat passio contra naturam: sic motus localis con tra voluntatem, innaturalis enim importat violentiam & displicentiam in cognoscentibus, sed quod corpora beata non possint moueri contra voluntatem non conuenit eis per aliquam virtutem inhaerentem. ergo idem sentiendum est de pas sione quae est contra naturam. Probatio minoris. si enim esset in corporibus beatis per aliquam virtutem intrinsecam, quod non possent ab alio moueri contra voluntatem, oporteret quod in quocunque beato esset tanta virtus in resistendo quanta esset in quocunque alio in impellendo: istud autem non est verum, quia secundum hoc oporteret in minimo beato ad hoc quod non posset moueri contra voluntatem esse tantam vir tutem quanta est in quocunque homine vel angelo: alioquin si non esset tanta posset moueri abaliis contra voluntatem: pone autem in minimo beato aequalem virtutem cum omnibus aliis tam hominibus quam angelis inconueniens est, cum secundum naturam angeli excedant homines: & secundum glo riam fint gradus tam in hominibus quam in angelis.
secum da ratiotalis est. Passibilitas proprie dicta & corruptibilitas sibi correspondent. ergo impassibilitas & incorruptibi litas: sed incorruptibilitas beatorum non erit per aliquam vir tutem inhaerentem vt probabitur. ergo nec impassibilitas. pro batio minoris: quia effectus communis requirit causam conmunem, sed incorruptibilitas post resurrectionem erit conis bonis & malis. ergo inerit eis per causam communem: sed in malis incorruptibilitas non erit per aliquam formam inhaerentem. ergo nec in bonis. Quod autem in malis non sit incorruptibilitas per formam inhaerentem probatur ex dictis illorum qui tenent praecedentem opinionem. hoc enim expresse concedunt. & per rationem: quia cum passio proprie dicta sit via ad corruptionem, vt dicitur secundo de generatione: si aliqua forma prohiberet corruptionem in damnatis prohiberet & passionem: quia ad vtrumq, se extenderet virtus eius nec ageret libere vt vnum prohiberet: alium permitteret: cum igitur in damnatorum corporibus non prohibeatur passio pro prie dicta, patet quod non prohibebitur corruptibisitas per aliquam formam inhaerentem.
Tertio patet idem per Augustinum in epistola ad consentis. vbi dicit sic. sicut ab igne fornacis Chaldaeorum abstulit Deus virtutem conburen di quantum ad aliquid: quia. scilicet corpora puerorum illaesa serua ta sunt, sed mansit quantum ad aliquid, quia ille ignis con burebat lignae ita auferet ab hominibus corruptionem, & di mittet eis naturam modo praedicto. scilicet impediendo excessum actionis, & praeseruando ab omni nociuo extrinseco. Ex quo patet intentio August. est quod incorruptibilitas & impassibilitas erunt in corporibus beatorum per hoc quod virtus diuina beatis assistens impediet actionem cuiullibes extrinseci inferentis corruptionem. secundum hanc opinionem potest responderi ad rationes in oppositum.
Ad primum cum dicitur, quod corporis gloria correspondet gloriae animae: dicendum quod verum est quantum ad hoc quod corpus glorificabitur prout est animae conueniens, pro statu illo quo corpus perficitur ab anima beata: sed non oportet quod perfectiones animae & corporis correspondeant sibi quo ad numerum & quo ad modum, sed perficietur vnum quodque prout congruit suae naturae. Naturae autem animae quae de se est incorruptibilis & impassibilis non congruis quod perficiatur per ablationem talium vel consimilium defectuum, quia de natura sua caret talibus defectibus: sed perficietur collectione donorum supercoelestium, corpus autem quod de natura sua subiacet corruptibilitati & passionabilitati indiget perfici ablatione istorum defectuum, & quod hoc potest fieri per solam virtutem diuinam assistentem beatis ad nutum: ideo non oportet quod fiat per formam inhaerentem.
Ad secundum dicendum: quod impassibi litas status innocentiae non erat per aliquam formam inhaerentem: quia iustitia originalis de qua arguebatur non erat aliqua forma inhaerens: quia vel erat rectitudo volunta tis ad Deum, quae non perficit corpus: vel erat obiecta virium sensitiuarum ad rationem per quam non apparet quod ex hoc corpus redderetur impassibile. praeseruabatur ergo homo in statu innocentiae a passione & corruptione: partim per propriam scientiam qua praeditus erat per quam cauere poterat a nociuis: partim vero per diuinam prouidentiam prouidentem ne ex improuiso aliqd nociuum hominem laederet.
Ad ter tium dicendum, quod nobilior est potentia qua aliquid potest non pati quam illa qua aliquid potest pati: & vtraqueest aliquid positiuum inhaerens si sumatur proportionabiliter quia: sicut potentia qua aliquid potest pati est potentia, qua aliquid transmutabile transmutari potest a dispositione conuenienti secundum naturam ad dispositionem contrariam: sic potentia qua potest non pati aliquid si sit per priuationem potentiae passiuae est aliquid positiuum & nobilius potentia passiua: non quantum ad formalem rationem priuationis, sed quantum ad fundamentum quod vocamus potentiam non patiendi, sicut dicimus angelum immortalem vel impassi bilem: quia est talis naturae quod non habet in se potentiam passi uam per quam possit sic transmutari, nec talem potentiam secum compatitur: nec dubium est quod natura angeli est positiua & potior & perfectior quacunque potentia passiua: sed isto modo corpora gloriosa non erunt impassibilia. scilicet per priuationem principij passiui, sed solum per impedimentum passionis ne actualiter inferatur: & adhuc illud impediens est nobilius quam sit potentia passiua in corporibus, sed non oportet quod sit inhaerens, quia passio impediri potest non solum per indispositionem patientis, sed per oem extrinsecum quod potest im pedire, vel resistere agenti, vel suspendere eius actionem.
Ad quartum dicendum: quod corpora gloriosa assimilani cor poribus coelestibus in incorruptione & impassibilitate quo ad effectum: sed non quo ad causam illius effectus: quia in corporibus coelestibus est incorruptibilitas & impassibilitas per natu ram, in alijs autem erit per gratiam: & ideo impassibilitas & in corruptibilitas corporum coelestium inest eis ex eo quod natura corum caret principiis corruptibilitatis & passibilita tis: sed corpora gloriosa non sic erunt impassibilia sed so lum per impedimentum actualis passionis, quod non oportebit esse per aliquam formam & naturam in eis subiectiue existentem: quia poterit fieri per solam diuinam prouidentiam eis continue assistentem.
Ad primam cum dicitur quod post resurrectio nem corpus erit subiectum animae aliter tunc quam nunc verum est: sed non oportet quod sit per nouam formam inhaeren tem, sed sufficit quod sit per diuinam prouidentiam assistentem, quae prohibebit quod illa quae immutant corpus ad corruptionem non fiat tunc sicut nunc, & ita aliter se habebit corpus ad animam tunc quam nunc.
Ad secundum dicendum: quod illa perpetua sanitas & vigor in corporibus resurgentium poterit esse per solam prohibitionem, vel impedimentum cuiuscunque intrinseci corruptibilitatis vel passionem inferentis. secundum autem vtranque opinionem responsum est ad duo argumenta in oppositum facta ar guendo principaliter ad quaestionem, quia vnum eorum probat quod corpora gloriosa non erunt impassibilia passione proprie dicta: alius vero probat quod dato quod sint impassibilia, illud tamen non erit per aliquam causam positiuam nec inhaerentem nec assistentem: quorum vtrumque negatur in qua libet dictarum opinionum.
Dicendum est igitur ad primum, cum dicitur effectus priuatiuus non requirit causam positiuam: verum est formalem: imo nullam talem causam habet sed necesse est quod habeat causam positiuam tam efficien tem quam fundamentalem. Nunquam enim aliquid habet ra tionem causae nisi sit positiuum: sed causa positiua influit in effectum positiuum, & sic causat ipsum: sed effectum priuatiuum non causat influendo directe, sed per subtractionem influentiae proprie vt esset de Deo si res annihilaret: & de nauta si inter pericula maris nauem non regeret, vel im pediendo influentiam alterius: sicut obstaculum positum in fenestra causat tenebram impediendo illuminationem solis: & eodem modo terra interposita inter solem & lunam causat eclipsim: similiter impassibilitas non potest alicui conuenire, nisi per naturam quam sequitur priuatio principiorum: mediantibus quibus inest alicui passibilitas: vel pernaturam impedientem passionem quae ab aliquo posset inferri: & vtroq, modo impassibilitas est a causa positiua vel inhaerente vel assistente.
Ad secundum dicendum: quod beati nunquam scient per experientiam in se quid est malum, nec illud pertinebit ad imperfectionem: alioquin Deus esset valde imperfectus qui nunquam sciuit malum per experientiam in scipso. Experientia enim quatenus im portat cognitionem importat perfectionem: & sic est in Deo & sic erit in beatis: sed quatenus importat passionem non erit in eis. si quis vult tenere primam opinionem potest eam confirmare: quia videtur probabile quod impassibilitas sit per aliquid positiuum ex parte animae qua ipsa ita plene dominatur corpori vt a sua subiectione non possit eripi, nec sibi auferri. sicut enim in originali iustitia anima erat subiecta Deo: & sibi corpus: ita in gloria multo magis. propter quod sicut habitus habet quibus perfectius Deo subditur: sic & habitus probabile est quod habeat quibus con uenientius praesit corpori: non quibus corpori alligetur nec corrumpatur sicut aliae formae: quia ipse est incorruptibilis nec iste est vt ipsa iungatur corpori: quia nihil cadit medium: sed magis consequitur vnionem illam: siue sit in essentia animae respectu corporis, sicut gratia re spectu Dei: siue in potentia intellectus siue voluntatis, vt contra voluntatem nihil in corpore patiatur quod esset poena: siue ille habitus sit vna de dotibus animae, siue gratia tia magis perfecta siue aliquid aliia Item in corpore hoc etiam poni potest, vt sicut per sanitatem naturalem est subiectum magis animae, sic etiam pertalem habitum qui sanitas & vigor dicitur: quia vnum quodque agitur secundum quod natum est agi. vnde cum corpus sit natum retineri ab anima certa periodo qualitatibus qui busdam: nihil est inconueniens superinfundere qualitatem per quam ibi perpetuo tenea tur. Et si dicatur quod illae qualitates sunt propter interiorem consumptionem in mixtis: non est verum, imo etiam in simplicibus quae non possunt corrumpi ab intra: sed tantum ab extra, sunt qualitates quibus defendunt se a corruptio ne violenta, ne ergo perfectio corporum inferiorum quae non solum diuina protectione: sed a se defenduntur illis desit: sic & hic sicut beati licet diuina protectione possint a peccato praeseruari quod laedit animam: tamen & intra se habent aliquid quo se possunt praeseruare: sic & quamuidiuina virtus aeque sine forma inhaerente possit corpus praeseruare a contrario: tamen ad nobilitatem eorum pertinet non subiici alij corpori a quo non solum non patiantur: sed nec possint pati. vnde tunc non poterunt nec a luce coelesti alterari, nec a calore vel frigore: & hoc propter se.
Propterea aliter fuit corpus Christi incorruptibile in triduo: aliter post resurrectionem, sed in triduo erat incorruptibile per virtutem assistentem solum. ergo post resurrectionem per inhaerentem.
Praeterea quando Christus assumpsit similitudines dotium ambulando super aquas & huiusmodi: non propter hoc habuit dotes, sed tunc habuit virtutem assistentem. ergo dotes dicunt aliquid intrinsecum inexistens positiuum. vnde apostolus dicit, Oportet induere incorruptionem: & quod immutabimur, & multa huiusmodi quae notant qualitates informantes. Po test autem secundum hoc responderi ad tres rationes contrariae opinionis.
Ad primum dicendum, quod non est simile de motu locali qui est a fortiori virtute, & non est ad corruptionem per se: vnde dos impassibilitatis non per se ab illa passione praeseruat: & de alia passione quae immedia te fit a solo corpore, cui est absurdum subiectum esse corpus gloriosum. Nec videtur incredibile vel impossibile pone re in corpore humano glorioso nobiliorem & fortiorem virtutem omni alia quae in corpore quocunque sicut nobilio rem & perfectiorem claritatem quam in sole: propter quod si est in eo qualitas per quam possit resistere intensissimo calori & frigori & incisioni, sicut & per duritiam Adamas ferro & calibi resistit: nullum impossibile est etiam de motu locali si est in eo qualitas per quam a nullo corpore possit impel li: nec propter hoc erit immoderatae virtutis si transcendit virtute alterius corporis ignobilioris. Respectu autem angeli non oportet: quia nec corpus natum est esse virtuosius angelo nec etiam anima. ergo ne patiatur a spum est per diui nam protectionem, ne a corpore perpropriam qualitatem. Diceret etiam aliquis quod aduersus spiritum etiam resisti posset per qualitatem, & aduersus omnes per virtutem in corpore vel in anima, quia multo maior virtus requiritur ad agendum quam ad resistendum: quia natura agendo se multiplicat & conseruat in simili tantum, sed resistendo conseruat se in seipsa ad quod natura habet maiorem inclinationem, vt quibusdam videtur. vnde quamuis imperfectissimus calor fit per fectior maximo frigore, quia secundum totam speciem excedit: nihilominus tamen magnum frigus resistit paruo calori. Et quamuis minimus angelus habeat nobiliorem virtutem gratia uitate terrae: non tamen propter hoc posset mouere totam ter ram, ita & si virtus esset in corpore glorioso, vel anima ad resistendum mortui angeli: non propter hoc esset nobilior simpliciter virtute angeli: non tamen oportet ponere virtutem per quam resisteret om̃ibus angelis simul, sicut nec per quam resisteret Deo, hoc est enim impossibile nec est necesse. In illis ergo in quibus illa virtus non sufficit diuina virtus subuenit: in quibus autem illa posset sufficere: dignitatem corporis & animae decet eam habere.
Ad secundam rationem est dicendum: quod non est simile in corpore damnatorum & beatorum, cum ibi nihil supernaturale pertinens ad gratiam & dignitatem debeat poni sicut hic. Et praeterea, cum ibi sit passibilitas sine corruptione hic vero neutrum: non oportet quod sit eadem cam vbi est tam differens effectus: de causa tamen illa videbitur post.
Ad tertium dicendum, quod di uina virtus assistens non excludit cum hoc formam intrinsecus inhaerentem.
Ad primum principale in contrarium fecundum secundam opinionem potest dici, quod effectus priuatiuus non habet causam formalem & mediatam intrinse cam: sed bene potest habere causam positiuam ad quam sequitur quae erit forma subiecti, sicut calorem inordinatum sequitur priuatio sanitatis, vel duriciem cerae sequitur infiguratio: & sic est in proposito.
On this page