Quaestio 4

¶ Distinctionis vigesime septime questio quarta. CIrca eandem distinctionem quarto quero an in licet dispensare cum bigamo.

Pro solutione Oquestionis notabis Digamus dicitur a bis et gamus mulier quasi binas habens vxores sicui monogamus vnius vxoris vir bigamia sex modis contrahitur non ponendo discrimen inter bigamsas veram vel interpretatiuam: primo cum quis habuerit sud cessiue duas vxores legittias et quanlibet earum cognouit. xviii. q. vlti. c. acutus. Secundo quando variis temporibus quis habuerit duas vxores vnam de iure aliam de facto. de big. nuper. Tertio quando quis habet plures vxo res simul vnam de iure / alteram de facto cognitas. Quarto quando contrahitur cum vidua et quelibet cor rupta vocatur vidua: quod patet si contineat meretrix ipsa est casta non castitate coniugali nec virginali et go viduali: quod ibi sit bigamia. xxxiii. d. c. maritum. et extra de biga. c. debitum. Quinto quando cognoscitur propria vxor cum ipsa est cognita ab alio. xxxiiii. d. si cuius. Sexto quando post votum sollenne continentie con trahitur de facto licet non possit de iure. xxi. q. i. quot quot. Quo fit concubinarius cum vna vel pluribus in sacris vel non sacris regulariter vel seculariter num quam fit bigamus cum non est matrionium existens nec apparens hoc est nec verum nec presumptum. extra eo dem. c. penulti. nemo est iudicandus bigamus nisi vbi est expresse repertum de spon. cum apud. Secundo patet: velle cognoscere plures vxoratas nisi sequatur esfectus non arguit bigamiam. Tertio patet: vnum cogscere plures non arguit bigamiam: patet cognoscen do non vxores suas. Quarto patet: quis per eundem actum incurrit bigamiam et contrahit matrimonium patet post sponsalia de futuro cognoscendo viduam actu maritali. Quinto patet maior bigamia venit ex per te mulieris quam ex parte viri licet solus vir bigamus nominetur.

¶ Dis praenotatis conclusiue respondetur: romanus ponti fex potest dispensare cum bigamo vt conscendat ad ordi nes. Secunda conclusio non licet bigamo cape ordines sine dis pensatione. i. peccat capiendo.

¶ Tertia conclusio baptismus non tollit bigamiam. Prima conclusio probatur in quolitet iure positiuo pure humano potest maximus pontifex dispensare: sed sic est de promotione bigami quod patet: non est plus contra ius nature quod bigamus promoueatur quam quod monagomus nec principium practicum eui dens ex terminis nec conclusio inde deducibilis nec contra ius diuinum vt dicetur in solutione vnius argunm ti. hoc patet. l. d. c. quicunque penitens. Secunda conclusio patet ex. de biga. c. de bigamis. quilicet per bigamiam efficitur irregularis. xxxiii. d. c. maritum. xxxiiii. d. c. coquscamus et. c. sequenti. ibi est defectus vnius sacramenti christus vnicus vnice ecclesie contrahitur. xxvi. d. acutus propter suspitionem future incontinentie. lxxxii. d. proposuisti. in fine talis non potest esse orator castitatis. xxvi. d. vna. §. bigamus.

¶ Tertia conclusio patet. xxxiiii. d. c. si quis viduam. xxvi. d. acu tius. et. c. vna. xxviii. q. iii. acutius. hoc communiter reliquit modus beati hiero.

¶ Contra primam conclusionem arguitur sic: non licet romano potifici dispensare contra ius diuinum sed bigamum promoueri ad ordies est contra ius diuinum. i. ad thinothe. iii. oportet cprisum esse irrephensibilem vnius vxoris virum. ergo bigamus prohibetur promoueri ad ordines.

¶ Insuper contra secundam conclusionem argumentor: qui duxit mulierem nescit an est virgo frequenter habet corruptam putans habere castam: ergo pariculosum est talibus conscen dere ad ordines nescitur an sint bigami. Ad primum concedo de reuocatione potest tamen interpretari casum ambiguum in iure diuino in quo sensu debeat intelligiet exponere vnum passum per alium aucto ritatiue: sed reuocare non potest inferior legem superioris sed hic non est prohibitio de iure diuino apostolus multa consulit a seipso vt patet prime co rinthyorum septimo. dico ego non dominus in proposito a seipso consulit vt patet per illa que simili contextum phibentur quae constat esse prohibitiones humanas non vine lentum non percussorem et tales non prohibentur de iure diuino vt liquet: igitur.

¶ Sed contra illud ar gumentorextra de bigamis capitulo secundo dicitu non licet dispensare cum bigamo quia hoc esset con tra apostolum. dico quod hoc scripsit romanus pontu fex inferiori: patet de lucio tertio illud capitulum di rigente ad spalensem archiepiscopum: etiam hoc pe nitur propter difficultatem que ponitur in dispensatione raro dispensatur lucius tamen dispensauit cum pannormitano eprieo nec hoc est proprie contre apostolum dispensare sed solum contra verba apostoli vbi est rationabilis causa dispensandi annueret apo stolus dispensationi cum maximo pontifice spalens archieprieo non est data facultas hoc faciendi et sic vo cauit lucius hoc esse contra apostolum. Forte causa dispensat di non valuit et sic contra apostolum: etiam ei non erat l commissum licet causa erat rationabilis lucius dicit in caplo super de bigamis quod homines sunt spolian di ordinibus intelligatur ab exequutione ordies co lati auferri non possunt a maximo pontifice nec ab alio viatore: quando papa dispensat cum bigamo non facit quod nunquam fuerit bigamus sed tollit illam irregularitatem canonicam. ex isto patet mul ta superfiua recitat et ponit glosa in capitulo super de bigamis. Ad secundum dico sufficere quod vir pu tet suam vxorem esse virginem quando eam ducit nec constatei certitudinaliter an vxor eius est casta castitate coniugali tempore matrimonii sufficit ei nescire de opposito esto quod fama paucorum de ea male loquatur: multi multa loquuntur: non debet promo uendus facere explorationem an vxor eius est pudica.

¶ Ex isto sequuntur propositiones.

¶ Prima est: plerique sunt bigami vel formaliter vel interpretatiue credunt se monaganos.

¶ Secundo sequitur quod aliqui bigami promouentur ad ordines sine dispensatione: patet de illo qui non credit se e se bigamum nec habet motiuum sufficiens creden di.

¶ Tertio sequitur: aliquis impeditur ab ordin bus sine culpa eius propter impudicitiam vxoris sed non sine causa.