Quaestio 2

¶ Questio Secunda SEcundo circa emndem materiam quaeritur an deus potest facere materiam sine forma substantiali et accidentali de forma substaatiali inuenitnr duplex positio. Una est sancti thome tenentis mate riam a forma distingui: et quod materia non potest esse sine forma tenendo oppositum / non esset difficultas.

¶ Alia est opinio communis. sed quia potest esse difficultas tam de forma substantiali quod accidentali: de vtraque loqui propono.

¶ Et pono conclusiones. quarum prima est. de us potest facere materiam sine forma substantiali. Probatio. quandocumque sunt due res create qua rum neutra est pars alterius: deus potest quacumque illarum rerum producere sine reliqua. sed materia et forma realiter distinguuntur: et vtraque creatura. ergo deus potest producere materiam sine forma.

¶ Et confirmatur hec ratio. materia est prior forma: quia hinc presupponitur: et non contra. sed deus potest producere prius sine posteri ore. igitur. quia quando producit. a vt materiam non necessitatur producere. b. scilicet formam Durandus dicit quod maior primi argumenti in telligitur de rebus quarum quelibet est actus Ioannes Capreolus ad confirmationem dicit quod duplex est prius seu dupliciter contingit. a. esse prius. b.

¶ Primo modo in quia habet prioritatem aut causalitatem super ipsum. b. et non econuerso. sicut sol est prior asino: et causa efficiens suo effectu in per se et essentialiter ordinatis.

¶ Secundo modo: quia. a. habet aliquam causa litatem aut prioritatem super. b. et contra. b. habet causalitatem et prioritatem super. a. sic est inproposito de materia et forma. secundum genus cause materialis materia est causa forme: quia eam sustentans. et forma est causa materie quasi faciens eam esse actu secundum genus cause formalis. cause sunt sibiinuicem cause 2. Nhisicorum. et 5. Methaphisice.

¶ Contra vtramque solutionem arguitur. non est restringenda potentia dei absoluta dicendo quod nullo modo hoc potest facere nisi aliqua ratione vel auctoritate doceatur. auctoritas philosophorum in proposito non est sufficiens. nec ratio est alicuius apparentie in oppositum: vt rationes aliorum eluendo patebit. er ¬ go male soluunt.

¶ Secundo. forma nullo modo est causa materie cum ab ea sustentetur. et si causalitatem vllam haberet: deus potest supplere illam concurrendo vel non concurrendo.

¶ Preterea. deus potest conseruare formam substant ialem sine materia: patet de anima intellectiua. ergo eodem modo de quacumque alia formasubstantiali. et tamen forma habet esse a materia sicut materia a forma. ergo in illis dantibus mutuo esse: vna potest sine alia et econuerso esse: proprie forma est causa formalis compositi: et materia causa materialis compositi: et non causa materialis forme: vt dicit Auicenna 86 Methaphisice. sed non stemus in terminis.

¶ Sed dices. forma est causa formalis materie: hoc est: materiam informat. et materia est causa materialis forme: informatur a forma¬

¶ Ex isto non habes aliquam efficientiam forme super materiam. potest homo de virtute sermonis concedere maiorem primi argumenti et minorem ex quibus non sequitur quod materia potest esse sine forma. sed solum: quacuque forma singulari data: materia potest esse sine ea: quod comcederent. sed de hoc in tertio argumento.

¶ Secundo arguitur. quando deus creat mate ria: non necessitatur creare formam illi coeuam. mere contingenter creat ad extra¬

¶ ic dicetur de necessitate quod si creat materiam creabit formam. sed non de necessitate conseqtuentis. ratio prioris. quia materia non potest esse si ne forma per positionem. potest tamen neutram creare.

¶ Contra. potest formam creare sine materia. non video quod anima intellectiua potest magis esse sine materia quam informat quam alia quecunque forma de potentia dei de qua loquimur.

¶ Tertio arguitur. deus potest facere materiam sine hac forma et deus potest eandem materiam facere sine hac forma: demonstrando vnam aliam. et sic de qualibet alia forma. ergo deus potest facere materiam sine forma sed dicitur.

¶ hec consequentia est nulla: et concluderet naturaliter materiam posse esse sine forma. patet. capta hac in lumine naturali: hec materia potest esse sine forma quam philosophus negaret. et ad ascensum concederet omnes ascendentes: ascensa negata. non oportet ascendere sub parte extremi / potissimum quando est determinatio accepta vnica acceptione cum suo determinabili. ascendentes ille hanc bene inferrent: omni forma siuesvt ita loquar) hec materia potest esse. Ex illo sequitur quod concederent has propositiones: hec materia contingentur suscipit quamlibet singularem formam: et tamen de necessitate suscipit formam in communi. hoc est: sub disiunctione aliqua de necessitate: si matria sit: sicut Aristoteles concederet. vt in alia materia: si sortes sit / sortes de necessitate est in aliquo loco vel locis: vt necesse totam conditionalem necessitet. et tamen contingenter est in quolibet singulari loco. deus potest facere accidens sine subiecto. ergo materiam sine forma.

¶ Secunda conclusio. materia potest esse sine forma accidentali. probatio. materia potest esse sine forma substantiali ex precedenti conclusione. ergo materia eadem potest esse sine forma accidentali. Probatur consequentia si. a. potest esse sine priore: potest esse sine posteriori illius prioris. Secundo arguitur ad idem. Accidens non est de essentia substantie: nec materiam actuat et distinguit. sed hoc facit forma substantialis solum. igitur.

¶ Contra priorem conclusionem arguitur argumentis sancti thome et durandi quibus probare satagunt oppositum. deus non potest facere illud quod contradictionem implicat. materiam esse sine forma substantiali implicat. igitur consequentia tenet cum maiore. minorem probat sanctus thomas in prima parte questione b6bo. articulo primo. materia non potest esse nisi sit actu. non potest esse actu sine forma in argumentum hoc dilutum est. que stione precedenti: nec habet colorem recte dicit gregorius. in 12. distinctione: rationes sancti thomenmodicum valent.

¶ Tertia conclusio contra durandum est: hec materia potest habere formam accidentalem non habendo formam substantialem. materia sine forma substantiali est subiectum accidentium. ergo forma substantialis nichil facit ad eius inhesionem. Antecedens patet. alioquin si totum compositum sit subiectum. accidens migrabit de subiecto in subiectum quando equus albus repente occiditur: albedo eius manet saltem per tempus aliquod patet ad sensum. et si compositum sequens informaret. hrberet aliud subiectum inhesionis: quod est inconueniens. et patet de corpore christiin triduo non habente formam substantialem. et tamen habuit accidentia. sed licet credam illud rationabilius: negaretur a multis. non tamen potest rationabiliter durandus sustinere suam conclusionem.

¶ Propterea aliter arguo. non est essentialis dependentia inter formam substantialem et accidens. ergo deus potest facere accidens informare subiectum sine forma substantiali.

¶ Tertio arguitur. capio equum album. quicquid dicatur subiectum illius albed nis: deus potest corrumpere formam substantialem equi nullam formam substantialem producendo: licet hoc durandus neget. dando tamen oppositum tenet tertiam conclusionem contradictoriam huic nostre. 3. tunc sic. non creando vel producendo aliam formam substantialem: albedo manebit in materia equi. vel tollatur forma corporeitatis: si aliquam ponas. non est inconueniens apud deum idem accidens ponere in pluribus subiectis.

¶ Durandus facit aliud argumentum contra conclusionem: cuius virtus in hoc iacet si aliquid virtutis habeat ratio. esse existentie / vel est idem quod essentia rei vel aliud. si sit idem: sic debemus vnu applicare quod actualis existentia sit idem quod essentia que est actus et forma. Dico vtrobique idem est rei existentia / et eius essentia / et esse eius. quia sunt res ipsa et nichil aliud. materia est sua essentia sicut suum esse et sua entitas.

¶ Preterea. quanto aliqua sunt magis vnum: tanto minus sunt separabilia. sed materia est magis vnum cum forma quam subiectum cum passione: materia et forma faciunt vnum essentialiter. subiectum et passio animo faciunt vnum essentialem: sed passio non potest separari a subiecto. igitur.

¶ Respondetur. Maior est vera. minor est falsa materia non est eadem cum forma: nec subiectum cum passione. et si more realium de passione loquerer: non concederem quod materia et forma facerent modum primum dicendi per se. per se est conditio totius propositionis: vel predicati comparatiue se habentis ad subiectum. propterea nichil est in hoc illorum argumento.

¶ Insuper: secundum Boetium / omne quod est / est a forma loquitur de esse specifico et de facto.

¶ Antequam proculius discedam ad impugnandum: tertiam conclusionem cum tertia paucis epilogando: dico sicut sentio. sto in his propositionibus constanter. quandocumque due sunt res create realiter distincte: quarum neutra est pars alterius: deus potest quamcumque illarum producere sine alia: et quamcumque illarum conseruarem sine reliquam. et hoc inrebus absolutis. mirabile eust quod deus non potest creare materiam sine forma substantiali: et quod nequeat materiam conseruare sine forma substantiali. et quod si velit comseruare materiam: eget ope forme et vilis creatu re. non facias difficultatem vllam quid erit de materia si forma substantiali careret. Dico: esse ea dem entitas que nunc est: vt tantum loci occuparet si cut nunc. quia cum forma est secum penetratiue: ambe non maiorem locum occupaut quam vna sola. Dixi in absolutis. non quia ponam relationem distingui a fundamento et termino. sed quia hoc de pendet ex vno opinabili in methaphisica. in respectibus non esset inconueniens. ego pro me dico cum Gregorio in hac distinctione. non apparet nisi quod aliquis debeat opinari quin sit possibile deo facere materiam sine forma. Durandus / ests post eum Ioannes capreolus dicunt: deus non potest facere album sine albedine. hoc nichil est dictu Dico album potest deus facere sine albedi ne: licet deus non potest facere album sine albedine. sic materiam sine forma vlla deus potest facere: sed deus non potest facere hominem sine forma: nec totum compositum sine partibus essentialibus eius.

¶ Si queras. quaere matria non est sine forta secundum Aristotelem. Respondetur / ratio es in proptu. nuquam agens intendit forma corrupre nisi vt alia generet. generationem de per se intendit. de per accidens corruprtone si non generet: non corrumpit. et philosophus diceret quod causa prima necessitatur ad sic coagendum cum creatura. non ponit tate potentie et libere tatis causam primam sicut fideles. propterea consequentr loquitur.

¶ Sed an deus in principio orbis conditimateri a sine forma causauerit: est dubium. et puto quod sic. ad hoc sonat permum caput genesis. non erat forma corporestatis quia nulla talis est in composito. nec erat alia forma specifica prout alii dicunt. quia elementa erant producta cum suis formis substantialibus: et celum cum sua forma substantiali. illud tenet Augustinus duodecimo confessionum sic dicit. Nonne tu domine docuisti quod priusquam istam informem materiam formares atque distingueres: non erat aliquid: non color / non figura / non corpus / non spiritus. et tamen non omnino nichil erat. erat quaedam informi tas sine vlla specie. cur ergo non accipiam informitatem materie quam absque specie feceras vnde spaciosum mundum faceres: vt appellaretur terra inuisibilis et incomposita. hugo tamen de sacra. li. primo parte primam ca. 4. dicit. non puto primam omnium rerum materiam sic informem fuisse vt nullam omninoformam habuerit. quia nec aliquid tale existere posse omnino: quod aliquid esse habeat et non aliqua formam crediderim. Magister idem dicit in littera. Dictum ugonis et magistri apud me est indubitatum falsum. non dubito de veritate trium conclusionum quas posui. sed de questione facti magis est dubitandum. Una solennis opinio ponit forma corporeitatis. et hec diceret quod tota massa materie erat creata sub illa. Alia illam negans diceret si cut dictum est: elementa et celum erant creata in suis propriis formis specificis. sed quia primum caput genesis magis quadrat quod nullam formam habuerit: et Augustinus illud ponit: hoc sequor.

¶ Contra secundam conclusionem arguo. faciat de us sortem sine vllo accidente: si sit possibile: vt canit conclusio. ex illo infero multiplex inconueniens Primo quod sortes non erit visibilis: cum non est colora tus. Secundo. non erit extensus: cum non habeat quamtitatem. Tertio / nullius erit figure. Quarto quod nec habet scientiam nec ignorantiam. Quinto. non audiet sonum campane nec aliquid sentiet vel intelliget plusquam vnus lapis illa sunt inconuenientia

¶ e spondeo nullum istorum nec omnia vnum inconueniens affert. Primum non sequitur: propter ampliationem et apti tudinem de ly visibile. sed in potentia propinqua nemo potest talem videre. Ad secundum dicitur / quantitas est res quanta. sed de hoc in quaerto dixi. Ad tertium dico: non pono figuram distinctam a re figurata. Concedo quaertum nisi sit secmo de igrantia pure negationis. Quintum concedo. si deus non concurrat ad gnationem alicuius accidentis in sorte: numquam in eo aliquid generabitur.

¶ Contra tertiam conclusionem argumentor argumento primo ipsius Durandi quo probare nititur contradictoriam tertie conclusionis. sic arguit. ex materia et fortra quae prius aduenit fit vnum per se. sed ex matria et forma accid tali non potest fieri vnum per se. ergo forma accidentalis non potest permo materie aduenire: sed necessario presupponit aduenisse formam. accidens numquam dat primam entitatem rei. Ex hoc em dicitur accidens: quia accidit ad rem iam in esse constitutam. facit aliud argumentum supponens falsum quod materia non potest esse sine forma sbiantiali. propterea illud relinquo.

¶ Respondetur / sua maior est falsa. ex accidente et substantia non potest fieri vnum ens per se: sed solum ens per accidens.

¶ Aliquid dicitur esse ens et vnum per se multis modis. Prio quando est impartibile: vt angelus. 8. Metaphoc. dicit philsodes simplex est vnum: quia stati est illud quod est. Secndo quando componitur ex potemtia et actu: vt totum compositum. nec est danda ratio quaere ex forma et materia fit totum compositum per se: nisi quia hoc est actus et illud potentia. sicut dicit phisodes. 8 Methaphisice. hoc est illud est indemonstrabile. Tertio modo aliqua eiusdem rationis mutuo reddunt vnum per se: vt albedo scientia. ex substantia et accidente non potest esse aliquod vnum. quia tunc nec esset substantia nec accidens diuisiue: quod est inconueniens. tale est ens per accidens.

¶ Quo fit cumulus lapidum non est vnum: sed est solum vnus cumulus.

¶ Secundo sequitur quod male dicit Gregorius quod solum indiuisibile est vnu: et compositum entia. si est entia: est hoc ens et hoc ens et hoc ens copulatim: demon strando omnes partes compositi. sed hoc est falsum. nulla pars illius copulati permanentis supponit. ergo nec totum illud copulatum.

¶ Secundo arguitur contra probationem illius conclusionis. dicebam quod accidens corporeum inheret soli materie tanquam subiecto inhesionis: licet totum denomninetur ratione illius accidentis. et intelligitur de quaelitatibus non vitalibus. sensationes inherent partinforme. Propterea argumentum est nullum: licet sit in hac parte commune et ponderatum. albedo non inheret totihomini: quia tunc inhereret anime eius. et ratio quaere non valet. teneo illam viam quod auditio et visio sunt ex tense. et tamen inherent anime intellectiue et organo copulatim. Propterea quaelitatem habtre corpus et anima pro subiecto primo: non arguit quaelitatem illam esse imprtibilem.

¶ Sed quia materia est Phisica: ponam solum paucas meliores rationes ad hanc partem occurrentes. quarum prima est. Accidentia corporis christi: vt albedo et hmoni: non corrumpebantur in triduo. et si prius inhesi sent toti composito: et postea solimaterie: migrassent de subiecto in subiectum.

¶ Secunda ro. calor aquae soli maturie aquae inheret: et non toti primo. quia da oppositum: sequitur quod atiquod ens naturale ageret de per se ad corruptionem sue cause sine qua non potest esse. csquens est contra Aristotelem et commenta rem primo Phisicorum. Omne ests naturale apperit permanere in esse. voco hic per se naturaliter corruptionem tanquam medium necessarium ad aliquod propriissime intentum per se spiri snctus generationem. ec dico. quia generans corruptione de per accidens ad aliquem sensum intendit. oportet capere per accidens aliter et aliter secundum mate riam subiecta. quia notum est calorem agere ad corrupti onem aque que est eius suobanum per aduersarios. illud non sequitur: si soli materie inhereat.

¶ Tertio quaelitatiua dispositio disponit materiam ad susceptionem fotre substantialis. rationabilius ergo est quod soli illi inest quod disponit.

¶ Contra illud arguitur auente Aristotelis primo de generatione dicentis: generatio est huius totius in hoc totum nullo sensibili manente eodem. sed si aliquod accidens sensibile maneret in genito quod fuit in corrupto: maneret sensibile idem.

¶ Secundo. si ex igne generaretur aer tunc manebit caliditas tota quae fuit in materia ignis cum forma aeris: quod est contra experientiam.

¶ Tertio sequitur quod agens naturale concurrit ad contria: quod est inconuenies. patet. calor incadauere putrefacit: in viuo praeseruat a putrefactio ne.

¶ Quarto substantia est prior accidente. 7. Metaphi.

¶ Ad primum dicitur quod Aristoteles apit totum cathegoreumatice: et de subiecto compteto intelligit. et dicon quod aliquod accidens inheret toti tanquam subie: to inhesionis: et non solum subrecto denomninationis. patet de noticiis sensitiuis interioribus et exterioribus. talia non manent plusquam eorum subiecta. caliditas et frigiditas quaelitates prime et ex his genite quaelitates / quae erant in maturia corrupti: manent in materia geniti. alioquinnon esset facilior transitus in elementis simbolisantibus quam non simbolisantibus contra Aristotelem secundo de generatione.

¶ Ad secundum nego sequelam. forma aeris corrumpit excessium calorem: reliquam partem eius sibi conseruando sic facit anima incipient sanari de calore febrili. et fortra aquae totum calorem ab igne introductum corrumpit: quia nullus eraedus caloris est ei connaturalis. secus est in proposito. nec facienda est vis quem gradum corrumpit et quem relinquit: quia hoc est sophisma. patet in remissione naturalicaloris. a fortra aquae corrumpitur ille eraedus ad quem prima causa concurrit. idem est ab agente naturali respectuomnium eraeduum siue primo siue vltimo productorum: vel si essent simul omnes producti. eodem modo si ignis ex materia ligni generet ignem: materiam rarefacit secundum bonam dispositionem ignis.

¶ Ad tertium dicitur quod non sequitur. putrefactio illa est a calore extrinseco vt patet. 4. Metheororum. et illatum non est inconueniens in corporalibus quando est minus principale agens et habens causas superiores: Alias caro coctoniorum ante cibum sumpta oppilat: post cibum dissoluit. et sic est in proposito de foratia animalis et fortia ca¬ dauerus. patet hoc in spiritualibus quaelitatibus. assensus euidens maioris cum assensu fidei minoris infert assensum fidei. et tamen si assensus euidens minoris et bonitatis consequentie fuisset additus: genitus fuisset assensus euidens

¶ Ad quaertum dicitur: substantia es prior accidente perfectione diffinitione / et crebro tempore. sed non sper requiritur accidens ad generationem substaniae: quae cum substantia genita manet. sed si non esset accidens sufficiens: sed excessiuum: fortra sbiantialis superfluum resecat: et defectum corrigit: si non sit obex predominans.

¶ Nunc dico. accidentium: aliqua sunt indiuisibilia extensiue: quae soli anime inherent. aliqua inherent soli mate rie: vt quaelitates prime et qualitates ab his genite. si equus albus repente occiditur: illa albedo manet post mortem equi: vt patet ad sensum: et in osse equi: nec facile potest dari causa illius albedins corruptiua et noue al bedinis productiua. Tertia sunt accidentia vitalia extensa: vt sensationes et appetitiones eis respondentes in appetitibus sensitiuis: Talia accidentia toti composito inherent. et forte ita est de lumine in medio. Rones applicate ad probandum accidentia corporalia inhere re materie tanquam subiecto primo vel inhesionis: non applicantur luci vel lumini. lumen ad generationem ordinatur producit calorem: qui maturie inheret sicut forma sualis propter quam calor introducitur.