Quaestio 3

¶ Questio tertia. TErtio circa hanc distinctionem queritur / an sit necesse dicere pro motibus in celoapparentibus quod idem celum moueatur ab occidente in orientem et contra.

¶ Respondetur probabililit quod non. hanc Tpartem tenet Alpetragius in libello suo quem composuit de quaelitate motuum celestium dicit quod primum mobile complet reuolutionem suam ab oriente ad occidentem in vigintiounttuor hors adequete: et alie sphere inferiores retardantur a tali complemento: aliqua magis et aliqua minus: secundum quod magis vel minus distant a primo mobili: et minus de sua influentia accipiunt. verbi gratia. octa ua sphera non complet vnam reuolutionem ab oriente in occidentem in vigintiquattuor horis. sed modicum deficit: ita quod in trigintasex mille annis ipsa facit vnam reuolutionem minus quam primum mobile: ita quod in toto illo tempore solum vnam reuolutionem amittit. postea Saturnus magis deficit a tali reuolutione completa quam octaua spheraet intantum quod facit in triginta annis vnam reuolutionem minus quam primum mobile.

¶ Postea Iuppiter magis deficit quam superiores: intm quod in duodecim annis facit vna reuolutionem minus quam primum mobile. et vnam reuolutionem in duodecim anis amittit quam superiores in maiori tempore amittunt Saturnus in tredecim annis solum vnam reuolutionem amittit. Postea Mars magis deficit: intum quod in duobus annis vnam reuolutionem minus facit quam primum mobile. Postea Sol magis deficit: intantum quod in vno anno vnam reuolutionem facit minus. Uenus et mercurius se habent vt sol. Luna vero inter omnes spheras magis deficit: intam tum quod in mense lunari deficit ab vna reuolutione. Quid sit mensis lunaris in 13 distinctione quaerti diximus. ergo secundum eius imaginationem nos ponimus aliquam spheram complere reuolutionem suam quando reuertitur cum primo mobili ad idem punctum amissa vna reuolutione. Eccesimagina tionem Alpetragii quae re vere ingeniosa est et non spernenda. propterea conabor aliorum rationes cont eam obiectas eluere.

¶ Contra hanc opinionem arguitur. nam tunc secundum proportionem distantie orbium planetarum a primo mobili debet esse proportio incurtationis vt dicunt. quod est falsum. cum sol / venus / et mercurius equaliter mouentur. et tamen inequaliter distant a primo mobili. Tuna multum tarde mouetur: cum tamen est Mhercurio immediata.

¶ Respondetur: nego sequelam. et ratio est. oportet dicere: non sola influentia hoc facit: vel ipsa inequaeliter recipitur. nescis dare michi causam quare luna mouetur contra motum sui epicicli plusquam alii planete. et tamen propter aliqua motiua dicere oportet quod sic: sic dicam in proposito per hanc imaginationem quod celi inferiores non habent nisi vnum motum ab oriente in occidentem: et non econtrario. et tamen per experientias constat dicere: hoc esse a natura rei vel tenere viam conem quod non est necesse.

¶ Secundo arguitur. non est necesse ponere hoc modo tot intelligentias quoit sunt sphere celestes: quod est contra Aristotelem. 12. Methaphisice. cum sufficiat vna intelligentia hac via primi mobilis motrix. quia pro motibus raptus non oportet ponere conformiter intelligentias: sed solum pro motibus propriis orbium.

¶ Respondetur. non est hic multum auctoritati innitendum. licet Aristoteles secundo celi posuit celum stellatum primum mobile aliter opinatus est Ptholomeus ponens nonum mobile primum: et etiam de sacrobusco: quem communis schola insequitur: et cum hoc vltra eum ponendo celum.

¶ Insupersecund Aristotelem / non est necesse dare intelligentias orbium inferiorum motrices alias ab intelligentia primi mobilis motrici. ergo nec eodem modo dabitur intelligentia mouens eas ab occidente ad orientem. sufficit quod primum mobile motum ab occidente sua influentia inferiores ad orientem rapiat. Alpetragi us breuiter sicut communi schole astronomorum contrahit in pluralitate motuum: quid mirum si tot intelligentias negaret. Numquid diceba antea potest defendi probabiliter in lumine naturali quod forma celicelum moueat dato quod nichil intelligat.

¶ Tertio arguitur. hac via non saluatur motus accessus et recessus nec motus in eccentrico et epicicio. ergo oportet dare plures celorum motus.

¶ Respondetur. Multe sunt vie alpetragio euadendi. erit difficile ei prohare illum motum: licet thebit circa hoc multum insudauit Ulterius dicitur. potest hoc saluare per polos octaue sphere ex transuerso circa polos primi mobilis motos: ita quod circulus descriptus a polo 3odiaci octaue sphere circa polum mundi non erit paralellus polo mundi: sed in aliquibus locis magis declinabit ad septentrionem: in aliis autem magis ad meridiem. et per hoc saluare potest aliquas stellas octaui celi nunc propinquiores polo immobili nunc vero remotiores de motu in eccentris opotet illum ponere.

¶ Ecce ergo modum alpetragii quem gratia disputationis potest quis apparenter tueri. et ex illo patebit: probabilitates solum in multis quae de celo dicuntur capimus: et hoc sufficit. in rebus etiam arduissimis maluimus aliquid (licet topice) coergescere quam demonstratiue in abiectioribus.

¶ Dubitatur. an omnes orbes equaliter moueantur. Secundo dubitatur / an stelle sint eiusdem speciei specialissime cum orbe et inter se.

¶ Ad priorem dubitationem dicitur primum mobile inter omnia mobilia velocius mouetur. Ratio. in equali tempore maius spacium lineale describit quod aliquis orbis inferior. ergo velocius mouetur. Tenet consequentia / ex sexto Phisicorum. et sic consequen¬ ter: orbis quanto est superior (loquendo de motu diurno) tanto velocius mouetur. loquendo demotibus ab occidente in orientem: non oportet superius mobile velocius moueri. stat quod mercurius non velocius moueatur ab occidente in orientem quam orbis lune. patet. licet orbis mercurii sit maior orbe lune: quia ipsum circundat orbiculariter: tamen mercurii orbis solum in anno facit circuitum vbi luna facit. 13 menses lunares. et cum luna velocius circueat quam mercurius: stat in velocitate circuitionis et motus repetendo circuitionem quod velocius moueatur quam Mercurius. sicut si longus et breuis homo transeundo mutuo circa puteum et equaliter circueant: tunc longus velocius mouetur: et tamenbreuis potest totiens circuire. quod non solum pluries circuiret puteum quam alter: sed velocius mouetur. penes aliud et aliud attenditur velocitas circuitionis et velocitas motus loculis. velocitas secundi attenditur penes spacium lineale maius descriptum in equali tempore: siue penes punctum medium vel velocissime motum: pro nunc non inquiro. sed velocitas circuitionis intelligitur penes angulum descriptum in tanto vel tanto tempore circa centrum vel axem. quare vnum punctum in boete eque velociter circuit sicut punctum in pleade vel in equatore: licet multo tardius mouetur. quo fit / si duo orbes: superior et inferior: sic se habeant quod inferior pluries circuit circa axem sui motus quam orbis superior: sed linea protracta ab orbe superiore in vna circuitione (si extenderetur in longum) est ita longa si cut omnes linee simul iuncte protracte ab inferiore: tunc isti duo orbes equaliter mouentur. si inequaliter: tunc cuius linea descripta est longior: orbis ille velocius mouetur.

¶ Ad aliam dubibitationem dicitur. verosimilius est quod planeta quilibet pariter et stella differut specie specialissima a suo orbe: et aliam formam substantialem habet. et planete omnes inter se specie differunt. per eorum influentias / et apparentes colores hoc probabiliter deduci potest. Aliam influentiam habet saturnus: aliam Iuppiter. planetas nominibus conmunibus appello: loquendo vt plures. putabat delirum vulgus perditissimum illum virum in deum transsatum. et planetam illum propterea iouem appellarunt. quomodo loquendi vtimur recte intelligentes: hoc velle videtur Aristoteles libro de proprietatibus elementorum. substantia corporis orbis est alia a substantia corporis stellarum non est loquutus de sola alietate numerali. aliqua stelle per eadem media possunt concludi differre inter se. sed non est verosimile quod omnes inter se differant: sicur non omnes herbe in horto tuoimmo oppositum potest suaderi per colorem apparentem equalem et similis effectus. sic omnes partes orbis lune dempta luna sunt eiusdem rationis inter se: et ita in quolibet orbe. et forte orbis lune est elusdem species specialissime cum alio orbe superiore.

¶ Sed dicis. ergo stella non constituit aliquod vnum cum suo orbe: nec planeta cum suo orbe. conceditur. forma orbis lune et corpus lune non continuantur: vt in quaestione sequenti patebit. Stelle tamen sunt magis fixe in suo orbe quaem planete in suo: vt quaestio sequens docebit. materia stelle et materia orbis sui sunt eiusdem speciei: et possunt vnum constituere. et ita opinor: licet forma stelle et forma orbis contiguentur: et non continuantur. vt videre est invirga cuius altera medietas est mortua: et altera adhuc viridis et viua vita plante tunc forma planete contiguatur forme illius corporis mortui.