Quaestio 1

¶ Distinctio 17. IN quinto capite huius septimedecime distinctionis magister incipit tractare de paradiso: et ad finem eiusdem distinctionis prosequitur tres positionens recitans / quae vna ponit paradisum spiritualiter tantum. alia temporalis tam. Tertia et spiritualiter et temporaliter: qua insequitur magister: et litteram Geneseos recteinsequentes. Non capio paradisum pro beatitudine: vt Luce vigesimotertio. hodie mecum eris in paradiso. sed paradisum pro celo. sicut aposto lus ad Corinthios alserit se raptum ad paradifum. sed de loco terrestri loquendum est. Hic autem nichil nisi probleumaticum tangere valeo: licet certum sit paradisum esse alicubi: tamen incertum est si in hac parte vel in illa. aliqui pereum sub tropico capricorni: quia apud meridies sunt nobiliores influentie: et apud polum antar ticum est superior pars mundi. et apud arcticum in ferior pars mundi. Aliqui ponunt eum sub equa tore. aliqui sub tropico cancri. aliqui apud insulas fortunatas. Sed omnes in hoc conueniunt / quod ponitur in loco temperatissimo in quo homines optime viuunt.

¶ Propterea in primis tentandum est inquirere in quam plaga terre homines optime viuunt. Celebris est hominum opinio quod non bene viuitur in torrida 3ona inter duos tropicos. sic putabat Philosophus secundo Metheororum. et Uirgilius primo Georgicorum inquiens. Quinque tenent celum zoste quarum vna corusco semper sole rubens et torrida semper ab igni. Quam circum extreme dextra leuaque trahuntur. Cirulea glac ie concrete atque imbribus atris. Has inter mediamque due mortalibus egris Munere concesso diuum. Hoc putabat Quidius primo Metamorphoseos. Parte secant Ione quinta est ardentior illis. Sic onus inclusum numero distinxit eodem. Cura plage tellure praemuntur. Quarum que media est non est habitabilis estu. Nix tegit alta dias: totidem inter vtramque locauit Temperiemque dedit mixta cum frigore flamna. Et sic consequenter ad modum istorum non esset sub equatore. Non potest esse sub circulo arctico propter aeris intemperiem. nec locus ille erit amenus. cum sole existente in primo puncto cancri erit eis vnam dies vigintiquattuor horarum et quasi instans pro nocte. quia in instanti sol transit Orizontem: et / ille contactus est eis pro nocte. et hoc est propterea: cum zenith capitis eorum est idem cum polo zodiaci: et sic habent eclypticam pro orizonte. et cum firmamentum continuomoueatur cum primo mobili: circulus orizontis inter se capit 3odiacum et in instanti. Ex hoc conuincitur quod paradisus non potest esse sub circuloantarctico. et a fortiori non erit inter circulum arcticum et antarcticum et duos polos. Et licet dicatur quod homines diu viuant sub montibus hyperboriis propter calorem causatum a reflexione luminis illorum montium concauorum: ita quod ab aliquibus putatur illud philosophi: onum est occidere patrem in triuallis. ibidem habere veritatem: tamen illic non potest esse paradisus. quia illa reflexio non multum distat a montibus: et paradisus est magne amplitudinis. Tum secundo. loca illa sunt bene accessibilia: nec inter flamma ignea dirimit. Et totum istud confirmatur quia hec locasunt extra clymata quae sunt inhabitabilia vel mae habitabilia secundum Cosmographos. Reliquum est quod locetur inter tropicum cancri et circulum arcticum. vbi plaga nostre terre gabitabilis est / vel sub tropico. vel inter tropicu Capricorni et circulum antarcticum. et hoc modo illa terra non inhabitatur. dicunt communiter loquentes quam illio sol in estate est in opposito augis eccentrici: et in hyeme in auge eccentrici oppositus eis: et sol diudecurrit super illam plagam in estate. Ergo tunc illa plaga est combusta: ita quod possunt inuocare illud Esopi. Sole necor solo quid erit si creuerit alter: Et in hyeme frigore intereunt. Sed quia expertum est in hac tempestate quod homines illic degunt. Dicitur quod ratio concludit quod non ita bene possunt ibi viuere sicut inter tropicum cancri et circulum arcticum: ergo ibi non erat paradisus terrestris.

¶ Alia conclusio. Paradisus ponendus est sub equatore vel inter tropicu cancri et circulum arcticum. et si secundu: debet locari in quarto climate. Probatio. quartum clima est temperatissimum inter reliqua climata. quod sic ostenditur. Nam illud clima continet plagam terre optime habitabilem in cuius vno extremo est intensa caliditas et in alio immensa frigiditas. In diamerone homines sunt nigri. in diasene sub tropico cancri homines sunt subnigri. et sic in dialexandria. ergo indicium est quod illic comburuntur a sole. in diarephiis / In diaboristhene / et diaroma / est frigiditas: secundum tamen magis et minus. quod patet per hominum albedinem modo existentium in quarto climate: scilicet in diarodo: qui medium interhec tenent. hic bis annue colliguntur segetes: duos fetus in anno vacca habet.

¶ Confirmatur. quia hie:. rosol yma terra prom ssionis metropolia est in quarto climate. et deus dedit terram suo populo laboramnt in temporalibus optimam: et si patrum auctoritates non obsisteret hic locaremus paradisum in parte orientali illius: et istud est probabile. licet sancti oppositum posuerint: non cogimur cum eis assentire: cum testimonia scripture non illud probarunt: et motiuum quare ita dixerunt non posuerunt: sed proparter hec duo copulatim dicimus paradisum esse sub equatore. patet per Damascenum libro secundo capitulo vndecimo. et hoc tenuit Augustinus in plerisque locis: et patet per auctoritates quas magister introduxit in littera.

¶ Amplius. est valde probabile in lumine naturali quod sub equatore terra est temperatissima: et nihil obstat quod dicitur de paradiso quin illud ponatur. Ergo paradisus est illic locandus. Terra optime habitabilem subequatore putat Auicenna fen prima. doctrina tertia capitulo primo.

¶ Sed contra istas duas conclusiones arguitur sic. venientes a postclimatibus vel e gallia euntes hierosolymam et in Aphricam: cito alteratur et cadunt in egritudines qui mansissent incolumes in Britannia et gallia. ergo homines ibi diutius viuunt.

¶ Confirmatur. egyptus est terra promissionis fertilior quod patet. Genesis tertiodecimo comparatur paradiso domiuni. et Deuteronomii vndecimo. Terra enim ad quam ingredieris possidendam non est sicut terra egypti de qua existi: vbi iacto semine in hortorum moremaque ducuntur irrigue: sed montuosa est et cum posteris de celo expectans pluuiam.

¶ Ad primum respondetur concedendo a locis dictis si repente quis eat ad climata calida alterabitur: sed hoc non arguit ignobilitatem quarti climatis: sed assuefactionem. Durum est enim assueta relinquere. Oportet autem capere vtrumque clima et videre in quo homines diutius viuunt. et vbi est maior fertilitas terre. sic venientes repente de quarto climate ad septimum vel ad penitus toto diuisos orbe Pritannos / incurrent morbum. Non respicioan homines ista admittant: sed sufficit quod admistere debeant. Nemo est qui non dicat suam patriam terram promissionis: sed hoc sufficit. si vna patria aliquibus indiget: in aliis abundat. Si a gallia Pritanni vina auferant: stannum. lanam. pisces et pelles reddunt. sic prouidet deus quod nulla patria omnibus abundat: sed sibi mutuo obse quium prestant. secundum illud maronis primo Heorgicorum. Hic segetes illic veniunt felicius vue. Arborei fetus alibi: atque iniussa virescunt / Gramina nonne vides croceos vt temolus odores. et que sequuntur.

¶ Ad aliud nego quod egyptus sit fertilior terra promissionis: est tamen admodum fertilis: propterea comparatur paradiso domini.

¶ Aliud argumentum quod dependet ex vndecimo capite Deuteronomii est in oppositum. volebat legislator dicere quod non erat sicut egyptus: et quod non egeret nilo ad earigandam more horti. sed est montuosa campestris expectans pluuiam de 1xlc 1celo. modo in egypto non pluit. Coniter dicituer egrNo i. A istin. xhiI. Secundi suimarum ptus pluuie ignara: et hoc est verum in partibus remotis a mari mediterraneo. in aliis partibus est abundantia roris: et in aliis crebro penuria aque sicut solet esse apud meridionales. Propterea pastores patriarcharum cum incolis terre magna iurgia habebat pro fodiendis puteis pro aquandis pecoribus: non tamen est putandum quan in regionibus vberrime giebe pro maiori parte sint aliqui montes et sterilitates. et contra in partibus sterilibus pro maiori parte est aliqua portio fertilis. Introitus Iudee ad Iapham est montuosus et infecundus. sed tota patria cathegoreuma¬ H reuerentia facit commenticium: non loquor contra papatice est fecunda ab amenissimo Iordane. lacubus. montibus. oliuetis / et vitibus / et ceteris id genus. Ramum vitis duo exploratores missi a moyse ferebant in baculo. et si vnus poterat ferre in manica sicut in gallia: incassum acceptassent baculum ad ferendum.

¶ Sed contra: est magnum frigus in terra promissionis. quod patet Genesis trigesimo primo. Iacob dicit ad labam die noctuque estu vrebar et gelu: fugiebat somnus ab oculis meis.

¶ Preterea Mathei vigesimosexto In aprili petrus iuit ad prunas et calefaciebat se quia frigus erat.

¶ Ad primum dicitur quod Iacob tunc non erat in terra promissio nis: sed in Mesopotamia syrie quae est septentrionalior Iudea. Rarissime vel numquam in hispania bethica est gelu.

¶ Ad secundum conceditur. quod petrus frigidus hus N N erat a charitate quia christum negabat: etiam corporam liter quia erat mane ante quod sol conscenderet orizontem si nihil frigoris esset in patria illa non esset temperata. facilius adhibetur remedium contra frigus quam contra calorem.

¶ Arguitur contra aliam conclusionem. eundo de quarto climate ad primum et ad antecly mata: semper itur ad regiones minus temperatas sicut Ethiopes habent pilos desiccatos et non viuunt diu. Et ita est imaginando septem climata inter tropicum capricorni et circulum antarcticum: sicut forte eorum cosmographi ponunt. Ueniendo a medio climate eorum ad tropicum capricorni: semper itur in patriam minus temperatam. Ergo praeter rationem est dicere terram esse optime habitabilem subequatore vel ad aliqualem distantiam citra vltraque equatorem. Paradisus est bene capax: si enim Adam non comedisset pomum vetitum illic omnes fuissent collocati.

¶ Respondetur concedendo quod eundo de quarto climate ad praecedentia itur de magis temperato ad minus temperatum: et ad aliquam distantiam ante climata adhuc erit intemperies sed tamen itur ad magis temperatum et aeris temperies continuo augetur adequatorem vsque. Et ratio illius est quia dies ibi semper sunt equales ). s noctibus. semper dies artificialis habet duodecimtet N v¶ horas et nox totidem: quia tot signa recte oblioa vel equaliter oriuntur de die sicut de nocte. et sic arcus dierum artificialium sunt equales arcubus noctium Et sic sol parum stat super eorum hemispherium et nox est longa calorem pristine diei temperas. Istud non contingit in tropico cancri qui dirigitur superzenith / per ciuitates syene quia vnum clima accedit ad aliud per mediam hora. et medium primi climatis est in illa regione vbi maxima dies anni est tredecim hoNo i. A istin. xhiI. Secundi suimarum rarum. Et medium vbi maxima dies ani est duodecim horarum et trium quartarum vnius hore. et sic consequenter eundo a climate ad clima: per mediam hora dies artificialis erit longior. ergo sol diu morabitur super terram cum multo maior est arcus diei quam arcus noctis quando sol est in signis septentrionalibus. et sic transe undo septentrionem versus: Idem dies erit longior quamtomagis itur ad septentrionem propter plura signa quaetunc recte oriuntur ab obliquitate orizontis. Propte rea dicit Eneas siluius dum erat in scotia tempore brumali dies erat longus solum tribus horis sed pesus et infecundus. sed tota patria cathegoreuma¬ H reuerentia facit commenticium: non loquor contra papapium: sed contra Eeneam siluium ate summum pontific sed Ptholomeus (qui illic non fuit) mito melius loquitur qui procedendo secundum latitudinem celi vnum paralellum supra viginti ponit citra equatorem: vi gesimus primus transit per Thylen vbi dies est longus viginti horis de quo Uirgilius dicit. Tibi seruiet vltima tyle. modo tylenem zetlandia illa vel eslandia: sed hoc alias dicere propono. vigesimus paralellus transi vltra calcidoniam siluam vbi dies est logus nouencim horis. mo Eneas nuquam fuit in partibus ita seprtentrionalibus scotie: sicut est calcidonia silua. quia si sic: aucas ex arboribus genitas comperisset: quod miraculum dicit remotius semper fugere. Etiam mero tores regulariter appellunt se ad portus meridionales scontie intrado peor fortham: et illic dies est / ogus sex horis vel paulominus: sed danda est fortasse venia viro quia reperit variationem trium horarum inter romam et promontorium bernici. Ita quod idem dies numero sole existente in primo puncto capricorni qui est longus rome nouem horis. bernici est longus sex horis. et vix quinque horis in calcidonia silua Uel poterat falli in horis.

¶ oc quod diximus de situ paradisi potest colorari per vita Macharii romani qui touunt diu. Et ita est imaginando septem climata intam vita duxit prope paradisum: si vitis patrum vela fides danda est.

¶ Et hoc ipsum iterum confirma tur. illic habent duas estates temperatissimas quando sol ingreditur arietem et libra. Duas habent s s mes temperatissimas quando sol est in duobus solstitii e hoc est nostra hyens est eis hyems / et nostra estas es eis hyems sicut nostra estas est hyens existentibus vltra tropicum capricorni et contra solem. Ergo sub equetore habent ad omnem differentiam positionis et quique vmbras. vnam in ter pedes in equinoctio: duas ad meridiem et ad septentrionem in duobus solstitiis: vnam quando sol oritur. et aliam quando occumbit vtrumque polum vident et stellas circa eos motas et eis. Tingitur oceano custos aramantidos vrse Equereasque suo sydere turbat aquas. Quare concludendum est illic esse locum temperatissimum pariter et voluptuosissimum.

¶ Sed contra istud arguitur mirabile est ponere hic peradisum cum marinus Claudius Ptolomeus et diligentissimi geographi de eo nullam facere modo tionem. Respondetur. hoc argumentum (si quod sit) paradi sum concluderet nusquam es sed solum eam spiritualiter in telligi: quod Prigeni attribuitur pro magno errore. locus. ergo non loquuti sunt negatiue: est nullus. inte tropicum capricorni et circulum antarcticum habitat populus innumerus vt a lusitanis et castella¬ nis in nostra tempestate exploratum est: ita hoc nulli iam vertitur in dubium. et tamen Ptolomeus libro vii. sue geographie meridionalem limitem terre nostre habitabilis ponit terminari in paralello qui extra australior est circulo equinoctiali gradibus sexdecim vna secunda et vna duodecima: et paralellus maxime septemtrionalis ductus perThyle distat ab equatore sexagintatribus gradibus. Unde correlarium infert quare latitudo terre nobis cognite omnis constat gradibus septuagintanouem. vna tertia et vna duodecima aut integris gradibus octoginta. Et licet pulchre loquatur de septentrione (hoc est non multum distat a vero) tamenquo ad meridiem maximam plagam terre habitabilem reliquit. quia non constabat ei in diebus eius. Similiter ponit mare indicum vndique terra circunseptum qui in hac arte erat precipuus: cuius oppositum liquet esse verum: de terra sub equatore vel orientem versus: parum loquebatur. Insuper Caprobanam maximam insularum posuit: et tamen in nostro euo multo maiores castelani inuenerunt. Adde etia quod propinquitas maris potest temperare calorem aeris pe paradisum. vt patet de insulis fortunatis in mari athlantico: de Arabia felici inter sinum persicum et arabicum. stat bene quod paradisus terrestris vna dierum reperiatur ab itinerantibus. etiam aliud impedimentum est framea ignea que paradisum circundat: hoc est excessiuus calor inter nos et para disum terrestrem. Si quis egrederetur ad explorandam Aphricam a partibus istis: vix illic viueret

¶ Retulit mihi quidam hispanus verax quod quidam nobilis sue patrie rerum peregrinarum cupidus secum assumpsit societatem bonam ad explorado mores Aphrice: quorum omnes ferme periere a temediam Ethiopiam. Etia illic sunt vaste solitudines lerpentes /tigrides / teterrima mostra que aditum impediunt. non mirabere / ergo si nullus cosmographus de paradiso mentionem fecerit: et idem est iudicium ex altera parte equatoris.

¶ Sed dices. quomodo ergo hesperii occidentales circa totam Aphricam nauigant propter calorem Ethiopie. Responsio. Nauigant. et sic aqua maris aerem / vicinium mari mitigat. et referunt subequatore mare esse pacatissimum: licet illic vt referunt sunt vehementes choruscationes et fulgura: sed ad hoc inferius saluabimus paradisum terrestrem.

¶ Pro cuius intelligentia inquiremus de altitudine loci. et quomodo se habeat orientem versus / sicut patres dicunt. et quomodo attingat globum lune. supponatur illud Ptholomeiquod extremam plagam orientalem noti orbis: termimat meridianus ductus per Metropolim sinam distans a meridiano descripto per Alexandria solis ortum versus gradibus centum et nouemdecim cum vna secunda: octo autem horis equinoctia libus fore. occidentalem vero claudit meridianus qui per insulas fortunatas describitur distans a meridiano Alexandri gradibus sexaginta vna secunda: horis autem equnoctialibus quattuor a semicirculo vero qui maxime orientalis est gradi¬ bus centum et octoginta horis equinoctialibus duodecim. Longitudines ciuitatum ab oriente et occidente descripserunt cosmagraphi et non latitudines. eo quod longitudo est maxima dimesio in corpore et reperierunt terram magis inhabitatam inter orientem et occidentem quam a polo ad polum. vt patet ex iam dictis. Et quia melius erat eis notus occidens quam oriens mensi sunt longitudines ciitatum ab occidente. hoc fecerunt nostrates. fortasse indeorientales opposito modo mensurant. Tunc si poneremus paradisum sub equatore prope montem lune et sinu barbaricum paradisus non esset maximus orientalis: et ille partes lustrate sunt a usitanis et ab Egyptiis: et paradisus non repertus: sed hoc non concludit illa pars est orientalis in ordine ad nos et isti visitarunt solum loca maritima: rationabilius est ergo ponere sub equatore in qua dam magna insula: quia tota illa patria es maxime fecunda. vna portio Taprobane aurea Chersone sus persarum optima: et sub equatore. et sic paradisus dicitur esse in oriente: quia sol citius ei oritur quam nostre plage habitate: et quia est magne amplitudinis locus ille ab vtroque polo equaliter distans ardorem habet: sed mare habet prope orientem et prope occidentem. De altitudine dicunt multi patres: vt Reda / et alii: quod attingat globum lune Uolebant id dicere (vt auguror) ne aque diluuii paradisum subintrarent.

¶ Sed contra hoc arguitur. sub concauo lune est sphera ignis. et sic omnia comburentur. Sed dicas deus impedit. iam voluntarie loqueris: et ad miraculum confugis. quid opus esset tanto labore ad ista saluanda. si miraculum inuocandum foret. secundum Augustinum in exaponendis sacris eloquiis non est confugiendum acd miraculum vbi omnia naturaliter saluari possunt. 7 U 7. Propterea dicimus illud esse falium quod attinga globum lune. nec est in media regione aeris: quia x N h ibidem semper est intemperies ob trigus: vt patet in monte sancti Bernardi in alpibus: die estatis existente pulcherrimo in pede montis: vix viuere posses sine igni vel multiplicibus vestibus in summitate. Propterea dicit quod paradisus terrestris est 4N supra mediam regionem aeris circa inferiorem parti. supreme regionis aeris: et sic saluat quod aque diluuii non pertingebat ad paradisum inerrestrem que erant super omnes notes sub vniucrso celo solum quindecim cubitis: paradisus tamen ab istis montibus excipitur. quod illic potest esse bona habentatio patet. quia si non maxime esset a nimio calore ipsius ignis: sed hoc est falsum: suprema regio aeris est incomparabtr maior duabus aliis. infima est parua: vt patet per montem sancti Bernardi nunc allegatu: et hoc potest ostendi de vtraque regione per monte olympum in quo referunt caracteres inscriptos in vertice montis stabiles permanere per annum. ergo illic nec est ventus nec pluuia varians characteres Sed philelphus dicit se illic vidisse niues sed hoc non impedit propositum. Infima regio aeris est solum vbi est reflexiosolis regularis in planicie. et media regio aeris non est magna: quia modica sufficit ad impressiones metheorologicas / et ab aduersario quaeratur de causa magnitudinis eius: reliquum est quod suprema regio est maxima: vt saluetur magnitudo elementi superioris decupla vel maior ad inferius. Capiatur vna pars supra mediam regionem aeris ad mediocrem distantiam: Ille aer non erit nimis rarus et propter mediam regionem aeris et causas quas allegauimus. et quando nulla alia causa esset: ista sola sufficit: et quod ita alte sit situatus conuincamus ex textu Geneseos secundo. Et fluuius egredie batur de loco ad irrigandum paradisum qui indediuiditur in quattuor capita ac si diceret ibi non pluit cum pluuia generatur a media regione aeris. Propterea hec quattuor amenissima flumina deputata sunt ad irrigandum paradisum. nec ponitur penuria aque sicut in egypto: quia hic sunt quat tuor flumina: et fontes alii poterant illic genera ri.

¶ Sed contra ista arguitur. Ex isto sequitur. quod Hierosolyma non esset situata in medio terre. consequens est falsum: dominus salutem operatus est inmedio terre: Psalmo septuagesimotertio

¶ Secundo sequitur / quod sunt antipodes in mundo: consequens est contra beatum Augustinum sextodecimo de ciuitate dei capitulo. ix.

¶ Tertio sequitur / quod tota terra esset vna insula cum ab oceano ambitur sicut contra Ptholomeum dicimus.

¶ Quarto arguitur. alique aues in estate veniunt ad septentrionem et in hyeme volant ad meridiem. patet de ferinis aucis / rupis basse in fortha prope bernicum hoc patet de irund nibus: octauo de naturis animalium. ergo non est optima habitatio in meridie.

¶ Quinto sequitur ex dictis quod staret hominem proficisci de Thyle ad circulum antarcticum et semper habere estatem: patet insequendo solem a tropico cancri ad tropicum capri corni. et iterum sequendo motum solis a tropico capricorni ad tropicum cancri semper habebit estatem.

¶ Ad primum conceditur quod non est in medio terre quo ad longitudinem. solum sexagintasex gradibus et quindecim minutis ab occidente distat: sed est ferme in medietate septentrionalis plage habitabilis quo ad latitudinem: cum triginta et vno gradibus et viginti minutis distat ab equatore. Secundo est in medio terre: id est medio climatum. Tertio est circa medium iudee. Quarto deus operatus est salutem in medio terre per fidem eos illuminando. licet in medio terre habitabilis passus non fuerit.

¶ Ad secundum conceditur quod btus Augustinus negat an tipodas inquiens. quod vero et antipodas esse fabulantur: et esse homines a contria parte terre: vbi sol oritur quando occidit nobis: aduersa pedibus nostris calcare vestigia: nulla ratione credendum est: et que se quuntur: sed cum plus quam vna medietas celi inhabitetur antipodas ab occidente ad orientem est esse necesse. Dicitur quod ipse negauit antipodas esse oppositas pedibus nostris in aphrica in qua ipse erat: vel in Italia. et non est credendum quom ibi sunt antipodes quousque vlterius doceatur.

¶ Ad tertium nego consequentiam. Non sufficit ad insulam quod vndique aqua claudatur: sed oportet quod a tota terra separetur per aquam. quo fit penisula: vt peloponnesus vel Chersonesus: non est insula.

¶ Secundo patet. euro pa non est insula: cum ab vrbe parisia ad Aphricantransiri posset ad asiam non pertranseundo mare: patet transeundo vltra montes ripheos redeundo inter mare Hyrcanum et ponthum euxinum: inter mare Egyptiacum et mare rubram. non curamus hic de aquis paruis: vt fluminibus: sed de toto mari. Si fluminibus: circundetur mediarius vocatur.

¶ Ad quartum conceditur assumptum. Ille eedem toto aues anno melius viuerent in partibus meridionalibus quam boreabilibus: licet pro tempore melius viuunt apud boreales.

¶ Ad quintum conceditur illatum.

¶ Ultimo arguitur. flumina paradisi non possunt saluari: si paradisus sit situatus sub equatore. ergo male dictum est. consequentia est lucida. Probatur antecedens. Ganges a monte Caucaso scatit et labitur in sinum gangeticum meridiem versus: et hoc non esset si paradisus esset situs sub equatore. ergo citius para disus est locandus in quinto vel sexto climate: quia a septemtrione flumina paradisiaca currunt.

¶ Respondetur. si illa quattuor fiumina ad vnam differentiam positionis currerent: bonum argumentum haberemus de situ paradisi: sed quia Nilus currit ad septemtrionem: alia tria ad meridiem non possumus ex cursu fluminum coniicere locum paradisi: et quia res non est facilis captu: quia a gumentum eo duceret quod nusquam est paradisus: vel illa quattuor flumina non sunt parasidiaca. Propterea calamum protrahendo nouam questionem super illa materia formabo.