Quaestio 2

SEcundo circa hanc distinctionem quaeritur: an ignorantia excusauit peccatum ade et cuiuslibet alterius

¶ Pro solutione quaestionis aliquas ignorantie diuisiones signabimus postea dabitur quid nomins. Postea coclusiue respondebimus ad quaestionis titulum.

¶ Duplex est ignoram tia vt dicit aristoteles. 2. priorum quaedam praue disposionis: et nihil aliud est quam assensus falsi non significantis taliter esse quaeliter est vel dissensus veri. assensus huius hoc est falsum non est error. pertranseamus tricas talium propositionum: hec non significat sicu est hec significat aliter esse quam est Alia est ignorantia pure negationis. ignorantia pure negatiue capiendo capit dupliciter. vnomo pure negatiue vt negationem infinitantem includat. et tantem valet sicut non sciens. hoc modo lapis est ignorans communitur tamensic non capimus: sed priuatiue: vt non scientiam cum aptitudinem ad ponendum dicat. et sic ignorans est inscienc aptus natus scire Ignorantia praue dispositionis ad scire opponituer contrarie: sicut scientia et error / vel assensuset dissensus 2. modo ignorantia contradictorie ad scire opponitur. 3 modo priuatiue ignorantia quilibet istorum morum fectiones patitur siue ex parte obiecti: hoc est rei quae ignoratur: siue ex parte voluntatis.

¶ Quedam est ignoratia iuri. alia est ignorantia sencti sicut iacob si prima nocte cognouerit lyam ignorauit vnum sanctum: an illa esset rachel in tenebris. sed non ignorauit ius: quod requiritur mutuus consensus ad matrimonium. et iterum ignorantiaiuris est mltiplex Nam quaedam est ignorantia iuris nature alia est ignorantia iurus positiui. vel sic. quaedam est ignoram tia iuris nature: quaeda iuris diuinm: quaedam iuris huani et hoc dupliciter. vel iuris pontificii cesarei / vel alteri us hominis. non putes inter has acceptiones esse discrepantiam realem: sed pluralitatem nominum multa membra materialiter concidunt. sed loquentes vtuntur nunc vnomodo loquendi: nunc alio.

¶ Rursus: duplex est ignorantia quaedam inuincibilis: quam quis non tenetur scire.

¶ Quo fit omnis ignorantia quam quas non potest vincere e iuicibilis patet. neo tenetur scire illud quod non potest vincere

¶ Secundo sequitur: occidens in furia etiam culpabili praimissa est in ignorantia inuincibili: et quicquid facit per ignorantiam inuincibilem excusatur. patet. tunc non est in ptate eius scentiam habere. Item: nemo peccat in aliquo tempue qui in eodem tempue est in eius partante non peccare: et per consequens quod est mihi ignorantia vincibilis doctore praesenti: si doc tor discedat: nec possum aliquem habenre: est mihi ignorantia inuincibilis. et si requiratur vnus dies ad hoc quod sciam aliquid: ante finem illius tempuis est mihi ignorantia inuincibilis.

¶ Ulterius sequitur. aliqua est ignorantia inuincibilis quam quis potest vincere. patet: si quis fi¬ se sacerdotem qui ab aliis talis putatur: facio faleums pro me celebrare diuina: illa ignorantia est mihi in uincibilis: quam tamen poteram vincere: si seriose institissem sed non tenebar. sic d laico eunte ad ecclesiam: et est vnunieiunium in ebdomada quod ignarus plebanus non edicit. is laicus illo die carnes commedens non peccat cum anim applicuerit scire quae a plebano dicuni Feci sicut alii oculati viri: vel putati a prudenti bus: non negligentur. et hoc ad ignorantiam inuincibilem in omni materia sufficit.

¶ Alia est ignorantia vincibilis. et est ignorantia quam quis vincere tenetur. et tat est duper. quadam est ignorantia affectata: vt cum qui h7 habet nolle sciendi. sicut de quibusda dicit nolues it intelligere vt bene agere. recede a nobis / scien tam varum tuam nolumus 2. git ignorantia crals esn x c pina quando ho diligentiam adhibet ad sciendum quae oret: non tantam quanta tenetur. et dicitur transtatie ad similitudine hominis crassi: qui solet ess pigri. et supina: quia habet oculos in terram: eternis postpositis.

¶ Iterum: triplex est ignoratia. quadam actum praecedens. quedam actum concomitans. quaedam actum sequens. precedens ac tum est ignorantia quando si peccans sciret non peccaret. siue tali ignorantia peccatum: hoc est actus ipse siue vocetur peccatum siue non nullomodo fie ret. et hoc est agere per ignorantiam vt occido partrem in bello inter hostes. si scirem non facerem: ista est ignorantia inuincibilis. realiter. ignorantia actum conconitans est dum quis peccando aliqua ignorat quae nec sunt causa nec effectus peccati. vt si quis concederet in die ieiunabili ignarus ieiunii: qui non minus faceret dato quod sciret ieiunium. et hoc est agere ignorando: hoc est: ignorantia se habet contingentur ad operationem: ita quod propter illa ignorantiam nec agens agit nec ab operatione cessaret. ergo aliud est agere ex ignorantia et agere ignorando ignorantia attamen sequens est pena et effectus peccati vt ignorantia quae temulentia consequitur vt in stupro loth ine briato a filiabus.

¶ his praemissis: respondendum est d ignorantia excusante et non excusante in communi. postea de ignorantia ade et eue: gratia cuius potissimum mota est quaestio¬

¶ Prima conclusio sit hec. ignorantia inuincibilis excu¬ C:. crsat a toto peccatum. excusar a toto etota maliciam culpe auferre. Probatur hec conclusio: nullus faciens omne illud ad quod tenetur peccat in sic faciendo. sed omnis ignorans inuincibilit est hmoni. igitur. tet consequentia in. 2. mo perme fi gure: et prmisse ex dictis ciarent. hec ditur a legistis. C6. 5. p. gnorantia probabilis: quae in toto excusat errate. / de iu. et facti ignorantia lerror. et conclusio intelligitur tam de ignorantia pure negationis quam praue dispositionis: siue sit nescientia siue error iuincibilis sequitur quantumcumque homo dat operam rei licite et facit diligentiam ad quam tenetur: non peccat quicquid agit ex illa ignorantia.

¶ Secunda conclusio: licet igno e rantia crassa et supeina non excusat a toto: tamen excusat a tanto. excusare a tanto est excusare a parte L7r peccati. prior pars huius conclusionis patet. quia sic agens facit actum difformem contra legem pre N us cipientem inquirere que recta sunt. Eccle. sex to. cogitatum habe inpreceptis dei et in manda tis illius maxime esto assiduus. et ad Ephesios. quinto. Nolite fieri imprudentes / sed intelli¬ gationis.

¶ Quita conclusio. peccatum primorum parentum non processit ex ignorantia. patet. mulier sciebat viro minus discreta. Gen. 3. serpenti dixit eua. praecepit nob deus ne comederemus. ergo hoc verum non latuit.

¶ Contra primam conclusionem arguitur. ignorantia inuincibilis excusa a peccatum a toto. ergo a / peccatum est. quia si a / peccatum non sit: falsum est dicere quod ignorantia excusat a / peccatum.

¶ Respondetur negado consequentiam theologice loquendo excusare a peccatum est facere quod a / quod alias esset peccatum uo non sit peccatum. non insisto in hoc: ignoratia inuincibilis excusat ab a / peccatum / est vna affirmatiua cuius praedicatum non supponit: cum pars eius non supponit vltra instantias communes. Turpe esset in theologia vel similes conditiones in quibus hec regla verum non habet afferre: vel tali retile initi.

¶ Secundo arguitur contra eandem conclusionem. si aliquis infans esset positus in carcere ab omni perpltolio separatus tali est ignorantia inuincibilis scire fidem. Se sine fide impossibile est placere deo: ad heb. xi. ergo ignoratia inuicibilis non excusat quemlibet habentem

¶ Respondetur: casu admisso deus talem illumiabit: si bene naturalibus vtatur. sicu non deest creaturis impotentibus effectus producere quando corpus hominis in matrice est organi satum: et nulla creatura potest animam intellectiuam producere: animam creat deus. sic indisposito subiecto antime / fidem eorum quae sunt necia ad salutem producit: si doctor extrinsecus non assit: secundum illud I Io. 2. non habetis necesse vt quis vos doceat: sed sicut vnctio docebit vos de omnibus. et patet exemplaritr de Cornelio Centurione et eunucho cadaci regie a petro Ahilippo istructis vt lectio actuum docet et de bta barbara / et bta Cristina patet.

¶ Arguitur con probationem secunde partis secunde conclusionis: probado quod non omne quod minuit cognitionem minuit rationem voluntarii: et hoc sic. voluntas ex libertate sua plus potest amare rem minus cognitam et magis cognitam minus velle. Res viles quanto magis cognoscuntur tanto minus appetuntur. propterea si iacob cognouisse quod fuisset lya: resiliisset: et actus non fuisset factus. sed actus factus est et bonus. ergo est voluntarius.

¶ Respondetur. nihil est volitum nisi cognitum: licet aliquid potest esse magis cognitum et minus volitum: vt in dist. 25. dicemus. sed in proposito actus est cognitus qui ad sbsuntiam: licet circunstantia sit ignota: quaesi esset cognita sbstantia actus non esset volita. vt posito quod iacob lyam prima nocte cognouisset: quod est vosimile: cognouit subsntiam actus sui: sed ignorauit an esset lya. si illam circumstantiam coguisset: non posuisset sbsantiam actus

¶ Secundo arguitur contra secundam conclusionem. igrantia est malum. ergo non minuit peccatum. tet consequentia. malum additum malo non minuit malum: sed maliciam auget.

¶ Tertio. ebrio debentur duplices increpationes. 3. Etho. ergo igrantia non excusat.

¶ Confirmatur hec auctas arist. ex glo. superillud ad Rom. 2. igrans quaniam benignitas dei. et c. egrguissime peccas quia igras te contempnere. si guissime. peccatum auget et non diminuit

¶ Ad secundum respondetur. aliqua est igrantia quae est solum malum pene et non culpe. et istud additum malo non reddit ipsum peius.

¶ Secundo dico. stat quod vnum malum culpe sit causa remota minoris maliculpe: quia tolliter illud quod est causa proptiqua peccati: vt ratio et voluntas. si quis ex intemprantia in infirmitatem in fronte quaedragesi me incidat: tal dobligatur a ieiunio quaedrages ine: sed debilitas est causa propinquae deobligationis ab illo ieiunio gentes quae sit voluntas dei de tali ignorantia scribit apls ad Corinthios 1 4. Si quis ignorat ignorabitur. Secunda pars patet. scientia auget peccatum: vt in quaestione praecedenti diximus de peccato ade. et Aug. 14. de trinitate. c. 15. qui non videt quemadmodum viuendum est excusabilius peccat quam qui videt quod non est transgressor legis incognite. et 2I libro contra Faustum de Loth loquens: qui ebrius concubuit cum filiabus suis: dicit quod culpandus est: non tamen quantum ille incestus: sed quantum illa meretur ebrietas. de hoc in. 17. distinctione quarti diximus.

¶ Item Algazel. 5. Phisicorum. c. 4. ait. qui crescit in scientia et non crescit in bona vita elongabitur a deo. et patet hec pars ratione. Omne peccatum est volutarium / vt dicit Augustinus prio libro retractu. c. 12. Nctum vsque adeo volutarium malum est: vt nullo modo sit peccatum si non sit voluntarium. ergo quod tollit de voluntario tollit de peccato. sed ignorantia tollit de voluntario. 3. Ethic. et nichil est volitum nisi cognitum. igitur.

¶ Insuper. hoc patet per apostolum primne ad Thi. 2. Minam dei consecutus sum: quia ignorans feci in incredulitate. non videtur ante laborasse ignorantia inuincibili: nec ignorantia affectata / notum est. igitur illa pars conclusiois vera. et per consequens tota conclusio: siue sit sermo de ignorantia pure negationis / siue de assensu erroneo.

¶ Tertia conclusio. ignorantia affectata auget peccatum et impsum non diminuit. patet. ipsa nihil tollit de voluntario ergo de peccato nihil diminuit.

¶ Insuper. addit peccatum pccato. vult talis peccare: et cum hoc tollere frenum a peccato cohibitiuum: scilicet stimulum conscientie vt liberius peccet. ergo anm fixum habet ad peccandum. et per consequens cum magna libidine peccat contra tales imprecatur scriptura: noluit intelligere vt bene ageret vt superius in hac quastione allegauimus.

¶ Quarta conclusio. ignorantia vincibilis non modo non excusat tota liter peccatum: sed in se est peccatum Probatio. bene sequitur. ob ligor hoc scire. ergo si habeo oppositum contrie vel contradictorie libere: trasgredior praeceptum. consequentia tenet. quia praecepto affirmatiuo qui praecipitur aliquid: prohibetur illius oppositum. ergo si aliquid praecipitur sciri prohibetur etiam igno rari. hec conclusio patet per probationes in secunda conclusione adductas. et patet Esaye. 5. propterea captiuus ductus est perpls meus quia non habuit sciam. et 3. Ethicorum: homines vituperant propter ignorantiam. sed est discrimen deignorantia praue dispositionis et ignorantia prauenegationis. Ignorantia praue dispositionis vincibilis semper est peccatum. patet omnis actus contra praeceptum negatiuum pro omni tempore qui libere elicitur est peccatum. sed talis igorantia est contra praeceptum negatiuum. nam bene sequitur. habeo praeceptum affirmatiuum de credendo hoc / deus est trinus et vnus. ergo habeo prohibitionem de opposito contrari o omne affirmatiuum negatiuum includit. sicut perceptum de dilectione dei includit prohibitionem odii eius. sed ignorantia pure negationis eorum quae quis scire tenetur non est pro quolibet tempore qui habetur peccatum habenti. Probatio. preceptum affirmatiuum semper obligat: sed non pro semper: sed solum aliquando. sed praeceptum de sciendo vel credendo est affirmatiuum. ergo non obligat pro semper. cum non obliget pro semper: dabile est vnu tempus in quo quis non obligatur illud scire. ergo tunc sine peccato ignorat istud ignorantia pure ne¬

¶ Ad tertium. illud dictum non est aristotelis: sed cuiusdam legissatoris pitago. vt patet secundo politico rum. ad auctoritatem glose dicitur: ipsa intelligitur potissimum de ignorantia affectata. in ignorantia crassa non est peccatum grauius: sed periculosius. quia qui factum suum ignorat esse peccatum: non querit remedium se emendandi.

¶ Contra tertiam conclusionem arguitur. omnes homines natura scire desiderant: primo methaphisice. ergo nulla est ignorantia affectata. ergo conclusio presupponit falsum.

¶ Secundo arguitur contra conclusionem: in sehabens ignorantiam inuincibilem faciens actum malum: gratia exempli actum vsure non peccat sueconscientie contraueniendo. et tamen habens conscientiam remordentem in oppositum laborando scire veritatem / peccat: et cum hoc faciendo actum malum

¶ Ad primum dicitur: quod illa auctoritas intelligitur de appetitu et desiderio naturali: quod nullum actum elicitum ab appetitu distinctum ponit. appetitus liber habens actum elicitum appetitui naturali conformen dicitur naturalis aliquomodo. communiter homines habent elicitum ad scire quando occurrit materia sciendi: non tamen efficaciter. quia non quilibet apponit operam: sed multi torpent et de per accidens scire nolunt.

¶ Ad secundum argumentum dico: licet contraueniens conscientie sue magis peccat quod non contraueniens ceteris paribus: hic cetera sunt imparia. est vnum peccatum alteri additum: puta nolle scire hoc totum faciendum facit hominnem magis peccatorem propter duo peccata vel plura quaeest de illo. et hoc supposito quod nolitio sciendi sit peior quam contra ire conscientie. Preterea intelligiimus conclusionem in illo qui non habet conscientiam remurmurantem: sed aliquam dil igentiam fecit ad sciendum: sed non tantam quantam tenetur ett ille scire nolens antecedenter sue conscientie contrhit

¶ Contra istud arguitur: et potest esse tertium argumentum contra conclusione: sign ando duos sortem et platonem: sortes non vadit ad eccl iam: proptea ignorat ieiunium et festum: et vtrumque negligit et dubitater peccat per conclusionem. sed probocui no. pono quod plulsio iuerit ad ecclia et plebanus nichil dixit nec de festo nec de ieiunio: plato non peccat nec ieiunando nec festum non celebrando. quia non constat eius de vno praecepto vel alio. ergo est ei ignoratia inuincibi lis vtrumque praeceptum: cum non spectet ad istum agricolam hec praecepta scire. sed si sortes venisset ad eccliam nichil audiuisset: sed excusatus fuisset. ergo modo sic excusa tur.

¶ Concedo quod sortes non excusatur: quia operam non adhibuit sciendi. plato excusatur: quia operam (ad quam tenebatur) ad sciendum apposuit

¶ Contra quartam conclusionem arguitur. Omne peccatum est in voluntate iguorantia est in intellectu sicut suum oppositum: scilicet scire. tam contrarie opposita quam priuatiue opposita habent fieri circa idem.

¶ Secundo arguitur. Si ignorantia esset peccatum sequeretur hec conclusio. quod quamdiuhomo est ignorans: ita diu est in peccato. et sic sacerdotium capiens in ignorantia: non possit suam ignorantiam culpabilem abolere.

¶ Tertio arguitur. per illud quod scribitur: secundo ethicorum a philosopho. ad virtutes scire parum aut nichil potest. scientia ergo nec est virtus nec magna dispositio ad vir¬ tutem. ergo per contrarium ignorantia nec est peccatum nec magna dispositio ad peccatum.

¶ Ad primum concedo quod omne peccatum quo ad culpam est in voluntate positiue vel priuatiue: per positionem actus positiui vel priuationem actus ad quem quis tenetur. licet actus alterius potentie a voluntate dicatur peccatum: non addit aliam maliciam imputabilem actui voluntatis vel omissioni eius.

¶ Ad secundum ar gumentum nego sequelam. licet sacerdos ordines capiendo peccet. ordinibus tamen captis non potest ordines a suis humeris exuere. adherent immobiliter ossibus eius. sufficit et requiritur quod penitudine ducatur: et laboret scire ea que suo officio incumbunt et sic emendat culpam ignorantie. et licet nesciat illa que requiruntur ad simplicis sacerdotis ad duos annos futuros: dum modo interea laborat ea scire que sufficiunt ad sacerdotem simplicem: non est amplius in peccato ignorantie: licet in ignorantia maneat. secus esset si esset beneficium quo est indignus potest illud a suis humeris exuere: et tenetur: vt detur scienti facere illa que illi officio incumbunt

¶ Ad philosophum dicitur: quod ad virtutes scire parum aut nihil potest nisi ponatur executio. multimulta sciunt et seipsos nesciunt. hoc est: non operantur et per consequens negligunt colere spiritualiter animam.

¶ Quarto arguitur. ignorantia iuris neminem excusat ergo quilibet tempore quo homo habet ignorantiam iuris peccat.

¶ Distinguo quod igno¬ ¶2. xaratia iuris neminem excusat. vel iuris quod qus tenelue scire: et sic concedo. vel iuris quod non tenetur soe re: et sic negatur. Ex isto patet quod multipliciter igno Tr Nrirantia iuris humani excusat: et etiam iuris diuini. quando non constat esse false: sed sunt opinio nes probabiles / in quo sensu intelligitur: vt an deus gratis reprobat vel propter demerita praemisa tunc est ignorantia inuincibilis. similiter quod vni est ignorantia inuincibilis alteri est ignorantia vincibilis: quia vnus tenetur plura scire quod alter

¶ Dubium occurrit: est aliquis qui pritinet alienum excusatur per ignorantiam inuincibilem ne peccet detinendo alienum / si sciret / peccaret detinendo: an ego debeo ei significare verum: Istud in ceon circa materiam preceptorum enucleatum habes.