Quaestio 12

Questio douodecima. Abia est imenciooe loco angeli et eius motu quod potest se ipsum moucre. nunc decimosecum do queritur: an potest se mouere successiue et subito per medium.

¶ Pro illo pono douas conclusiones. quarum prior est angelus successiue potest mouere se per medium. probatur. non est necesse quod angelus moueatur itaceleriter sicut potest mouere: cum est agens a proposito: potest ergo velle quod successiue moueatur. ponatur ergo in esse. et habetur conclusio.

¶ Secunda conclusio angelus potest se mutare subito vel in instanti per quodcumque spacium lineale. probatur conclusio angelus nulla habet resistentia in medio. ergo potest se subito mutare per medium. tenet consequentia. non alias graue simplex vel leue simplex subito mutaretur naturaliter. et angelus potest velle quod est ei possibile. ergo potest se subito mutare. assumptum deduco de graui simplici et leui simplici. tale subito mutatur. patet. iiii. Phisicorum coniento. lxxi. et patet ratione si graue sim plex successiue moueretur in vacuo: sequitur hec conclusio. aliquod mobile simplex velocius mouetur in pleno / quam iprsmmet in vacuo. hec conclusionon est concedenda. quicquid est causa motus in vacuo est causa talis motus in pleno: et cum hoc resistentia medii. declaro tamen consequentiam. capio a mobile simplex in pleno aqueo motum. capio. b. si milis figure et dispositionis in vacuo. vel b. in instanti descendit: et habeo intentum. si successiue: et cum hoc a. successiue deseendit. modo cuiuslibet fi niti ad quodlibet finitum est certa proportio. b. celeri us descendit quam a. sit ita quod b. descendit occies celerius quam a. in aqua. capio medium rarius aqua: scilicet aerem. a. citius descendit in aere quam in aqua. descendat ergo b. celerius in vacuo / quam a. in acre in proportione septupla. iterum capio medium igneum in quo ponatur a. b. mouebitur sexies velocius in vacuo quam a in igne. postea capio alia sex media semper rariora igne: in ea proportione qua vnum elemen tum est alio rarius. deus potest ita facere. non da tur maxima raritas possibilis apud euma vel ad imaginationem secundum Aristotelem. talis imaginationon est neganda: licet putetur a Philo. simpliciter impossibilis. crebro hoc est in vsu apud sapientes. post illa sex media quorum vltimum est rarius inmediate precedenti ea proportione qua vnum elementum est rarius alio. vel sic: scilicet quod mobile a. de scendit per vnum gradum velocius in illo medio quaein medio precedenti: et in fine capto c. inedio quod est quolibet illorum rarius. et posito a. mobili in c. medio(retento semper b. mobili in vacuo) sequi tur conclusio quam iam inferebam: quod a. mouebitur velocius in c. medio quam b. in vacuo: cuius falsitatem interarguendum ostendimus.

¶ Dicis b. mobile est creatura et potentie finite et limitate: et per con¬ sequens repugnat ei suum effectum subito producere. Contra hoc est probatio et podus argumenti. ad for mam: propterea istimet dicunt quod voluntas vel in tellectus in motu vel mutatione alterationis potest suum effectum subito producere. et simile patee de sole ii. de anima / respectuluminis: de speciebus et delectatione decimo Ethicorum Omnes iste sunt creature et limitate limitibus creature. ergo non inconuenit creaturam subitaneam mutationem posse producere.

¶ Confirmatur hoc de creatura. si esset grauitas infinita posita in acre: ipsa subito descederet si relinqueretur sue nature. et tamen ipsa esset creatura. quod talis sit possibilis suppono ex prlimo. et si non descenderet subito: grauitas finita ita cito moueret suum subiectum in medio sicut grauitas infinita: quod nullo modo est dicendum relinquitur ergo quod non repugnet creature mutare se subito. et hoc biphariam. Uno modo quando nulla est resistentia extrinseca nec intrinseca in mobili: quia non est graue mixtum vel leue mixtum. modo angelo non resistit aliquod medium: nec est graue simplex vel leue simplex. Secundo modo quando est agens vincens totam resistentiam medis / ita quod resistentie medii ad ipsum non est proportio: tunc etiam subito mutabitur.

¶ Hec omnia aliter declaro facilius alia via. resistentia nihil aliud est quam inclinatio mobilis ad oppcesitum illius quod motor inten dit. et si potentia resistens superet in resistendo potentiam motoris: vel equaliter resistat cum actiuitate motoris in mouendo: tunc ab illo motore non fit motus. sed per oppositum: si potentia motiua motoris superet resistentiam mobilis fit motus. et quanto in maiori proportione potentia motiua motoris superat resistentiam: tanto fit motus velocior. ergo si nulla est resistentia non erit successio aliqua et motus: sed mutatio subita et instantanea. modo si ponatur terra quae est graue simplex in vacuo: materia sua non resisttt. quia materia nullius est actiui tatis phisice. Item: matcria terre et ignis sunt eiuidem speciei specialissime. nec in igne resistit ad ascendendum: nec in terra ad descendendum. grauitas terre inclinatur esse deorsum: et etiam forma terre. nec est aliquod intrinsecum terre impeditiuum motus deorsum: quia iam non esset graue simplex contra positum: nec est medium intrinsecum vllum impeditiuum descensus. ergo subito et in instanti descendit quod est probandum.

¶ Forte dicis. est impedimentum intrinsecum. caplatur illa terra tripedalis quam signo graue simplex. quelibet pedalitas appetit quod centrum eius erit in centro mundi. et appetit illiuc per lineam breuissimam tendere. et partes extremales scilicetb / et cpedalitates: impediuntur ab a parte pedali media. et sic se impediunt.

¶ Contra hoc argultur: probando quod illa imagitio est falsa. tota ista terra tripedalis appetit quod sit in loco terre: vel quod terre conlungatur. et tunc est in suo loco naturali. alias pars terre superior violente locaretur: quod est falsum et patet illud. si habeas vas plenum aqua: vt in balneo in camera altissima doomus tue: pars superior aque bene loc: tur / et naturaliter. quod patet. si totum corpus iaceat in illa aqua nihil grauitatis exercet: nec grauitatem vllam percipis. sed illa aqua totalis appetit esse sub aere. propterea si eam totam haberes in collo bene ponderaret / et suam grauitatem exaerceret. sic ergo in proposito. non solum terra in centro bene naturaliter locatur: sed etiam partes extremales terre. et si tota sphera terre esset extra suum locum naturalem: appeteret tota vnica in clinatione naturali adire locum illum totalem: et ita faceret secluso impedimento / et nulla pars aliam impediret.

¶ Ex omnibus his sic formo argumentum ad conclusionem. graue simplex positum in vacuo extra suum locum naturalem subito mutatur deorsum. quia nulla est resistentia intrinseca vel extrinscca. sed angelus nullam resistentiam extrinsecam habet. et si intrinsecam habeat: hoc est per suum vel le successiue moueri: vel non subito mouere se. potest etiam illud velle deponere: cum est agens liberum. quo facto: nulla est resistentia intrinseca vel extrinsec ca. et per consequens mutabitur. quod restabat probandum. Dicis: more alicuius doctoris: motor est fi nite virtutis: ergo non potest mutare mobile in terminum intentum nisi prius tpore moueat ipsum per medium. Contra hoc est tota deductio facta et peruer tis snimam aristotelis et commentatoris in materia devacuo. Insuper: corpus luminosum producit lumen ita cito in remotum sicut in propinquum: et visibile sue as species: et antma actum voluntatis subito: etiam per te. et tamen sunt creature. ergo non loqueris consequenter nisi dicas eodem modo in proposito sicut dictum est

¶ Contra istam probationem arguitur. quando aqua calefacta remouetur ab igne et totus calor remouetur ab aqua sequitur quod frigus aque totum quo ad intensionem debet subito produci consequens est contra experientiam. quod sequatur patet. forma aque inclinatur ad frigus quod est ci comnaturale. materia aque non resistit vt superius dictum est. nec est aliud resistens. ergo forma aque producit subito intensissimum rigus quod potest producere in mille annis: ita quod primum instans non esse caloris oateteem primum instans ess totius frigoris quod producetur ab que

¶ Secundo arguitur. sequitur quod lapis vel aqua subito descendit in acre. consequens est falsum. patet consequentia. resistere que inclinare ad oppositum motus quem motor inducit. modo aer est in suo loco naturali: et lapis sua grauitate appetit descendere. aer non appetit ascendere. ergo inclinatio lapidis et acris non contrariam tur: sed sunt inclinationes et appetitus naturales consoni.

¶ Et confirmatur hec ratio sicut lapis appetit esse subacre quia est magis grauis quam aer: ita aer appetit esse super lapidem. ergo lapis vel terra simplex debet subito descendere.

¶ Tertio sequitur: quod celum debeat subito moueri motu circulari vel mutari consequens est falsum / et contra experientiam. consequentia patet. celum nullam habet resistentiam ex parte medii. primum mobile non habet vnum celum ipsum impediens: nec aliquid aliud per medium per quod mouetur. et non est resistentia in trinseca: patet: celum non est graue nec leue. igitur.

¶ Quarto sequitur. quod vnum mixtum graue positum in igne descenderet subito confquis est incoueniens. et con¬ sequentia patet. aer terra et aqua non resistunt. sed qualitates in quibus hoc mixtum participat cum his tribus elementis trahunt deorsum / et ad esse sub igne. non ergo resistunt descensui. nec est resistentia in qualitate istius mixti qua conuenit cum igne: immo satiatus est appetitus ipsius ignis dum est super aerem. et non habet grauius supra se. ergo illa qualitas ignea participatiue non resistit in sphera ignis. bene autem quando descenderet sub igne: et recederet ab igne.

¶ Quito arguitur. sequitur quod graue mixtum vt lapis debet descendere subito in aerem. patet. capio vnum lapidem qui descendet per vnam lineam in vna hora gratia exempli: tunc notum est. possunt addi finiti aliqui gradus grauitatis illi lapidi: ad imaginationem vel secundum rei veritatem: quousque descendat in subduplo tempore:scllicet in media hora. sint tales gradus. viii. tunc sic. viii. gradus grauitatis faciunt a lapidem qui descendebat per hoc spacium in vna hora complete nunc descendere in media hora. ergo. vtii. gradus grauitatis diminuent subduplum de tempore: scillicet mediam horam. ergo alii octogradus grauitatis superadditi tantundem de tpore dimi nuunt: scilicet mediam horam. ergo sexdecim gradus guitatis lapidi superadditi faciunt ipse descendere in instanti

¶ Ad primum dicitur: semper sunt aliqui gradus caloris in aqua quousque producatur summa frigidi tas. trigus summum nullum calorem compatitur nec contra: sed contrariantur. Est mixtio istarum qualitatum vt in aqua tepida quando vna est citra sum mum: et hoc in qualitatibus habentibus contra rietatem. et illud argumentum est bonum pro illaparte ad probandum quod qualitates eiusdem speciei cum contrariis non contrarientur in quibuscumque gradi bus. tenendo oppositum possunt dari solutiones

¶ Ad secundum dicitur: aer resistit ne diuidatur omne ens naturale appetit se permanere in esse primo Phisicorum. et sic licet aer inclineturesse suiterram: et tra ess sub aere: quae sunt inclinationes consone sunt alie incliationes contrarie. lapis non praet descendere nisi aer diuidatur. et aer inclinatur ad oppositum illius inclinationis. quia melius conseruatur in esse per continuationem. et iterum aqua vel terra appetit descendere per lineam breuisssimam: et aer ascende re per eandem lineam: et sic iterum est contrarietas. et per hoc respondetur ad confirmationem secum de rationis.

¶ Ad tertium. Auempace capit simile argumentum ad probandum contra aristotelenquod graue simplex nullo modo positum in vacuo descendet subito. aristoteles diceret celum naturaliter mouetur ab intelligentia. et propterea secundo de celo dicit: si adderetur vna stella celo: in telligentia non moueret celum vel tardius ipsum moueret. sed tunc non est solutum argumentum. diceret aristoteles consequenter dato quod celum non sit graue: non potest pelli a suo loco sine motore determinate virtutis. sicut mixtum resistit ne subito moueatur in vacuo: sic corpus grauitatis et leuitatis immune non potest moueri nisi a motore deter minate virtutis. quia non habet inclinationem intrise¬ mobile magis ad hunc locum verum vel imaginarium quam ad alium. sed esset semper replica. sate ria grauis sinplicis in vacuo non resistit: sed nen traliter se habet ad oqcim locum. sed grauitas fini te actiuitatis pellit totum subito. ergo et hic. potest dicere aristoteles celi et eorum motus sese impediunt. celi proximi sese contingunt: et sic est resistentia quemadmodum si esset vacuum in concauo alicuius corporis cuius superficies concaua esset optime polita protensa in longum ab alto in imum: copus in vacuo existens ex magna parte illam superficiem tangens successiue moueretur. Dico celum libere mouetur. et cum non est graue nec leue: nec est resistentia intrinseca vel extrinseca: intelligen tia potest ipsum subito mutare si voluerit: si deusineret. sed hec non sinit pro bono vniuersi: vt sol et influentie cclestes maneant pro tempore super hec inferiora. et illud est valde probabile: non solum in fide: sed in lumine naturali: et ita pro mediccrem: et ad mentem aristotelis consequenter iu quarto Philicorum in materia de vacuo.

¶ Ad quartum nego sequelam. est resistentia ex parte ipsius ignis resistentis ne diuidatur. sed si ponas illic vacuum: alia est difficultas. Dico quod illud mixetum illic positum descendit in instanti: cum nulla est resistentia medii: nec intrinseca. sed quam primum venit ad locum aceris consuetum: licet sit vacuum nunc loco acris: dico quod successiue descendit: propter vnum gradum leuitatis ignis attrahentem sursum: qui impedit descensum subitum in locis imaginariis aliorum elementorum. sed in loco imaginario aadhuc tardius descendit propter leuitatem acris qui fuit: et ignis qui suit retrahens in oppositum descensus.

¶ Sed contra hoc arguitur. ex solutio ne sequitur quod illud mixtum in vacuo ignis ita cito descendit sicut graue simplex in igne: quod est in conueniens. concedo assumpum. nec hoc est inconueniens. ita cito descendit graue simplex vnius gradus in vacuo sicut graue mille graduum vel infinite grauitatis. quia in instanti. secus est in plenon vbi est resistentia extrinseca.

¶ Ad quintum nego sequelam. et ad probationem admitto quod octo gradus grauitatis additi illi corpori descendenti diminuunt mediam horam de tempore quo illud mobile mouetur: supposito quod potentia motiua motoris proportionabiliter excedat resistentiam mobilis in tali medio: et non aliter. modo hoc non potest esse per alios octo gradus secundo additos. velocitas descensus non attenditur solum ex parte illorum octo graduum: sed potentie motoris ad refistentiam. vt. vii. Phisicorum videri habet. Exemplus in simili. si alique bone circumstantie diminuerent maliciam peccati habentis maliciam ex genere: vt deodio dei: et facerent illud peccatum esse subduple vel subtriple malicie: tot citcumstantie addite non diminuerent totam maliciam peccati: cum maliciam intrinsecam habeat: quandiu est in voluntate creata libere eliciente quibuscunque circunstantiis bonis positis maliciam actus attenuantibus.

¶ Sexto arguitur. si angelus potest subito moueri¬ sequitur quod praest mouere se in instanti circa vnam totam lineam infinitam tractam in orientem. et sic erit in maiori loco quam sit suus maximus locus possibilis. et cum an gelus potest esse in vacuo: et se mouere vel mutare ex tra celum sicut infra celum: sequitur quod nunc in instanti ad spacium infinitum imaginarium potest se dirigere.

¶ Respondetur: proprie capiendo motum conotat y prtibiliter et successiue fiat. et sic loquendo concedohas proponnes: infinlta velocitate praet angelus se mouere: quia aliquanta velocitate: et non tanta qui maiori: sed non praet se mouere inlin itate velocitate cathegoreumatice. quia talis est mutatio subitanea: quod non e moueri: sed mutari. sed extendendo motum ad motum proprie dictum et ad mutationem instantaneam: concedo quod angelus potest subito se mouere. et quando dicis: ergo angelus erit in malori loco quom sit suus maximus locus possibilis: hoc non sequitur. possem dicere quod mouetur in instanti quando est in parte sui maximi loci possibilis ad terminum illius loci solum. Secundo dicitur eat melius: non inconuenit angelum raptim et subito esse in malori loco quaefit suus maximus locus possibilis: non autem parmanent. hoc declaro per simile si esset vna linea protensa a celo in terram in vacuo: graue pedale potest esse in qualet parte illius vacui imagina ii pedalis in instanti: non autem per tpriss an partes illius pedalis grauis se penetrant: nunc non insisto. quod tangis de linea infinita: concedo quod angelus potest se ponere cum linea infinita vera vel imaginaria raptim. nec sequitur vllo modo quod infinitum secundum longitudinem claudat inter duo puncta hoc deus facere nequit. Inter primum mutationis terminum a quo / et existetia illius angeli est solum distantia finita. licet cum infinite longa linea sit ille angelus

¶ Septi mo arguitur. sequitur ex dictis quod demo praet se ponere in celum in instanti si sibi relinquatr: quod est incoueniens.

¶ Octauo argultr. ex dictis sequitur quod angelus inferi or vel anima intellectiua potest ita cito se mouere circa terram sicut angelus supremus. hoc est inconuenlens. quia a potentiis inequalibus motins inequales proueniunt motus. vti. Phisicorum.

¶ Rspodetur. non sequitur. requiri tur concursus generalis dei cum qualem creatura ad hec quod ipsa coagat: quam deus non comunicat demoni. sed si illa influentia poneretur: conceditur illatum. numquid ita grande inconueniens sequitur ad opposita: quod demon se ponere posset successiue in celum. et sicut ipirespondent ad hoc: sic respondere possumus ad nostram conclusionem.

¶ Ad octauum concedo sequelam aristoteles inteliligit de potentiis motia cum resistcntia. paruum a luminosum productum in hoc instanti cum magno b luminoso e ita cito producit suum lumen per mediu suum sicut b maiuas. et antima producit actum intellectus vel voluntatis in instanti sicut supremus angelus. nec deus praet in minori tpore vel mensura actum producere. quia non cut dabilis mensura minor. sed deus potest in medio producere effectum in instanti. nulla creatura: nec omnes creature possibiles iuncte: sufficiunt potentie dei resistere.