Quaestio 9

¶ Distinctionis decime quite quaestio nona. CIrca hanc distinctionem stabimus in materia U sudorum an lucrans in ludo acquirat dominium reilucrate et potissimum in ludis taxillori et erit questio nona huius distinctionis quinte deci me. Ad questionem respondetur per conclusiones se quentes. Prima in aliquibus ludis fortuitis victor acquirit dominium rei lucrate. patet. ad translationem domini rerum vnius in alium sufficit voluntas transferentis et accipientis quod transferens habeat liberam translationem huius rei puta est dominus rei transferende vel liberam habet translationem per hunc vsum: capa citas in acquirente dominium et non sit prohibita translatio per legem superiorem: sed sic est in aliquibus ludis. pe tet. currendo in stadio in velocitate equorum in scacario et multis aliis ludis. ludens est dominus rei quam ludit: alius capax et nulla est prohibitio humana vl doceatur de illa. Secunda conclusio. lucrans contra artem ludi vel ab eo qui non potuit transferre dominium rei ludendo non acquirit dominium rei lucrate vel quam lucrari existimat. patet. non est intentio lusorum transe ferre dominium in seinuicem nisi teneant conditiones ludo non repugnantes: sed peccans contra ludum accipiens bonam cartam vel mutans taxillum vel huiusmodi clancu lum capit rem alterius lusoris inuito domino: ergo furtum committit per diffinitionem furti quicumque capit alienum inuito domino clanculum committit furtum clanculum in modo capiendi licet alter lusor videt eum capere rem suam hoc non sufficit capit perfallax medium filiuffamilias vel religiosus non habet dominium transferendi notabilem summam pecunie hoc modo: ergo per artem ludiab hiis lucrans non acquirit dominium rei lucrate non sufficit con sensus partium. requiritur quod ludens habeat dominium rei vel administrationem ad sic exponendum non voco falax medium quando homo caute ludit occultando suum ludum colludenti licite: sed quando contra artem ludi capit. Tertia conclusio. probabile est quod lucrans ad taxillos pecuniam ab illo qui potest perdere dummodo non peccatur contra artem ludi acquirit dominium rei lu crate: per taxillos omnem ludum fortuitum intelligo mul ti theologi oppositum huius tenent et canoniste de vi. et ho. cle. clerici offi. probatur conclusio. ambo consentiunt quod victor habet dominium et sit translatio dominii de victo in victorem. modo voluntas domini sufficit ad trans ferendum dominium nichil est tam naturale quam vt acquisitio fiat secundum voluntatem domini tradentis. institu. de rerum diuisione. §. per traditionem: et consuetudo explicat illum consensum. dato quod perdens dicat in fine ludi se non intendere abdicare dominium rei luse a se lucrans non tenetur credere nec ei restituere victor est capax ludi perdens dominus rei luse si ergo victor non habeat dominium rei luse: hoc non est nisi propter irritatio nem illius contractus a legislatore sed hoc non: igitur: restat solum probare minorem canones bene vetant contractum sed eum non reddunt irritum. irritatio legum non suf ficit scilic. de condi. obtur. cau. l. si ob turpen lex illa dicit. lucrum est pauperibus irrogandum. idem. f. de alearum. li. vltima. si quis in alea rem suam vendiderit non tenebi tur de emptione. simile habetur in. C de religio. et sumpti funerum. l. alearum. vsos iste inquam leges non sufficiunt tat aliud esse repetendum et tamen habens non tenetur restituere ante sententiam de restitutione. insuper in terris non imperialibus suscipiunt leges imperatorum quando videntur rationabiles et quadrare moribus paterie es non aliter numquid constitutum est ab arthuro britanno quod primogenitus succedat in terra nobilium in toto quod seruatur in hodiernum diem in vtroque regno britam nie. forte dicis. nullus erat arthurus hoc non impedit licet multa figmenta de viro illo recitentur incre dibilia: constat illam esse legem vtriusque regni diu ob seruatam sic in innumeris aliis regnis alegare possum Item qui filii sunt legitimi per venerabilem: rex fran corum non cognoscit superiorem. dicis de facto non recognoscit debet tamen de iure glosa illa destruit textum pontificis: poterat nobilis ille gallus petens dispensationem dicere quod non recognosceretactu supe riorem intellexit pontifex de iure. dicis potoestifex fran cos ab imperio absoluit et hispanos quia pateriam liberarunt a manibus infidelium: tunc saltem in francis et hispania nostra conclusio erit vera. insuper si ali¬ quos reges absoluis et non alios non procedis ra tionabiliter non est intentionis nostre de hac materia loqui inter imperatorem et reges. tamen siue reges sint subditi imperatori siue non siue ecclesia irritat contractum siue non per susceptionem et auctoritatem legum. Arguitur sic. omnis lex humana per contrariam consuetudinem est abrogata: sed sic est de lucro in taxillis quod victor capit lucrum et non restituit: igitur. dicis vsus nebulonum et imprudentum quemad modum sunt lusores non facit consuetudinem hoc non sufficit cum multi prudentes prudentia huius saeculi lucrantur nec restituunt. Preterea arguitur ad idem ludant sortes et plato per integrum diem lucretur sortes ante meridiem centum scuta plato eadem post meridiem tunc sit hora duodecima sortes habet cen tum scuta quorum plato amisit dominium in turpi causa potior est conditio possidentis. si sortes est dominus habeo propositum si non habeat oportet dicere pauperes habent dominium illorum centum et eis debentur sub pena pec cati: ergo si plato illa centum scuta lucratur post meridiem sortes tenebitur centum restituere pauperibus cum in hora duodecima sortes habebat centum scuta pauperum post meridiem lusit ea et amisit non con sentiente domino sed contradicente potius: ergo post me ridiem et in die sequenti manet obligatus dare illa centum scuta que habebat hora duodecima paupe ribus: eodem moo in fine ludi amittens amittit dominium rei perdite et pauperes incipiunt esse domini rei perdite et lucrans non potest iterum ludere contradicente omino. si dicas finito ludo pauperes incipiunt esse domini rei perdite et quando homo recedit. contra: si homo pro ponit non ludere post lucrum vt de sorte hora duode cima et interlauandum manus mutat propositum tenetur restituere pecuniam lucratam a platone dare pauberibus. Item queritur quanta distantia post finem ludi facit hanc pecuniam esse pauperibus debitam debito necessitatis. Ex conclusione tertia sequitur quod lucrans secundum quod explicatur in tertia conclusione non tenetur restituere lucratum. patet. est dominus illius rei vt dicit tertia conclusio nec refert siue lucrans persuasit perdenti ludere siue econuerso. Contra secun dam conclusionem argumentor. sequitur quod periculo sum esset ludere cum religioso si laicus fuerit victus amittit dominium rei sue et a religioso non lucratur cum non habeat dominium rei luse. Insuper dannaremus religiosos omnes quantumcumque parum ludentes ad hos ludos. Ad primum istorum concedendo sicut argumentum tangit non est securum ludere cum religioso filio familias vel nichil habente nisi ex paterimonio crucifixi. Ad secundum. religiosus potest aliquid ludere et lucrans acquirit dominium rei lucrate religiosus abbas vel episcopus interdum dat tres vel quattuor solidos honesto mimo vt recreetur propter curas graues vel morbos eget recreatione: et forte religiosus plus re creationis capit in ludendo quam alium audiendo dum ali quod tale ludet seruando honestatem in ludo sine scam dalo. nolo dicere eum male agere nec alium esse deui ctum restituere lucratum et potest esse quod religiosus non egens recreatione hoc facit pro solatio alterius nesti constat non esse idem in paruo et in magno. propterea caueant nobiles lucrantes a religiosis quigentos aureos vna nocte heu interdum mille et supra et a prelatis ecclesie nullum paterimonium habentibus a beneficio nec aliam industriam lucrandi et si velit ludere acquirant laicos habentes plenum dominium rerum et vtentes ratione. Etiam ecclesiastici viri scandalisant alios sic publice magnas summas ludentes im dedimentum prestant principibus et diuitibus benefa cere ecclesiasticis aliis egentibus. ludi ecclesiastitorum sunt libri sacri biblie historie edificatiue et pro informatione gregis commissi. Contra tertiam concluionem argumentor. ex ea do occasionem non restituem di lucratum in ludo et apperio viam peccatoribus extendere cornua ad ludendum vt ista via ditentur et torpeant in ocio. Respondetur negando quod occasionem non restituendi do plus quam multi pateres ante me et nego quod viam apperiam peccatoribus illa est ad mul tos annos ante nos apperta: sed quia video duos modos vulgares neutrum modum teneo: quia iste dicit vel ille sed teneo illum cui michi videntur plures rationes suf fragari. Ad tertium tactum in argumento datur occa sio ditandi per ocium: hoc certe nego raro vel nunquam vide bis virum hac via ditatum creberrine depauperatum et cum homines hoc vident prudentes nulli ponunt se ad hos ludos fortune vt faciant sibi artem per lucrum vt magis apperiemus questione sequenti. at dicis in materia dubia sanior pars est tenenda multi magni vl ri tenent oppositum: ergo debebam dubitare vel tene re oppositum: concedo quod assumis: nego quod oppositum seturior sit opinio licet sit securius restituere. Duo sunt hic dicere virum esse deuinctum restituere lucratum qui non restituit cum videt alios non restituere et multos dicentes eum non esse obnoxium ad hoc dabis ei scrupulum conscientie de restitutione et non re tituet secundum est de opposito dixi probabile. ac si esset scintilla in oppositum.