Quaestio 2

¶ Distinctionis vigesime questio secunda. Veritur circa hanc vigesimam distinctionem secundo an valeant indulgentie

Notabis indulgentia omuniter capitur vt tantum valet sicut delicate intendere secundum illud maronis indulge hospitio causasque innecte morandie secundum illud quitiliani mollis illa educatio quam indulgentiam vocamus neruos cmnes et mentis et corporis frangit et catho indulgere gule noli et indulge geino. Quocirca valla theologos in hoc barbaros appellat.

¶ Sed contra hoc argumen tor aliquod inconsuetum in diebus maiorum fit solitum et barba rum per hominum vsum fit cultum secundum illud horatianum. nan penes arbitrium stat vis et norma loquendi multa renascuntur etc. sed hic terminus est in vsu in sigentione qua vtimur et in diebus valle cum ab eo pauci lapsi fuerint an ni diceret laurentius consuetudo barbarorum fmonem cultum in barbarum non mutat nec contra sed oratorum sicut nebulonum vsus non interpretatur leges humanas sed proporum. replica esset de beato hieronimo et ambrosio qo vsi sunt termino prope hanc sigetionem et vocamus principes benignos et faciles indulgentissimos principes quicquid sit non est modus theologi in termins phaleratis certare in hoc imitemur pateres nomna significant ad placitum vtentium difficile est modum indulgentiarum fun dare auctentice in scriptura sacra in signum cuius tres primi doctores ecclesie parum de isto modo indulgentiarum loquuti sunt: sed cum beatus grego. indulgentias et eccle sia eas concessit admittende sunt originem assumant ab illo. mathei. xvi. Tibi dabo claues regni celorum.

¶ Istis notatis pono conclusiones.

¶ Prima est indulgentie aliquid valent dummoo dantur claue non e rram te.

¶ Secunda conclusio valent ad diminutionem pene.

¶ Tertia conclusio potissimum in indulgentiis est considerare intentionem dantis indulgentias. prima con clusio probatur. alias ecclesia inhoc toto erraret hoc est falsum et contra promissionem christi petro rogaui pro te ne deficiat fides tua. ista conclusio patet ex variis determinationibus ecclesie per clementum quintum in consilio vienensi de reliquiis et veneratione sanctorum si dominum in sanctis eius pro cultu corporis christi et ante eum de extra uagante. bonifacii. viii. de pe. et re. c. antiquorum de iubileo in centesimo quem clemens vi. mutauit in quinquages annum. c. vnigenitus. postea per paulum venetum secundum et sextum quartum fit in quolibet vigesimo quinto anno. cap. quamadmodum et coloratur modus ratione vnus potest in eo clesia satisfacere pro alio et potissimum dummoo illud pro uenit auctoritate superioris est autem thesaurus eccle sie spiritualis ex merito passionis christi et sanctorum qui multo plura sustinuerunt tormentaquam peccata demeruerunt. de hoc thesauro potest ecclesia communicare ali cui vel aliquibus quod sufficit ad satisfaciendum pro eorum pectis hoc fit per indulgentias communicando partem illius pro pena debita istis peccatis non valet ratio dicentium anctim sunt premiati pro omnibus eorum meritis: in opere sa tisfactorio est tantum meritum sicut in non satisfactorio et cum hoc liberatur a pena vt supra dictum est et sanctim applicant eorum cruciatus ad hoc formaliter vel inter pretatiue prima canonica iohannis. ii. cap. quod ipse est propiciatio pro peccatis nostris sicut dicit iohannes baptista. Ecce agnus dei ecce qui tollit peccata mundi in hoc thesauro includuntur omnia merita ab adam vsque ad hunc diem et meritum christi est infinitum in ratione meriti saltem infinite potest acceptare deus habuit beatitudinem gratis: ergo suum meritum mansit pro nobis miseris et minima gutta sui preciosissimi sanguinis sufficisset pro nostra redemptione ob vnionem ad verbum dicit clemens sextus in prefato capite vnige nitus et quia apud dominum misericordia et copiosa apud cum redemptio. et pauci sunt electi respectu reproborum non est timendum de euacuatione buius pro tiosi thesauri. dato quod infiniti essent mundi quod est deo possibile licet non de facto sint hic merita christifere vginis iohannis baptiste qui ne peccaret leui fanie te neris sub annis cucurrit ad antra deserti quo inter natos mulierum non surrexit maior et ita de aliis nec te moueat quod exiles date sunt indulgentie in pricipio na scentis ecclesie feruor deuotionis tunc erat maior et san guis christi recenter effusus homines rarius peccabant et subibant maiores praesentias quam nunc subeant. propteres congruum erat habere alia remedia explicata. dixi claue non errante ad hoc quod indulgentia valeat alio requiruntur auctoritas in dante quia est meritum totius ecclesie quae est sponsa christi oportet quod detur a vicario eis scilicet maximo potestifice saltem vniuersalis siue requirat ad hoc quod sit sacerdos vel sufficit iurisdictio quod sit papa non sacerdos incertum est rationabilis causa quse tangit honorem dei vt ad impugnandos hostes fidei vel pro aliqua alia pia causa placet aliquibus quod po test sine causa realiter dare indulgetias ucet peccer sicut rex conferens de thesauro plusquam par sit maleagit sed accipiens est verus dominus sed illud non admittetur a multis dicent est solum dispensator secundum voluntatem domini superioris secundum illud prime corinthiorum. iiii. sic nos existimet homo vt ministros christi et dispensatores ministeriorum sed sicut in praesentia est quedam latitudo in qua presbiter iniungens bene facit et peccatori sufficit sic est in proposito quedam latitudo sic quod pontifex inter dum dat pro causa equali maiorem indulgentiam interdumminorem nec sit tibi cure manendo in latitudine an detur rationabiliter supponas potestificem te discretiorem sufficit tibi capere indulgentias. Secunda conclusio pater valent ad aliquid secundum primam conclusionem et non ad aug mentum gratie vel glorie nisi ex parte obiecti non vide tur ad quid aliud. Item ponitur communiter in istis veniis relaxamus de praesentia iniuncta tertiam partem. Tertia comclusio patet dantur conditionaliter sed verba explicant conditionem dantis non extante conditione non tenent. interdum datur indulgentia sub hac forma omnibus contritis et confessis tunc vtrunque requiritur et solutio. cape secundum quod continetur in forma. interdum dicitur omnibus contritis et confessis ad tres vel quatuor dies futuros nonnumquam dicitur omnibus porrigentibus manus adiutrices semn praerequiritur contritio ad deletionem mortalis antequam indulgentia penam auferat sed potest dare contritis et non confessis vt opinor dummoo intendant se confiteri pro loco et tempore imo existentibus in mortali sic scilicet quod quando erit contritus valet indulgentia et non alias sed ante contritionem non habet indulgentia effectum suum quando indul gentie sunt termporales. puta per tres dies vel octo vide tur quod ille qui lucratur eas semel non potest pluries eas lucrari dantur plures dies vt qui non potest venire in vno die saltem veniat aliquo illorum dierum quando sunt per hennes dantur quolibet die. patet quo alias sunt perhennes si non liceret multis temporibus eas habere / sed non sufficiunt hore et horarum minuta quia si sic egrediens et ingrediens millies in eodem die lucraretur indulgentias imo videtur quod homo cuius vna medietas est in hostio et alia extra hostium per declinationem capitis in ecclesiam lucratur indulgentias cum iam maior pars cor poris est in ecclesia et ita per motum digiti egredietur et ingredietur illa sunt absurda nec videtur intentio legislatoris.

¶ Ex hiis sequuntur alique propositiones.

¶ Prima est volens lucrari indulgentias et non dans sicut continetur in bulla non lucratur indulgentias condicio non existit nec tamen consequens est quod actus exterior aliquid boni superaddit actui interiori. patet. isti duo equaliter merentur de premio essentiali si actus interiores sunt equales prout nunc supponitur de diminutione pene melius erit illi qui facit actum exteriorem non negamus quin actus exterior facit aliquid ad premium accidentale vel ad accelerationem premii es sentialis quia abbreuiat penam.

¶ Secunda propositio ve niens romam exviterbio in anno iubileo tantum consequitur indulgentiarum sicut veniens ab hadingtoni sed inee liter hii duo mereretur. prior pars patet. vterque plenam remissionem omnium peccatorum habet. Secunda pars pater vnum opus est difficilius alio difficultate prouenien ti ex parte obiecti suppono actus interiores equales in gradu modo ars et virtus sunt circa difficile. ii. ethicorum. non alias fortitudo prestat eutrapelie

¶ Tertia propositio diues dans tres duodenos tan tum lucratur vi indulgentiarum sicut pauper. patet. vterque acquirit secundum tenorem bulle soluendo quod continetur sed pauper multoplus meretur. esto quod actus interiores sint equales in gradu. patet. est maior difficultas in pau pere. patet de vidua euangelica. luce. xii.

¶ Quarta propositio frater minor videtur lucrari indulgentias si aliquis pro eo dat pecuniam licet dicatur in bulla indulge mus vel relaxamus danti de bonis suis: hoc est suis vel que procurare potest alioquin filiusfamilias et seruus non potest lucrari indulgentias nec inniti debet re ligiosus vagari per pateriam ad lucrandas venias tantum vel plus proderit in cella quam se exponendo fluctibus saeculi.

¶ Quinta propositio vbi est taxa de scuto dan do dans scutum malum quod credit bonum non lucratur venias malum scutum non est scutum. secus est de malo homine quia habet omnia essentialia hominis et idem videtur si quis det triginta quattuor duodenos si quis dicat talem habere partem venie quero quam partem Si dicas totam indulgentiam lucratur eodemmodo tollam liardum dando minus et sic vsque ad turonum quod non videtur dicendum si scutum tamen vix sit de pondere sed dat scutum tali fabrice hoc non impedit nec cum dicente oppositum seriose contendo. dicis deficiente vno grano scuti minus valet de solido: ergo dando triginta quat tuor lucratur sicut ille. nego consequentiam pro vno ha bebit in foro scutum non proalio saltem inter alia quod suf ficit.

¶ Sexta propositio dando librum valentem scutum videtur lucrari venias. patet. dat equiualens vbi taxa esset de sex paruis albis sufficit dare grossum an glicanum.

¶ Septima propositio vni plus prodest indulgentia quam alteri. patet est debitor maioris pene sicut in contritione et in baptismo.

¶ Octaua propor sitio non debet mouere hominem in oppositum quod aliquod erit peccatum impunitum illud concluderet contra suffragia ecclesie et in absolutione vertute clauium tollitur pars pene debite. Item clementia inclinat traianum ad mitigandum rigorem iusticie in filio.

¶ Nona propositio forte quando varii pontifices relaxat varias partes pene geometrice et non arismetice laxant. Interdum vnus pontifex remittit septimam partem pene debite peccatis cuiuscumque dantis a sancto sepulchro in ciuitate spirensi si sex alii pontifices tantum dicunt ergo vel talis dans septem duodenos erit ita absolutus ab omni pena sicut acquirens indulgentias plenearias anni iubilei quod multiabsurdum reputarent vel nona propositio est vera.

¶ Hecima propositio indulgen tia nichil facit ad remissionem culpe. patet. requiritur contritio ad hoc quod peccatum deleatur et illa sola suffi cit si teneamus modum communem quod atritio cum sacramento sufficiunt adhuc indulgentia non est sacramentum et habetur intentum: sed exponamus modum ecclesie sic de pena debita culpe. simile habetur. ii. machabeorum. xii. Sancta et salubris est oratio pro de functis vt liberentur a peccatis eorum. Sed dicis indu gentia potest esse de veniali culpa ibi non requiritur di stincta nolitio illius ad hoc quod deleatur. Vndecima contritio dat magnas indulgentias saltem tamquam causa si ne qua non deus principaliter dat posita contritione. patet. mutat penam millionis quinimo infinitam in fini tam est gnosa indulgentia et solida. Sed dubitatur an papa potest dare indulgentias existenti in purgato rio quia constat nichil valent existentibus in inferno limbo puerorum vel celo opinor quod sic ratio plerique pontifices ita dederunt indulgentias si quis visitauit vl fecerit aliquod tale damus ei potestatem relaxare animam quam voluerit de purgatorio et in diebus nostris audiuimus nec plene constat de opposito: ergo non debemus contraniti modo faciendi ecclesie. Sed contra dicis tunc auferetur omnis deuotio orandi pro defunctis tot sumptus in funeralibus sicut intuemur tollentur de medio cum pontifex potest effingere causas rationabiles et euacuabitur purgatorium: nego consequentiam modus orandi pro defunctis de suffragiis est securissimus hic autem diceretur a multis sapientibus potest esse interdum iniusta causa quod deus non acceptat dicerent. si dicas quod romanus pontifex potest ad nutum sine pia causa vnum liberare de purgatorio licet male ageret sic duos vel tres tunc faciet quod nullus tota vita eius ibit ad purgatorium et ipse male viuens in fine in breui morula contritus dabit cuilibet proferenti licteram a plenissimas indulgentias et ipse pro feret a et sic nullam penam patietur in purgatorio nec in hoc mundo et ita potest successor eius. nec sufficit di cerent est pia causa liberare omnes de purgatorio cum iusticie diuine contranititur. secus est vbi est rationabilis causa. Dicis ex illo stat pontificem maximum errare dando indulgentias et sic michi aduersentur tales. deduxi probationem prime conclusionis ad hoc tamquam inconueniens. Ad hoc respondeo: tum primo mea non interest. tum secundo si color vnius probationis eneruei non sequitur quod ita sit in omnibus et si non singula con cludant emnia tamen iuuant Tertio non est simile neganti pri mam conclusionem diceret ecclesiam in rationabili causa errare. secus est in casu nostro non facile admitto quod ita faciat sed facere potest romanus pontifex aliqui reprehensi sunt a scriptoribus quia nimis dissiparunt thesauros spunales ecclesie sufficit nobis in hac parte transeamus cum non patet nobis euidentia sufficit probabilis coniectura et capiamus indulgentias Secundo oramus et sumptus facimus in funeralibus pro paruulis baptisatis decedentibus quos constat pro tinus euolare ad superos vt sit vnio eius cum aliis de ecclesia nec valet dicere dubium est si est baptisatus quia si non nichil valent ei preces si sit statim euo labit. Item multi sunt abusus in indulgentiis per questuosos et fingentes sigilla prelatorum ecclesie. forte dicis argumentum quod feci concludit contra respon sionem meam in conclusione principali. patet si vnus potest liberare vnam animam quam voluerit a purgatorio qui visitauit talem capellam hoc anno in compostella dam¬ do talem summam sic potest alius tertius et quartus et sic omnes liberabuntur. consequentia est nulla quero an omnes britanni hoc anno adiuerunt sanctum iacobum et an galli viciniores vel omnes nauarri. de purgatorio in se non sunt infiniti in illo soli suscipientes fidem christi ibi sunt infideles sunt dannati et inter christianos multi dannantur paruuli aliqui discedunt sine baptismo: ergo in purgatorio sunt solum finiti si omnes intenderent suffra giis possunt purgatorium attenuare: sed semper discedent alii purgandi et licet in illis bullis contines tur quod quis potest quempiam liberare per modum suffra gii hoc est magis quam de suffragiis sine indulgentiis intenditur quod vnus faciat pro defuncto hoc quod continet bulla et sic ei suffragatur nec obstat illud mathei. xvi. Quicquid ligaueris super terram etc. ergo sub terra vel intra terram nichil potest super terram potest determinare tu subintellectum quicquid tu episcopus super terram ligaueris claue non errante si determinat ligaueris vel solueris intelligitur per terram anquam sunt in inferno vel celo hoc est termino finali etiam peccabunt super terram et reus insequitur forum in quo deliquit quousque non pertransiuit terminos illius fori hoc bixerim propter existentes in termino finali.

¶ Secundo dubitatur an debet penitens in indulgentiis capere penitentiam.

¶ Respondeo non peccat aliquis non ca piens penitentiam secundum aliquos sed addo in casu po tissimum cum consensu sacerdotis sed talis communiter male se habet. fortasse male sentit de purgatorio vel si bene sentiat quodo est ipse ita delicatus quod nichil penale est paratus capere saltem de consilio si se existimet fragilem ad non implendum.

¶ Respondeo ad dubitationem motam securum est capere penitentiam iniuctam et alius inscite agit nescit quamdiu est puniendus in purgatorio et opus satisfactorium est ita meritorium sicut non satisfactorium alicui est vtilis praesentia in precepto propter recidiuum vt quolibet die quo peccat tali pec cato precipere vt dicat septem psalmos et si contingat non dicere in illo die dicat in die sequenti addendo quinquies pater rngstur psal. rogauit deum ne puniret in ira sua hoc est in purgatorio nec in furore suo hoc est in inferno. sed in mina sua hoc est in hoc mundo inquiens psalmo primo domine ne in furore tuo arguas me id est in inferno in quo est crudelis pena nequein ira tua id est purgatorio corripias me: sed miserere mei domine propterea satius est adimplere praesentiam in hoc mundo

¶ Tertio dubitatur quid est hoc dictu damus qua draginta dies indulgentiarum vel centum annos. Re spondetur de hoc dubium est sed certitudo est in disium ctiua non quod hec pars est certa vel illa pars est certa quia sic erit disiunctiua cuiusqualibet pars est falsa sed firmi ter scio illam totam disiunctiuam esse veram: potest dici rela xamus quadraginta dies indulgentiarum id est auferentur quadraginta dies quibus deberes pati in purgatorio secundum legem dei communem secundum alium modum tantum valent ac si quadraginta diebus impleuisset praesentiam in hoc mumdo.

¶ Sed contra vtrumque modum est difficultas vnus patitur acerbius in purgatorio quam alius sicut in iuferno similiter praesentia vna in hoc mundo est in pane / aqua et cilicio alterius splendidius oportet iuterpantati inten tionem pontificis secundum praesentias communes et secundum acceptationem dei nec in hoc est fodienda maior inquisitio sed quia dicitur in bulla de praesentia iniuncta relaxamus videtur intentio pontificis solum relaxare de illa. Respondeo hoc communiter non obseruatur illa via procedem do deberet confessor imponere austerissimam penitem tiam in pane ordeaceo et aqua secundum magnitudinem annorum in bulla et indulgentia pro hoc toto sufficeret et tunc imponendo praesentiam salutarem sed illud videtur praeter rationem tenendo menbrum illud dicerem sic intelligitur relaxamus de praesentis iniunctis id est quae iniung possunt. Ex hoc apparet dicit gerson parum est dare centum mille annos indulgentiarum nec praesentia ita longa est imponenda secundum vnum menbrum homo non obligatur ad im possibile nec purgatorium vt apparet ita diu durabit purgatorium sed ratio sua non valet concluderet tenen do primum menbrum de centum annis imo in decrepito de viginti annis cum homo non est ita diu verisimiliter victurus sufficit nobis capiendo indulgentias dicere claue non errante sed quando errat dicere vtrobique est difficile sed in hoc bene dicit cancellarius non videtur tam in mensa annorum congeries danda pro talibus causis si martir euestigio discedens euolat ad patriam potest pontifex dare plenissimam indulgentiam illi qui pugnat con tra agarenos talis magnam deuotionem habet corpus et omnia ponit pro dei gloria: sed hic est error plebeus imo popularis apud nostrates putat quicumque trahit gut tam sanguinis de iudeo quicquid perperam egit protinus euolabit. Fortasse hoc duxit originem ab hiis qui eelozelati sunt pro domino exercitiuum transeuntibus in asiam ad expugnandos machometanos cum indulgentiis Secundo patet gratae sunt agende de istis indulgentiis et ca piende sunt cum pietate. Tertio sequitur nec propterea sacrificia et alia suffragia ecclesie sunt relinquenda vnum facere aliud non omittere secundum illud. xiii. q. ii. c. anime et non estimemus. Quarto patet non sunt prohibem de indulgentie beati dionisi: esto quod non roborentur a pontifice sed supposita historia quam afferunt non est suffocanda deuotio christi fidelium. Quinto sequitur tantum valent quantum sonant claue non errante. Sexto sequi tur vbi preberent incentiuum peccandi vel tollerent susfragia et deuotionem abecclesia non essent dande. Si pe tas que est indulgentia plena plenior et quae plenissima Respondetur plenus prima fronte non videtur posse re cipere comparationem cum sua proprietas non valet au geri et minui: sed hoc non valet dicimus stephanum ple num gratia et fortitudine et christiferam virginem plenam gratra et tamen non habebant gratias equales nec capacitas animarum totaliter repleta erat plena potest vocari dimissio peccatorum confessorum communiter dicitur de omnibus contritis et confessis: ergo talis discedens puniretur temporaliter pro venialibus et mortalibus oblitis si que sunt plenior dimissio totius pene debite omnibus mortalibus. plenissima omnis pene venialium et mortalium ita quod talis sic discedens statimeuolabit.