Table of Contents
Commentarius in librum secundum Sententiarum (Redactio B)
Distinctio 1
Quaestio 1 : An causalitas creaturarum praesupponit productionem personarum in diuinis ad intra
Quaestio 2 : An mundus incepit esse, capto mundo pro toto universo Deo secluso
Quaestio 3 : An Deus mundum sive mundialem machinam creaverit intelligendo et volendo tantum
Quaestio 4 : An fuerit possibile mundum fuisse ab aeterno
Quaestio 5 : An enti successivo repugnet aeternitas
Quaestio 7 : Utrum Deus habeat vim conservativam et effectivam respectu omnium
Quaestio 8 : An possit probari in lumine naturali quod Deus est causa efficiens omnium aliorum a se
Quaestio 11 : An natura angelica naturae animae praestet in nobilitate entitativa
Quaestio 12 : An angelus et anima specie differant
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum motus localis sit res successiva ab omni re permanente et permanentibus distincta
Quaestio 3 : Penes quid habet attendi velocitas motus localis penes effectum
Quaestio 4 : Penes quid attenditur velocitas motus penes causam
Quaestio 5 : An locus sive aliud quodlibet continuum ex punctis confletur
Quaestio 6 : An puri continui detur minima pars
Quaestio 7 : An detur minimum naturale
Quaestio 8 : An angelus sit in loco
Quaestio 10 : An plures angeli possunt esse in eodem loco adaequato
Quaestio 11 : An angelus potest se movere localiter
Quaestio 12 : An potest se movere successive et subito per medium
Quaestio 13 : An tempus sit res successiva mensurativa durationis rerum corruptibilium
Distinctio 3
Quaestio 2 : De notitia angelorum: an cognitio angeli distinguitur ab angelo
Quaestio 4 An sint ponendae species in medio repraesentative rerum quorum sunt species
Quaestio 5 : An angelus possit se intelligere per essentiam suam
Quaestio 6 : An angelus naturaliter cognoscat vel cognoscere possit distincte Deum in via
Quaestio 9 : An angelus potest tot habere notitias actuales quot habet species
Quaestio 10 : An notitia intuitiva potest esse de obiecto non existente
Quaestio 11 : An notitia intuitiva potest supernaturaliter esse sine potentia obiecti
Quaestio 12 : An notitia intuitiva producatur a sola potentia, vel ab obiecto
Quaestio 13 : An intellectus noster possit se intuitive cognoscere
Distinctio 4
Quaestio 1 : An angeli creati sunt in gratia
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum prius angeli meruerint beatitudinem quam ipsam acceperint
Quaestio 3 : An Deus poterat creare angelos beatos in primo instanti et malos miseros
Distinctio 6
Quaestio 1 : An primus angelus poterat appetere aequalitatem Dei
Quaestio 2 : Quo peccato peccavit primus angelus, et ad quod genus vitii reduci habet
Distinctio 7
Distinctio 8
Quaestio 1 : An angeli sint corporei et an possint assumere corpora
Quaestio 2 : An angeli fallantur et errent
Quaestio 3 : An daemon possit sensibus humanis illudere
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum omnes homines salvandi assumantur ad novem angelorum ordines
Quaestio 2 : Utrum angeli superiores illuminent inferiores et contra
Quaestio 3 : An angelus sibi relictus potest cognoscere secreta alterius angeli vel hominis
Quaestio 4 : De angelorum locutione
Quaestio 5 : Quonam pacto angeli inter se mutuo loquuntur
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum omnes angeli mittantur
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum angelus potest hominem erudire vel facere peccare
Distinctio 12
Quaestio 1 : An materia sit altera pars compositi essentialis
Quaestio 2 : An Deus potest facere materiam sine forma substantiali et accidentali
Quaestio 3 : Utrum caelum sit ex materia et forma conflatum
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum lux sit forma accidentalis, vel substantialis corporis lucidi, an alia substantia
Quaestio 2 : Utrum lumen producatur in medio subito an successive
Quaestio 3 : Utrum lumen videatur
Distinctio 14
Quaestio 1 : An sint plures caeli, et de ordine eorum
Quaestio 2 : An caelum moveatur ab oriente in occidentem et contra sicut diximus
Quaestio 4 : An sufficiat unum uni planetae
Quaestio 5 : An sit aliquod caelum aquaeum
Quaestio 6 : An in haec inferiora agat
Quaestio 10 : An luna sit luminare minus
Quaestio 11 : An cometa significet mortes regum
Quaestio 12 : An centrum gravitatis terrae coincidat cum centro magnitudinis eiusdem
Quaestio 13 : De aqua quomodo ipsa non circuit totam terram cooperiendo
Quaestio 14 : Quid causae est ut mare fluat et refluat bis in die naturali vel prope diem naturalem
Quaestio 15 : An mare fuerit a Deo productum falsum
Distinctio 15
Quaestio 1 : An aqua sit in reptili et universalius an elementa sint realiter in mixto
Quaestio 2 : Utrum in homine in sexto die creato sit alia forma quam anima intellectiva?
Distinctio 16
Quaestio 1 : An potentiae animae ab essentia animae distinguantur
Quaestio 2 : Utrum sensus communis sit in corde vel in cerebro tanquam in suo organo
Distinctio 17
Quaestio 1 : In qua plaga terrae homines optime vivunt
Quaestio 2 : An Nilus, Ganges, Tigris et Eufrates de quattuor paradisi fontibus scateant
Distinctio 18
Quaestio 1 : De ratione seminali: quae res est ipsa
Quaestio 2 : An corpus Evae erat plasmatum ex sola costa Adae
Quaestio 3 : An mater concurrit per suum menstruum effective ad generationem prolis
Quaestio 4 : An anima Adae et Evae et breviter omnium simul creatae sunt
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum homo pro statu innocentiae habuit immortalitatem
Distinctio 20
Quaestio 1 : An in statu innocentiae fuisset generatio
Distinctio 21
Quaestio 1 : An temptatio daemonis ex invidia oriebatur ad hominem callide
Quaestio 2 : An primus parens poterat peccare venialiter in statu innocentiae
Distinctio 22
Quaestio 1 : An peccatum Adae fuerit peccato Evae gravius
Quaestio 2 : An ignorantia excusavit peccatum Adae et cuiuslibet alterius
Distinctio 23
Quaestio 1 : An Adam in statu innocentiae habuit notitiam intuitivam de Deo
Quaestio 2 : An Deus poterat fecisse hominem impeccabilem
Quaestio 3 : An stante statu innocentiae Adam aliquam deceptionem incurrere poterat
Quaestio 4 : An Deus debuit promittere hominem temptari
Distinctio 24
Quaestio 1 : An portio superior et inferior sint duae potentiae distinctae
Distinctio 25
Quaestio 1 : An liberum arbitrium sit aliud a voluntate distinctum
Quaestio 2 : An potest probari in lumine naturali in nobis libertas
Quaestio 3 : An voluntas coagat ad suum actum elicitum
Quaestio 4 : An aliquid aliud a voluntate cum ipsa concurrat ad productionem actus eius
Distinctio 26
Quaestio 3 : Utrum actus meritorius et non meritorius sunt eiusdem speciei in genere naturae
Distinctio 27
Quaestio 1 : An liberum arbitrium cum gratia potest mereri aliquid de condigno
Distinctio 28
Quaestio 1 : De facultate liberi arbitrii: an requiratur gratia Dei praeveniens
Quaestio 2 : An homo sine gratia gratum faciente potest implere praecepta Dei et hominum
Quaestio 3 : An homo potest se immunem praeservare a peccato
Distinctio 29
Distinctio 30
Quaestio 2 : De peccati originalis qualitate
Quaestio 3 : De essentia iustitiae originalis
Quaestio 4 : An beata Dei genitrix fuit concepta in peccato originali
Quaestio 5 : Utrum aliquid de alimento transeat in compositionem hominis vel alterius animalis
Quaestio 6 : Utrum generatio fiat de superfluo alimento an de substantia generantis
Distinctio 31
Quaestio 1 : Utrum potentia generativa inter alias potentias sit magis infecta
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum originale peccatum tollat baptismus
Quaestio 2 : Utrum omnes animae humanae sunt aequales
Distinctio 33
Quaestio 1 : An decedentes cum originali solo puniantur poena sensus
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum sit aliquod summum malum nihil boni habens nec bono inhaerens
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum peccatum corrumpat animam vel aliquid eius
Distinctio 36
Quaestio 1 : Utrum aliquis poenam patiatur sine culpa
Quaestio 2 : Utrum omnis culpa sit peccati poena
Distinctio 37
Quaestio 1 : Quid est peccatum
Quaestio 2 : An Deus sit actor mali
Quaestio 3 : An Deus concurrat ad peccatum
Quaestio 4 : Utrum Deus prius agat et coagat ad actus voluntatis creatae an contra
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum voluntas potest contravenire iudicio rationis
Distinctio 39
Quaestio 1 : Quid est synderesis et conscientia, et in qua potentia consistunt
Quaestio 2 : An quilibet contraveniens conscientiae suae peccat
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum aliquis tantum meretur quantum intendit mereri
Distinctio 41
Quaestio 1 : Quae relatio requiritur ad hoc quod actus voluntatis fuerit moraliter bonus
Distinctio 42
Quaestio 1 : An actus interior et exterior sunt unum et idem peccatum
Quaestio 4 : Quid remanet in peccatore transeunte actum peccati a quo dicatur peccator
Quaestio 5 : An quaelibet pars peccati sit peccatum
Quaestio 6 : An bona circumstantia malitiam actus diminuat
Quaestio 7 : Utrum idem actus sit bonus et malus meritorie et demeritorie vel mortaliter
Quaestio 8 : An veniale potest esse mortale, et de discrimine inter veniale et mortale
Quaestio 9 : An omnis gula sit mortifera
Quaestio 10 : An omnis avaritia sit mortale peccatum
Quaestio 11 : An omnis acedia sit grave peccatum
Quaestio 12 : An omnis ira sit peccatum
Quaestio 13 : An omnis invidia sit peccatum mortale
Quaestio 14 : Utrum omnis superbia sit peccatum mortale
Quaestio 16 : An Deus potest punire aliquod peccatum ad condignum
Quaestio 17 : Quae sunt peccata in caelum clamantia, et quare ita appellitantur
Distinctio 43
Quaestio 1 : An peccatum in Spiritum Sanctum sit remissibile
Distinctio 44
Quaestio 1 : An potentia peccandi sit a Deo, similiter et actus eius
Quaestio 2 : An inferiores superioribus parere obligentur
Quaestio 4 : An Christiani possunt filios infidelium invitis parentibus baptizare
Quaestio 5 : An politia regalis per hereditariam successionem eidem praestet per electionem
Quaestio 6 : An rex sit dominus omnium quae sunt sub suo regno
Quaestio 7 : An quis per peccatum mortale perdit dominium rerum suarum
Quaestio 4
An sint ponendae species in medio repraesentative rerum quorum sunt species
¶ Questio iii. Excto quexitux: gn sint ponende species in mediorepresentatie rerum quarum sunt speces:
¶ Circa praesente quaestionem partita est positio. vna partem negatiuam tet. alia via et communior sicut vt rectior prout opinor ponit species in medio et in sensu pariter et in intellectu. non capio speciem pro omni forma que est aliquo modo ratio cognoscendi aliam rem: secundum quem modum ars et alii habitus cognitiui dicuntur species ab aristotele. vii. metaphisice. sed capio speclem pro illo quod non est noticia actualis: sed est medium propinquum et ratio cognoscendi aliud.
¶ Pro solutione quaestionis pono duas conclusiones: quarum prior est. ponende sunt species tam in sensu interiori quam in intellectu: quae dicuntur species intelligibiles. hec conclusio patet ex questione precedenti.
¶ Secunda conclusio. ponende lunt species in medio producte ab obiecto. Probatur hec conclusio. lumen species lucis realiter est. similiter dantur species caloris et frigoris quae realiter producunt calorem et frigus: vt in materia de actione et reactione declarari solet. quare ergo ponitur peluis vel instrumentum concauum post caponem circumgiratum in veru nisi vt fiat reflectio specierum caloris a pelui: que producent calorem. sed huic experientie dicis: calor impeditur partransire et dilatare se per medium. et per consequens manet magis vnitus prope veru. ergo pari modo sunt ponende species visibiles in medio: et species audibiles.
¶ Secundo arguitur ad idem albedo producit suam noticiam in visum distantem. sed nichil agit in remotum quin prius agat in propinquum: si propinquum sit susceptiuum talis actionis que producitur in remotum. Dicis: aer non est susceptiuus visionis. etiam sol producit ranam in aere: et non in medio. saltem requiritur aliqua preuia dispositio in medio. nec sol vnquam producet ranam in aere nisi producat aliquas qualitatiuas dispositiones previas alteratiuas aeris ad ranarum productionem.
¶ Tertio arguitur. video faciem mea in speculo intuitiue per lineam reflexam. et hoc non potest saluari nisi quod facies mea tanquam visibile producat suas species ad a speculum que reflectuntur (ad sensum post hac declarandum in. xiii. distinctione huius) ad oculum meum similiter video coronam capitis me si sit bene rasa ponendo vnum speculum oblique super coronam / et aliud ante me: sic scillicet quod corona capitis producat suas species ad spe¬ culum superius situatum et illud speculum reflectat illas species ad aliud speculum quod in manu teneo. Ista non possunt saluari negando species in medio. nec loquendum est de radio reflexo refracto et directo. et breuiter tota perspectiuorum sclentia stat in ruinosa basi secundum hanc vium.
¶ Quinto arguitur. radius solaris transiens pervitrum rubeum ad parietem oppositum directus est species visibilis in medio. sed vnus horum precipuus in hac positione: scilicet Okam: dicit quod est verus color qui est in medio.
¶ Contra hoc argumentor. talis color non est in aere: quia si albedo producat veram albedinem in acre: et nigredo nigredinem: dabuntur qualitates contrarie in eadem parte medii saltem in gradibus remissis: quod ipse negat. prosequor argumentum de illa rubedine apparente. illa non est in pariete: quia simul esset cum intensa albedine. Ulterius. color verus est parmanens. illa rubedo apparens non est parmanens. igitur.
¶ Contra secundam conclusionem arguitur. angelus non producit suas species per medium: et tamen vnus angelus intuetur alium angelum distantem a se. ergo ad hoc quod aliquid cognoscatur intuitiue etiam non requiritur species in medio.
¶ Secundo arguitur. dicitur es species visibilis. ergo species videtur consequens est falsum. ergo et antecens.
¶ Conceditur maior angelus non producit species sensibiles et extensas: quia est immaterialis. et si immateriales producere potest: aer eat medium extensum non est susceptiuum talium specie rum. non ergo producit species per medium. secus est de visibili audibili et obiectis sensuum concedo quod aliquid intuitiue cognoscitur sine productione specie rum previa.
¶ Contra hoc arguitur. ex isto sequitur quod aliquid agit in remotum nihil producendo in propinquum. et per consequens secunda probatio est nulla.
¶ Secundo sequitur: si angelus a potest videre angelum b distantem sine speciebus in medio sequitur hec conclusio quod a / angelus in terra potest videre b angelum vel animam in celo vel quantumcumque vl terius distantem vel videre eum in vacuo vel in terra: cum non ponatur species producta in medio ad hec quod videatur. consequens est inconueniens. ergo et ateces. coansequentiam tamen sic probo. nulla causa impedit nisi terminatio specieru.
¶ Respondetur. non inconuenit quod aliquid agat in remotum nichil producendo in propinquum quando propinquum non est capax actionis agentis. agens naturale tamen non potest agere in remotum quin agat in propinquum si propinquum sit capax actionis elusdem cum actione in termino. vt ignis non potest calefacere lignum distans quin calefaciat acrem medium. nec aqua fcigefacer e aerem pedaliter distantem quin frigefaciat aere propinquum interceptum. nonnum quam producit effectum in remotum et alium alterius rationis in propinquum. vt sol producit ranam in aere et influ entiam in celum et in locis intermediis. Tertio modo angelus vel anima separata producit aliquid in remotum: puta partialiter obiectiue noticiam: non producendo in propiquum. quod agelus prae videre agelum distantem / patet perienangelistam de anima diuitis epulonis que cognout animam lamari et anlmam abrahe inter quas fuie magnum et firmatum chaos. Probatiosecunda fuit de corpore. et si probatio impediatur: non omnes tolluntur.
¶ Ad secundum argumentum nego quod anzelus a. potest viderc angelm quantumcumque distantem. b. angelus obiectiue concurrit ad productionem noticie quae habetur de b. et intellectus ipsius a. etiam concurrit ad illam noticiam tanquam effectum conmunem. pro ducendum. modo actiones istarum creaturarum non sunt ad quamcumque distantiam: sed ad limitatam sicut Augustinus vult in libro de cura promortuis agenda anime dicit existentes in infernon nichil possunt scire de his que actualiter sunt in mnndo nisi discant relatione eorum qui hinc illuc descendunt. per hunc modum dicit Abraham sciuisse qualis in mundo fuerat diues ille et lazarus. visibile tamen non videtur vltra speciem piramidis eiu3 angelus tamen potest habere noticiam abstra ctiuam de re quantumcumque distante illa potest haberi de non existente. et concedo quod angelus a / potest videre angelum b in vacuo vel in terra medium densum non plus impedit quam medium transparens: nisi impediendo prodactionem specierum que sunt necessarie secundam legem communem ad hoc quod visibile vel aliud obum sensibile sentiatur.
¶ Ad secundum argu nentum principale dicitur. non dicitur species visibilis eo quod videatur: sed eo quod est prin cipium videndi / et medium per quod videtur. ad vistonem requiritur lumen in quo albedo vel aliud obiectum videtur. species visibilis tanquam medium per quod videtur. An species visibiles aliquo modo videri possunt patebit distinctione. xiii. huius.
¶ Tertio arguitur. albedo in se immediate videtur. debite presens oblectiue applicatur. ergo nichi aliud requiritur a potentia bene disposita et bene applicata cum concursu dei generali ad hoc quod videatur. ergo super flue ponuntur he species in medio.
¶ Confirmatur hec ratio ponendo quod albedo maneat in prospectu tuo absque hoc quod producantur species in medio: puta quod deus non concurrat ad productionem illarum specierum. tunc sic. vel illo casu stante albedo videtur vel non videtur. si primum: inanes sunt tue species si secundum: sequitur hec conclusio. albedo est optime potentie visiue applicata: et ipsa non videtur.
¶ Quarto arguitur. si visibile producat species in medio: vel easdem producit in qualibet parte medii. et sic idem accidens naturaliter est in duobus subiectis locoet situ distinctis: immo in duobus subicctis specie distinctis: quod est inconueniens. Si dicas. in vna parte medii est vna species: et in alia parte medii est alia species. Contra in quacumque parte medii oculus fuerit videbitur idem visibile: et non nisi per eandem speciem exist entem in medio.
¶ Ad tertium concedo quod albedo immediate in se videtur: quia immediate terminat actum intuitiuum potentie visiue. et hoc est im nediate in se videri. sed illa albedo non potest videri naturaliter nisi per has species. et quando bonis vltra legem quod deus non concurrat sua influctia generali ad productionem harum specierum. tunc dicoquo ipsa albedo non videtur: quia deficit requisit¬ tum ad videndum secundum legem communem: nisi deus suppleret causalitatem specierum in medio ad productio nem noticie habite. videtur quod species requiruntur tanquam cause partiales effectiue respectu noticie. sed hic possunt cadere varie imaginationes. quarum vna diceret: albedo non concurrit ad productionem visionis que de ea habetur: sed solum concur rit ad productionem speclerum: et species et potentia producunt visionem: quam causalitatem deus potest supplere. et tunc albedo sine concursu specierum vi deretur. alia imaginatio doateretitam albedo praesens quam species effectiue concurrunt ad productionem noticie intuitiue in noticia abstractiua obiectum non concurrit. Tertia imaginatio. species requiruntur tanquam dispositio preuia ad hoc quod cognoscatur visibile: et nullam efficientiam habent respectu visionis.
¶ Ad quartum dicitur quod visibile non producit easdem species numero in variis partibus medii. Inconueniens reputo ponere idem accidens numero in variis subiectis naturaliter. visibile et queli bet para superficialis eius producit aliquas species visibiles in hanc partem medii: et alias similes in aliam partem medii. propterea oculi varii in variis sitibus medii vident eandem partem obiecti et quia species representatiue illius sunt in variis sitibus medii.
¶ Quinto arguitur. si species visibiles sint medium per quod videtur visibile. ergo vbicumque sunt ille species oculus prope eas existens potest visi bile videre. consequens est contra experientiam. patet de visibili a tergo meo posito: quod non video sine speculo. et tamen a visibile a tergo meo producit suas species orbiculariter. ergo eas producit ante me: et realiter sunt ante.
¶ Ad quintum nego consedauentiam. ad hoc quod visibile videatur non sufficit presentia sperx in medio: sed cum hoc requiritur visibile in prospectu potentie visiue: vel aliquid obiciens spes productas a visibili potentiam visiuam versus: vt speculum quo video speculum a tergo. de audibili illud non requiritur. species audibilis in medio sufficienter mouent potentiam auditiuam ad hoc quod immutetur: siue a tergo siue a fronte fuerit audibile. sic de speciebus sensum tactus vel gustum immutautibus varia sensibilia varium habent modum et situm immutandi suas potentias.