Quaestio 1

DIsTINCTIO. 24 QVAESTIO. I.

CIrca distinctionem. 24. quaeruntur septem. Priimo, de sacramento ordinis: vtrum sit sacramentum. secundo, de eius effectu: vtrum quilibet ordo imprimat characterem. Terno, de corona. Quarto, de actibus ordinum. Quinto, de vestibus ministrorum. sexto, vtrum sit maior potestas sacerdotalis. septimo, an episcopatus sit ordo.

De ordinibus ecclesiasticis.

Thom. 4. dist. 24 q. 1. art. 1.

PRIMO quaeritur, vtrum ordo sit sacramentum, & videtur quod non, quia si ordo sit sacramentum, ergo cum septem sint ordines, essent septem sacramenta. sicut si homo est animal, septem homines sunt septem animalia.

Contra, est Magister in litera per multas authoritates.

Respondeo, tria sunt hic facienda. Primo, videndum est, quid sit ordo. secundo, quod est sacramen tum. Tertio, quod est vnum sacim.

Primo ergo videndum est, quid sit ordo. Est autem ordo, vt in litera dicii, signaculum quodam, in quo spiritualis potestas tradit ordinato. Primo dicit esse signaculum quoddam: quia cum aliquo si gno visibili quilibet ordo dat, & distincto. Non pot em secundum quosdam esse vna materia propinqua ordinum duorum: quia proprius actus fit in ipsa materia, vnde sicut sunt diuersae formae ad singulos ordines: sic & materiae. vnde aliter vrceus traditur acolyto, aliter subdiacono: quia vni vacuus, alteri plenus. Et similiter calix aliter sacerdoti, aliter subdiacono: vnde non idem liber esse debet, qui ex orcistae, lectori, & diacono traditurt aliter non differres quis, cui traderetur: cum etiam partes diuersae eiusdem sacramenti altaris, sicut diuersam habent formam, sic diuersam requirunt materiam.

Contra quod est, quia diuersae par tes extremae vnctionis omnino eandem habent materiam: licet diuersam formam: vnde cum ordines sint vnum sacramen tum: non vider necesse, quod habeant diuersas materias, cum illa sit magis ad ponendum in quasipossessionem: sicut canonicus inuestit per librum. Abbas per baculum. Epraes per an nulum indifferenter aureum, vel argenteum, vel cupreum: tamen tutius est, quod lectori lectionarius, exorcistae exorcismi, dia cono Euangelia, vel Euangelistarium tradant: imo videt necessarium: quia vbicumque est distincta forma in eodem sacramento, sine in diuersis, ibi est distincta materia, siue speciei, sicut in eucharistia, siue numero, vt in extrema vnctione: vbi ad singulas vnctiones per distinctionem, vel diuisionem, ad hibet distincta materia numero: sed si est vnus liber in quo sunt exorcismi ex vna parte, & prophetiae ex alia: & Euangelia ex alia: tunc vnus & idem liber potest esse signaculum imprimendi characterem in tribus: quia differunt forma liter: aliter non videt. secundum quod ponit in definitione est, in quo spiritualis potestas. In quo apparet differentia inter characterem baptismi, q est tantum potentia passiua: & illum or dinis, qui est potentia actiua: vnde dicunt Doctores, quod cum potentia sit nomen commune ad actiuam, & passiuam: potestas determinate importat actiuam. vnde cum voluntas, & intellectus dicant potestates rationales. 9. Meta. videtur, quod sint actiuae in se, istud non probat, quod sint actiuae in scipsas, quod quaerit. vum non valet argumentum de potentiis vegetatiuis, quod sunt actiuae. ergo multomagis sensitiuae, & intellectiuae: quia cum vegetati uae non habeant immanentes, non sunt actiuae in seipsas, sed in aliud: puta alimentum. Et similiter potentiae sensitinae, & intellectiuae sunt actiuae: sed non in scipsas. sensus enim exterior mouet interiorem: sed non seipsum, & intellectus voluntatem, & illa appetitum sensitiuum sed non scipsam ad actum manentem ipsum efficiendo: nisi aliter probei. Tertium quod sequitur in definitione, traditur ordinato: quia dicit sibi accipe. vnde nisi accipiat manu tangendo, videt nihil agi, nec sufficit, quod epraes porrigit materiam, nisi ordinandus tangat: quia quod non tangit, non agit: vnde sicut aqua, quae non tangit, non imprimit characterem baptismi: sic nec liber, qui non tangitur ab ordinando. In omnibus enim sacramentis habentibus materiam sensibilem, oportet ipsum sensibiliter applicari su scipienti sacramentum, maxime quando in eius vsu consistit essentia sacri: vt in confirmatione, extrema vnctione, & baptismo: non autem oportet, quod cum duabus manibus tangat, licet sis securius: cum etiam diacono detur. ss. solum impositione vnius manus.

secundus articulus est, quod ordo est sacramentum: licet non esset in vet. le. nec in coelesti hierarchia: intelligendo, quod quilibet ordo est de essentia sacri ordinis, quasi continens in se essentiam, licet partiale: & non solum, quod sex inferiores ordines sint quaedam sacramentalia disponentia ad sacerdotium: quod patet triplici ratione.

Prima, quia illud signum visibile a Deo institutum, quod ex opere operato mancipat ad aliquod sacramentum, & cum hoc confert gratiam, est verum sacim essentialiter, & non solum dispositio, vel sacramentale, quilibet ordo est huiusmodi. ergo &c. Et confirmat ratio: quia cul competit definitio, & definitum: sed cuilibet de septem or dinibus competit definitio ordinis, & sacri: quia quodlibet est signaculum quoddam per quod spiritualis potestas &c. & iterum est ibi per rem sensibilam collatiosapctitatis, & man cipationis ad aliquod saorum. vnde ratio per quam probatur ordinem esse sacramentum, competit cuilibet ordini: quia quili bet cum signo sensibili tradit, & per quemlibet ad aliquod officium sacrum deputatur: & per consequens vt digne exequa tur, gratia conferi ex opere operato: non tum sunt nisi vnum sacim: quia non habent nisi vnum principalem effectum, ad quem ordinant omnes ordines.

Confirmat ratio secundo, quia cum sacramentum distinguat in illa, quae solum sacrant, & non man cipant ad aliquod sacrum: sicut non imprimentia characterem: alia autem non solum sacrant: sed etiam deputant ad sacrum: imo deputare ad sacrum est in eis propter se quasitum: sed sacrare propter aliud: ergo illud est verum sacim in quo hic duo concurrunt: quia etiam alterum sufficeret ad hoc, quod esset verum sacim: licet non ad hoc, quod esset verum sacramentum characterizans. Et cum ista duo concurrant in omni ordine secundum etiam oppositum tenentes, ergo omnis ordo est sacramentum.

secunda ratio ad hoc idem talis est, quia id non se habet ad aliud, sicut sacramentale ad sacramentum: quod non potest licite cum ipso conferri, vel quod non potest cum ipso iterari: etiam si sit cum consecratione datum, sicut vnctio in sca pulis, & vertice iterant, quia non fuit verus baptismus: sed solum catechismus, & exorcismus. quando enim essentia sacri defuit debent omnia sacramentalia iterari: quia nunquam debet dari sacramentum, nisi omnibus concurrentibus excepta necessitate. Quod autem dicit, quod debet cante suppleri, quod fuit omissum, & nihil est iterandum: de sac. ite. c. 1. verum est, qum id, quod fuit omissum, non erat essentiale, & principale in sacramento: sed vel erat pure sacramentale: sicut catechismus omissus debet solus dici, & non aliud: quia est pure sacramentale: vel quando erat essentiale, sed non principale, sicut si manus impositio est omissa in diacono, vel in sacerdote, quod est essentiale quidem, sed non principale: illud solum supplendum est: sed si nec character impressus fuisset omne illius characteris sacramentale repetendum esset: sicut si sacerdoti non fuisset traditus calix, omne pure sacramentale ad ordinem sacerdotij esset repetendum cum illo, vel saltem posset repeti: sed quando sacerdotium datur, non oportet: imo non licet aliquem ordinem alium cum illo conferri, ergo nullus ordo est ad ipsum, sicut pure sacramentale. Et confirmatur maiorra tionis: quia id, quod est sacramentale tantum, & non sacramentum potest iterari sine iniuria sacramenti: quia per iterationem eius, quod non est sacramentum, non fit iniuria sacramento: imo etiam quando sacramentum confertur, solent sacramentalia iterari, si prius qum fuit adhibita essentia sacramenti, non fuerint collata: vnde & in primitiua ecclesia, quando catechumeni veniebant ad baptiscuum quantum cunque essent instructi. vt Aug. Anbro. & Martinus, nihil ominus replicabatur eis, quod paruulis nondum catechizatis dicitur. Credis. Credo &c. Et si factis omnibus cerimoniis, inueniatur puer non baptizatus: quia defuit forma, vel materia: qum baptizatur, replicabitur totum, sicut dicto canone toto, si non appareat esse panem, vel vinum, reincipietur totum a canone, & apponetur noua hostia: & similiter quando essentiale ordinis est omissum omnia reiterant.

Tertia ratio ad idem est talis: quia quod se habet ad aliud: sicut sacramentale ad sacramentum, suscipitur propter hoc solum: vt illud sacramentum digne suscipiatur: amouendo, sali quod impedimentum, qu' faceret sacim non digne suscipi: & non ad hoc, vt sufcipiens istud sacramentale, seruiat habenti sacim in aliquo actu illius sacri: sicut sacramentalia baptismi non sunt ad hoc, quod exorcizatus, vel catechizatus seruiat in aliquo baptizato in aliquo actu: dico hierarchico recipiendo aliquod sacrm: quia nec ipse debet leuare illum, qui baptizatur: sed ad hoc, quod ipse ideo digne suscipiat baptismum, remouendo con traria impedimenta: inferiores autem ordines non sunt ad hoc solum, quod recipiens eos digne recipiat aliquod sacramentum, pu ea sacerdotium, cum aliquis recipiat inferiores ordines, q non intendit esse sacerdos: & aliquis conferat inferiores, q non intendit conferre superiores, vel qui non pont: sed ad hoc datur vnusquisque inferlor ordo, vt det potestas seruiendi sacerdoti in actu sacerdotij, confitiendo, vel ministrando. ergo non sunt sacramentalia respectu sacerdotij.

Tertius articulus, quod non sunt septem sacramenta, sed vnum tantum: quia omnes actiones sacramentales, quae ordinantur ad vnum principalem effectum certo modo habendum: ad quem nulla earum totaliter attingit: sed ex omnibus simul iunctis habetur ille effectus totalistoens, inquam, sunt vnum sacramentum: licet quae libet earum sit pars essentialis sacramenti: & sic posset dici sacramentum: sic autem est de omnibus ordinibus. ideo &c. maior patet in omni sacramento de materia, & de forma: quo rum neutrum est vnum sacramentum, sed vtrunque simul vnum tantum. Item in eucharistia, vbi tam hostia consecrata, quam calix consecratus: licet quodlibet per se essentialiter contineat sacrm etiam integrum, tamen propter vnam perfectam animae refectionem, ad quam ordinant: sunt vnum sacramentum: sic etiam in extrema vnctione, vbi aliquando sunt septem vnctiones distinctae forma, & materia: quarum vna non est dispositio ad aliam sicut sacramentale ad sacramentum: nec omnes ad vltimam, sed omnes in se habent aliquid de essentia sacramenti: sunt tamen vnum sacramentum, propter vnam animae sanationem, ad quam ordinant: quae non fit nisi per omnes simul, minor apparet: quia sicut septem vnctio nes, quinque sensuum, & vna renum, & alia ad pedes ordinantur ad vnam perfectam sanationem, quam omnes simul faciant, & nulla earum, sic septem ordines ordinantur ex diuina institutione ad vnam missam celebrandum, vel vnum corpus Domini conficiendum non quocumque, sed solemniter, & reuerenter: quae solemnitas, & reuerentia per septem ordinatos in suis officiis agentes completur: & nullus ordo: imo nec vnus ordi natus habens omnes ordines per se ad hoc sufficit, nec sacer dos: licet solus posiit conficere: non tamen solus potest confice re illo modo, quo ad faciendum nati sunt caeteri ordines subm inistrare: propter quod nec ipse ordo sacerdotij per se, nec aliud alius est perfectum sacramentum ordinis, sed omnes simul.

Contra dicta in secundo, & tertio articulo arguitur octo modis.

Primo sic. Quilibet ordo per se non de bet dici sacramentum: sed omnes simul vnum sacramentum. igitur quilibet ordo, aut aequaliter pertinet ad rationem sacri ordinis sicut consecratio vini, aequaliter pertinet ad consecrationem eucharistiae: sicut consecratio panis, & econuerso: quod nullus dicit, vel in vno tantum consistit ratlo sacri. scilicet in sacerdotio: in aliis autem concomitatiue, tanquam in sacramentalibus ad iunctis: & sic habetur propositum.

secundo perratio nem tactam in arguendo: quia si ordo est sacramentum: quilibet ordo erit sacramentum, & sic essent. 13. sacramenta.

Tertio, quia si quilibet ordo est sacramentum, aut per se: & sic sunt par tes subiectiuae, & ordo totum vniuersale, aut sic quod omnes sunt vnum sacramentum: & tunc sunt partes integrales: sed vtrpnque est falsum. ergo &c.

Quarto sic, illud solum est sacim, quod attingit ad effectum principaliter intentum: quod vero disponit, est sacramentale: & hoc patet per Tho: supra distin. 23. q. 1. Cum igitur solum sacerdotium attingat ad effectum principalem, solum erit sacramentum, caeteri sacramentalia.

Quinto sic, quando plures actiones ordinant ad vnum principalem effectum: ita quod vna attingit ipsum, aliae vero solum disponunt illa, quae principaliter attingit: est sacramentum: caeterae vero sunt sacramentales tantum, sicut patet de catechismo, respectu oblationis sub determinata forma verborum: quia enim oens istae actiones ordinantur ad ablutionem peccati originalis: & ad hanc solam attingit ablutior caeterae vero tantum disponunt. Ideo sola ablutio est sacramentum: exorcizatio autem, & catechitatio sacramentalia. Nunc autem ita est, quod omnes ordinationes ministrorum ecclesiae sunt principaliter pro pter sacramentum eucharistiae conficiendum, & ministrando, ad hoc autem attingit potestas sacerdotij: caeterae vero solum disponunt, quaedam a remotis, & aliae de propinquo: ergo sola ordinatio sacerdotalis est sacramentum: caeterae vero sunt sacramentales tantum.

sexto sic, potestas, quae dar in baptismo est ad suscipiendum sacramentat sicut potestas ordinis, vt est sacramentum ad conficiendum, vel con ferendum: conueniunt enim sibi inuicem, sicut potestas actiua, & passiua: sed in ordinibus sub sacerdotio non confertur aliqua potestas ad conficiendum, vel conferendum sacramenta. vnde diaconus qui superior est inter illos, non habet ex ordine aliquod sacramentum conficere, vel conferre: quamuis sacramentum eucharistiae confectum a sacerdote habeat mediante vase portare, vel dispensare portando so lummodo, vel offerendo. ergo nullus ordo sub sacerdotio est proprie sacramentum.

septimo, quia in ordinatione sacerdotis confertur potestas, vel deputatio, per quam ordinatus potest aliquid facere, quod non poterat prius etiam quo ad genus facti: sicut ordinatus in sacerdotem potest conficere corpus Dii: & absoluere in foro poenitentiae, quod non poterat ante ordinationem: sed in ordinibus in ferioribus sacerdotio nulla potestas, vel deputatio confertur ordinato, per quam possit, quod prius non poteratised solu per quam licet facere, quod non licebat prius. Quicquid enim potest diaconus ordinatus, puta, legere Euangelium, ministrare sacerdoti &c. totum poterat ante: sed non licebat ei, similiter est in inferioribus ordinibus. Cum orgo potestas sit ad posse, & non ad licere: potestas, quae confertur in in aliis ordinibus a sacerdotio, non est potestas simpliciter: sed secundum quid, nec illi ordines suntordines simpliciter: cum ordo sit signaculum, median te quo traditur potestas spiritualis ordinato: vt dictum fuit prius, quare nec sunt sacra simpliciter, sed secundum quid siue quaedam sacramentalia.

Octauo confirmatur hoc modo sic per commune dictum Doctorum. Dicunt enim communiter Doctores, quod distinctio ordinis non est distinctio totius in regralis in suas partes: nec totius vniuersalis in partes sub iectiuas: sed totius potestatiui cuius est natura: quod totum secundum completa rationem est in vno: in aliis autem est aliqua participatio illius, & ita est hic. Tota enim plenitudo huius sacramenti est in vno ordine. scilicet sacerdotio: in aliis autem est quaedam participatio ordinis: Ex quo ergo tota plenitudo sacramenti est in sacerdotio: in aliis autem solum quaedam participatio: patet, quod non sunt sacramenta proprie, sed sacramentalia. sic igitur dicunt aliqui confirmantes hoc, quod hoc probabiliter potest teneri: nec vident quomodo dictum fratris Thom. possit aliter dicentis: quod si quilibet ordo est per se, & simpliciter sacramentum: tunc plures ordines sunt plura sacramenta: & non vnum tantum: vt ipse dicit: & iterum ordo erit totum vniuersale ad speciale ordines, & sacramentum similiter: & speciales ordines erunt eius partes subiectiuae: quia illae sunt par tes subiectiuae, quae per se, & essentialiter recipiunt praedi cationem totius, & sic esset in proposito, si quilibet ordo es set per se, & simpliciter sacramentum: quod tamen ipse negat: si vero sunt omnes ordines vnum sacramentum, vt partes eius: quemadmo dum consecratio panis, & consecratio vini faciunt vnum sacramentum completum eucharistiae: sequerei, quod speciales ordines es sent partes integrales sacri ordinis vnius: quemadmodum in sacramento eucharistiae consecratio panis & vini, sunt partes integrales, hoc iterum ipse negat. Non restat ergo, quod possit saluari eius intentio, nisi supradicto modo. scilicet qui sacerdotium sit simpliciter, & per se ordo, & sacramentum: caetera vero sint sacramentalia tantum. Et soluunt isti argumentum superius factum, quo dicebatur alia esse sacramenta. scilicet quod illud, quod confert gram ex opere operato, est sacramentum: ista sunt huiusmodi: quia qui cunque diuinitus deputatur ad aliquod officium: cuius executio non potest cogrue fieri sine gratia, illi datur gratia: & diaconatus, subdiaconatus ordinantur ad sacramenta tractanda: quae immudis tangere nefas est secundum Dion. r. c. coelest. hietarchiae. ergo &c. soluunt, quod maior propositio est vera in illis operibus, quae directe, & immediate ordinantur ad tollendum peccatum: quia cum peccatum non tollaimisi per gratiam: actio per quam confertur gratia, est ibi principalissima. & ideo est sacramentum, sicut ablutio in baptismo: in operibus autem quae non immediate ordinantur contra peccatum: sed ad conferendum potestatem, seu officium propter aliquem finem, illa sola operatio est sacim per quam conferi potestas, quae ditecte, & im mediate ordinat ad finem intentum: quia illa sola est princi palis: caeterae vero si in eis conferat gratia: sunt adminiculatiuae. & ideo sunt sacramentalia, & non sunt sacramenta. sic autem est in ordinibus, vt declaratum fuit. iden &c. Et ad secundum argumentu superius tactum, quando dicebat, sacramentum, & sacramentalia simul debent conferri: sed alij ordines non simul conferuntur cum sacerdotio. ergo &c. respondent, quod non oportet sacramentalia simul conferri cum sacramento. Nam in primitiua ecclesia multis diebus, & quandoque pluribus annis cate chizabantur conuersi prius, quam baptiaarentur: sicut legitur de beato Martino. Et eodem modo prius tempore promoue tur quis ad minores ordines gradatim, antequam fiat sacerdos: vt probato in minorib? maiora committant.

sed tenendo, quod prius ad istas rationes respondendum est per ordinem. Ad primam, aut aequaliter &c. dicendum, quod ipse omit tit medium, quia ratio sacramenti consistit in omnibus essentialiter: sed non aequaliter, sicut ratio vitae non consistit aequaliter in vegetatiuo, sensitiuo, & intellectiuo, sed in solo intellectiuo totaliter, & perfecte: in aliis aute imperfecte, & partialiter, sed tamen essentialiter: & sic in proposito quilibet ordo est sacim essentialiter: quia habot essentialia vtraq, sed non perfecte nisi sacerdotium. & ideo sunt vnum sacramentum propter ordinem ad vnum. scilicet corpus Christi ad quod omnes ordinas tur.

Ad secundum dicendum, quod non sequit, quod si ordo est sacramentum, ergo quilibet &c. ergo septem, vel tredecim: quia consecratio panis ante consecrationem vini est simpliciter sacramentum, & per se, quantum ad hoc, quod ei competit definitio sacri, & est totus effectus, & completus, & similiter est de consecra tione vini: non tamen sunt tot sacramenta simplicitur quot sunt consecrationes, quia ambae ordinant ad vnum finem, qui licet sit perfecte in quolibet, quantum ad rem sacramenti: non tamen quo ad sacramentum, siue quo ad signum est perfecte, nisi sub vtraque specie: & sic est in proposito, licet in quolibet ordine sit illud, quod per se sufficeret ad totam rationem sacri. & ideo quodlibet potest dici sacramentum, quia tamen omnes ordines ad vnum quid principaliter ordinant, propter hoc sunt vnum sacramentum vni tate ordinis.

Ad tertium dicendum, quod non sequitur si qui libet ordo est sacramentum, quod sint partes subiectiuae, & sacramentum totum vniuersale: quia licet inaequalitas partium non ex cludat tutum vniuersale, nec illud, quod est genus, quia species semper sunt inaequales, nec illud, quod est species, est recipiens magis, & minus, cum partium subiectiuarum secundum quod huiusmodi. vna non ordinatur ad aliam, non enim al bedo minus intensa ordinatur ad albedinem magis intensam, nec ambae ad tertiam, nec similiter nigredo ad albedi nem. sic autem est in ordinibus, quod vnus alij subseruit, & dens ad vnum quid ordinant, inquantum sunt sacramenta. vnde non sunt partes subiectiuae. Et quod dicebat. ergo sunt partes integrales sacramenti, dicendum, quod non sequit, quia partes integrales sacri dicunt aliqua quadrupliciter. Primo propter partialitatem signi, non rei, sicut in eucharisttia quaelibet consecratio per se sumpta continet totam rem sacri, & tamen non habet nisi partem signi, nec in materia, nec in forma. vnde sola pars rei est ibi vi sacri. Cum enim dico, hoc est eorpus meum, non significo sanguinem, nec panis significat sa guinem. secundo autem partes integrales in sacro dicuntur, quarum quaelibet per se nata est totam rem continere, & significare, sed ex ordine, & intentione non habent nisi pari tem, sed omnes simul habent torum, sicut in baptismo tres im mersiones, quarum quaelibet poterat per se esse baptismu- totus: ex intentione volentis trina immersione vnum baptismum c onferre, in sola vltima est effectus, ante nihil. Et si ante tertiam moreretur baptizans, nihil esset actum, & esset totum iterandum, si suscitaretur: sicut est ex parte verborum, quod ante vltimum nihil est actum, sed a principio iterandum est totum, si aliquid de substantia verborum sit omissum. Tertio modo dicunt partes integrales, quarum quaelibet habet ef fectum partialem statim, & est signum partiale, nec vna plus quam alia, sed omnes simul habent effectum totalem, sicut in ex trema vnctione. Om̃es enim vnctiones causant vnam per fectam curationem animae: sed quaelibet partialem, quia si ni hil ageret per quamlibet, sed solum per vltimam in virtute primarum: sicut est de verbis, & de immersionibus baptismi: tunc si minister moreretur post primam inunctionem, nihil es set actum: sed esset illa vnctio iteranda sicut de immersionibus, & verbis dictum est. Et praeterea distincta, & partia lis significatio habet distinctum, & partialem effectum in sacramentis, quae efficiunt, quod signant, sed distincta, & partialis significatio est, dicendo, per istam vnctionem indulgeat tibi Dominus quicquid deliquisti per visum. ergo hoc solum efficitur ex vi sacramenti. scilicet remissio commissorum per visum, siue quo ad culpam, fine quo ad poenam, siue quo ad reliquias, sed ex naturali concomitatiua si per alium sensum commisit peccatum mortale, sine quo peccatum visus non potest remitti, remitterei etiam, sicut sub specie panis est sanguis: quia non est separatus a corpore: sed si sacramentum istud ordinatur contra venialem culpam: cuius remissio non habet connexionem: tunc accidit vni vnctioni, quod habeat effectum alterius: & similiter si contra poenam, vel contra reliquias, quia forte sunt distinctae, aut si infirmitas contra quam est quid indiuisibile, per quamlibet vnctionem fit ad eam dispositio specialis.

Quarto modo dicuntur partes integrales sacramenti, quando neuter habet per se effectum aliquem, sed ambae simul iunctae: ita tamen quod effectus est ab vna quasi formaliter, ab alia quasi materialiter, sicut materia, & forma in naturalibus, & sic sunt verba, & elemen tum in quolibet sacro, & non sicut partes verborum adin uicem, vel partes materiae, vel actionum, quae se habent aequaliter, sicut in secundo membro. Nullo autem istorum modorum quatuor se habent ordines adinuicem. Non enim quilibet ordo habet effectum totum omnium ordinum sub si gno partiali, vt in primo modo, nec omnes simul habent vnicum effectum, ad quem aequaliter se habeant, & nullus sine alio aliquem, vt in secundo membro, nec inaequaliter, vt in quarto, nec quilibet habet suum effectum per se partialem aequalem, vt ex illis resultet totus vnus effectus in codem, vt in extrema vnctione: quia perfecta curatio animae non est ex aliqua vna vnctione: sed ex omnibus simul, sicut nec totum integrale est perfectum ex vna parte, sed ex omnibus simul. sed si non essent ordines inferiores sex: solum sacer dotium haberet illum principalem effectum, ad quem omnes ordines ordinantur. scilicet conficere corpus, & sanguinem. Hoc autem est contra naturam totius integralis, quod possit saluari in aliqua sua parte, loquendo de totis heterogeneis, & partibus essentialibus, vnde relinquitur, quod sunt partes potentiales.

Ad quartum dicendum, quod finis est principalis, respectu eius, quod est ad finem: vnde effectus princi paliter intentus in administratione sacramenti potest dici dupliciter, vno modo tanquam finis proprius, alio modo tanquam finis conis. Operatio autem sacramentalis ad finem pro prium se habet dupliciter: vno modo sicut. causans ipsum ex opere operato, & est talis finis, qui etiam est de ratione sacramenti, vt sacramentum est, puta gratia, vel cum hoc deputa tio ad aliquod sacramentum: & tale quidem est sacramentum, & non sacramentale tantum. Quicquid enim ex opere operato dat gratia tiam, est sacramentum, vel pars ciuque aliquando finis proprius non est gratia, siue causei ex opere operato, vt exorcismus, siue ex opere operante, vt catechismus, & huiusmodi: sunt sacramen talia, & non sacramenta. Finis vero conis est, ex cuius vnitate plura possunt dici vnum sacramentum perfectum, quorum quodlibet per se sumptum est imperfectum, siue quo ad signum, siue quo ad effectum, siue quo ad vtrunque, & siue vnum sit alio perfectius, siue non: & sic est in proposito. Om̃es enim ordines ad hoc sunt, vt missa integre, & perfecte ce lebret, ad quam omnes ordines perse aliquid operantur: nec est aliquis ordo, qui perfecte hoc possit sine aliis, nec etiam ipsum sacerdotium, quamuis per se possit in essentiam. Et ideo nec sacerdotium prout est ab aliis distinctum est sacramentum perfectum, & integrum, sed omnes simul sunt vnum sacerdotium: quia omnes simul conferunt potestatem, & gratiam faciendi omnia requisita per se, ad perficiendum digne vnum effectum, qui est sacramentum altaris: nihilominus tamen quod libet per se est sacra mentum, sed imperfectum. sacramentum quidem est: quia ex opere operato ad aliquod sacramentum deputatur, ad quod bene agendum etiam gratiam confert: sed imperfectum: quia non deputat ad id sacrum modo perfecto, sed imperfecto, & gratiam etiam imperfectam tribuit, iuxta proportionem ad actum, ad quem ordinat. sic etiam traditio calicis cum forma potest dici sacramentum: quia ex opere operato dat potestatem, & gratiam: & similiter impositio manuum cum forma dat spiritum sctm̃: aliter esset mendacium, & potestatem remitt endi pctam: non tamen sunt duo sacramenta, sed vnum: quia ordinatur ad perfectum gradum, & potestatem sacerdoris, cui' est duplex actus. Et ideo per duas formas, & duas exteriores res dat vtraque potestas: vna quidem ex vi sacramenti, alia ex con comitantia in vtraque simul, sicut in cucharistia, quamuis sit dissimile: quia ibi est duplex materia, hic vna.

Ad quintum dicendum, quod tamen dicitur, qum plures actiones &c. quod verum est, quando sic ordinantur ad illum vnum effectum conem, quod non habent post illum aliquem proprium effectum ex opere operato, qui sufficiat ad rationem sacramenti, sicut est in exorcismo &c. & in illis, quae dicunt, & ante, & post in quolibes ordine, quando conferi. secus autem quando quaelibet actio habes proprium effectum ex opere operato, qui sufficit ad rationem sacramenti. Tunc enim quaelibet est sacramentum. sed quia omnes illi proprij effectus, non sunt propter se intenti, sed propter aliquid vnum, ideo omnes illae actiones simul acceptae, faciunt vnum sacramentum integrum, & perfectum, sed quaelibet illarum facit sacramentum imperfectum, & diminutum.

Ad sextum, quando dicitur, quod ordo prout est sacramentum, est ad conferendum, seu ad conficlen dum sacramenta: sicut baptismus potestas passiua ad suscipien dum ea: addendum est ad praeparandum, & ministrandum, ad conficere, vel conferre. si dicatur, quod ex parte potentiae pas fiuae non est nisi vna actio, quae sit sacramentum: aliae sunt sacra mentales etiam praeparatoriae. ergo nec ex parte potentiae actiuae, non est simile, quod plura requiruntur ad agendum, quam ad patiendum, vel diceudum, quod etiam ordinum quidam disponunt ad sacramentum conferendum, & conficiendum, disponendo popu lum. In ministrari autem verum dicunt, nisi de diacono, qui ex officio habet sanguinem ministrare: tamen adhuc videt, quod non sit suus gradus, nisi fiat mentio in verbis suae ordinationis.

Ad septimum, quando dicit, quod non est ordo sim pliciter, quia non est potestas simpliciter, nisi in sacerdotio. Potest addi imo in subdiaconatu, & diaconatu est noua potestas, quia prius poterat contrahere matrimonium, postea non pont: & si contrahat, non est matrimonium, nec est sacramentum Item dicendum, quod bene est aliquid vnum sacramentum non solum propter hoc, quod potest agere, vel pati, quod prius non poterat, nisi illicite, sicut per matrimonium accipit potestatem: vnus in alium non faciendum, aut patiendi, quod prius non poterat: sed faciendi licite, quod prius non poterat, nisi illicite: & sic est de diaconatu, & sudiaconatu. Item per quod datur potestas faciendi ex officio, quod prius poterat facere licite: sed non ex officio, sicut in confirmatione: & sic est de inferioribus ordinibus, quorum actus etiam li cite sine illorum ordinum ordinatione exercet, non tamen ex of ficio a Deo instituto, sicut cum illis, vel si concludat, quod non quilibet est sacramentum perfectum, sed imperfectum, concedendum est. Quod autem dicit, quod licere non est posse, nisi secundum quid: imo potestas iuris dicitur esse potestas simpliciter: sicut in matrimonio potestas, quam vnus habet in alium, non est potestas facti, quam magis habet, qui opprimit alie num, quae qui reddit debitum suae, sed solum potestas iuris, qua licite facit, quod prius illicite. Item exorcizat, & episco patus essent simpliciter potestates, sicut sacerdotium: quia per illa potest quis, quod prius non poterat.

Ad octauum dicendum, quod sicut quaelibet anima est anima non perfecta, nisi intellectiua, in qua hae tres vniuntur, & est vna perfecta anima: sic in proposito, nisi quod est ibi totum essentiale cum toto potentiali: & est ibi vnitas realis, non plures animae in homine: hic autem est vnitas ordinis, vnde sunt plura sacramenta imperfecta, sed vnum perfectum, nec etiam sacerdotium sine aliis est sacramentum perfectum per se, & distinctum. Tunc enim alia vel non essent sacramenta, vel essent distincta sacramenta a sacerdotio. Quod autem Tho. dicit, quod tota plenitudo huius sacramenti est in sacerdotio: intelligendum est quantum ad essentiam illius, quod principaliter, & finaliter quaerit in omnibus ordinibus: non autem quantum ad perfectionem, & integritatem accidentalem eiusdem: nec quantum ad es sentiam eorum, quae immediate, vt proprius finis quaeruntur in singulo ordine. Nisi enim sacerdos suscepisset ordinem diaconatus, non licite faceret officium diaconatus, nisi forte inferior contineatur in superiori.

solutio, quam dant, ad argumenta non videt valere. Primo, quia quod videtur innuere, quod in minoribus ordinibus gratia non conferat, est falsum. Quia aut eorum actus a carente gratia non possunt exerceri sine peccato: & tunc eandem ratione confert in eis gratia, qua in diaconatu, & subdiaconatu: aut possunt sine peccato, & tunc saltem non possunt exerceri cum merito. quando autem Deus eligit aliquem ad aliquod officium, non solum dat illud, quod est necessarium ad hoc, quod implens mereatur praemium, & mercedem: alias deficeret in necessariis, quia frusta quis laborat, si nec praemium, nec meritum consequamur, nec poenam: & in minoribus ordinibus adiungi tur. sic agas, vt partem habeas cum illis &c.

Quod autem dicit, quod non omne illud, in quo ex ope operato con fertur gratia, est sacramentum: est contra definitionem sacri nouae legis, quae non plus continet nisi sensibile signum exterius, & gratia sanctificantem interius ex opere operato: ita tamen quod vel ipsa res, quae confert gratiam, est sacramentum, & non vsum eius: sicut communio non est sacramentum, sed vsus sacramenti, & tamen ex opere operato confert gratiam, vel vsus rei, quae confert sanctita tem, est sacim, sicut in baptismo.

Quod autem dicit, quod in illis solis ordinibus, qui ordinantur contra peccatum, ve ra est maior: falsum est, quia solus baptismus, & poenitentia, & extrema vnctio secundum eos directa immediate ordinantur contra peccatum tollendum, & alia contra alios defectus, & nihilominus sunt vera sacramenta ex hoc, quod ex opere operato gratiam conferunt. Et istam maiorem, quam modo distinguunt, ipsi solebant accipere distincte, ad probandum aliquid esse sacramentum: quia. scilicet habebat aliquid sensibile exterius, per quod interius sanctitas dabat. sacramentum enim est signum sacrae rei: ita, vt causa existat, & similitudinem gerat, & nihil plus requiritur. Quod vlterius dicitur, quod in operationibus, quae principaliter ordinantur ad conferendum potestatem, vel officium, illa sola est sacramentum per quam datur potestas ad illum finem immediate: verum est, si loquatur de fine immediato, ad quem gratia requiri tur, non autem de fine remoto. si enim per sacerdotium daretur potestas, & non gratia ex opere operato, non esset sacra mentum nouae legis, sed solum antiquae. si autem per sacerdo tium solum daretur gratia, & non aliqua potestas, posset esse sacramentum etiam nouae legis, sicut extrema vnctio, in qua non datur potestas, per quam super alios constituat: ergo ex his duobus est sacramentum, sicut ex causa finali, quia datur potestas, & gratia ad bene vtendum ea vbicumque, ergo vbi haec duo concurrunt, ibi est sacramentum. ideo &c.

Ad secundum quando dicitur, quod sacramentalia simul conferuntur cum sacramento, bene respondent: quia non est necesse, sicut de catechismo in primitiua ecclesia: sed ex hoc potest argui contra eos, sicut argutum est in hac quaestione, in secunda ratione secundi ar ticuli.

Ad argumentum principale solutum est: potest tamen addi, quod ordo est sacramentum per se completum, prout accipitur ex aggregato ex septem ordinibus, & sicut diuiditur contra alia sex sacramenta: prout autem ordo accipitur diuisum pro vno quoque ordine de septem, sic non est sacramentum primo mododictum, sed nec est sacramentale, sed est pars essentialis sacra menti integralis. Non sic autem, quod vnus ordo sit materia, & alius forma: sicut communiter in aliis, nec sic quod quilibet contineat totum: sicut in eucharistia: sed sic quod quilibes ordo continet partialem materiam, & partialem formam: sicus partes vnius heterogenei, & sicut in extrema vntionequae libet de septem vnctionibus, nisi quod hic quilibet ordo ha bet effectum magis distinctum. si autem sacramentum dicatur omne ex opere operato gratiam conferens, siue ad effectum proprium per se tantum, siue in ordine ad aliquid commune: sic quilibet ordo est sacramentum, sed partiale, & imperfectum, & diminutum.