Quaestio 1

¶ Distinctionis vndecime questio prima.

¶ QVeritur circa hanc distinctionem vndecimam an panis transsubstantiatur in corpus A dominicum. Circa hanc questionem declarabitur vnus terminus et ponentur conclusiones quae impugnabuntur. Terminus est transsubstantiatio. ii. de celo lo quendum est vt plures / theologi vtuntur solum illo termino circa sacramentum eucharistie quo circa non oportet exacte querere diffinitionem conuertibilem cum diffinito mediante quacunque copula sed diffinitur vt diffinitio competat transsubstantiationi qua vtimur et sic Transsubstantiatio est substantia desi nens totaliter esse loco cuius alia substantia imme diate succedit. Substantia ponitur loco generis licet non sit verum genus eius postquam est terminus ab solutus et transsubstantiatio connotatiuus sed pla cuit amplius ponere quam mutatio vel motus quia quis piam dubitaret que res est transsubstantiatio non est transmutatio ad locum si corpus nullibi esset in rerum natura inciperet in prolatione istorum verborum esse sub istis speciebus nec est nunc motus localis quando incipit sub sacramento quo fit in transsubstantiatione non est necesse aliquid incipere de nouonec panis trassubstantiatur in deitatem cum illa est vbi que et non fit ob desitionem alterius substantie nisi dicas fufficit incipere esse sub speciali modo. vlterius patet panis transsubstantiatur in sanguinem sed non primo similiter vinum in corpus concomitanter: nec oportet materiam panis in materiam corporis christi et formam in formam transsubstantiari sed totus panis in totum christi corpus transsubstantia tur / totaliter capitur vt sit aduerbium de totus sincathegoreumatice hoc est secundum quanlibet par tem eius si habeat partes / loco capitur pro loco ve ro vel imaginario quia si vna substantia desinat to taliter esse parisius et alia incipiat esse rome non est transsubstantiatio: et dicitur immediate quia fi mediat tempus magnum non est transsubstantiatio et hoc satis sonat vis vocabuli. transsubstantiatio quasi vna substantia in aliam transiens sed ad quem sensum transit ex dicendis infra patebit: ita quod in effectu est dicere. Transsubstantiatio pro substantia supponit connotando illa quaue ponuntur imdiffinitione eius puta quod desinat esse et loco eius alia sud cedat. Terminus immediatus in transsubstantiatione panis est corpus pro altera parte compositi / in tridud anima non fuisset vi illius consecrationis hoc est cor pus meum si petrus tunc consecrasset / concomitanter nunc est anima sanguis diuinitas et alia que a corpore non separantur. in consecratione vini / sanguis est terminus immediatus et alia concomitanter consequuntur. Ex hac diffinitione infero correlaria. primum est: quelibet substantia creata in quanlibet substantiam creatam non communicantem secum in parte transsubstan tiari potest. hoc patet ad hoc nil aliud requiritur ni si quod prior substantia desinat et alia succedat vice ei et ita potest esse in omnibus / restringebatur dictum nisi secum communicet in parte: forma substantialis non potest transsubstantiari in totum compositum: quod patet: quia alias forma desinente esse totum compositum esse esset possi bile quod est falsum. Secundum correlarium: deus non po test t ranssubstantiari: patet quia non potest desinere esse igitur. Tertium correlarium si albedine desinente esse sequeretur loco eius nigredo non est transsubstantiatio patet: hic non mutatur substantia in sub stantiam sed potius esset transaccidentatio etiam si accidens in substantiam mutetur. vel econuerso transsul stantiatio deficiente comnotatione termini positiui de ficit eius suppositio. Quartum correlarium quando aer mutatur in aquam non est transsubstantiatio patet: quia non desinit aer secundum se et quodlibet sui materia ea dem numero manet sub forma aque interdum substan tia in substantiam mutatur accidens in accidens mutari potest et substantia in accidens et econuerso ista mu tatio sub nulla specie motus tacta a philosophis in cluditur nec est generatio: quia licet in ea sit mutatio huius totius in hoc totum hoc est cathegoreumati ce totius quia forma generatur totum compositum genratur vt patet per eius diffinitionem non est corruptio cum in vtroque termino conuertibilium manet eadem materia et ita currendo per alias species motus.

¶ Istis notatis pono tres conclusiones. Prima est possibile est substantiam transmutari in substantiam

¶ Secunda conclusio panis per nullam potentiam potest esse corpus christi.

¶ Tertia conclusio panis transsubstantiatur in benedictum corpus christi. Prima conclusio probatur: deus potest destrue re substantiam secundum se et quodlibet sui et aliam producere loco illius igitur. Secunda conclusio probatur: panis et corpus christi specie distinguntur: ergo panis non potest esse corpus christi. tenet consequentia: quia res de specie essentiali in essentialem mutari non po test. Preterea da oppositu mpanis potest esse corpus christi illa est modalis diuisa possibilis per te tunc est necessariam postquam nullum extremum eius restringi Idem esset michi quando esset contingens: ergo sua de inesse est possibilis puta hec / panis est corpus chri sti et sic oportet quod idem numero sit panis et corpus christi. Fortassis dicis illa non est sua de ineem sed ista hoc est corpus christi hoc in primis non valet postquam subiectum est terminus absolutus qui frequenter debet stare in propria forma ponendo illam de inesse saltem in proposito: patet intelligenti: hoc non contingit in proposito. secundo non euitat argumentum. Quero quid demonstras quando dicis hoc est corpus christi / vel illud erat panis et sic habetur quod panis est homo. si demonstres corpus christi quod num quam erat panis notum est intelligenti quod non das suam de inesse. Tertia conclusio non potest probari nisi aucotoritate sanctorum: et hoc patet extra de summa ttinitate et fide catholica. firmiter. et extra de celebratione missarum. cum marthe. Dicis hec est falsa panis est materia eucharistie: eucharistia non est quousque corpus christi contineatur sub illis speciebus et tunc non est panis. eodemmodo de inesse ostendit hanc de futuro falsam panis erit materia eucharistie. sed ad bunc sensum admittatur panis est mate ria eucharistie / panis presupponitur ad hoc quod fiat hoc modo eucharistia. preter rationem est modus duram di quod panis materia mutatur in corpus christi sicut ali mentum in alito virtute diuina: iam corpus christi im moderatum corpus haberet quod est absurdum ni chil conuertitur in corpus gloriosum: et licet christus realiter comedit post resurrectionem illud resolue batur in aliam materiam: nutritio non est de ratione comestionis sed in os intrare et descendere in stomacho licet statim eiiciatur per vomitum vel secessus et quia angeli non habent ventres non come dunt: male coaptat dicta damasceni libro quarto ca pite. xiiii. licet male quotet vel dicit quomodo naturaliter per comestionem panis / et vinum et aqua per potum et corpus et sanguinem bibent i et credentis transmutatur. ex verbis illis vult solum quod ibi est trans mutatio vini et panis in corpus et sanguinem pater intelligenti damasce. deficit in alio quod non mutetur corpus per alimentum conuersum in alitum con stat quod non manet primo identitatis et per consequens non conuertetur in corpus gloriosum vbi dicit mo dum communem non intelligibilem oppositum est ve rum et suus modus multas absurditates inuoluit et explodendus est: sicut deus facit suum corpus es se sub speciebus panis et vini prolatis terminis es non pertranseundo per medium sic potest facere quod cibus assumptus in stomachoiu palestina sit statim post boc in taprobana.

¶ Et quia prima conclusio est perspicua Contra secundam arguo: ipsa est con tra beatum ambrosium in libro de sacramentis qui multis argumentis astruere nititur quod hec est possibilis panis est corpus christi: probat quod ex virga moysi factus est coluber que specie essentiali differunt. Coufirmo illud: vxor loth vt dicitur in genesi vicesimo nono capitulo: conuersa est in effigiem sa lis. et rex assiriorum nabuchodonosor in bouem. danielis quarto. Preterea corpus christi potest accipere panem in vnionem vpostaticam sicut deus vniuit naturam bumanam: et tunc illa erit ve¬ ra aliquis panis est corpus christi. Respondetu supponamus cum aristotele modum illorum phil sophorum falsum / tenentium materiam esse totam sul stantiam rei licet naturaliter difficile esset illum in probare concederet istas asinus potest esse bos ignis potest esse aqua accidentia alia requiruntur ad ess asini quam bouis hanc negaret asinus est bos nec est suf de inesse sed hec hoc est bos demonstrando bouequi ante realiter erat asinus mediate vel immedia te bos asinus et termini quos absolutos vocamus reputaret connotatiuos. Iste modus est hereticus de homine vt fide constat et preter rationem in aliis propterea quo ad hoc supponamus modum aristo telis. dico quod beatus ambrosius vult ostendere quo nam pacto virtute diuina vna substantia potest in aliam mutari non sicut album potest esse nigrum quia eadem res numero que est alba est vel potest esse nigra. secus est de serpente et virga et pro modo loquendi idem est apud aristotelem in metheoris. et in de generatione concedit vnam substantiam in aliam corrumpi et generari / aer in aquam conuertitur non quod eadem res que est aer possit esse aqua sed quod aqua aeri succedit / sic corpus christi substantie panis succe dit: sed discrimen est de aere et aqua et in proposi to quia in primis manet materia communis hic autem non sed desinit esse secundum se et quodlibet sui prae nis / sic de virga moysi eadem materia numero que informabatur forma virge informatur forma serpentis et econuerso et hoc miraculose magi phara onis virtute demonica illud apparenter vel vere fe cerunt sed non est argumento cure quid interest in ter vera miracula moysi in exodo et miracula magorum. sufficit quod non aliter fit virga serpens nec econ uerso plusquam aer fit aqua / et sic aqua conuertitur in vinum in chana galilee: fortasse mansit materia que erat aque / informata forma vini. et pariforma nega tur quod nabuchodonosor erat bos vel vxor loth effigies salis in sensu quem pretendit argumentum nec est litteralis: sed quia mortua est quia retro aspexit ad sodomiam et conuersa est in statuam salis id est ymago sapientie. et illud quadrat verbis christi. luce xvii. Memores estote vxoris loth et astipulatur se dulius. Toth sodome fugiente chaos dum respicit vxor In statuam mutatata salis stupefacta reman sit Ad penam conuersa suam quod nemo retrorsum: Noxia contempti vitans discrimina mundi Aspiciens saluandus erit nec debet arator dignum opus exer cens vultum in sua terga referre. Nabuchodonosor conuersus est in bouem id est in bouinam mentem. xxiii. questione quarta. nabuchodonosor. deus propter superbiam eius ita eum priuauit ratione. si mile scribit beatus augustinus ad bonifacium: et re citatur. xvii. questio. quarta. miror. Exillo patet om nes tales esse impossibiles: panis erit corpus christi: panis potest esse corpus christi: et quelibet talis in recto panis incipit esse corpus christi: sed tales sunt concedende panis mutatur in corpus christi vbi pre dicatum est hoc totum mutatum in corpus christi panis transsubstantiatur in corpus christi. Sed aduen te quod hec est multiplex ex pane fit corpus christi vel ex dicit circunstantiam cause materialis quemadmodum dicimus: ex ferro fit cultellus et sic est falsa. vel dicit circunstantiam termini a quo et sic est ve ra quia pane desinente esse incipit hic esse corpus chri sti. Ad secundum vbi arguis corpus potest accipere vpostatice panem tunc illa esset concedenda. Respondetur dupliciter primo quod illa tunc concederetur quemadmodum si deus vniret vpostatice asinum iam concederetur hec: homo est asinus sic captis ter minis. Secundo dico quod si deus dimitteret humani tatem sicut potest de potentia eius absoluta et assumeret vnum panem tunc concedendum foret panis realiter est corpus christi puta assumptum a christo et christus panis per communicationem ideomatum: sed non est sic in proposito. sed adhuc instas ve niale specie differt a mortali et tamen veniale potest esse mortale igitur. Rursus capio materiam et for mam platonis nunc mortui et demonstro cum illis sortem sic arguendo: hec specie differunt cum nulla specie specialissima contineantur / et tamen olim erunt eiusdem speciei in resurrectione: ergo non in conuenit aliqua transire de specie essentiali in speciem. Ad primum dicitur capto veniali essentiali specie differente a mortali in illud transire non valet / aliquod veniale est eiusdem speciei entitatiue cum mortali licet non eiusdem speciei specialissime in ge nere malicie et de illo non inconuenit. Ad secundum potest quispiam dicere quod ille partes signate sunt eiusdem speciei specialissime cum sorte licet non con tineantur sub homine nec asino: nec sufficit aptitudo / et sic duo homines et duo asini conueniunt spe cie ponendo hominem et asinum ex vna parte contra hominem et asinum ex altera: et tamen sub nul la speciespecialissima continentur. Potes dicere rationabiliter etiam cum non actu contineantur sub aliqua specie specialissima non sunt eiusdem speciei nec inconuenit talia pluraliter labi de specie in speciem hoc est proprie significari perterminos ab solutos quibus antea non significabantur hoc est ve rificantur quia de sermone esset ambages sufficit quod si aliquid sit eiusdem speciei specialissime cum alio ipsomanente non labitur in aliam speciem et pro casu principali quod vna res non sit alia.

¶ Contra tertiam conclusionem arguitur probando quod panis non transsubstantiatur in corpus christi si hoc esset verum sequeretur quod panis annichillaretur: consequens est contra communem modum loquendi ergo et antecedens: et quod sequatur patet: nichil eius manet. Preterea facilius est saluare omnia ponendo quod ibidem manet panis quia sic accidentia non erunt extra subiectum melius est dicere quod corpus christi penetratie est cum subam panis duo corpera sunt in eodem loco. Respondetur an panis annichilletur vel non difficultas est in terminis nichil eius manet sed hoc secundum communem modum loquendi non sufficit sed cum hoc oportet quod nichil illi sic destructo succedat et sic nego quod panis annichilletur bene tamen desinit esse secundum se et quodlibet eius sed transsubstantiatur. quo fit si pa nis desinat esse localiter et nichil succedit est annichillatio non tamen si aliquid succedit. Secundo patet productio materie est creatio et non omnis eius destructio est annichillatio. Tertio sequitur form substantialis in corrupto non annichillatur / terminus annichillatio illud connotat vel importat si cu piam placeat dicere sufficit ad annichillationem quod totaliter desinat esse siue aliud sequatur vel ne cum illo non est contendendum contentiosa verba secundum apostolum (et potissimum ad nomen) ad nichi valent.

¶ Secundo arguitur probando quod panis e corpus christi sunt simul in prolatione verborumhoc est corpus meum: ista verba successiue proferum tur: ergo in primo instanti non esse verborum incipit sub illis speciebus esse corpus christi et in eodem in stanti est panis: vel dabis tempus medium in quo nec erit ibidem panis nec corpus christi: secundum non est dicendum ergo primum: et quod sequatur probo: panis desinit esse instantanee: ergo per vltimum instans eius esse. Respondetur illud quod instantanes corrumpitur potest per vltimum instans esse corri pi / deus potest facere quod vnus angelus duret prec se per instans: et tunc primum instans esse est vltimum instans esse et instantanee corrumpitur. idem patet ponendo instantia impartibilia in tempore: inter dum oppositum contingit et frequenter illud quod instantanee corrumpitur quando corrumpitur corruptum est: et potissimum quando sequitur naturam rei successiue vt in proposito primum instans non es vborum consecrationis est primum istans non esse panis et primum instans non esse panis primum instans esse corpris christi suf istis speciebus saltem inter instantia. hoc patet in ge neratione et corruptione: instans transmutationis debet attribui posteriori passioni. viii. phisico.