Quaestio 3

QVAESTIO TERTIA.

De dote subtilitatis.

Thom. 4. Distin. 44. quaest. 2. ar. 2.

TERTIO quaeritur de dote subtilitatis, vtrum virtute diuina corpus gloriosum possit esse cum alio corpore glorioso. Et arguitur quod non: quia aequaliter videtur possibile quod vnum corpus sit simul circumscriptiue in diuersis locis: & quod duo corpora sint simul in eodem loco: sed primum non potest fieri quacunque virtute, vt communiter ponitur. ergo nec secundum.

Item Boc. lib. de Tri nitate dicit o si animo cuncta accidentia a corporibus se paremus: tamen locus est cunctis diuersis quem vnum fiogere nullo modo possumus: sed illud non est possibile quacumque virtute quod nullo modo potest concipi mente: tale enim videtur implicare conditionem. ergo videtur quod nulla virtute duo corpora pos sunt simul esse.

Item sicut se habent duo accidetia eiusdem speciei ad idem subiectum: sic duo corpora ad locum: sed duo accidentia eiusdem speciei non possunt simul esse in eodem subiecto. ergo nec duo corpora in eodem loco. Minor probatur: quia duo accidentia eiusdem speciei vel sint aequalis gradus vel inaequalis: puta, quia vnum est intensius altero, si sint inaequalis gradus impossibile est quod sint simul in eodem subiecto: alioquin idem subiectum posset esse simul ma gis album: & minus album quod videtur implicare contradictio nem, & iterum termini motus seu mutationis secundum alteratio nem intensionis, & remissionis. quare. &c. si vero sint eiusdem gradus idem sequitur: quia subiectum non est in potentia ad aliquam formam nisi mediante mutatione, sed subiectum aliquam formam non potest mutari ad similem eiusdem gradus priore ma nente, quia idem non potest simul esse tale formaliter in actu, & tale in potentia, sed istud sequeretur si subiectum habens formam posset mutari ad consimilem. ergo. &c.

In contrarium arguitur: quia sicut se habent duae naturae completae quarum quaelibet nata est constituere proprium suppositum ad vnitatem suppositi, sic se habent duo corpora quorum quodlibet natum est occupare locum ad vnitatem loci: sed plures ta les naturae possunt esse in eodem supposito, saltem virtute diuina, sicut fuit in Christo. ergo duo corpora possunt esse simul virtute diuina.

Ad idem est quod dicit Damas. lib. 4. c. vlt. vbi dicit quod corpus gloriosum erit spirituale, quale fuit corpus Domini post resurrectionem clausis ianuis pertransiens.

Respondeo, hic sunt tria videnda. Primo, quid est dos subtilitatis. secundo, vtrum per eam vel per naturam duo corpora possunt esse simul. Tertio, an virtute diuina duo corpora simul sint vel possint esse.

Quantum ad primum dicunt quidam, quod subtile in corporibus secundum generalem rationem opponitur ei quod est esse grossum: & vtrum istorum reperitur in corporibus tam ratione quantitatis quam ratione qualitatis. Ratione enim quantitatis illud dicitur subtile quod est paruum secundum latitu dinem & profunditatem: dato quod sit magnum secundum longitudinem: grossum vero dicitur quod est magnum secundum latitudinem & profunditatem. Ratione vero qualitatis dicit aliquid subtile quod est rarum & peruium: vt aer. grossum vero quod est densum & opacum: vt terra. In subtili autem & grosso quocunque istorum modorum accepto hoc est cone quod subtile est facile penetratiuum alterius, subtile quidem secundum quantitatem propter figuram acutam quam habet, si non sit latum nec profundum dato quod sit longum, vt stylus vel acus: talis enim figu ra est diuisiua & facile penetratiua. subtile autem secundum qualitatem est facile penetratiuum propter diuersitatem suarum partium in partes paruas: poros aliorum corporum subintran tes: vt aer, aqua, & huiusmodi: & propter hanc conditionem nomen subtilitatis tractum est ad potentias cognitiuas. Ille enim dicitur habere acutum visum qui penetrare potest ad videndum parua vel longinqua, quae alij non vident: & subtilem intellectum qui penetrat ad cognitionem occultorum. Iuxta etiam hunc modum substantiae spirituales dicuntur subtiles: quia maxime elongantur a grossicie corporali qualitercumque ac cipiatur, & maxime penetrant ad cognoscendum intima rerum. Occasione autem istorum fuerunt duo errores circa dotem subtilitatis corporum gloriosorum. Vnus quorundandicen tium quod post resurrectionem corpus vertetur in spiritum, occasionem sumentium ex dicto apostoli, primae ad Corint. xv. seminatur corpus animale surget spirituale. Et hic error primo conuincitur eo quod forte non est possibile quacumque vir tute corpus conuerti in spiritum. secundo, quia si esset possi bile & sic fieret: tunc homo non resurgeret: quia homo di cit: quid compositum ex anima & corpore & non alterum solum. Nec motiuum est sufficiens: quia sicut dicit apostolus, quod corpus spiritua le resurget, ita dicit quod seminatur anima le, sed nunc corpus non dicitur animale: quia conuersum sit in animam. ergo nec tunc dicetur spirituale quia conuersum in spiritum. Aliuserror fuit aliorum dicentium, quod post resurre ctionem corpora beatorum erunt subtilia: quia erunt rara ad modum aeris. Quod patet esse erroneum: quia talia corpora non sunt palpabilia: corpus autem Christi post resurrectionem fuit palpabile. vnde dixit discipulis, palpate & videte. &c. Item veritas humani corporis requirit carnes & ossa. sed carnes & ossa non compatiuntur talem raritatem. & ideo hic error damnatus est a Gregor. vt patet. ix. Moralium.

Dicendum est igitur aliter, quod corpus post resurrectionem erit plene subiectum animae vel spiritui: comparatur autem anima ad corpus tripliciter. Primo, quantum ad esse: quia anima est actus & forma corporis. secundo, quantum ad operationes quibus anima vtitur corpore vt subiecto, sicut sunt operationes sensitiuae. Tertio, quantum ad motum localem. Anima enim non solum est actus corporis sed aliquo modo motor: prima ergo subiectio corporis ad animam quantum ad esse pertinet ad dotem impas sibilitatis, ratione cuius nihil potest accidere in corpore quod sit ad separationem corporis ab anima. sed perfecta subiectio corporis, ad animam vt ad motorem, pertinet ad agilitatem vt postea dicetur. Perfecta vero subiectio eius ad animam quo ad operationes cognoscitiuas & appetitiuas videtur pertinere ad subtilitatem: & haec subiectio potest intelligi vel quantum ad operationes sensitiuas praecise, vt nihil sit in corpore quo puritas talium operatio impediatur: sicut nunc fit in nobis propter grossiciem & impuritatem spirituum deserulentium operationi bus sensitiuis. Omnis enim talis impuritas se gregabitur a corporibus gloriosis. Vel potest intelligi ta lis subiectio propter obedientiam perfectam quam tunc habebunt vires sensuiua ad rationem, quae obedientia non est modo quando caro concupiscit aduersus spiritum: & ob hoc corpus dicitur animale ab animalitate: quia motus animales magis sunt in nobis secundum impetum sensualitatis, quam secundum dictamen rationis. sed tunc dicetur corpus spirituale: quia omnes tales motus erunt plene subiecti spiritui: quamuis quidam intelligant quod cor pus dicitur nunc animale quia indiget cibis: tunc vero spirituale quia cibis non indigebit: quod quamuis sit verum videtur tamen magis pertinere ad impassibilitatem & incorruptibilitatem quam ad subtilitatem. Quocunq, autem dictorum modorum accipiatur subtilitas, non videtur necessarium quod dicat aliquam qualitatem supernaturalem inhaerentem corporibus gloriosis: quia sub tilitas primo modo accepta. scilicet pro puritate operationum sensitiuarum potest esse per solam puritatem humorum, & spirituum deseruientium operationibus sensitiuis. secundo modo accepta potest esse per diuinam prudentiam assistentem. Nec apparet vnde vel quomodo possit esse per aliquam qualitatem inhaerentem, quia actus cuiuscunque qualitatis siue naturalis siue supernaturalis non est liber sed necessarius: & ideo ad idem semper inclinat, sed obedien tia virium sensitiuarum ad intellectum non potest esse secundum inclinationem ad idem: quia quandoque secundum re ctam rationem aliquid est appetendum, quandoque vero oppositum: ideo. &c. Et quamuis secundum hanc viam subtilitas non sitaliqua forma habitualis, sicut nec impassibilitas: potest tamen dici dos: quia dos sponsae ex qua nomen istud tractum est, consistit non solum in illis quae sponsam ornant & circunstant quasi intrinsece: sed etiam in his que assistunt extrinsece: vt si ad tuitionem eius daretur ei certa custodia militum. sic igitur secundum omnes dos subtilitatis est ad subiiciendum corpus animae ad operationes organicas sensitiuas, vt remota omni grossicie & ineptitudine ad eas sensitiuae potentiae rationi obediant, & ad operationes suas purius exercendas virtuosiores fiant.

sed quicquid isti dicunt videtur probabilius, quod sit aliquid positiuum existens in ipsis potentiis per modum habitus: quia gratia perficit naturam sicut ipsa nata est perfici: potentiae autem animae inferiores natae sunt perfici ad suas operationes & ad obediendum rationi per habitus naturales naturaliter acquisibiles. igitur ad hoc quod ista fiant perfectius conueniens est infundi habitus super naturales: & siue sint vnius siue plures dotis vnius nomine designantur propter vnitatem finis in generali. Et quidem ab appetitu sensitiuo & memoratiua est probabile in quibus ex frequentia actuum solent habitus generari naturaliter, sed de potentiis appraehensiuis sensuum exteriorum & aliquorum interiorum in quibus nulli habitus natu raliter acquiruntur non concludit ratio, sed potius oppo situm, nisi dicamus quod ideo in eis naturales habitus non ponuntur, quia non experimur ex frequentia actuum cas perfici plusquam primo actu. quia si possent pari ratione haberent habitus sicut aliae: quia ergo est dubium quod per gloriam perficientur carum operationes & delectationes perfectiores sequentur: probabile est quod hoc fiat per habi tus qui & facit operationem connaturaliorem: & per con sequens promptiorem faciliorem & delectabiliorem. Et ideo argumenta eorum non concludunt.

Vnde ad primum dicendum, quod non concludit de appetitiuis in quibus quanto natura est perfectior tanto plus concupiscunt aduersus spiritum: tamen nec in aliis concludit: quia sicut intellectus quantumcunque depuratis phantasmatibus & potentiis subseruientibus indiget habitu ad perfectius ope randum: & voluntas ad obediendum, quamuis organa vel ob grossiciem sui vel spirituum non patiantur: quia organum non habet: nec per consequens spiritu vtitur: & obiectum eius est spiritua le: ita est insproposito, si dicatur quod hoc est quia intellectus non potest intendi cum sit aeuiternus. ideo aliter potest perfici. scilicet extrinsece qui non potest intrin sece: non valet: quia hoc esset imperfectionis in intellectu perfici posse solum extrinsece: cum tanto sit nobilior perfectio quanto intimior. si ergo potentiae organicae possunt intendi, & verisimile sit eas intendi maxime in statu illo perfectissimo: imo etiam in damnatis vt malorem poenam sen tiant: nihilominus potentiae sensitiuae cum tota intensione sua non habent maiorem perfectionem in suo genere quam intellectus per naturam in vltimo sui existens, propter quod si illi non intensibili necessarius est habitus ad vltimam perfectionem respectu suae operationis: pari ratione & potentiis sensitiuis quarum operatio tunc summe est perficienda.

Ad secundum dicendum, quod illa ratio pro bat non posse esse aliquem habitum in appetitu sensitiuo: quod est contra communem opi. propter quod dicendum, quod determinaret ad vnum non materialiter sed formaliter: redderet enim potentiam bene mobilem a ratione: vt obedi ret rationi in appetendo & refugiendio cum tali & tali modo. sic enim habitus virtuosus inclinat non ad aliquid appetendum, vel fugiendum: quia non est ad operari absolute: sed ad sic appetendum. i. prout recta ratio dictabit: quia appetitus superior mouet inferiorem, sicut sphaera superior mouet inferiorem: vt dicit tertio de anima, vnde sicut inferior sphaera nata est obedire superiori ad omnem motum illius, puta primi mobilis & secundi & non ad vnum tantum, sed ad omnem illum quo illa mouetur: sic habirus perficit appetitum sensitiuum ad omne imperium rationis, sicut & sanitas disponit corpus totum, vt sit bene obediens animae, non ad hanc vel illam sed omnem operationem: & nihilominus huius sunt quaedam quali tates naturales non potentiae rationales, quae sunt ad vtrumlibet. ideo. &c.

Quantum ad secundum de simultate corporum sunt tres conclusiones.

Prima, quod duo corpora non possunt esse simul in eodem loco per naturam quancunque localiter: cuius ratio est: quia illud quod naturam consequitur de necessitate naturae: non solum quantum ad aptitudinem sed quo ad actum: non po test immutari per naturam: v caecum videre: mortuum resur gere: virginem parere, & huiusmodi: sic autem est duo cor pora esse simul, quia ad hoc sequeretur partes quantitatis non distingui situ, quod tamen consequitur naturam quanti, non sicut frigiditas aquam a qua potest separari per violentiam agentis creati: sed sicut esse risibilem consequitur hominem: & huiusmodi accidentia inseparabilia.

secunda conclusio est, quod corpus gloriosum non potest simul esse cum alio corpore per dotem subtilitatis solam si dos subtilitatis sit solum aliqua qualitas naturalis vel supernaturalis super addita: quod probatur sic, Illud quod non tollit a corpo re gloriosoquantitatem eius nec actum eius impedit, non tollit quin corpus gloriosum necessario expellat aliud de loco: & sic non poterit esse simul cum alio: sed dos subtilitatis est huiusmodi. ergo &c. Maior patet, quia id quod facit distare corpus a corpore secundum locum & situm est so la quantitas. vnde quarto physicorum dicit philosophus, Quod si a corpore circunscribantur omnes passiones & quali tates adhuc occuparet locum: nec posset esse simul cum alio sed necessario distaret secundum locum. Ex parte ergo quantitatis est distantia corporum quantum ad locum: quod ergo non tollet quantitatem nec eius operationem non tollit, quin cor pus vnum expellat aliud de loco suo, Minor probatur. s.que nulla qualitas tollat a corpore glorioso quantitatem fuam nec eius vsum. de quantitate patet: quia si tolleretur cotpus maneret indiuisibile: item non haberet qualitates sensibiles, quae requirunt quantitatem pro immediato subiecto: quae sunt absurda: nec tollit actum elus: quia id quod nullam habitudinem habet ad locum, nisi mediante quan- titate non tollit habitudinem quantitatis ad locum, sed potius accipit exea habitudinem: sed omnis qualitas est huiusmodi. ergo. &c.

Tertia conclusio est, de ferro ignito & vino & pane: quia in ferro ignito non sunt simul ignis & ferrum, cuius ratio est: quia forma ignis non compatitur in materia quam perficit tantam densitatem quanta requirit materia ferri. nec forma ferri compatitur tantam raritatem quantam requirit forma ignis: quid ergo dicendum cum ferrum ignitur. Vtique ignitio ferri non est nisi vehemens alteratio a qualitatibus ignis ratione cuius potest aliud ignire: & sic vbi ferrum est non est ignis, sed ar dor vel cauma: si quae tamen sunt porofitates in ferro nihil prohibet quin ibi sit ignis verus generatus, vel iu materia acris prius ibi existentis, vel in subtilibus partibus quae resoluuntur a ferro. De pane autem intincto vel imbibito in vino vel aqua: dicendum est quod vbi est porositas, ibi solum est vinum vel sola aqua: vbi autem panis solidus nihilominus humectatus, ibi est solus panis alteratus tamen a qualitatibus vini vel aquae, quorum substantia corrupta est: & sic nunquam est ferrum simul & ignis, nec pa nis & vinum.

Quantum ad tertium de virtute diuina est duplex modus dicendi. Primus communior est & magis concors dictis scripturae quantum ad superficiem literae. scilicet quod quaecunque plura corpora possunt esse simul virtute diuina. Et illud probatur primo quantum ad conclusionem: & secundo datur modus possibilitatis. Primum probatur ex multis.

Primo, quia Christus natus est clauso matris vtero: remansit enim virgo post partum: sed illud non potuit esse nisi corpus Christi nascendo simul esset cum corpore matris. ideo. &c.

secundo, quia ponit Chri stum resurrexisse clauso sepulchro: quod similiter non po tuit esse: nisi esset corpus Christi simul cum lapidibus sepulchri, & sic idem quod prius.

Tertio, quia Christus intrauitpost refurrectionem ad discipulos ianuis clausis, vt habetur Io. 20. quare. &c.

Quarto, quia corpus coe leste non potest diuidi saltem quantum ad substantiam sphaerarum. vnde dicitur Iob. 37. quod coeli solidissimi quasi aere fusi sunt. ergo si corpus gloriosum non posset simul esse cum alio corpore numquam corpus Christi ascendisset ad coelum empyreum: nec corpora sanctorum post resurrectionem illuc ascende rent: quod est erroneum.

Quinto, corpus non impe ditur esse simul cum alio corpore nisi ratione quantitatis, vt patet expraecedenti articulo, sed ex virtute diuina fis quod in sacramento altaris corpus Christi simul est cum quantitate panis. ergoeadem ratione posset fieri quod esset simul cum substantia panis: & sic duo corpora essent simul.

Modus autem quo hoc ponitur est talis. Quantitas enim per quam corpus comparatur ad locum habet duo facere. scilicet reddere corpus quantum & occupare locum. Et primum est actus eius quasi formalis: secundum est actus eius quasi effi cientis. Ex quo potest tripliciter argui.

Primo sic: sicut se habet calor ad calefaciendum: sic quantitas ad occu pandum locum: sed virtute diuina potest fieri quod calor prae sens calefactibili non calefaciat ipsum: vt factum fuit in in sornace Babylonis respectu trium puerorum. ergo eadem virtute potest fieri quod quantitas praesens loco non occupet locum: & sic alia quantitas poterit simul esse cum ipsa.

secundo sic. Virtute diuina potest fieri quod prius ma neat amoto posteriori: cum hoc non implicet aliquam contradictionem seu repugnantiam intellectuum: sed dare esse quantum subiecto: per prius conuenit quantitati quam occupa re locum, quia ille est actus formalis qui simul est cum for ma in subiecto, alius autem est actus eius vt efficientisre spectu alterius qui frequenter est tempore posterior. ergo virtute diuina potest fieri quod corpus remaneat quantum: & non occupet locum & sic idem quod prius.

Tertio sic. Non videtur quod duo corpora impediantur esse in eodem loco nisi quia non apparet per quid distinguerentur, sed illud non impedit: quia corpora suis quantitatibus distinguuntur non per loca, quamuis per distinctionem locorum appareat seu manifestetur distinctio corporum, dato etiam qui corpora distinguerentur per loca, Deus tamen potest facere per se quod potest facere mediantibus causis secun dis. & ita potest distinguere corpora & distinctionem eo rum seruare absque distinctione locorum. quare. &c.

secundus modus dicendi est huic contrarius. squod nulla virtute potest fieri quod duo corpora sint simul in eodem loco proprio: siue quod sint distincta secundum situm, quod decla ratur sic: sicut acceptum fuit prius corpus non impeditur esse simul cum alio corpore, nisi ratione quantitatis: quia nihil potest prohibere quin corpus possit esse simul cum alio corpore in eodem loco, nisi illud per quod vnum corpus requirit distinctum situm ab alio: nihil enim est impedimentum identitatis nisi quod est causa diuersitatis: sed sola quanti tas est illud per quod vnum corpus requirit distinctum situm ab alio. ergo sola quantitas secundum naturam impedit simultatem plurium corporum in eodem loco. Hoc supposito probatur, quod duo corpora ex hoc quod habent duas quantitates non possunt esse simul in eodem loco: quia duo corpora non possunt esse simul in eodem loco, nisi partes sint indistinctae secundum posi tionem: sed hoc est impossibile. ergo impossibile est quod duo corpora possint esse simul in eodem loco. Vtraque praemissarum probatur. Maior sic, quia si duo corpora habent suas distinctas positione: tunc cui applicatur vna non potest applicari alia quae distat ab ea secundum positionem. alioquin distaret & non distaret. si igitur omnes partes vnius corporis distent positione ab omnibus partibus alterius corporis, vt fis quando applicatur sibi secundum contractum suorum vltimorum: impossibile est quod sit in eodem loco proprio. si enim essent in eodem loco proprio, necesse esset vt non distarent positione suarum partium: & haec fuit maior. Pro batio minoris: quia non minus necesse est duo corpora distingui adinuicem positione: quam duas partes eiusdem corporis: sed partes eiusdem corporis quantitatiue necessario distinguuntur positione: hoc enim est de ratione intrinseca & formali quantitatis, quod habeat partem extra partem vel partem iuxta partem, nec potest fieri quacunque virtute quod quantitas non habeat distinctionem partium, cum haec sit eius formalis essentialis ratio. ergo fortiori ratione duo corpora distinguuntur positione. Mi. huius ratio iam patet: sed probatio maior. quia actualis dium isio partium quantitatis non tribuit partibus diuisis quod possint esse simul: sed vna quantitas efficitur duae sola di uisione: igitur si ante diuisionem partes quantitatis non poterant esse simul, quin distarent ad se inuicem secundum positionem. videtur quod nec post diuisionem. Et iterum duae quantitates inter se diuisae possunt vniri & fieri par tes vnius quantitatis continuae constituae ex ipsis. sicut econuerso partes vnitae possunt diuidi ad se & esse distinctae quantitates: propter quod videtur omnino esse idem iudicium de quantitatibus inter se diuisis quod distent positione, sicut de partibus eiusdem quantitatis inter se indiuisis: ita quod fi partes quantitatis indiuisae distent positione necessario: ita vt oppositum implicet contradictionem sicut probatum est: videtur quod sit idem iudicium de quantitatibus diuersorum corporum. secundo probatur idem sic: si duo corpora possunt esse simul ita quod quantitates eorum essent indistinctae secundum positionem: per eandem rationem partes eiusdem quantitatis possent super se replicari: ita vt essent indistinctae secundum positionem: & iterum possent replicari, vt tota replicatio fieret super minimam vnam partem illius quantitatis, ita vt ab ea omnes partes aliae essent indistinctae secundum propositionem: hoc autem videtur impossibile: quia tunc maximum corpus pd sset contineri a minimo loco per replicationem partis super partem, & posset totus vnus magnus mons transire per modicum foramen vnius acus, non mutata quantitate sua quod non videtur possibile. Nam per eandem rationem totum coelum nihil amittens de sua quantitate posset contineri in modica bursa. Item, sicut partes quantitatis successiuae: vt sunt tempus & motus habent ordinem durationis: sic partes permanentis habent ordi nem positionis: sed nulla virtute potest fieri quod partes quan titatis successiuae vt motus & temporis sint simul duratione: cum de ratione earum sint prius & posterius secundum durationem. ergo nulla virtute potest fieri quod partes quantitatis permanentis sint simul positione: hoc autem fieret si duae quanti tates possent simul fieri in eodem loco: quia per eandem rationem duae partes quantitatis, cum quaelibet pars quantitatis sit quantitas. quare. &c. Qui autem vellet hanc viam tenere posset respondere ad rationes alterius positionis, quae ostendunt quod sit possibile duo corpora esse simul.

Ad primum dicendum, quod non est simile de calefactione respectu caloris & de occupatione respectu quantitatis, quia per calefactionem fit aliqua natura in calefacto. scilicet calor qui virtute diuina potest impediri ne fiat, conseruando qualitatem oppositam propter quod calidum praesens calefactibili potest virtute diuina impediri ne calefaciat: sed ad occupare non sequitur aliqua natura absoluta ex prae sentia locati ad locum vel econuerso, sed ex hoc solo occupatur locus a locato quod locatum habet infra locum distantiam suarum partium: cum igitur hoc sit essentiale locato prout est quantum, sicut prius probatum est impossibile est quod locatum sit in loco & quod non occupet ipsum lo cum, ac per consequens sit incompossibile alteri sic occupanti.

Ad secundum dicendum, quod Deus potest facere quod corpus sit quantum & quod non occupet locum: quia potest facere corpus sine loco, sed supposito quod corpus sit in loco. non potest fieri quod non occupet locum: quia non est prius imo nec aliud realiter est quantum esse in loco quam occupa re locum: quia occupare locum est habere in loco partes positione distinctas, & distantes a se inuicem: & ab omni alia quantitate: & istud non est alud quam esse quantum vt declaratum fuit prius: nec in proposito facit difficultatem corpus continens aliud in quo contentum dicitur esse sicut in loco: quia si duo corpora ponerentur esse in loco continenti, & postea corpus continens tota liter annullaretur, non propter hoc praecedentia corpora desinerent simul esse: quia quamuis illa simultas non esset secundum locum esset tamen secundum positionem partium, quae semper est incompossibilis quantitati: cum distan tia partium quantitatis sit essentialiter intrinseca quantitati.

Ad tertium dicendum, quod Deus potest seruare distinctionem corporum sine distinctione locorum: quia potest facere plura corpora quorum neutrum sit in loco, non potest tamen facere quod duo quanta sint distincta, & quod par tes eorum sint positione indistinctae: cum hoc sit contra ra tionem intrinsecam quantitatis. & quia hoc sequitur si po nerentur plura corpora esse in eodem loco: ideo illud non est possibile.

Ad formam rationis dicendum, quod non prohibentur plura corpora esse in eodem loco: quia locus sit causa distinctionis corporum: sed quia distinctio cor porum requirit distinctam positionem eorum quam non compatitur vnitas loci. Rationes etiam quae videntur probare conclusionem, & videntur sumi ex dictis sacrae scripturae, & ex illis quae communiter tenet ecclesia possent euadi hoc modo. Cum enim dicitur quod beata virgo mansit virgo post partum sicut ante: concedendum est sicut verissimum. Fuit enim virgo non solum ex carentia experientiae delectationis carnalis: per quam solam experientiam virginitas amittitur proprie: sed etiam por integritatem mem bri corporalis: nec tamen propter hoc in natinitate Christi fuerunt duo corpora simul. scilicet corpus Christi cum corpore matris: quia est alius modus possibilis. scilicet quod virtute diuina fuerit facta dilatatio neruorum & meatuum vrinalium non ruptio aliqua vel fractio, sicut secundum August. 14. de ciuitate Dei, factum fuisset in omnibus mulieribus si status innocentiae durasset: quia tunc peperissent sine dolore, qui nunc est poena peccati secundum sententiam Domini, Gene. 3. & proles nata fuisset per dilatationem membrorum vrinalium, & non per fractionem vel dipisionem quae non po test esse in sentientibus sine dolore. Et hanc viam videntur tenere Gregorius Nicenus & Ambrosiussuper illo verbo Lucae. 2. Omne masculinum. &c. Ibi enim dicit Gregorius Nicenus sic, hac autem lege decretum in solo incarnato Deo singulariter & ab aliis indifferenter impleri videtur. Ipse nanque solus ineffabiliter conceptus ac inconpraehensibiliter editus aperuit vterum virginalem, non an te a connubio reseratum seruans, & post partum mirabilem inuiolabiliter signaculum castitatis. Et Ambro. ibidem dicit. Non enim rursus coitus vuluae virginalis secreta reserauit, sed immaculatum semen inuiolabiliter vtero spiritus sanctus infudit. Et subdit quod pertines ad propositum dicens. Qui ergo vuluam sanctificauit alie nam vt nasceretur propheta: hic est qui aperuit matris suae vuluam vt immaculatus exiret.

Ad secundum dicendum, quod ex nullo textu facrae scripturae habetur quod. Christus resurrexerit clauso sepulchro: & ideo assertio contraria non praeiudicat fidei necscripturae: quia si ex dictis aliquorum sanctorum habeatur quod resurrexit clauso sepul chro acccipiendum est pro opinione. Et si hoc dictum esset approbatum: tunc respondendum esset sicut in responsione tertij argumenti statim dicetur.

Ad tertium cum dicitur, quod Christus post resurrectionem intrauit ad discipulos clausis ianuis, absolute: dicendum est hoc esse verum. scilicet quod cum fores essent clausae venit Iesus, sed non dicitur quod intrauit per ianuas clausas. Cum enim corpus gloriosum possit moueri per aerem sicut per terram: & Christus virtute diuina potuit corpus suum ostendere vel occultare: prout voluit potuit intrare ad discipulos per fenestram vel per quencunque alium locum, & tunc primum se ostendere quando fuit coram discipulis. & sic ve re venit ianuis clausis sed non per ianuas clausas: & si per ianuas intrauit potuerunt & subito aperiri & subito clau di, ita vt apertio & clausio lateret discipulos: & quia res dicitur fieri quando innotescit, ideo dicuntur fuisse clausae: quia apertio earum nulli apparuit. Et hoc modo posset dici resurrexisse sepulchro clauso si illud alicubi legeretur: vel posset dici, quod Christus ratione qua Deus habuit in potestate sua corpus & figuram corporis: ita quod potuit figuram corporis mutare in figuram angustam, & sic intrare per quancunque rimam ianuarum eis remanentibus clausis. & quamuis aliqui dicant hoc non fuisse con ueniens, nullustamen dicit quod fuerit impossibile Christo inquantum Deus: conuenientius autem videtur ponere modum qui ab omnibus conceditur possibilis: quam ponere illum qui ab aliquibus impossibilis reputatur.

Ad quartum dicendum, quod siue ponatur coelum diuisibile per naturam, siue virtute diuina, non oportet ponere quod corpus Christl in ascensu fuisse simul cum corpo ribus sphaerarum, sed quod cesserunt corpori Christi. Et si dicatur quod omne diuisibile est corruptibile: dicendum quod non oportet: quia diuisio non arguit corruptibilitatem in illis in quibus est: sed addit facilitatem: quia corruptibile diuisum in plures partes facilius corrumpitur, quam si esset integrum: quia singulae partes minus possunt resistere corrumpenti quam totum integrum: diul sio tamen non dat eis corruptibilitatem, sed supponit: quod patet: quia si esses quantum mathematicum perse sub sistens, tale quantumcunque diuideretur non corrumperetur. Non enim corrumperetur a suo contrario: quia quantitas contrarium non habet, nec corruptione subiecti quia subiectum non habet vt ponitur: nec diuisione ad minima, quia tale quantum secundum se est diuisibile in infinitum: nec est possibile peruenire ad minimum nec coniunctum toti nec separatum a totorpatet ergo quod diuisio non arguit corruptibilitatem saltem illa quae fieret virtute diuina: nec coeli dicuntur solidissimi: quin possint virtute diuina diuidi & praebere transitum corporibus gloriosis ad coelum empyreum: sed dicuntur solidissimi, quia naturaliter sunt incorruptibiles.

Ad quintum dicendum: quod corpus Christi prout spectat ad genus substantiae est vere in sacramento altaris: nec illud est contra dicta nisi datur quod in eodem sacramento sit quantitas corporis Christi: quia sola quantitas impedit coexistentiam plurium corporum in eodem loco: sicut autem fuit ostensum prius non est necesse quod quantitas corporis Christi sit in hoc sacramento: nec ex vi conuersionis, vt omnes concedunt: nec ex concomitantia aliqua quamuis vnum ab altero non sit distinctum: vt plenius fuit superius declaratum.

Veruntamen quamuis iste modus sit secundum humanam rationem satis probabilis: quia tamen oppositum conius tenetur: & illa quae dicta sunt de natiuita te Christi & ingressu eius ad discipulos post resurrectionem, & egressu de sepulchro: & ascensu ad coelos aliter intelliguntur a communitate quam exposita sint: ideo tutius esttenere alium modum, quamuissit valde difficile respondere ad rationes positionis in contrarium: nec ad praesenspa tet responsio ad rationes positionis. In talibus tamen est melius captiuare intellectum suum quam praesumptuose aliquid asserere contra commune dictum: etiam si noo sit expresse contra scripturam. sed respondeo ad rationes princi pales: sicut communiter respondetur.

Ad primum dicendum, quod non est sim ile de existentia vnius corporis simul in pluribus locis, & deexistentia plurium corporum simul in eodem loco. Primum esse expresse implicat contradictionem: quia illud quod est circunscriptiue in distantibus locis oportet quod sit distioctum distinctione locorum: quia quic quid est circumscriptiue in aliquo loco: totum continetur ab ipso, ita quod nihil contenti est circunscriptiue extra continentem: propter quod illa quae sunt in distinctis locis cit cumscriptiue necessario distincta sunt: est autem contra ratio nem vnius quod sit distinctum: & ideo si vnum corpus esset in pluribus locis circumscriptiue esset vnum & non vnum: seu indistinctum, & distinctum quod implicat contradictionem. sed ponere plura corpora simul in eodem loco solum videtur repugnare distinctioni eorum: non repugnat autem quia prima distinctio corporum non est per loca, sed per scipsa: vel per quantitates suas: & ita potest virtute diuina conseruari non obstante vnitate loci.

Ad secundum potest dici, quod non potest per imaginationem fingi quod in vno loco sint plura corpora: quia imaginatio non transcendit quantum: & ideo per imaginationem semper accipiuntur plura quanta vt finita & distincta: sed intellectus qui est altior imaginatione potest concipere: quia licet quantum in se habeat partes positione distinctas: tamen comparando vnum quantum alteri: non oportet quod sic distinguantur adeo quod vnum expellat aliud in eodem loco vel situ: cum ille sit actus secundus quantitatis a quo quantitas potest virtute diuina priuari.

Ad tertium dicendum, quod non est simile de duobus accidentibus respectu vnius subiecti & de duobus corporibus respectu vnius loci: quia accidentia se habent informatiue ad subiectum: corpora autem se habent ad locum extrinsecum. Item forte quamuis duo accidentia absoluta non possunt esse in eodem subiecto vt duae albedines: tamen ab aliquibus ponitur quod duo accidentia respectiua possunt esse in vno sublecto: sicut in vno patre duae paternitates respectu duorum filiorum: nec est dubium quin in duobus subiectis sint duo accidentia respecti ua per comparationem ad vnum: sicut in duodus filiis sunt duae filiationes per comparationem ad vnum patrem. Et istud vt potest sufficere ad propositum: quia vbi vel esse in loco dicit respectum corporis ad locum: propter quod nihil prohibet quin duo corpora simul habeant duo vbi, respectu eiusdem loci.

Ratio in oppositum quamuis sit ad conclusionem conem tamen solui pont: quia non est simile de duabus completis naturis respectu vnius suppositi, & de duobus corporibus respectu vnius loci: quia natura constituit suppositum ratione modi essendi in se: qui cum non sit de intrinseca rartione naturae potest ab ea separari: & tunc talis natura non constituit suppositum, sed alia a qua non separabitur modus, & tunc erunt plures naturae in eodem supposito. sed occupare locum conuenis quanto, ratione eius quod est de intrinseca ratione quanti. s ex eo quod habet partes distantes propter quod illud non potest a quanto separari: nec per consequens potest separari ab eo quod non occupet locum in quo est.

Ad auctoritatem Dan. esset dicendum, sicut ad dictum Euangelii quod allegat. si quis autem velit tenere conem opinionem potest sic confirmare, quod duo corpora esse simul in eodem loco est possibile diuina virtute tanquam non implicans contradictionem: quia res potest esse sine eo quod non est de ratione suae essentiae nec sui esse: cum ad esse rei nihil plus includatur: & si ponatur res cum essentia & esse omni alio circumscripto: nulla contradictio est rem sic esse. Nam ponere rem sine sua essentia: vt hominem sine aia vel corpore bene est contradictio: & similiter ponere rem sine eo a quo habet existere, & si non essentiam sicut materiam, sine forma. sed quantitas non includit in sua essentia nec in suo esse formaliter & essentialiter situm: nec per consequens distinctionem situs seu positionis quae est posterior: quia coordinationes praedicamentorum sunt impermixtae. vn, cum situs seu positio sit aliud praedicamentum distinctum a quantitate, siue differat vt res siue vt modus a re saltem rartione formali differt & quidditatiue, & si non est de ratione suae essentiae: nec per consequens sui esse cum nihil cadat medium inter essentiam & esse: nec esse vnius praedicamenti deserit suam essentiam, vt transcat ad aliam. ergo Deus potest facere quantitatem sine hoc quod partes sint situ distinctae quod solum impedit simultatem corporum in loco: ideo &c.

Hanc autem opinionem sustinendo potest responderi ad tres rationes opinionis contrariae.

Ad primam dicendum, quod ma. est vera: & minor est falsa. ad probationem posset negari minor apparenter sicut in sequenti argumento dicetur: sed se cundum veritatem minor est falsa: quia sicut probatum est vna ratione, non est de ratione formali quantitatis quod partes eius situ distinguantur: quod etiam patet. secundo sic. Illud non est de ratione alicuius quod est extra completam eius definitionem: quia potest res esse posita sua diffinitione omni alio circumscripto: sed completa diffinitio quantitatis est quod quantum est diuisibile in ea quae in sunt. propter quod esse partibile & habere partes est completa ratio quantitatis. Quod autem istae partes sint distinctae situ vel loco hoc accidit. Ponatur ergo per possibile vel per impossibile, quod aliqd habeat partes & illae non distinguantur situ. quaero vtrum illae sint quantitas vel non. si dicis quod non, ergo habeo diffinitionem & non diffinitum. si autem dicis quod sic: ergo esse partem extra partem non est de essentia quantitatis. si dicatur quod species abundat a genere, & quantitas continua vt est quantitas non includit nisi solum partibilitatem: sed vt est continua determinat partibilitatem cum situ: potest dici, quod si determinaret sibi situm non tamen propter hoc determinationem situs vel distinctionem. Nam punctus est vnitas posita & tamen duo puncta quae sunt in extremitatibus duarum linearum contiguarum habent vnummet situm, & nihilominus sunt vere puncta & vere posita & situata: & ita etiam omnes partes quantitatis quae essent in eodem loco essent situatae seu positae, sed non situ nec positione distinctae: hoc tamen non est verum, quia nunquam vnum praedicamentum est differentia specifica alteri us, licet species relationum innotescant aliquando per species aliorum. 5. Meta. sed aptitudo ad hoc bene potest dici essentialis, & specificans quantitatem continuam permanentem. Permanentia, ergo videtur esse differentia quantitatis continuae respectu successiuae & non situs. si autem dicatur continuum est cuius partes copulantur ad aliquem vnum communem terminum, qui supponit distantiam partium extremarum a media, dicendum quod non est verum. Magis enim copularentur termino communi si ab illo non distarent, nec per consequens adinuicem quam per hoc quod distant: sicut prius dicebatur quod si esset partibile partibus non distantibus esset vera quantitas, & quia nihil est in genere quod non sit in specie, aliqua eius oporteret quod esset in aliqua specie. si autem non esset in specie quantitatis continute permanentis in nulla alia esse posset: non enim indiscreta quae supponit continuam nec in successiua, cum successio simultatem excludat: ergo esset in specie continuae permanentis, & sic ei accidit quo ad essentiam habere in partibus distinctionem situs.

Ad secundum posset dici per interemptionem maioris, quia non sequitur si partes quantitatum diuisarum possunt esse indistinctae, quod propter hoc partes quantitatis eiusdem, quia etiam naturaliter partes superficiei continentis & contentae sunt situ coniunctae, & immediatae, non distantes, quia locus & locatum sunt simuli & tamen partes su perficiei alterius interse sunt situ distinctae, & sic falso as sumebatur in primo argumento: quod maior distinctio requiritur in partibus quantitatis diuisae quam indiuisae: & ratio huius posset dari, quia contradictio est quod aliqua sint distincta & plura inter se: & tamen careant omni causa distinctionis: quantitas autem inquantum accidens habet numera liter distingui subiecto, sed praeter hoc inquantum tale accidens distinguitur situ, quod ei competit etiam si non haberet subiestum. quando autem sunt quantitates diuersorum corporum: si sint indistinctae situ adhuc remanent distinctae simpliciter subiectis, & ad effectum sufficit altera causa rum quarum quaelibet est sufficiens · sed in eadem quantitate indiuisa confusa distinctione situs, non remanes distinctio subiecti, quia est idem subiectum: nec potest dici quod distinguatur distinctis partibus subiecti: cum magis econuerso haec distinctio insit subiecto ab ipsa quantitate: vnde Deus qui potest facere duo corpora esse in eodem loco quando sunt physica, non posset ibi facere duo cor pora mathematica quia non distinguuni subiecto, quod est verum nisi faceret secundum miraculum quod est sibi possibile, quia illam distinctionem quam habent accidentia a subiectis potest eis dare & conseruare sine subiectis: sicut duas albedines separatas posset facere: propter quod etiam aliquibus videtur quod posset facere duo accidentia solo numero differentia in eadem parte subiecti, quantum ad hoc saltem quod defectus distinctionis non impediret, sed bene aliud impediret. sed ista solutio non est bona vt videbitur in sequenti argumento: vnde standum est in solutione primi argumenti, concedendo, quod idem sit de replicatione eiusdem quantitatis super seipsam &c. nec sequetur impossibile, quia sancti dicunt, quod Deus potest facere camelum per foramen acus transire: quod forte non esset per compressionem in minimam figuram salua vita eius quae non pateretur ossium confractionem, sed per hoc quod partes se inuicem subintra rent, vt ita dixerim sublata ab eis distinctione situs praeter minimam & minorem, foramen acus vt posset transire. si enim secundum corpora distincta integra & incorrupta vnire potest in vno loco? multo magis diuersas partes eiusdem corporis: puta manus & pedes.

Ad tertium dici potest, vt bis replicatum est concedendo maiorem, quod diuersae partes diuersorum motuum possunt esse simul tempore & ipsi toti motus, siue in eodem subiecto differentes specie, vt idem homo simul currit & calefit, siue in di uersis: vt duo simul currunt sed non diuersae partes eius dem motus, & similiter diuersorum corporum quantitates simul: sed non eiusdem quantitatis diuersae partes pro pterrationem tactam in secundo argumento. sed istud non valet propter rationem ipsorum quae bene probat in primolargumento, quod quantitas diuisa non minus requirit distinctionem quam indiuisa. Dicendum est ergo ad exempla de diuersis superficiebus & motibus quae sunt simul plusquam diuersae partes eiusdem, quod hoc non est propter diuersitatem subiectorum vt dicebatur in solutione secundi argumenti. sed propter hoc quod comparantur adinuicem non vt quanta, sed indiuisibilia & termini quantitatis: quia superficies est indiuisibilis secundum profunditatem: vnde superficies continens concaua & contenta conue xa sunt simul secundum profunditatem, secundum quam non sunt partes sed termini diuersarum quantitatum: sed superficies conuexa continentis & similiter conuexa contenti non sunt magis simul quam si essent eiusdem quantitatis: imo tantum nec plus nec minus distant abinuicem: & similiter de motibus concurrentibus: quia concurrunt adin uicem sicut & duae lineae coniungerentur secundum latitudinem si vna poneret iuxta aliam. Pet idem enim esset, ac si duo puncta ponerentur simul, quae non faciunt aliquid maius, motus enim habet partes quae sunt prius & poste rius & non vnum iuxta aliud. si autem ponerentur duo motus diuersi quorum vnus esset prior alius posterior: sic non posset esse magis simul duratione quam partes eiusdem motus. Dicendum est ergo quod sicut impossibile est esse du as quantitates diuersas & ludistinctas situ, sic impossibile est de diuersis partibus eiusdem quantitatis.

Et ad rationem quae tacta est contra hoc in solutione secundi argu menti, dicendum est quod posita causa formali in habentibus materiam Deus potest supplere omnem aliam causalitatem: lices ergo dicatur quod partes quantitatis differant subiecto & situ: vtraque tamen est differentia extrinseca & non essentialis, quod tam subiectum quam situs sunt extra essentiam quantitatis: vnde vna pars quantitatis differt ab alia formaliter intrisece seipsa cum sit forma. Actus enim seipso formaliter distinguit a quocumque distinguatur: propter quod si partes eiusdem quantitatis habentis subiectum suum, vel nullum super sereplicatae fiant situ indistinctae, sublata distinctione effectiua, vel materiali subiecti & sublata distinctione accidentali & extrinseca situs Deo conseruante effectiue, remanet eis formalis & essentialis, & intrinseca distinctio quam habent a seipsis formaliter, sicut sublatis quantitatibus duorum hominum sublata esset distinctio numeralis ac cidentalis exterior qua erant duo quanta: sed remaneret alia qua essent duo homines & multi multitudine substantiali ab vno quod conuertitur cum ente. Propter quod dicendum est ad argumentum quod minor est vera, sed maior falsa, quia non sic se habent partes quantitatis permanentis ad positionem, sicut partes successiuae ad successio nem: quia succestio est differentia specifica & essentialis mo tus & temporis: vnde non pontfieri motus sine successiones plus quam homo sine ratione: sed positio non est differentia quantitatis cum sit aliud praedicamentunt sed est bene pro pria passio eius a qua Deus potest separare subiectum sicut prius a posteriori: sed habere partes eiusdem rationis est propria quidditas quantitatis & nihil plusinon autem habere partes absolute: cum hoc habeat substantla composita: ergo quantitas manens per essentiam suam est apta nata habere situm: & per se primo modo habet aptitudi nem ad distinctionem situs, ga cum propria passio fluat im- mediate a principiis essentialibus subiecti: potest dici quod per essentiam est aptum natum ad illam, sed actualis inhaerentia pertinet ad secundum modum perseitatis.

Possunt etiam impediri solutiones ad authoritates. Primo, de natiuitate Christi non valet dilatio illa, quia non est de men te sanctorum, qui dicunt hortum conclusum semper fuisse beatum vterum. Quod alij dicunt eum aperuisse: exponendum est sicut dicitur Infernum aperuisse, habet enim clauem Dauid qui aperit &c. Quia enim homo non exit de domo clausa nisi aperiat ostium, & de Inferno nullus exire poterat. Christus autem inde exiuit & alios extraxit & exire inde fecit: propter hoc dicitur quod Infernum aperuit, non quod eius ingressum fregerit nec dilatauerit: ita Christus quia de matre exiuit dicitur vterum aperuisse: quia sine apertione nullus filius exit: & sic ad modum aperientis ex eundo se habuit, non quod dilatauerit, quia talis apertio etiam sine fractione clausioni opponitur & non fractioni. san cti autem dicunt non solum clausum pudoris signaculum, sed & ipsum vterum & portam in domo domini clausam, & quod porta clausa erat principi & non aperietur, & dominus intrat & exit per eam, & multa huiusmodi.

Ad aliud de sepulchro di cendum per interemptionem: vnde refert Comestor vocem auditam, sic potuit Christus clauso prodire sepulchro, & li cet non sit articulus fidei, tum si recipitur authoritas: non est ad mentem illorum exponere quod subito apertum sit & subito clausum: imo intalligunt quod ante omnem apertionem exiuit.

De ianuis clausis certum est quod per fenestras potuit in gredi, sed non sic intelligunt sancti, & licet non sit impos sibile Deo etiam immortale in minimam figuram redigere, tamen non conuenit corpori mortali quod sine fractione ossium videtur non posse fieri. Et multo magis illud dicere debuerunt in natiuitate Christi. Nam quantitas formicae suffi cit ad magnitudine corporis animati primum anima ra tionali: vnde cum salua virginitate menstruus cruor, & vrina exeunt, potuit sic corpus Christi ab ipso comprimi vt & sine fractione & dilatatione exiret & viuus homo re maneret.

De. 4. scilicet de coelo verum dicunt, quod Deus ipsum in mille partes posset diuidere, nec per hoc corrumperetur: sed non videtur probabile maxime de coelo Empyreo, quod sicut cedit aer auibus volantibus, sic illud sanctorum corporibus innumerabilibus & huc atque illuc discurrentibus, quia sicut scintillae in harundineto discurrent.

De quinto autem dicendum est, quod licet quantitas Christi sit in altari, tum non est ibi localiter: vn de non est multum ad propositum.

Ad argumenta principalia in oppositum solutum est.