Quaestio 10

¶ Questio. x. Nono circa hanc materiam queritur an noticia intuitiua potest esse de obiecto non existente. et quia potest esse questioan naturaliter potest esse obiecti non existentis vel supernaturaliter: de illis duobus modis existendi inquira. Prl no an naturaliter potest esse de obiecto non exsquente. Secundo / an supernaturaliter: et erit questio decima huius materie.

¶ Quo ad hanc questionem ponitur hec conclusio. noticia intuitiua naturaliter non potest haberi nisi de obiecto existente. probatur hec conclusio. noticia intutiua cansatur partialiter ab obiecto intuitiue cognito: vt post hac dicetur. modo quod non est nichil causat realiter.

¶ Secundo arguitur ad idem non minus dependet noticia entuitiua ab obiecto cognito quam imago corporis circa speculum vel lumen a corpore luminoso: aut actus voluntatis ab actu intellectus. sed imago desinit esse sublato corpore: et sublato luminoso desinit lumen esse in tali medio. si militer sine noticia tollitur actus voluntatis.

¶ Tertioarguitur. dato opposito periret certitudo de existentia et conditionibus. existentie rei ad extra immo sequitur quod in omni sensatione: vt visione auditione et hmoni / homo haberet dubitare: cum talis noticia intuitiua per te potest esse non existentis.

¶ Quarto arguitur. si noticia sensitiua vel intellectiua potest esse non existentis. quero a quo causatur illa noticia in tuitiua. non ab alia re quom ab illa cuius est noticia. nunquam res vna: hoc est obiectum qualecumque: potest causa re noticiam intuitiuam alterius rei. ouia qua ratione a albedo causaret noticiam b albedinis: eadem rationecausaret noticiamc albedinis: et infinitarum albedinum distincte: quod liquet esse falsum.

¶ Quito arguitur. aliquod genus noticiarum intuitiuarum exigit obiectum presens ad hoc quod sit. ergo et quodle. tenet consequentia. eadem est ratio in omimbus. ante cedens patet. noticia reflexa intellectus vel voluntatis presupponit suumactum esse. vnde Aug. xv. de trini. c. duodecimo: in talibus quis non potest falli. idem dicit. xiti. de trinitate. c. primo. et. xi. de trinitate. c. secundo dicit Aug. nec vlla potest esse visio si non sit corpus quod videri queat.

¶ Contra hanc conclusionen instabo aliquibus rationibus quas quidam valens bacchalarius Ioannes scotus (vt verbis Gregorii vtar in distinctione. vii. secunda. qu. secundi sententiarum) qui tenuit oppositum istius conclusionis quae apud artistas est comunis. iste non erat doctor subtilis qui tenet conclusionem quem teneo: vt patebit questione scequenti. etiam ipse fato cessit ante quod regorius donatum viderat. sed erat quidam concurrens Gregorii regens in artibus: vt ex roibus suis videre est sequor via quam tenuit: quod noticia abstractiua terminatur ad rem ad extra: et non ad spes. nec credo quod ita opinatus fuerit de noticia intuitiua sicut ponit. sed quia modus facultatis nostre est vt bacchalarii exerci tationis gratia sibi contradicant: cum vnus capit vnam parte: alius partem relictam: licet minus probabilem: capit. qualitercumque res se habeat non refert. nec conterraneum nec non conterraneum sequor nsi vbi iudico verum. prlimo sic arguit. noticia a oui representat b ouum. patet. si te non aduertente auferatur a ouum e disco: alio similimo imposito: scilicet b tunc sic. noticia a. oui representat b. ouum: quia alias potes scire discernere quod a / ouum est ablatum

¶ Secundo arguit. et non insulse quando duo agentia successiue applicantur eidem passo: si primum egerit effectum suum secundue vltimum potentie sue: secundum nullum effectum potest inducere: et potissimum si non sit actiuius: nec effectum primi in tendere illo remanente in toto suo esse. ergo si duo sensibilia similima: vt duo oua gratia exempli: obiiciantur eidem potentie: manente tota visione qua videbatur primum: secundum nullam visionem vel gradum visionis possit causare. et tamen non est dubium quod videbitur ergo videbitur visione qua videbatur primum afnis patet inductiue. nam si ignis hanc aquam calefaceret secundum vltimuam sue potentie: secundus suc cedens primo amoto nullum caloris gradum causabit. ita patet de luminari respectu luminis.

¶ Ter tio arguit: et non minus apparenter de sono qui succesliue est alius et alius / et tamen noticia intuitiua eius non est alia et alia.

¶ Ad primmum nego quod noticia arouirepresentat b ouum. sed ablato a / ouo: tolliter et species et noticia intuitiua eius. loco cuius cum ponitur b rouum: habetur alia noticia numeraliter distincta a pore. sed pro hoc statu intellectus noster nescit in ter illa discernere. inter aliqua dissimilia facile d iscernimus: non autem inter multum similia.

¶ Ad secundum argumentum distinguo maiorem illius argumen ti astumpti vel illam propositionem in qua lacet lepus argumenti. Dico duplicia sunt agentia: quedam sunt rerum similitudines aut rerx species lumina innoticie et himodi. in talibus assumptum non habet verum. quia tunc videndo a / albedinem num quod viderem b albedinem ei similem vel remissiorem: vel eadem visione ouplicata vtrumque viderem: quod est falsum: licet ipse hoc negaret. sed non potest respondere ad probationem conclusionis. et ratio est. in istis semper noticie et species representant ea quae produxerunt eas: naturaliter loquendo. si deus se solo produceret noticiam a / albedinis. Illa noticia representaret a / albedinem in aliis assumptum est verum de calore frigore et similibus.

¶ Ad tertium argumentum alibi tam in hoc secundo quamalibi respondeo. est semper alia noticia intuitiua ad alietatem soni. et si albedo remittatur continuo: continuo est alia noticia intuitiua similiter si intenda tur.

¶ Quarto argult sic. intellectus cognoscit in¬ tultiue omne quod extoris sensui apparet. sed aliquid non existens apparet sensui. patet. tangendo digitis cacellatis vnum pisum: apparent duo pisa. et idem potest probari per mille si milia: vt de baculo ignito celeriter circumuoluto in quo apparet in extremitate circulus igneus. de baculo cuius vna medietas est in aqua et alia in aere. falis apparet fractus similiter apparent plures colores in collo columbe quam sunt.

¶ R:spondetur: noticia intuitiua est simplex. et sic abstractiua vocando noticiam simplicem illam que distinguitur contra complexam. dico quod ltuitiua et abstractiua sunt conditiones noticie stm plicis: et si quis velit vocare intuitiuam noticiam com plexam que habetur sine discursu: et aliam quae habetur cum discursu abstractiuam: nomina significant ad placitum. non contendo super hoc. dico loqui in conclusione de simplici intuitiua non nego quin possunt multe deceptiones contingere in intellectu / et in sensu interiore accepte a sensibilibus ad extra. sed nulla res ineuitiu: cognoscitur noti cia simplici: que non est: quod semper pretendo. quando baculua mouetur circulariter: visus videt ignem et baculum per accidens ratione coloris eius. sed tamen talis noticia taliter se habens causabit deceptionem nisi illa deceptio aliunde remoueatur: iud cium in sompno habitum castigatur in vigilia in qua homo melius iudicat: quia sensus exteriores tunc non sunt ligati. similiter iudiciun frenetici a sano castigatur in quo caput non perturbatur: quod arbo res in littore videantur exsquentibus in naui moueri et circulus igneus in baculo circumuoluto: castigatur a ratioae. interdum noticia vnius sensus castigat noticiam alterius: interdum intellectus castigat iudicium acceptuma sensu: interdum non castigat: sed manet de ceptio. quando vnum pisum digitis cancellatis tagitur. per sensum tactus iudicantur duo pisa propter immutationem sensus tactus: et sic cecus natum nullum iudicium aliud habens iudicaret. visus dat noti ciam simplicem que producit aliud iudicium similiter intellectus. pariforma tactus pisi sine digitia cancellatis. tactus castigat vlsum in baculo culus vna medietas est in aqua si militer ratio. extra aquam baculus non est fractus: et durum non cedit molli. baculus est durus / aqua mollis.

¶ Sed contra dices illud non soluit argumentum. vnus iudicat plures colores in collo columbe quom alter: vel colorem illic esse qui non est. ergo oportet quod illud veniat a noticia intuitiua: et per consequens nocicia intnltiua est de non existentibus.

¶ Si dicas: isti habentes iudicia contraria habent noticias simplices eiusdem rationis.

¶ Contra hoc arguitur. noticie ille sunt eiusdem rationis. et etiam ipse potentie. et ille producunt iudicia ergo iudicia sunt eiusdem rationis vili. ethapbisice si efficiens et materia eadem: effectus erit idem. et idem inquantum idem natum est facere idem. primo deseneratione. et hoc in agentibus naturalibus quam ad odum est in proposito.

¶ Secundo peribit omnis certita do hac via si sit falsitas et deceptio in udicio con¬ plexo: quam admodum si noticia intuitiua haberetur de non execete. et per consequens tertia probatio ad conclusionem huius questionis est nulla si timens iudicat sevidere hostes vel laruas: esto quod non videat intuitiue non existens: tanta erit deceptio / et maior quam vtdendo intuitiue non existens. et ratio. noticia intui tiua simplex non est deceptio nec assensus: licet assensum partialiter causet. deceptio est assensus falss

¶ Respondetur. quando ouo iudicant varios ess colores in collo columbe eandem rem precise vident: et similes noticias intuitiuas et elusdem rationis habent. non obstante agentia illa naturalia cum modica indispositione et varietate in passo vel medio: vel quia vnus intensius videt quam alter: vel aliter situatur in ordine ad obiectum causant iudicia diuersarum rationum: et contraria nonnunquod: vel iudi cia antecedentia ad formaliter contraria. nunquid vides quando sortes est a remotis in iugo montis. putatur esse monticulus situatus in vertice montis: tandem per accessum iudicas ess animalnescis quod animal determinate est et vnus iudicat quod mouetur. alter quod quiescit. vnus iudicat quod accedit: alter quod recedit. et semper est eadem noticia intuitiua. non opet quod illud animal accedens propter continua iudicia variata causet varias noticias intuitiuas sic differentes. sensibile positum supra sensum non causat sensationem in mediocri distantia causat sensationem si militer nimis excellens sensibile corrumpit vel ledit sensum secundum Aristote lem. ii. et iii de anima. quia sensus (vt illic dicit) consistit in determinata proportione et complexione quarundam qualitatum: sicut armonia in debita proportione vocum: ideo sicut modica variatio destruit melodiam: ita in proposito. proportionatum vero sensibile confortat sensum. sol etiam generat in tanta distantia: et tali calore ex tali materia ranam in alia distantia cum alio calore: et alio aspectu vermen. ad Aristotelem dicitur intelligit quando omntia sunt eadem vel similia.

¶ Ad secundum argumentum quod assumit. hac via peribit omnis certitudo. dicitur non opet. aliqua sunt certa de quibus apud nullum est dubium: vt est assensus proponnum per se notarum: quarum assensum clarum generant sole noticie terminorum cum sola potentia. et ex talibus in discursu euidenti in feruntur conclusiones propinque et remote in quoi bus non contingit deceptio similiter in actibus aliis tam primis quod secundis: vt ego sum / ego intelligo / cognosco volo / nolo / in talibus non contingit deceptio secundum Augustinum. xiii de trinitate et. xv. per sensus accipimus aliqua iudicia certa de quibus nullus sapiens habet dubitare: vt calesto: frigefio: et ceteris id genus. similiter de testimonio proborum non dubitamus: et de hystoriis multis autenticis a viris non suspectis scriptis. vnde Augusti. xv de trinitate. capitulo. xii. absit: vt scire nos negemus que testimonio aliorum didicimus: alioquin nescimus esse occeanum: et vrbes. et terra: quas cenleberrima sama commendat. nescimus etiam homines opera fuisse ante nos. nesciremus etiam ex quibus parentibus sumua orti: in aliquibus est maior certitudo: in aliquibus minor interdum sunt opiniones equelibres: non numquam vna probabilior. veritas ergo haberi potest. sed non equaliter in omnibus. sed ipsa est solum petenda quelis henri potest secundum materiam subiectam. vnde Aristoteles primi Ethicorum isi inquit. dicetur autem satis si declarabitur perinde atque subiecta natura postulat. ipsum enim exactum non est in omnibus simili modo rationibus flagitandum sicut nec in hisce que per artem conficiuntur. et paulo post subiungit. Est eni ernditi exactum ipsum eatenus in vnoquoque genere flagitare quatenns fert ipsius rei natura simile nanmque videtur esse mathematicum suadentem probare et ab oratore demonstrationes exigere. et quarto hethaphisice capitulo vltino. alii si non mathematice quis dicit non recipiunt: alii si exemplis et c. vbi reprobat eos qui in omni mate ria querunt equalem certitudinem: multa tamen sunt certa: et delira achademicorum positio. aliqua nobis post longam lustr ationem ambigua manent.

¶ Quinto arguitur. manet noticia intuitiua oblecti discedentis / et post eius discessum. ergo obiecti corrupti manebit noticia intuitiua ancee patet. per Augn. xi. de trinitate. c. ii. si diutius entuemur cancelos alicuius fenestre: postea auertendo oculos apparent nobis cetera cancellata et colorata. si militer si quis diu inspexerit fortem coloremhoc in nobis experimur si diu solem / vel aliud lominosum contemplemur: et conuertamus nos ad locum tenebrosum apparebit lumen circa oculos simile cangit Aristotels secundo de sompno et vigilia capitulo quarto. aliqui doicunt de quorum numero esset ille ioannes nominatus quod noticia intuitina maneret saltem per breue tempus obiecti alias sensatis intuitiue: sed melius est dicere quod non manet talis noticia intuitiua per vnum instans post ablationem obiecti extra totam spheram videndi.

¶ Ad has experientias et pro auctoritate Augustini intelligenda loco allegato: et vbi de hac materia loquitur nota. multa ab obiecto ordine quo dam vel simul aliqua in potentia producuntur. gratia exempli a visibili primo producitur species visibilis in organo. postea visto que est terminus illius speciei. iste qualitates sunt salus et perfectio organi: imprimitur etiam quedam qualitas lestua et corrut tiua organi: et potissimum si sensibile fuerit forte. et ista qualitas in organo vel in pupilla ocull impressa videri potest. et hoc est quod apprehenditur in absentia obiecti: et videtur per breue thriss: que tandem euanescit. sicut pasta depressa manu abeunte manu eleua tur. hec qualitas sensus corruptluas sensu mox corrumpitur si potentia sensus fuerit fortis et parua resistentia qualitatis: et hoc est quod dicit Aristo teles de sompno et vigilia: accidit inquit visum videre primum quidem huius colorem oonec parmutatur inpuinceum deinde in purpareum quousque in nigru veniat et euanescat. vult doatre. res visa non est obiectum ad extra quod videtur post eius absentiam: sed aliqua passio in organo¬ sensus que paulatim extinguitur: et simile dicit Augustinus. vndecimo de trinitate capitulo secundo circa eandem experientiam sic inquiens: quod quasi versantur in conspectu quidem colores lucidi varie se se commutantes et minus minusque fulgentes donec omnino desistant. interdum a potentia alteral aer organo propinquus. quia secundum Arist secundo de sonoet vigilia. sicut visus patitur ab obiecto et acre itacontra sunt alique actioes in acre ab ipso sensu. quia diecit. si menstruosa mulier aspiciat in valde nouo speculo et puro: superficies speculi erit velut nubes sanguinea: nonne videmus oculum infirmum inficere oculum purum et sanum inspicientemque ipsum.

¶ Contra illud videtur si talis qualitas impsssa ab obiecto videatur a potentia visiua istius homis semper videbitur: seper qua litates naturales oculi videbuntur: et spercausabunt visionem sui in oculo.

¶ Insuper visibile positum supra sensum non causat sensationem. opet auditum ess absonum et visum sine colore ii de anima. ergo qualitas impressa in oculo non sentitur.

¶ Rspondetur ad primum negando sequelam: et ratio. natura non dedit efficaciam oculo intueri qualitates naturales eius. quia sic semper impediretu se intuendo ne bene alia videret. secus est de istis reliquiis temporalit manentibus quae etiam virum ad tphriss ipediunt ne bene videat. venlens repente a luce ad teneberas n percipit tenebras a principio quusque euane scant reliquie luminis in oculo impresse.

¶ Ad secundum argumentum doitier ponendo tales qualitates in pupilla oculi non sunt in oculo. et qualitercumque ponantur alique qua litates videntur bene oculo propinqui: non autem alie quielitas digiti super oculum posita in subiecto denso non vldetur: nec aliquid comnaturale oculo. secus est de hac qua litate impressa: vt experientia exploratum est.

¶ Sex to arguitur. sicut se habet impressio annuli in aqua sic inpressio sensationis in sensu ab ipso sensibili. secundum Augusti. xi. de trium. caprs i. sed impressio figure annule manet in aqua post re notione anuli per aliquod thria: licet imperceptibile: patet. per breue thrise manet impressioin carne vel cera et quanto mollior fuerit humor tanto per minus tporis nanebit. ergo potest stare in aque potissimum densa per thriss.

¶ Septimo arguitur. in tuitiue vte circulus in baculo circumuoluto cuius ex tremitas est ignita. et tamen non est: vt ante exemplifica uimus in questione.

¶ Ad sextum respondetur: res artificialis et figura sigilli non distinguitur a corpore in quo imprimitur figura non distinguitur a refigurata: sed solum est res taliter se hamenus: sed hoc non solut argumen tum. loquendo sic de sigillo / siu sit res distincta a renaturali: et rebus naturalibus. est eadem difficultas. et si ita esset quod in aqua condensata maneret ad tom pusfigura si gilli: non esset omnino simile cum noticia intuitiua. propterea argumentum non stringit.

¶ Ad septimum nego quod intuitiue videtur circulus ignitus. solum videtur illic ignis intuitiue: et nullus circulus: quia nullus est illic. fallitur illic sensus quousque castigatur a ratione. alacen iii. perspectiue sue dat cam quare sic apparet circulus. et auicemna vi. naturalium tertia parte. ca. viii. spiritus visibilis: et neruus in quo recipitur species mouetur: et non stat propter cele¬ rem motum baculi in breui circuita. hinc circulus ignitus apparet. idem est baculum moueri circulariter oescribere circulum / et species cum spiritibus moueri.