Quaestio 2

¶ Distinctionis decime septime questio secunda. SEcundo circa hanc materiam postquam dici tur adultus in annis discretionis an demen tes et plene ebrii teneantur ad confessionem et an peccent temporequo sunt tales.

¶ Pro solutione questio. non quod maior difficultas ab aliquibus fit de ebriis quam furiosis: propterea de illis paululum insistam nec huic materie tango impertinens. Tum quia dubium est an isti ob ebrietatem deobligentur a precepto ecclesie. Tum ricardus de media villa id idem ante me tetigit in hac distinctione licet parum loquatur secundum quod materia expetebat et sic non laboro in impertinens. propterea dignum censui aliquantisper insistere. Nota quod ebrietas dicitur ab equod est extra et brios mensura quasi extra mensuram rationis multa damna inducit. Vnde horatius ad torquatum epistola quinta quid non ebrietas designat / operta recludit / spes iubet esse ratasad prelia trudit inermen. Vnde non inscite egit Aristoteles in de secretis secretorum precipien do alexandro reddere nobiles plenos mero vt eo tum secreta intelligeret poliphemum gygantem oc cidit vlixes post inebriationem non aliter tentauit cyrus congredi cum scitis et filio tomiris quousque populus incaluisset mero ebrietas est luctator calidissimus. Et iuuenalis satyra sexta. Diuitie molles quid enim venus ebria curat: inguinis et capitis que sunt discrimina nescit: grandia que medus iam noctibus ostrea mordet. Cum perfusa mero spumant vnguenta phalerno. Cum bibitur concha cum iam vertigine tectum. Ambulat et geminis exurgit mensa lucernis. Et ouidius in arte poetica. Uina parant animos redduntque caloribus aptos Et tricesima quinta distinctione a quibus vnde noc in ebrietate nudauit femora: loth quem sodoma non vicit vina vicerunt. Item illud prouerbiorum vice simo. luxuriosa res est vinum et contumeliosa ebri etas: omnis enim qui cum hiis miscetur non erit sapiens. Et romanus pontifex extra de vita et honc state clericorum a crapula prohibet illum modum bibendi ad haustus equales. apparatus propterea irrisorie dicit tricesima secunda questione secunda capitulo Moyses. ne anima habitet in sicco aliqui bene bibunt. Et ex hoc inquit / Normani / Anglici / et poloniargumentum bibendi accipiunt. de lyra hester primo dicit quod aliqui venientes a polo artico illum modum bibendi docuerunt in Normandiam parisii inuitant se communiter ad potus almanicos: patres nostri non gratis illud instituerunt / clerico sufficit ter bibere in prandio. quadragesima quarta distinctione. quando presbiteri. assuerus gentilis non ita fecit hester primo dicitur nec erat qui nolentes cogeret ad bibendum apuod sueuos et basilienses vetitum est a magistratibus bibere ad haustus equales sub pena pecuniaria vel aliquem imitare potu. Per vi num non intelligas vinum proprie dictum sed omnem potum inebriare potentem vt ceruisiam et cetera. id genus vt Tuce primo dicitur deiohanne baptista. vinum et ciceram non bibit. Seneca in libro de ira de vino loquens introducit platonem quod ex vn no facile periclitatur castitas. peccatum est fedissimum ebrietas vel ebriare velle. patet ex dictis et hoc patet cum achilles homericus nichil probrosius inuenit ebrietate eum temulentum vocauit gignit cedes cruentas inter amicos interdum. pater de alexandro macedone clitum charissimum et multos alios in ebrietate iugulante. propterea scite dicebat anarcharses vitem tres vuas ferre / primam voluptatis / secuundam ebrietatis / tertiam contume liarum. ne multis te morer circa feditatem vini que constat ex significatione vocabulorum temulentia mentem tenet vel tentat. de ebrietate dictum est su perius accedendo ad propositum principale. Ad uerte duas esse opiniones contrarias an facta in ebrie tate sunt imputabilia. Quarum vna tenet partem affirmatiuam et illa est communis quam opinionem modernissime in detemperatia deducit et tenet martinus. Alia est negatiua tenere quod facta tempore ebrie tatis non sunt imputabilia videtur forte offendere pias aures et sobrias: sed re vera pro illa parte sunt rationes apparentiores quam ad oppositum. propterea gratia scolastice disputationis hanc materiam hic nutriam. origenes et beatus augustinus vt infra pa tebit idem tenuerunt. vide. xv. questione. i. capulo. sane. et capitulo concupiscentia. xxii. questione. iiii. vnusquisque. hoc tenet bernardus in glosa de reli. et vene. capitulo primo. et apparatus. Sed vt paulo altius repetamus vidende sunt acceptiones ebrietatis et sui oppositi sobrietatis. hic possum impugnare de magistris in tribus opinionibus quas po nit de sobrietate et in acceptione termini est mirabilis sobrietas in morali philosophia vocare bibacen et bibentem actualiter excessiue sobrium: sed discrimen ex dicendis inter nos apparebit dabo actum sobrietatis vel actus quibus inuentis in promptu habes que res est habitus ipe volo bibere secundum quod oportet vel secundum quod oportet volobibere / nolo bibere plusquam par sit. quo fit multas ebrietates specie esse distinctas et per consequens non potentes se intendere. patet de actu et habitu quorum quilibet est sobrietas de actibus idem tidem claret per velle et nolle / potus est obiectum remotum siue ebrians siue non et sicut obiecta propinqua hic frequenter specie discrepant sic remota. Secundo patet dare potes duo extrema vnum in non bibendo quando oportet et est insensibilitas potus aliud in excedendo et est ebrietas / ad ebrieta tem oportet habere duos respectus vt me et morali philosophie et vulgo in loquendo conformen quo circa vtar hoc modo loquendi bifariam accipitur ebrietas: vno modo significat omnem excessum im putabilem in potu et hanc moralem ebrietatem vocabo et ratio est sic moralis philosophus extremum sobrietatis exuperans metiri debet et quantuncunque pu sillum homo a latitudine sobrietatis se flectat exundan tiam versus mox ebrietatis latitudinem subintrat. Alia est ebrietas vulgaris sic vulgus vtitur quando homo spoliatur omni vsu rationis per potum sed non om nis talis ebrietas in latitudine prime acceptionis col locatur. patet si ex ignorantia inuincibili quis ab exces siuo potu fuerit rationis expers vel vbi scienter pro rationabili causa vt ad causandum vomitum qui aliter procurari non potest in illo casu martinus contra bea tum thomam tet aliquem posse se inebriare sine cul pa cui assentior in hac parte et in illo casu fortasse be atus thomas concessisset. Aliomodo ebrietas vulgaris capitur quando quis nudatur ratione ex sua culpa es sic sicut obiectum remotum et vicinum ebrietatis vulgaris in ebrietate morali imbibitur sic latitudo forme vnius in latitudine est alterius: martinus dicit ebrietatem ex ignorantia inuincibili esse peccatum sed non imputabile non secum assentio quia ex illo dabit actum meritorium vite eterne peccatum quod ego non concedam deductio est clara volo hunc potum amore dei bibere vel ad recreationem corporis vel anime demomstrando vinum cretense quod reor esse delutum aqua. et infundere vinum album in conspectu candele non tamen inficior quin motus primo primus potest vocaris peccatum et non imputabile sed peregrinum est id admittere de actu bono. Forte dicis potus vini debet esse omnino interdictus et potissimum hiis qui de sorte domini sunt filiis aaron fuit vinum et omne quod inebriare poterat vetitum. Teuitici primo. qui gerunt typum clericorum. Idem patet de nagareis. Rumeri sexto. et de rachabitis. hieremie tricesimo sexto. Imo machometus in alchorano potum vini interdixit. Dicitur cerimonialia veteris legis non manent in propria forma excessus vini est prohibitus. Dicitur non vinolentum de constituendo sacerdote. primi ad thimotheum tertio. Et nolite inebriari vino. ad ephesios quinto. Sed idem apstolus prime ad thymote. quinto dicit. modico vino propter stomachum vtere pondera verbum modi co ad illud spurci machometi dicitur vetuit potum vini vt occultaret morbum epilenticum quo laborabat postfecundos calices plus mouebatur propter perturbatum cerebrum a speciebus vini. Insuper in patria qua oriundus erat est magnus calor quoniam in secundo climate et primo inter tropicum cancri et equatorem est sita arabia felix huius infelicis monstri altrix. Istis notatis pono conclusiones. Prima est: ha bituatus facere aliquod mortale peccatum extra ebrietatem inebriatus sine culpa faciens similes actus non peccat volo dicere sortes habituatus adire lupanar inebriatus sine culpa postea transiens non peccat no uo peccato.

¶ Secunda conclusio: incurrens furiam x culpa sua quicquid facit termpre furie non peccat nouo peccato.

¶ Tertia conclusio: incurrens furiam ex culpa mortali semper manet in illo mortali quamdiu est furious.

¶ Quarta conclusio incurrens ebrietatem ex cul pa quicquid facit terpore ebrietatis non peccat nouo peccato. Prima conclusio probatur: nullus omni ratione or batus quam incurrit sine culpa peccat eo termporne quo ra tionis est expers: ebrius secundum casum prime conclu sionis est huiusmodi igitur: consequentia claret cum minore suggero maiorem quia non alias brutorum facta non sunt imputabilia et facta inter baptismum paruulorum et an nos discretionis. Fortassis dicit aduersarius et alis nulla esset tergiuersatio quod non est simile quia iste ha bet ex malo habitu quem male acquisiuit vel ex culpa secus est de paruulo et de bruto. Sed contra hoc arguo propter habitum non peccamus solus actus est imputabilis vt patet in pessime habituato nunc primum in gratia imo male habituatus ceteris paribus tan tum merebitur sicut bene habituatus ergo idem erit male habituato et non habituato. Preterea non habituatus incurrens ebrietatem sine culpa non peccat: ergoneque habituatus: antecedens concedunt aduersarii ergo consequens debent concedere. dico vniuersaliter vel male habituatus faciens actum ponum similem cum non habituato saltem tantum meretur et facientes actum malum ad quem impellit habitus si non minus peccant quam habituatus saltem peccabit equaliter vel si aliter non peccat nec ipse.

¶ Sed contra hanc conclusionem arguitur ar gumentis quibus martinus astruit oppositum facit tria argumenta sed eorum pondus est in hoc ver bo assuetus adire lupanar quolibet die nunc inebria tus peccat: quod probat quia nullus propter ignoran tiam excusatur a peccato quod alias esset facturus si non fuisset inebriatus alias peccasset igitur nunc peccat. Item talis scit istam esse meretricem et esse non suam nec ignorat aliquid eorum quod sufficit ad reddendum actum culpabilem. Ad primum quod est suum secundum atgumentum in ordine nego quod talis peccet. Et ad probationem qua dicit nullus pro pter ignorantiam excusatur a peccato quod alias esset facturus. Respondetur tum primo negando illam sortes et plato sunt duo amici qui se iuuant contra quoscunque: est eis iudeus cicero: platone dormiente vel alias nesciente sortes occidit ciceronem pla to iuuisset sortem ad occisionem ciceronis vt supponitur tunc ignorantia facit quod ille non peccat. Tum secundo: ex illa maiore concludet contra seip sum quod non habituatus incurrens ebrietatem sine cul pa transiens ad lupanar peccaret imputabiliter: quod probo: quia alias esset illud facturus quia pono talem inebriatum titium qui cum bonis bonus est cum malis malus et nunc veniunt sui socii qui abfuerunt diu qui duxissent eum ad aliquod flagitium enorme siue sit inebriatus siue non tunc accepta tua maiore probabis contra teipsum quod ipse peccaret. Tum tertio illa minor est dubia fortassis non fecisset. Vnde dico vniuersaliter nullus peccat vel meretur in hoc quod potest facere vel non facere sed propter illud quod facit fecit / vel faciet / vel amisit: vnde capio se ronium qui solet quotidie adire nostram dominam et prare vnus occidit eum in itinere talis si vixisset duo bus annis quolibet die meruisset sed non habebit sta merita. Ad aliud argumentum talis scit istam esse non suam et etiam hoc est dubium suponamus istum omni ratione esse orbatum vnde ex habitu va dit ad lupanar esto quod sit omnis rationis expers. pa tet de oue assuefacta ire ad granum et ad suum dui le. Istud argumentum profecto si aliquid concluderet esset ensis aiacis ad probandum quod si quis non pabituatus vel passionatus occideret tempore ebri etatis quam non incurrit ex culpa peccaret quod ne gat. Secundam conclusionim probo modicam rationem habens minus peccat quam magnam habens. secundum illud luce. xii. seruus sci ens voluntatem domini sui et non faciens plagis vapu labit multis et adhuc habens minorem rationem ninus peccat: ergo nullam rationem habens non peccat: probo consequentiam quia alioquin dabis vnum peccatum in infinitum paruum et sic nec erit veniale nec mortale et ad nullam penam imputabi lem / vel dabis quod vnus aliquid rationis habens equa liter peccabit cum eo qui nullam rationem habet ceteris paribus. ista disiunctiua que est consequens pro vtraque sui parte est inconueniens ergo et antecedens et probatur consequentia da quod ille furiosus occidem lo peccat et semper intelligo de peccato imputaili signetur malicia sui peccati a et sit mortale si ve niale equaliter arguam a erit vt vnum bomo prudens vt vlixes occidens talem hominem peccat vt quattuor homo talis vt aiax thelamonius occidens talem hominem peccat vt tria oportet venire ad hominem qui adhuc minus peccat et sic sine statu et sic argumentum clare fit in prima parte proportionali hore creet deus vlixem in secunda aiacem in subdu¬ plo minus prudentem in tertia achillem et sic per omnes partes proportionales vnius hore in infinitum parum aliquis istorum est prudens. et si omnes ist velint occidere vnum hominem semper qui minus rationis habet minus peccat sed furiosus minus habet quam aliquis istorum im proprie minus: ergo ipse non peccat: vel dabitur ali quis istorum qui ita parum peccat sicut ille furiosus cum in infinitum modicum aliquis eorum peccat: licet nullus eorum in infinitum modicum peccat. Illud etiam patet de homicidio voluntario vel casuali in clementinis furiosus vel infans / inquit Clemens quin tus: seu dormiens si hominem mutilet vel occidan nullam ex hoc irregularitatem inccurrit. vide. xv. quaestione prima per totum in capitulo. Illud inquit gratianus et est de gestis ti. de iniuriis sane sunt quidam qui facere non possunt vt puta furiosus vel impubes qui doli capax non est namque hii pati iniuriam possuntnon solent facere cum omnis iniuria ex affectu facientis consistit consequens erit dicere hos siue pul sent siue conuitium dicent iniuriamfecisse non vide ri. et beatus ambrosius in libro de patriarchis loquens de istis dicit apud sapientes iudices venia quidam donantur. Item hec secunda conclusio non negatur ita pede fixo ab aduersariis sicut quarta propte rea probationes inducte sufficiunt.

¶ Tertia con probatur: nullum peccatum mortale deletur nisi per displicentiam illius vel aliquem actum meritorium. furiosus tempore furie hoc habere non potest quamad modum nec demeritum igitur. Quo fit si perpetuo manet furiosus non est in statu salutis si ex mortale in furiam incidit vel erat in mortali et non detestatus est peccatum suum ante furiam. ibi illud ecclexi. locum habet lignum si ceciderit ad austrum aut aquilonem quocunque loco ceciderit ibi erit secundum illam vulgarem sententiam: qualem te inuenio talem te iudico.

¶ Quarta conclusio sic probatur: plene furiosus non peccat tempore furie: ergo neque ebrius antecedens conceditur a plerisque oppositie huius quarte et martinus duas dans solutiones in secunda concedit antecedens et negat consequen tiam et causa est inquit quia furia est multo grauior pena quam ebrietas et acerbitate et duratione et minus rationis habet illud non valet quia licet sit pena non est voluntarie assumpta / quamadmodum contingit de pena dannatorum. Tum secundo: stat quod ille furio sus occidat hominem immediate post furiam et postea occidatur et antequam quis venit ab ebrietate datur ei iterum vinum ad inebriationem et iterum quod ita diu sicut alter manet furiosus maneat ipse ebrius hic facilius est continuare motum quam inchoare vt de campana esse videtur. Tum tertio satis verisimile est quod acerbius punitur ebrius pro tempore quo est ebrius. secundum illud Iuuenalis preassumptum quam furiosus. Furiosus diu viuit quod credo non contingere in ebrio si diu sic maneret. vbi dicit ebrius plus re tionis habet non valet: et causa est quia illa ratio non sufficit ad reddendos suos actus culpabiles quia si sic incurrens ebrietatem sine culpa hominem interimens peccaret imputabiliter quod martinus negat sufficit quod ratio qua vtitur ebrius non est sufficiens ad hoc quod eius actus ei imputetur et analogia est in ter bruta quorum aliqua magis accedunt adrationem quam alia. patet de elephanto et asino. Secundo se arguitur ad idem: pono tres ebrios ex tribus cul¬ie pis precedentibus / titium ex veniali / sempronium ex mortali pono / sortem ex mortali maiori / pono quod occidant tres homines equales ita quod ceteris paribus si essent extra ebrietatem equaliter peccarent vel omnes tres in ebrietate peccant equaliter occi dendo et hoc est irrationabile quia culpe ex quil ebrietates emanarunt erant inequales ergo inequa liter peccant. tenet consequentia quia non aliter se cundum aduersarsos ebrius sine culpa occidens non peccat et cum culpa peccat: ergo in minore culpa ebrius minus peccat quod si concedas tunc titius solum pec cat venialiter occidendo hominem quod aduersarius debet reputare inconueniens.

¶ Tertio arguitur nullum est peccatum nisi volitum illud homicidium non est volitum igitur. distinguis minorem / vel for maliter et sic negas: interpretatiue vel antecedenter concedis. Velle aliquid interpretatiue est velle aliquid ad quod sequitur aliud ebrius formaliter vult vinum bibere ad quod sequitur homicidium propterea est homicida imputabiliter. Contra illud arguitur probando quod velle illud interpretatiuum non sufficit ad culpam quia illo dato sequitur quod oc cidens in ebrietate sine culpa peccat: patet quia vult aliquid ad quod sequitur occisio puta bibere vinum quod nescit inebriare quamadmodum noc qui primus inebriatus est.

¶ Huic argumento forte dicis oportet dicere in volitione interpretatiua quia vult aliquid sinistre ad quod sequitur aliud. Contra po no quod aliquis velit bibere plusquam ratio dictat et percipit alienationem mentis accedentem et penitet de facto et postea occidit sequeretur quod talis peccat quod non est dicendum. Forte iterum negas consequentiam et bene quia intelligis vbi illud peccatum non est detestatum sed quia illud argumentum non videtur tibi ponderandum.

¶ Quarto arguitur: sequeretur quod si duo emittant duas sagittas extra muros ex equali negligentia et vnus occidit alter non quod occidens plus peccat quam alter quod non est dicendum: ergo volitio interpretatiua non sufficit ad peccatum volo quod sortes occidat plato vero non: patet sortes vult occisionem interpretatiue et non plato quia vult aliquid perperam ad quod sequitur mors et propter ea plus peccabit: quod si forte concedas Contra toto tempore quo sagitte volitant equaliter peccant et tunc propter impositionem vnibonis quem cicero facit ad resistendum sagitte platonis et nullus resistit sagitte sortis / sortes plus peccabit quam pla to quod inconuenit.

¶ Quinto arguitur ad idem: v sortes eliciens actum in instanti in tempore in quo de necessit ate continuat non peccat nouo peccato: ergoneque ebrius occidens semper suppono ebrium ex culpa. probo consequentiam quia vnum non est magis voluntarium quam aliud primum volitum inter praetatiue si hoc sufficiat ad peccatum quia vult aliud puta in instanti. ad quod sequitur continuatio. Huic argu mento nullam solutionem video neque fractionem nisi dicendo quod vnum est naturalius alio quia ebrius potest ire naturaliter cubitum eliciens in instanti non potest ab actu desistere et sic non est idem de duobus actibus variis et eodem. Contra esto quod potest ire cubitum tamen oblata occasione pugnandi nescit recedere plusquam vnum brutum suppono eum omni ratione expertem. Sexto arguitur capio sortem et platonem qui vadunt ad bibendum habeant has volitiones eamus ad bibendum vel inebriandum si ue sequatur adulterium siue mors et sic eant cicero ponit sortem in lecto plato vagando occidit hominem sequitur quod plato plus peccaret quam sortes quod non vide tur imo tunc actus exterior maliciam actui interiori superadderet cuius oppositum tenent omnes aduersarii.

¶ Septimo arguitur sortes incurrens furiam ex actu me ritorio non meretur ergoneque ex culpa incurrens furiam demeretur tenet consequentia quia deus non est pronior ad puniendum. antecedens patet et petitur ex quibus actibus meretur: vel in qua proportione meretur in ordine ad capacem rationis. dicis plura requiruntur ad bene age re quam ad sinistre agendum propterea.

¶ Octauo arguitur nullus peccator vnico peccato est peccator duobus peccatis per aliquod mere naturale quod nullatenus est in potesta te sua ille fuit inebriatus vnico peccato et non est in potestate eius non occidere in ebrietate ergo tunc non peccat nouo peccato hanc maiorem capit martinus ad pro bandum pollutionem nocturnam etiam ortam ex culpa praecedenti non esse peccatum quae videtur equaliter concludere de ebrietate. forte asserit vnum dare operam rei licite scilicet sompno alium non dare operam rei licite. Sed contra si quis dormiat quando tenetur celebrare vel aliud facere et est polutus tunc peccat nouo peccato in polutione illud dicere oportet et potissimum quando putabat quod pollueretur sic dormiendo secundum martinum. quia existimat non omnem actum in culpabili ebrietate perpetratum imputabilem: sed solum quando erat ei verisimile quod temulen tiam incurreret. alii vniuersaliter omnem actum ex temulentia culpabili ortum dicerent imputabilem: sed si quis eat dormitum hora debita et exuperanter dormit ex cu ius exuperantia polluitur non peccat non erat hoc situm in facultate sua tempore dormitionis. Insuper si duo temulenti proiiciant lapides extra domum vnus occidit alter vero non ex equali negligentia videtur quod equae liter peccant cum sic contingeret in non ebriis. Rursus videtur quod motus primo primus nobis imputaretur cum ex culpa nostra prouenit. dicis non ex culpa partiali saltem tunc motus primo primus fuisset peccatum in adam dicis post penitentiam non oportet sicut de ebrietate

¶ Nono argumentor pono quod sortes qui tenetur dilige re deum vel facere aliquod opus in a hora que est duodecima inebrietur hora decima.

¶ Argui tur sic impossibile est sorti implere preceptum illud cum non sit situm in facultate sua propter ebrietatem primam: ergo hora duodecima non peccat. Si dicas hoc prouenit ex culpa sua et sic non excusatur. contra sic prouenit ex culpa viri qui actum elicit in instanti et continuat per tempus naturaliter videtur vna connexio ita naturalis sicut alia et similiter sequitur quod homo potest omittere culpabiliter tempore quo dormit qui posuit se ad dormiendum quando non debebat. Contra tres vltimas conclusiones simul. Arguitur ex secunda et tertia conclu sionibus simul sequitur quod aliquis esset impeccabilis per naturam consequens est falsum et communiter reprobatum est in secundo ergo et antecedens. probo consequentiam de illo furioso non amplius peccabit nec est ulapius potest eum redu cere ad pristinam sanitatem vt supponitur. Item contra tres vltimas conclusiones sequitur quod aliquis importa bit lucrum de suo peccato hoc est inconueniens igitur et quod sequatur patet si duo occidant duos homines quorum vnus est furiosus vel ebrius talis non peccat alter occidens peccat auctoritate propria et nul la est causa quare primus non peccat nisi sua culpa scilicet ebrietas vel furia: igitur. Respondetur negando quod aliquis est impeccabilis dictiones terminantes in bilis aptitudinem important. Iste potest curari vel non repugnat et tunc in potentia propiqua peccare potest sed quamdiu sic se habet peccare nequit aliquis est risibilis vel fuit qui numquam risit. Ad aliud nego quod quis impor tat lucrum de suo peccato. et ad probationem furiosus occidens non peccat et alter peccat conceditur. sed hoc est quia vnus ratione spoliatur alter vero non in cuius tamen spoliationem peccabatur. nec hoc iuuat aduersarios quia secundum eos ebrius minus peccat quam non ebrius ergo diminuit a tanto licet non a toto secundum eos ergo peccatum est minus propter ebrietatem sed minus malum comparatum ad maius facit hic lucrum vt patet. v. ethi. Similiter si quis ex ingluuie morbum grauem incur rat in fronte quadragesime talis deobligatur a toto ieiunio quadragesimali et potest vesci carnibus sine dispensatione et istud emergit a sua culpa. Similiter secundum martinum in solutione secundi argumenti si quis ebrietatem vel dementiam incurrit ex culpa preuia et nesciebat an mente consternaretur talis occidens non peccat imputabiliter ergo concederet quem piam lapsum in ebrietatem ex culpa cuius actus nulli postea imputabuntur. peccatum non est causa proprim qua quare non peccat sed inopia rationis. Secundo arguitur contra vltimam conclusionem secundum aristotelem iii. athicorum. ebrio debetur duplex pena. Item peccatum loth puta incestus cum filiabus erat imputabilis secundum illud impeniteas cito vnde loth incestus peior fuit ebrietate tamen erat ebrius: igitur. Responde tur ad primum quod illud aristotelis non concludit quia loquitur secundum sententiam pitaci qui dixit eos duplici pena puniri vidit multum vinum crescere in insula mitelenensium et eos ad intemperantiam procliues ad cauendum ab illo imposuit graues leges ex hoc non arguitur magnitudo peccati. de hoc vide philosophum. ii po liticorum et sic patet quod martinus non debet tantum considere in ista auctoritate philosophi. si dicas illud es se contra mentem aristotelis. iii. ethicorum. duo dico primum est non eneruatur positio ex sola auctoritate aristotelis non omnia aristotelis dicta inconcusse sunt tenenda. patet eius scripta consideranti. tum sc deo non est sic temere abiicienda aristotelis sententia dico intel ligit dupliciter peccat id est se inebriando et debebat scire quod nocere poterat proximo non quod nouo pec¬ cato peccet tempore ebrietatis peccat exponens se periculo nocendi proximo peccat etiam per intemperantiam. vlterius dico intelligit de non plene ebrio. ad aliud de peccato ipsius loth. gene. xix. origenes prae biter scite omelia quita super genesim exponit dicit loth partim deliquisse partim excusatum iri non con sensit concubitui filiarum: sed deceptus erat peccauit nimis vino indulserat non solum semel sed iterum vult di cere quamquam excusationem in priore temulentia meruerat nichil habes vt eum in secunda peccati reddas expertem debebat cauisse vult dicere secundam ebrietatem incurrebat ex peccato sed non peccauit per incestum ergo ori genes vult dicere facta in ebrietate non imputabilia esto quod ex culpa preuia. et probo quod martinus non bene dixit consequenter ipe vt paulo ante meminimus tenet quod quando quis dementiam vel temulentiam ex culpa incurrit ex haustu culpabili nesciens tamen quod has incurrat postea non peccat sed sic erat de loth. patet per seriem littere quam ponderat origenes beatus augustinus origenem sequi videtur licet beatum augustinum martinus in oppositum flectere et quidem tortuose elaborat nec est etiam mirandum quod loth in sompno non habuit iudicium sufficiens de morte vxoris sicut quinto pharsalie luca nus dicit mestam corneliam solitarie iudicare de nocte pompeum esse presentem dicens sompno quam sepi grauata deceptis manibus vacuum complexa cubile est. Atque oblita fuge quaesiuit nocte maritum. vnde bea tus augustinus libro. xxii. contra faustum et gratianus in troducit. xv. q. i. inebriauerunt loth filie eius in mon te et se nesciente miscuerunt quapropter culpandus est quidam non tamen tantum quantum est ille incestus sed quantum ebrie tas illa meretur. beatus augustinus. xxii. cotra fau stum cap. xliiii. tenet loth peccasse in ebrietate et non in incestu non valet dicere inquit filie aliqua mali arte quam didicerunt sodome paruo potu paterem inebria runt mirum est dicit si scriptura hoc tacuisset. ex isto patet quod non offendit aures sobrias tenere facta ebriorum non imputabilia patet et origenes et beatus augustinus habuerunt vt certum est aures sobrissimas et tame hoc tenuerunt. et si dicas sicut martinus dicit plus cre dit aristoteli quam multis de nostris quorum vnus cepit ali alio hoc euacuatum est ostendimus aristotelem non esse contrarium et si oppositus esset nobis sufficit acquie scere parti illi cui plus ratio suffragari videtur potissimum cum prefatorum doctorum testimonio vallati sumus Et quando introducis illud culparum fontes et etiam vnde loth incestus. Respondeo secundum illud boratii pi ctoribus atque poetis quidlibet audendi semper datur equa potestas filie eius multum excusantur etiam puta bant omnes esse mortuos et conbustos quamadmodum semel accidebat in pricipio secunde etatis de noec et potissimum cum audiuerunt a patere quod tandem mundus purgabitur ignem dicit origenes dicunt hominem plene ebrium mulierem cognoscere non posse. patet in probleumatibus particula tertia probleumate vndecimo et particula quarta problcumate quinto ex quo est color quod non erat plene temulentus sed origenes et beatus augustinus oppositum tenent cui scriptura suffragatur quam origenes recitat nesciebat enim cum dormiret cum eis et cum surgeret naturaliter loquentibus potest dici quod regulariter non generant temulenti: sed interdum procreant et hic erit aliud speciale vt casus posteritati elucesce ret ope diuina sed non est opus ad illud volare argumentum hebreorum est nullum non stat virum virginem cognoscere ipso inscio ebrietas actus memorie et prudentie simul impediebat difficile est vincere virum volentem dicere loth non fuisse omnino absorptum ratione et totaliter ebrium nesciebat quid ageret nec mane diceretur nesciebat cum filiabus oblitus erat de nocte vel non recordabatur absentie vxoris peccatum filiarum erat paruum constituebantur inter duo vnum erat succurrere vniuerso populo cadenti secundum earum iudicium existimantes omnia igne deuorata. Aliud de incestu mi noris delicti periculis se dare rate concubitum prateris furate sunt argumentum pudicie erat quelibet earum semel solum cum patre dormiuit. vnde origenes vereor proloqui quod sentio vereor inquam ne castior fue rit harum incestus quam pudicicia multarum. Tertio arguitur tur occidens in ebrietate debet penitere quando ve nit ad lucida interuala pro eo quod occidit sed nemo tenetur penitere de non peccato igitur oportet dicere quod peccauit. Item imponitur ei praesentia quae non imponitur nisi pro culpa. Respondetur inhumanum est nisi condoleat cum venit ad rationem de homicidio de malo proximi ctiam si ab alio fuisset occisus. Ad aliud dicitur quod pe nitentia imponitur interdum sine culpa sed non sine cau sa primum declaratur a beato augustino super leuiticum de muliere qua miscetur cum pecude et pecus occiditur patet. xv. q. i. mulier. secundum patet. saltem si est pena iu ste inflicta vt omnes euitent imposterum ebrietatem que est radix ad multa flagitia vt in fratiote huius que stionis diximus. primo quando homo non est plene ebrius peccat. secundo facit peccata non imputabilia id est actus difformes recte rationi alterius et deturpat et coinquinat eius famam. Quarto arguitur ille tenebatur implere praecepta decalogi et non est deobligatus propter ebrietatem quam ex culpa eius incurrebat et nunc no adim plet igitur peccat. negatur minor nunc est deobligatus esto quod ex culpa eius illud prouenit quamadmodum aduer sarii habent dicere quod quis propter eius culpam est minus deobligatus quam antea et hoc sequitur ad positionem oppositam quod ebrietas diminuit a tanto licet non a toto. Ex isto infero quod furiosus et ebrius in festo pa schatis non tenentur ad confessionem quod respondet titu lo questionis.

¶ Contra omnia ista arguitur de ebrietate nulla est nec dari potest ebrietas: ergo ebrietas non excusat a peccato consequentia claret. probo assumptum. vel ebrietas est vinum hominem inebrians et hoc non quia non antequam bi bit nec pro tempore quo bomo est ebrius vinum fortassis tunc est corruptum nec videtur aliquid aliud igitur. Preterea si vinum potest alexandrum philippi ine briare vel datur minimum quod eum inebriare pot vel maximum quod non potest. alia duo menbra dari non pos sunt vt liquet igitur: quod non detur minimum patet sit vna copina vini sequitur quod ablatio ab illa copina quae sufficit replere oculum alicuius prohibebit ne alexander sit ebrius et tunc peccatum eius est ei imputabile. si detur maximum quod non potest eum inebriare detur ei ad bibendum et tunc non est ebrius et tunc faciendo actus difformes peccat. Respondetur quod ebrietas vel est potus vel anima vtrumque dici potest ille terminus ebrietas non significat vinum absolute: sed connotando quod per ipsum homo praiuatur ratione per potum quicquid istorum dicatur. homo est ebrius ebrietate ebrius: sed magis broprie actus vel habitus est ebrietas. Ad aliud dici tur quod licet non detur minimum vinum quod potest inebriare simpliciter quia potest dari minus acutius et penetratiuum magis vel ille potest magis indisponi tamen datur minimum cum istis circunstantiis et conceditur quod si parua pinta fuisset ablata ille non fuisset plene ebrius sed semiplenus et supra et peccat sed peccata ei parum im ponuntur. dando maximum quod non potes dicere con sequenter. Forte hic dubitas propter argumenta a pri cipio introducta de potatione vini an est peccatum bibere ad haustus equales. Respondetur quod attendenda est mens romani pontificis et sanctorum de frequen ti potatione et non verba quilibet potest capere hoc quod sufficit sustentationi sue nature quiimo quod non sit in detrimentum sue nature dummoo non exedatur latitudo sobrietatis: sed caueat ne asinus contra dominum preparet insidias secundum illud alani pessimus est hostis qui cum benefeceris illi. Fortius insurgit bella mouendo tibi quamadmodum est caro. in omnibus habendus est oculus ad rationem senes et infirmi plus vini vti possunt pro pter debilitatem stomachi quam iuuenes et petulantes. propterea danielis. decimo. in diebus illis ego daniel trium ebdomadarum diebus lugebam et panem desiderabilem non comedi et caro et vinum non introie runt in os meum superillo passu arguendo a contrario sensu concluditur quod tunc quando erat senex non ab stinuit a vino et tamen in iuuentute abstinuit. vt patet danielis. i. Idem patet in legenda beati dominici qui dicitur abstinuisse a vino septem annis sed postea bibit. sunt ali qui septentrionales miseram vitam agentes in scola exi tura studiosi excessus regit hos vt vinum vasis et sunt duo dolia vini quorum vnus tantum bibit quantum sufficit vin ginti viris sobriis tales maius deuorates in maiori pra cio habentur tales peccant per iniusticiam contra cari tatem in deum proprium corpus et anima et contra proximum contra deum palam est cum deliquunt mortaliter tunc ebrie tas est venialis quando exceditur scienter medium sobrie tatis vel ex ignorantia crassa non in notabile dannum corporis vel anime mortalis quando est in notabilem iacturam corporis vel anime quod dixi de veniali intelligo nisi aliunde proueniat prohibitio vt puta contrauenit voto vel praecepto vel penitentie iniuncte sic est de istis miseris infirmitates notabiles incurrunt prorumpunt in rixas maledictiones verbera contra proximum exorbitant consumunt hoc quod sufficit aliis et potum cariorem reddunt et ex consequenti granum loco tritici pro istis bibacibus ordeum seminare necem est si isti maris sarmatici et germanici accole et poleni leges basilientium admitterent supra recitatas e me dio tollerent modum loquendi gallorum potemus almanice. Quinto arguitur sequitur quod intemperatus non pec caret consequens est falsum et cotra aristotelem. vii. ethicorum patet tamen consequentia quia iudicium eius est extinctum per malum habitum. Et confirmatur pono aliquem cuius ratio successiue aufertur per vnam horam: sed quia in instanti terminante illam horam nichil rationis habeat / habeat tamen talis in precepto diligere deum an illud instans vel aliud facere quod potest subito implere iam ex ista positione sequitur quod aliquis infinite parum peccaret con sequens est inconueniens et consequentia est clara scienti argumentum deducere cum non datur minima ratio quam ille habet in tota hac hora et secundum magnitudinem discretionis peccatum est maius vel minus. Ad primum ne go consequentiam talis est compos mentis non autem ebrius de quo loquimur. Ad confirmationem secundum vnam positionem que tenet quod homo primo transgreditur preceptum omittendo in instanti terminante horan primo argumentum robur nullum habet cum in illo instan ti nichil rationis habet: etiam secundum aliam positionem eodemmoo respondeo cum in illa hora in infinitum paruam ra tionem habet et semper minus rationis eundo illud instans vsus non imputabitur ad peccatum non peccabit secundum rationem qua vtitur in prima parte proportionali hore nec secundum rationem qua vtitur in aliqua parte proportionali eiusdem hore vel dicitur illud peccatum non erat comparabile cum alio peccato mortali in malicia vt ve locitas linee infinite mote successiue circa centrum mum di vel datur minimum naturale rationis quod gesntonatur et corrumpitur subito et sic non stat totum rationis vsum successiue e medio tolli non potes hic ire ad gradum medium latitudinis vniformiter difformiter perdite vt palam est sed priores partes solutionis sunt admittende et magis ad veritatem accedunt.