Quaestio 33

¶ Distin. decime quinte quaestio trigesima tertia. Ed quia in questione precedenti loquuti su mus de latitudine iusti precii in emptione et venditione. difficultas est quomodo illa ni latitudo est metienda Erit questio trigesima tertia huius decime quinte distinctionis quomodo cognoscitur tale medium.

Respondetur alique res venales habent precium determinatum per leges municipales vtputa quod pinta ceruisie vendatur duobus denariis et sic de libra panis in talibus facile est cognoscere iustum praecium legumlatores habent oculum ad vtilitatem publicam et ad lucrum temporale huius venditoris in aliqui bus precium est incertius vt in venditione panni propter magnam varietatem in panno et in aliquibus mercantiis raris de remotis partibus adductis in ta libus non habendus est oculus ad bonitatem entitatiuam quia tunc cattus prestaret toti tritico cicilie vel toti turi sabei cum viuens prestat non viuenti nec oportet respicere solum ad lucrum quod consequitur emens quia sic potio euacuatia valeret centum mil le libras cum liberet patientem. sed ponam aliquas conclusiones.

¶ Prima est: prodest per leges muni¬ cipales imponere precium in pane / ceruisia / et ceteris rebus comestibilibus et potabilibus non nimis altum et transgressores puniendo quando transcendunt precium in vendendo vel quando non iudica tur sufficiens a iuratis examinatoribus. hec conclusio patet: legislatorum interest imponere certiores leges vbi pullulat maior error: sed sic est in rebus potabilibus et comestibilibus / vestis sufficit pro an no vel duobus communi plebi / quolibet die comedi tur interdum bis vel ter / et sensualitas ad boc tendit effrenis si non cohibeatur ratione cum maior est in clinatio circa cibum et potum ad emendum qualitercunque vendatur quam circa aliam mercaturam par est imponere leges certiores non est idem de cerui sia et vino propter varietatem vini in bonitate non potest imponi vna lex vniuersalis sed quilibet relinquitur arbiter sui in ceruisia modicum est discrimen in vigore ex equali grano equales capiendo mensuras potus dixi in vigore interdum propter aquan assumptam ceruisia coloratur nunc ad rubedinem vt in sancto andrea / in variis locis anglie nunc ad alium colorem ita quod aliqua loca principatum habent in talibus / vt ceruisia hadingtone peblus cantabrigie vt contingit de purpura tincta apud sanctum marcellum in suburbio Parisiensi / siue ab vstrino igne vel grano proueniat non refert: modicum est discrimen in vigore. precium moderatum dicebam statuendo vt lagena (eorum more loquendo) venum detur octo denariis vel similiter tunc minus ordeo consumitur vbi potus est fortis plus de grano con sumitur et sic opus est maiore ordeo et ad magnitudinem ordei diminuitur triticum et sic annona cari or non est modus horum granorum sicut in lombardia vbi vites et fructus in sculcis non impediunt triti cum nec phas esset vlli licere sinere aliquem vendere pintam tribus denariis vbi communiter venditur duobus quia sic omnes propter intemperantiam ad quam homines sunt propensi ad cariorem potum ibunt et potissimum mechanici et pecuniam consumentes et non domi laborantes patrefamilias in taberna famuli minus laborant vno inconuenienti dato in patrefamilias multa sequuntur in vxore liberis et familia et istud debet seruari potissimum apud septentrionales qui meridionalibus sunt propensiores cum robustiores sint a frigore circumstante et sic per antiparistasim eorum calor vnitur. flon valet dicere diuites possunt habere potum cariorem quam pauperes et nobiles quam ignobiles cum non est eis eadem latitudo sobrietatis hiis et illis in quam titate vel qualitate: ergo pro hiis debet esse potus melior quia illo dato vt supra ostensum est omns ad illum currerent si esset venalis habeant diuites pro se potum non venalem non a domo cauponis sed domi ne esset fraus in lege municipali.

¶ Secumda conclusio in aliis rebus communibus venalibus in quibus non est precium certum difformiter bonum est tenere precium commune fori in talibus. patet alia certitudo haberi non potest communitas non facile aberrat sortes videt quomodo triticum sui pagi venditur tale birretum vel liber tanti sortes po test vendere sic de terris secundum consuetudinem. patrie in tali loco plus valent duo iugera in hers in dominio de gobra quam duo iugera in lammurmora non video quod sortes potest vendere secundum damnum quod passus est sine sua culpa quia tunc post naufragi um licebit ei vendere vnum birretum commune centum ducatis vel mille: et si dicas vt aliqui volunt potest tantum capere sicut habuisset a rectore rei publice pro laboribus et sua familia nutrienda cum est vtilis reipublice vtile est mercari vt supra diximus in brima questione huius materie et passum est naufragium sine sua culpa vel captus est ab hostibus. Respondetur negando assumptum quia illo dato licebit ei vendere vnum pilleum / vel horas nostre domine mille ducatis quod non videtur admittendum non valet dicere potest augere precium in tota multitudine ad suum interesse sed non in hoc vno stat quod nichil venale relinquatur nisi pilleus vel hore nostre domine: nec valet currere in secunda nauigatione faciet recompensam stat eum secundo capi ab hostibus vel nichil habere ad mercandum debet vendere secundum precium currens sue patrie discat cautius mercari in posterum: et licet sciat naues superuenientes inter duos dies et precium diminuetur non tenetur illud aliis significare nec descendere de precio capere potest forum repertum secundum quod multitudo offert: et potissimum in rebus consumptibilibus vsu in cibo et potu sufficit capere mediocre lucrum cum homines ad illa emenda vrgentur. At dicis quid est de primo vemdente in foro vt in die sabbati hadigtone sortes primus venit ad forum quomodo se habebit: si dicatur ad forum precedens Contra stat quod erat magna caristia in foro precedenti vel nunc est nouum granum Respondeo loquutus sum de hiis que communiter eueniunt nec quemlibet angulum venari in hac parte proponimus vel possumus sed ipse sortes agricola consideret raritatem grani vel fertilitatem et habeat respectum ad annos preteritos in tali tempore / in tali fertilitate mercator afferens primum triticum ad patriam sciens de nauibus venturis capiat moderatum lucrum nichil dicens de futuris si voluerit peccant naues si inter se conueniant ad vemdendum vel vnus nomine omnium vt sit caristia in patria: imo si sic princeps potest statuere eis iustum precium in quo habebunt rationabile lucrum et no licebit eis illud precium transgredi.

¶ Tertia conclusio mercator transeundo de patria in patriam et emendo merces potest capere lucrum moderatum o pro se et familia nutrienda et pro aliquibus diuitiis congregandis pro liberis et hoc potissimum vbi non patitur iacturam. Patet preter rationem esset dicere quod vinum debet vendi ita bono foro londoniis sicut rupelle / vel salmones depe sicut aberdonie vel banne. si mercator staret domi in aliquo artificio prouideret sibi et sue familie congregando bona pro liberis et cum ponat mercator se in periculis maris Iuxta illud ecclesiast. xliii. Qui nauigat mare enu¬ merat pericula eius et audientes mirabimur quare non poterit tantum capere et maius quam artifex po test lucrari ratione laboris et periculi cum est nisi vnus digitus inter eum et mortem: et sicut si omnes calcei vel opes sortis essent ab eo ablate sine suf culpa non licet sorti in immensum transcendere proecium commune: ita in proposito pro naufragio si ex sua culpa bona amiserit constat quod non debet auge re prectum sed fateor vbi homo est notabiliter dam nificans sine culpa potest aliquem oculum habere ad damnum et magis ponderando damnum quan do merces sunt insolite.

¶ Quarta conclusio in vendendo non debet esse deceptio in quantitate vo dendo paruam vlnam pro magna vt dando vlnam britannicam pro vlna gallica vel pintam gallicam pro pinta britannica nec metiendo pannum per oram vbi est modus metiri per medium dorsum cum per extrema sit panui elongatio in qualitate vendendo vinum aqua dilutum pro puro vino in substantia ven dendo auricalcum pro auro vel laminas tenuissimas deauratas a lapide philosophico pro puro au ro in istis tribus predicamentis hic peccatur.

¶ Contra quartam conclusionem vnico argumen to obiiciam primarii collegiorum vendunt vinum aqua dilutum pro puro vino. secundum illud baptiste. Falsa que cum veris iungens cum doride hac chum et non est dicendum quod peccent cum viri timo rati id faciunt. forte dicis sciunt vinum purum nocere studio iuuenum et eis conducit habere vinum ymphatum non modica aqua: quia tale vinum ma gis penetrat et per consequens citius inebriat vel crebrum perturbat: ergo oportet satis aque imponere vt calor vini compescatur pro petulantia iuuenum. Contra sequitur quod caupo propter similem rationem deberet aquam in vinum ponere. Item communiter dant vinum album quod est penetrabile dicis quia illud plus aque suffert antequam alteretur quam rubeum vel sub rubeum. ex hoc colligo non ha betur oculus ad aliud nisi parum vini dare. Si dicas non esse simile de cauponibus cum bibentium in taberna non habent curam. Contra regentes vtum: tur discretione et magistri soluentes pro portione non valet currere ad multitudinem ministrorum vn ianitorum / dispensatorum / seruitorum aule / et simi lium: vel ad non soluentes cum materia represaliarum hic locum non habet quare punis vnum pro alio. Respondetur transeat quod primarii non peccant dam tes vinum aqua lymphatum iuuenibus dummodo non sit corruptum vel nimis immoderata aqua imposita pro regentibus et aliis vendunt portionem do mus secundum quod consueuerunt dare aliis nec es obligatio dare pintam vini in die vel copinam in prandio: sed vinum secundum consuetudinem domus de magistris regentibus et etatem habentibus si non fuerint contenti prouideant eis alibi sed cum est dignus mercennarius cibo suo non excuso prin cipales qui sic vinum aquatissimum dant discretis viris. propterea coguntur habere vinum ab vrbe in estate magis peccat in abiectis carnibus et ouis et piscibus non valet dicere praecipiunt procuratoribus bene pul dere vnum dicunt aliud cogitant est omittunt frequenter cognoscere quid est in re prodesset vt opinor quod totiens casum eorum circa portiones considerarent quotiens pueros mittunt ad confessiones annue.