Quaestio 13

Duodecimo queritur: an intellectus noster possit se in tuitiue cognoscere

¶ Pro soluutione questionis ponuntur conclusiones: quarum prima est. Intelle ctus separatus vel in corpore beato potest se intuiti ue cognoscere. probatur hoc potest angelus. et tunc erimus sicut angeli dei. igitur. Insuper / intellectus noster pro illo statu habet pro suo obiecto in quod potest omne ens creatum. patet. omne ens creatum naturaliter obiectiue mouet ad productionem noticie eius. et nullum est impedimentum ex parte anie. igitur. Insuper anima separata vel intellectus beati clare videt deum: ergo quodlibet ens immaterialevidere potest. et materiale videre potest. ergo et quodliet.

¶ Secunda conclusio. anima nostra pro hoc statu non potest immediate intuitiue cognoscere aliam substantiam a se. probatur hec conclusio. non potest immedia ese cognoscere substantiam panis. ergo nullam substantiam a se immediate consequentia tenet. eadem est ratio in omnibus. antecedens patet. habens noti ciam intuitiuam immediate terminatam ad aliquod ob sectum: si obiectum non sit: percipit absentiam illius. sed non percipis absentiam panis in sacramento es charistie quando trasmutatur te inscio a sacerdote igitur. Secundo patet hoc auctoritate aristotelis primo de anima dicentis. accidentia magnam partem conferunt ad cognoscendum quod quid est siue ad substantiam rei. et tertio Phisicorum dicit: necesse est igrato otu ignorare naturam. et in secundo de anima dicit: oportet prius discerne re de operationibus anime quod de substantia vel potentiis anime: quandum tam passiones quo operationes quae sunt accidentia ducunt in noticiam substantie anie. et. viii. Phisicorum per proprsetates motus inuestigat substantias separatas. am transmuta ¬ tio facit scire materiam et operatio formam: ergo substantie cognoscuntur per accidentia: et non lmediate et discrete in se.

¶ Tertia conclusio anima nostra pro hoc statu potest intuitiue cognoscere actus suos: ista conclusio experientia patet quando anima reflectit se super actus suos intelligendi vel volendi de qui bus recordatur post factum ergo interdum cognouit eos intuitiue. hoc etiam patet per Aug. xiiii de trini tate. c. v. et. xv. et. xiii de trinitur. c. i. ait. Illud quod iubemur videre non possumus: tamen ipsam fidem quando inest nobis videmus in nobis: et rerum quae foris sunt intus est fides: et rerum quae non videntur / videtur fides. loquitur de fide actuali. et c. ii. sic ait. cordis est rella non corporis: nec eam quis vdet boinin alio. sed vnusquisque in seipso.

¶ Quarta conclusio. ania intellectiua pro statu vie potest intuitiue naturaliter cognoscere seipsam. probatur. ante discursum anima nouit experimentaliter se esse et viuere: nec in hoc potest falli secundum Augu. xv. de trini. c. xii. idem ponit xiiii de trini. c. vi.

¶ Contra tertiam conclusionem argultur. anima non intuetur suos habitus intuitiue. ergo nec suos actus.

¶ Secundo contra quartam conclusionem argutur: ex ea sequitur quod anima nostra naturaliter cognosceret deum intuitiue: et sic homo esset beat. s in via. patet conefia. deus est ita presens anime sicut ipsaanima. sed anima intuitiue videtur. ergo et deus.

¶ Forte dicis et bene. deus est ita presens anime entitatiue: non autem obiectiue non obiicitur nisi quando vult. vel requiritur lumen glorie preuium vt influentia specialis.

¶ Contra. saltem cognoscere potest intuitiue angelum ei presentem. mere naturaliter mouet obiectiue. Oppositum dicit secunda conclusio. ergo quarta conclusio repugnat secunde.

¶ Ad primum respondetur. assumitur vnum super quo multi doubitarent. et antecedens negare petuent. sed in re tenebrosa quod apparentius est capiemus. concedo quod non cognoscimus intuitiue habitus nostros: sed solum per discursum: eoquod sumus perpensiores exire in actus post actuum crebram repetitionem. ergo in nobis remanet quedam qualitas nos inclinans in similes actus. Dif ficile est probare in nobis habitus. patuit ex. itii. distinctione quarti sententiarum.

¶ Sed dices si. Posteriorum dicit philosophus: incoueniens est quod habeamus nobilissimos habitus et lateant nos.

¶ Respondetur. loquitur contra Platonem ponente in non bis gramatica et ceteras artes in nobis congeni tas a principio si hoc esset verum: homo potest quando vult exire in actum illius habitus.

¶ Ad secundum argumentum sufficienter responsum est interarguendum ad finen vsque de angelo. ad quod dicitur pro hoc statu intelle ctus noster non cognoscit intuitiue substantiam aliam extra se: sed bene seipsum. vnum est presens obiecti ue: et non aliud. sicut secundum ones albedo est presens obiectiue visui et intellectui: non autem materia vcl quantitas: si ponatur distingui a re quanta.

¶ Tertio arguitur: ex illo sequitur quod amnima semper seipsam cognoscit intuitiue per argumentum aristotelis ii. de anima. si eni sensus esset sensibilis semper sentiret se: sicut ignis semper seipsum combureret si eqeticombustibilis. ita in proposito: cum totale actiuum et passiuum sunt debite aproximata.

¶ Quarto. tunc anima intelligendo se non indigeret fantasmatibus sensibilium. consequens est falsum / et contra aristotelem iii. de atia dicentem: anima intelligit se sicut alia per species aliorum.

¶ Quinto arguitur. si anima intuitiue se videret tunc potest videri euidenter an sit partibilis vel imprtibilis: sed hoc non. quia in lumine naturali super hoc sunt inter sapientes opiniones diuerse et aduerse.

¶ Ad tertium nego sequelam. ania libere conuertit se vt se in telligat. et presupponitur noticia sensibilium ad hoc quod se intelligat pro hoc statu. anima separata potest se intelligere non intelligendo alia sensibilia: et tamen non opet quod semper intelligat. argumentum aristo telis est bonum de sensu exteriori qui non est liber nec presupponlt aliam noticiam priorem.

¶ Ad quartum negatur. pro hoc statu necesse est intelligentem fantasmata speculari iit de anima.

¶ Ad quintum nogo sequelam. visus intuitiue videt albedinem: et tamen vir tute illius visionis doratre non potes de multitudie graduum eius. Aliqui tenent quod albedo non habet partes intensas. etiam inter noticias ituitiuas vna est alia clarior:et causat perfectius iudicium. patet de sorte a remo tis et propinquis.

¶ Dubitatur / an cognitio actu alis possit inherere potentie absque hoc quod potentia actualiter cognoscat.

¶ Respondetur: quod non naturaliter. potest tamen non representare actualiter de potentia dei absoluta. Primum patet. noticia habet ex sua natura representare: primo peryarmenias: et hoc quandocumque est in potentia. Secunda pars patet. stat illam qualitatem quae est cognitio esse in potentia absque hoc quod potentia cognoscat obiectum et eum apprehendat. patet. deus potest non concurrere ad hec. Insuper. calor potest esse in a subiecto absque hec quod calefaciat passum approximatum. ergo noticia actualis potest esse in sorte absque hoc quod intelligat.

¶ Sed dices non est idem calor calefaciendo producit calorem in extrinsecum: ad cuius productionem potest deus non cocurrere. cognitio nichil producit in obiectum: sed est qualitas qua apprehenditur actualiter obiectum: ergo quandocumque ipsa est in potentia habet talem naturam. quia sua natura est actualiter apprehendere obiectum cuius est noticia.

¶ Tertio argultur: illa qualitas quae est cognitio potest produci a solo deo sine concursuintellectus: et tunc illa qualitas intellectui inheret et est cognitio: cum est in subiecto perceptiuo. et tamen non oportet quod potentia aliquid apprehendat.

¶ Ter tio arguitur. possunt esse in iurellectu plures noticie actuales quom intellectus potest habere cum influentia dei generali. Ponatur quod intellectus potest habere solum quattuor noticias actuales: cum hoc deus potest producere quintam noticiam actualem se solo: quam voco es. tunc e noticia erit in intellectu: et intellectus nichil per illam cognoscit. et tamen erit eiusdem speciei specialissime entitatiue cum aliis quattuor noticiis. sed quaelibet aliarum quattuor est noticia actualis: scilicet a b c set dt sergo e / similiter est noticia actualis. et tamen intellectus nichil percipit pere noticiam: quod restat probandum. Intellectus nullam efficientiam habet respectu e. noticie: nec attingentiam obiecti. hoc est: non apprehendit obiectum per e noticiam: et tamen ipsa est eiusdem speciei specialissime cum actuali noticia: et in subiecto vitaliter perceptiuo. ergo realiter est noticia.

¶ Contra illud arguitur. e noticia est solumnoticia habitualis et non actualis. ergo male dictum est. assumptum patet per e intellectus est aptus natus tendere in obiectum: et non actu tendit in obiectum pere. ergo e / est habltualis noticia.

¶ Secundo. noticia habitualis non potest esse in intellectu quin habitualiter suum obiectum representet.

¶ Tertio. si e noticia potest esse in intellectu et non representare suum obiectum: sequitur quod pari ratione potest aliud obiectum representare. et sic noticia singularis sortis possit representare platonem: quod non est dicendum.

¶ Quarto: pari ratione sequitur quod dilectio potest esse in voluntate: et tamen voluntas nichil diliget per illam dilectionem.

¶ Ad primum respondetur negando antcedens. et ad proba tionem per e intellectus est aptus natus intelligere: hoc est verum. est aptus natus intelligere actualiter quod nullo modo conuenit habitui: nec alicui eiusdem speciei specialissime entitatiue cum habitu. solum in clinat habitus in noticiam actualem: nec vnquam efficietur actualis.

¶ Ad secundum conceditur antecens. scmper est natus inclinare in noticiam actualem: siue actualiter inclinet siu non.

¶ Ad tertium nego consequentiam: quenadmodum non sequitur calor potest non calefacere. ergo calor potest frigefacere. sicut est contra naturam caloris frigefacere. sic est contra naturam noticie sortis representare platonem.

¶ Ad quartum concedo sequelam.

¶ Secundo dubitatur. si habitus esset intellectui presens et ei non inherens: an iuaret tantum sicut cum iam inheret.

¶ Et arguitur quod non. quia illo dato sequitur quod habitus in vno angelo existente cum a. io in eodem loco: vel cum homine: inclinabit intellectum vel voluntatem homiers vel angeli ad actualiter intelligenduin vel volendum

¶ In oppositum arguitur. a / calor separatus ab calido iuat b. calidum ad calefaciendum ac si a / calor ecset in b calido. et acuties si ponatur qualitas a re acuta distincta iuuat cultellum ad scindendum: siue cultello inhereat siue precedat presens localiter cultello. et ita in aliis cau sis partialibus iuatiuis.

¶ Preterea: inhesionullam causalitatem naturalem doat hitui e. nec intellectus causalitatem suam capit ab habitu. ergo si essent simlet habitus non inhereret intellectui: tantum iuaret ad agendum.

¶ Rursus. obiectum extra intellectum concurrit ad productionem noticie intuitiue ac si obiectum idemptificaretur cum intellectu: vt cum intellectus intelligit se: semper suam efficientiam naturalem habet. ergo eodem modo de habitu.

¶ Respondetur concedendo partem affirmatiuam ad primam rationem que est ad partem negatiuam concedo illata. voluntas tamen an zeli est libera. potest non vti habitu alterius angeli sicut proprio si voluerit. quod impellat alum angelum vel intellectum ad intelligendum non est maior difficultas quo de proprio habitu.