Quaestio 2

¶ Distinctionis quadragesime quinte questio secunda Rosequendo materiam suffragiorum se ¶ Io cundo queremus an sacrificium vel mis sa dicta pro pluribus tantum cuilibet eo¬ rum prodest ac si pro pautioribus celebraretur. Respondetur negatiue probatur conclusio: valor misse est finitus modo quando finitum di uiditur in plures partes equas tanto quelibet illarum partium est minutior quam si diuideretur in pautiores patet exemplariter partiendo continuum quae libet quinta qualibet quarta eiusdem continui est mi nor et sic de sexta respectu quinte. forte dicis virtu te operis operati valor misse est infinitus et indefi ciens pelagus et sic equaliter applicatur pluribuet paucis vt si esset vnus cumulus infinitus lapidum pedalium multi et pauci capiunt portiones equas nunquam finiti possunt illos lapides omnes auferre et infiniti homines si essent possunt auferre quod semper remanebunt infiniti et quicquid sit de ablatione lapidum infinitorum licet infiniti homines possunt aliquo modo auferendo omnes tollere non erit idem in proposito si essent infiniti mundi vel homines in finiti in eodem mundo quilibet paruulus baptisat mundaretur ab originali et haberet gratiam bapti malem similiter si essent infiniti adulti venientes ad paptismum omnium illorum pene post detestationem es sent purgate et ita in infinitis sicut cum paucis qu vult dicere hoc pacto quod missa virtute operis opera ti et sacramenta tantum prosunt multis et paucis: difficile est illud clare euacuare.

¶ Secundo argur tur ad conclusionem si missa dicta pro duobus tantum valet ac si pro vno illorum diceretur tunc periret hoc deuotio faciendi celebrare quod est inconueniens et contra consuetudinem ecclesie patet cum centum vel mille conuenirent pro celebratione vnius misse et tantum valet cuilibet multidinis sicut vni soli per te et sic vnus nunquam faceret celebrare pro se. dicis hec ratio concludit quod valor rei operate minus prodest multis quam paucis si sit infinitus vt dictum est equali ter prodest multis et paucis. dicitur licet ille valor esset infinitus ex parte rei operate tum cuilibet fini te applicatur sicut deus qui est infiniti vigoris producit finite effectum et non secundum extremum sue potentie et patet in sacramentis de collatione fi nita gratie et remissione pene citius in collatione gratie: quia si per possibile vel impossibile sortes in fidelis esset in infinitis mortalibus volendo baptisari cum contritione quantuncunque pusilla peccato rum per baptismum tollitur tota pena debita omnibus suis peccatis dices totam penam esse finitam cum per contritionem eterna est mutata in temporaneam non sufficienter excludis infinitatem inten siuam: ergo adhuc habemus licet valor misse ex perte rei operate equaliter prodest multis et paucis cum valor operantis est finitus scilicet deuotio que minus valet partita pluribus quam paucis melius est ha bere missam pro vno quam paucis adiunctis et melius est cuilibet paucorum habere missam pro eis quam cui libet magne multitudinis et sic modus prepositiui est fictitius quod vna missa celebrata pro sorte tantum valet sicut sorti nisi quia est ei maior honor adhibitus vt de diuite habente candelam in lectione cum qua alii equaliter applicati candele eque bene vident / et de lectione lecta vni quam alii eque presen tes equaliter capiunt sua analogia in agente naturali nichil valet ad lumen spirituale quod dependet ex acceptatione diuina.

¶ Contra hanc conclusionem argumentor: ex ea sequitur quod melius foret esse de parrochia sancti hyllarii quam sancti pauli vel stepha ni et sic conduceret citius quo ad hoc esse de parro chia sancti baldredi in aldhamen quam in parrochia san cti egidii edimburgi hoc est inconueniens consequen tia videtur lucida ex conclusione cum missa applicata paucis cuilibet eorum plus prodest quam applica ta multis: modo due harum parrochiarum sunt exl gue et tres grandes. Respondetur negando consequentiam plures sunt contiones ad populum et plura suffragia in magna parrochia quam parua meliores forte homo habet vicinos et melius facit casum suum sed quia argumentum tangit quo ad illud bo num quod prouenit parrochiano ex valore misse par rochialis: adhuc non sequitur forte in talibus deus equaliter applicat valorem. secus est in missis non institutis pro communitate et hoc si presbyteri communes eque deuote celebrant: et licet valor ex par te operantis esset finitus quantum est de se tamen deus supplet hic apposuimus salem dubitatiue si concederetur conclusio quo ad illud bonum non inconuenit erit in aliis diminutio sicut diues: ergo ad aliqua est melioris conditionis quam pauper. Sed dicis quanto fratres minores vel religiosi plures ac cipiunt in eorum societatem tanto eorum suffragia minus cuilibet eorum prosunt concedimus. illud non valet quod aliqui dicunt de radice charitatis pluribus applicata hoc solum probat quod bene agunt orantes et non minus merentur sibiipsis de primo essentia li.

¶ Secundo arguitur ad idem sequitur quod si aliquis oraret pro infinitis quod sua oratio nichil vni pro desset: patet dicat sortes septem psalmos pro infinitis si essent vel pro infinitis possibilibus vel sua oratio cuilibet prodest equaliter et sic redit positio prepositiui quam explodere sategimus. Forte dicis et sic ad hoc dicendum est si aliquis oraret aliqua li oratione que non est sacramentum vel ipsum mi nisterialiter efficit dummodo applicatur infinitis equaliter illa oratio nulli prodest eorum si deus non aliter applicet quam iste intendit applicare: patet cum valor septem psalmorum vel psalterii est finitus non est possibile diuidere in infinitas partes equales non communicantes. Dixi equaliter si geometrice applicaret vel difformiter potest cuilibet illorum aliquid valere applicando sorti primam partem proportionalem meriti platoni secundam partem pro portionalem illius valoris ciceroni tertiam et sic si ne statu quia tunc in infinitum parum vni istorum applicabitur valor. dixi si deus non aliter applices stat sacerdotem applicare missam vni cui deus non applicabit si esset aliquis malus sacerdos a cure nolens vnquam applicare valorem sue orationis alicui parrochianorum sed sorti consanguineo vel regi nu midarum deus non sic applicat presbyter est instru mentalis applicator et deus principalis quando praes byter rationabiliter applicat: deus secum applicat sed non semper applicat si praebyetur tortuose applicat. propterea non male orat sic dicens domine applica orationem panc illi cui magis obligor tu nosti illud et es essentialis illius noticia ego domine non noui sed quando pro mittit vni orare pro eo ex rationabili promissione tunc potest illi determinate applicare suam orationem cum scire potest causam primam vel motorem primcipalem velle illud sic applicari et insequitur vt ita dixerim determinationem interdum voluntatis no stre vt sunt duo quibus equaliter possum applicare orationem hanc scilicet a et b applico a et non b quia michi placet deus mecum applicat ita quod nostra voluntas est causa partialis quare deus sic applicat semper tamen deus est precipuus et architectonicus applicator a quo dependet applicatio ho minis.

¶ Sed contra istud argumentor duobus sortes potest applicare valorem psalteri equaliter tribus potest applicare illum valorem equaliter et quat tuor et sic sine statu: ergo infinitis potest applicare equaliter hoc est cuilibet eorum equaliter. Respomdetur concedendo quod infinitis potest applicare equa liter capiendo infinitum sincathegoreumatice sed non est possibile quod applicet illum valorem finitum infinitis equaliter nec potest applicare illum valorem finitum infinitis equaliter.

¶ Tertio arguitur. sequeretur quod capiens sex paruos albos a sorte et totidem a platone non satisfacit vtrique eorum dicendo vnam missam pro eis hoc est falsumcum dat eis melius quam acceperit secundum quod dicitur centuplum accipies et vitam eternam possidebis in offertorio misse. Dicis forte debet tenere promissum cum pro misit dicere pro quolibet vnam missam. contra nichil promisit forte sed accepit sex paruos albos ni chil ei dicebas. Insuper si tibi promittam turonum dando tibi liardum tibi satisfacio et non obseruo ti bi promissum cum in liardo nullum turonum inuenies sed solum equiualenter vel fac de auro et argento modo oratio est aurum tua pecunia argentum vix stagnum comparatiue. respondetur concedendo quod non satisfacit vtrique vmo vtrique non satisfacis et licet non promittat semper verbotenus promit tit interpretatiue a consuetudine populi que consue tudo parisius est dare presbytero sex paruos albos pro celebratione supponit dans presbyterum debere pro eo celebrare et hoc videt presbyter exconsuetudine non sufficit dare melius sed promissum oportet seruare nec est simile de turono et lia do argento et auro cum vnum est resolubile in aliud et vtrique parti placet secus est in proposito.

¶ Sed contra istud argumentor: sequeretur quar do aliquis nobilis vel notabiliter diues vt iohannes crab aberdonensis olim erat daret presbytero scutum in fine orationis vel in principio presbyter tenetur quaterdecies celebrare cum totiens sex par ui albi continentur in scuto. Insuper dent sortes et plato ciceroni presbytero quinque duodenos in eodem die vterque sex paruos albos pro vtroque: cicero illo die dicit missam et similiter proillis copulatim in crastino dicit vnam missam iam pro neutro dicit missam: et tamen satisfacit: igitur. Respondetur ad primum negando consequentiam ex circuntantia casus et modo faciendi presbyter interpretabitur quod ei dedit amore dei vel puro dono vel pro pter honorem coram aliis vel vt presbyter eum ex tollat nisi aliunde doceatur de opposito. Ad secundum dico quod cicero presbyter pro neutro dicit vnam missam sed virtualiter tamen facit vt de sorte aud ente duas missarum medietates.

¶ Sed contra istud replicatur ponamus quod bina recitatiopsalterii sufficit ad liberandam vnam animam de purgatorio et sortes et plato mutuo recitent psalterium ian sortes dicendo medium psalterium satisfacit pro imtegro psalterio: ergo cicero presbyter satisfacit vtri que per eandem missam. Insuper per obitus satisfit duobus per vnam missam in ecclesiis cathedralibus quando duo vel tres obitus cadunt eodem die non pro quolibet dicitur vna missa tunc nimis imbediti essent canonici. si dicas eis licere et non pauperibus querentibus suas missas vt aiunt sic videberis fauere diuitibus et habentibus prouisionem neglectis in opibus Rursus vnus potest deuotius celebrare quam alius: ergo valor talis presbyteri per deuotionem potest esse tantus quod est equalis duobus aliis sacrificiis: ergo talis presbyter satisfacit duobus per eandem missam. Ad primum patet solutio superius distinctione duodecima questionetertia. Ad secundum non laudamus eos qui tot missas cumulant cum redditus sufficientes habeant vide tur quod male agant capiendo excessiue obitus citius debent dari egentibus quam diuitibus canonicis: sed vbi habent obitus fundatos ab ipsis canonicis capituli / vel episcopo / vel aliquo vicino / vel aliquo alio concedo quod satisfaciunt per eandem missam es causa talis scit eorum consuetudinem vel ei dicitur vel rationabiliter non potest petere vltra eorum con suetudinem: modo non est consuetudo de presbyte ris missas querentibus. ecce analogiam: in hyspania vel alia patria celebratur pro farolo: venit pari sium mercator hyspanus: det ticio presbytero tres farolos dicens celebrate pro me credens quod presbi ter dicet tres missas: cui satisfactum est per vnam missam. Ad vltimum de deuotione non est magnus color in argumento eo quod non tenetur promissum e occulta res est deuotio.

¶ Quarto arguitur ex ista conclusione sequitur quod non licet alium capere in me mento abillo pro quo capio sex paruos albos ad ce lebrandum hoc est inconueniens consequentia videtur plana. Insuper videtur quod prudentius agunt in patria in qua parum dant presbytero celebranti quam vbi ml tum dant: patet sex paruis albis habebis nisi celebrationem vnius misse prote parisius alibi tres: sed plus prodest habere tres quam vnam igitur. Ad primum dicitur triplex est valor celebrantis vna portio atribuitur omnibus ecclesie qui egent et est portio generalissima. Alia est portio specialissima sibiipsi applicata: charitas incipit ab habente de valore medio scilicet speciali: iam est questio an potest multos includere et dicunt aliqui quod sic dum modo principaliter oratur pro dante sex paruos ali bos. sed contra tunc potest duos / tres / quattuor aut quinque includere in memento minus principaliter et sic dans sex paruos albos fraudabitur a sua inten tione ex tribus minus principalibus conflatur vnum principale: ergo pari facilitate per eandem missam quis potest satisfacere duobus vel tribus non dubi tamus quin quis potest adiungere collectam proanima patris et matris vel vnam pro defunctis quia iam apponit aliud quam de regulari missa sed bonum est cauere vt apparet capiendo plures in memento quo ad valorem specialem quando celebratur pro pecunia. quo fit homo includitur in duabus portio nibus valoris eius pars valoris generalissimi ei vlet cum est membrum ecclesie et portio specialissima sibi applicatur: sic de dante sex paruos albos qui in valore speciali et gntoealissimo includitur. Ad aliud nego consequentiam parum non sufficit alere istos presbyteros: propterea est opus honestum eis dare vnde ali possunt etiam in vna patria tantum habebis vno lrarolo sicut in alia patria tribus apud orchades insulas habebis bonam gallinam vno liardo quam egre habebis parisii duobus duodenis ob raritatem pecunie interdum res vili foro veneunt. Sed dicis non extinguit difficultatem: videtur quod melius est conuenire cum presbytero vt cele bret duobus brarolis quia sic quattuor solidis pari siensibus habebis tres missas vbi nunc habes solum duas erit equale meritum ratione dati cum vtro bique sunt quattuor solidi et cum hoc melius est habere tres missas quam duas: igitur. Respondeo videtur aliquid coloris in argumento: sed non demus ei locum ne inopibus noceat. dico cetera sunt impa ria scilicet honestas pro vita ministri: licet aliqui per titulos vmaginarios promoti sunt oportet nutriantur: turpe est quod incedant pannosi in obprobrium cleri.

¶ Quinto argumentor: supposito modo faciendi qui fit alicubi vbi sunt peregrinati oues communes vt in alba ecclesia in laudonia martis in ebi domada paschatis penthecostes vel alias dum praesbpter celebrat aliquis petit pecuniam pro celebran te: sequitur quod sortes debet impedire alios ne dent aliquid: patet: quanto plures aliquid dant / tanto mi nor est valor misse applicatus sorti. Dicis non debet facere cum iniuria aliorum contra sibi solum pru denter prodest si sit collector imponens turonum habitis duobus lrarolis redit nichil amplius peten do. Item hieronymus et recitatur de consecratione distinctione quinta. non mediocriter. dicit quotiens pro centum animabus psalmus vel missa camtatur tantum prodest cuilibet quantum si pro quolibet caneretur. Ad primum non est difficultas. Ad secundum dicitur quod recitatiue loquitur vel nichil a liud vult nisi vna oratio dicta pro multis deuote cuilibet eorum tantum prodest ac si esset pro paucis et indeuote: vel intelligit de missa sacerdotis commu nis vt curati vel eius vicarii pro tota parrochia: vel loquitur de valore proueniente ex opere operato. Ex isto sequitur quod totum quod celebratur a bono sacerdote prestat celebrationi mali sacerdotis: licet idem sit ex parte operis operati non est idem ex par te deuotionis modo si equalibus inequalia addas remanentia erunt inequalia.