Quaestio 14(16)

Questio. xvi. UTrum angelus ac cipiat cognitione a rebus spiritualibus an a corporalibus. Quod non a corporalibus probatur. quia corpus non agit in spiritum. vt dicit Augustinus super genesim ad litteram.

⁋ Ad op positum. ab illo accipit quis cognitionem sine quo non potest cognitionem habere: sed sine corporalibus non potest angelus cognitionem habere. ergo etc.

⁋ hic dicitur quod angelus nullam cognitionem accipit a rebus. quia in telligit omnia a se per species concreatas et sibi inffuxas a deo. et ideo nec cognitio nec species accipitur a rebus. quod probatur multiplicitur.

⁋ Primo sic. Qualis est ordo corporum celestium ad corpora inferiora se talis est substantiarum separatarum ad inferiora se. sed corpora superiora non accipiunt aliquam perfectionem ab inferioribus: quoniam celum non potest recipere aliam for mam ab illa quam habet propter sui perfectionem. ergo angelus non potest recipere aliquam formam ab inferioribus. et hoc propter sui perfectionem.

⁋ Istem anime sunt forme corporum. et ideo recipiunt cognitionem a corpori bus et mediantibus corporibus. sed angelus est sine corpore. ergo tantum intelligit per species influxas a deo

⁋ Item impossibile est quod aliquid transeat de extremen in extremum sine medio. sed ymaginatio est men dia inter mere spirituale et corporale. ergo impossi bile est quod aliquid transeat de corporali siue materia li sine ymaginatione ad angelum. cum ergo in ange lis non sit ymaginatio: impossibile est eos accipere cognitionem a corporibus. quod autem ymaginatio sit medium probatur. quia ymaginatio licet non sit sine materia. tamen est sine coditionibus materialibus sensus autem corporalis non. ergo etc

⁋ Item intellectus noster est agens et patiens respectu rerum cognita rum a nobis. est enim agens per intellectum agentem in radiantem fantasmata. et est patiens: quia recipit intellectionem causatam a re propter sui depurationem et omnia ista fiunt mediantibus potentiis sensitiuis sed intellectus angeli non est sic agens et patiens re spectu inferioris. quia non habet sensum.

⁋ Ite agens et patiens sunt eiusdem generis. quia actus et potentia sunt eiusdem generis. sed res materialis et immaterialis non. quia non possunt fieri ex se mutuo. Secundo dicitur quod angelus non discurrit de noteoad ignotum. quod probatur: quia intellectus angeli in pri ma sui creatione est perfectus respectu omnis cognitionis naturalis. et per consequens naturaliter non potest discurrere de noto ad ignotum

⁋ Item eundem locum tenent angeli inter spiritualia: quem tenent corpora celestia inter corporalia. sed corpora celestia non possunt naturaliter perfici ergo etc

⁋ Contra ista. Primo contra primum quod omnis res absoluta quae non potest naturaliter existere sine alia re absoluta dependet ab ea in aliquo genere causae naturali. quia effectus sufficienter dependet etc. sed cognitio intuitiua angeli non potest naturaliter esse sine existentia rei cuius est. ergo dependet a re sicut effectus a causa. et per consequens angelus accipit cognitionem intuitiuam a rebus

⁋ Si dicas quod cum omnis cognitio sit per assimilatione. ad hoc quod angelus cognoscat re existentem. sufficit quod assimiletur sib absque hoc quod accipiat sibi cognitionem a rebus.

⁋ Nunc autem duplicitur aliquid assimilatur alteri: vel per motum proprium: vel per motum alterius. Exemplum primi quando aliquid mouetur ad formam quam prius non habuit. Exemplum secundi quando aliquis mouetur ad formam quam prius habuit. Secundo modo assimilatur angelus rei existenti virtute speciei quando peruenit ad formam quam angelus habet.

⁋ Contra. omnis effectus sufficientur de pedet ex causis suis essentialibus et approximatione et dispositione earum. quia aliter destrueretur omnis via ad probandum aliquid esse causam alterius. sed cognitio angeli intuitiua naturaliter dependet a re co gnita. quia non potest naturaliter intuitiue intelligere rem nisi res prius cognita. sit. et res cognita non est dispositio intellectus angelici. nec species re spectu intellectionis. nec approximatio respectu causarum. ergo est causa. sed non materialis formalis vel finalis. ergo efficiens.

⁋ Item licet aliqua de nominatio noua conueniat alicui per motum alteriui absque hoc quod res mota sit causa alicuius existentis iu re quam denominat. Exemplum. per mutationem creatu re dicitur deus de nouo creator. et tamen res noua non otest aduenire alicui de nouo per motum alterius nisi illud motum sit causa illius rei. sed angelus per mu tationem rei a non esse ad esse potest modo rem intell gere: et prius non potuit: et angelus recipit in se no uam rem scilicet intellectionem. ergo illa res quae mutatur est causa istius intellectionis.

⁋ Iste quando aliquid potest cognosci siue aliud existat siue non: et aliud non potest cognoscere nisi ipso primo existente. et ipso existente potest illud secundum illam rem cognoscere. primum habet rationem causae respectu cognitionis secundi. sed angelus potest i psam rem cognoscere ipsa re exnte: et non potest eam cognoscere ipsa non existente. res autem potest cogno sci angelo existente vel non existente. ergo res habet rationem causae respectu cognitionis angelice.

⁋ Ite angelus assi milatur rei sufficientur siue existat siue non. ergo muta tio rei a non esse ad esse et existentia nihil facit ad assimilationem. cum ergo existente re possit haberi cognitio de ea in intellectu ageli et non existente non possit. ex natura rei res est causa intellectionis angeli.

⁋ Contra secundum quia omnis intellectus potens principia apprehendere et non conclusiones et non econuerso potest discurrere patet. quia omnis talis intellectus potest virtute principiorum cognoscere conclusiones. et hoc est discurrere scire aliquas conclusiones prius sibi igno tas virtute principiorum: sed angelus est huiusmodi. probatur: quia si non: tunc non posset cognoscere vnam premissam nisi cognosceret omns conclusiones sequin tes ex tali principio. quod falsum est ergo. quia ex vna per missa possunt sequi infinite conclusiones. Et maxime videtur falsum: quia angelus potest aliqua modo ignorare et postea scire: quia non habet scientiam omnium.

⁋ Iod dico quod no titia est duplex: quadam est incomplexa: quadam complexa: quadam est intuitiua: quadam abstractiua: quadam est intuitiua in particulari: quadam in vniuersali.

⁋ Tund dico quod angelus potest naturaliter accipere notitiam intuitiuam a re materiali vel immateriali tanquam ab obiectis quae sunt cause partiales respectu illius cognitionis. quod probatur: quia illud quo posito potest aliud poni et quo non posito non poest aliud poni: habet rationem cause respectu illius: sed posito vno angelo potest alius intuitiue eum videre. et posita vna re materiali potest etiam intuitiue angelus videre ipsam. ergo res vtraque est cognitionis agelice causa

⁋ Secundo dico quod potest accipere notitiam incomplexam abstractiuam a rebus mediante intuitiua sicut in priori quaestione d ctum est. et hoc loquendo de abstractiua exitente cum intuitiua: quia illa non existit nisi existente intuitiua et respectu illius prius est causa res extra quam cognitio intuitiua causa partialis cum intellectu cognitionem ac abstractiuam manentem post intuitiuam accipit a re mediante habitu: non quidem quod res sit causa partialis respectu illius cognitionis. quia potest re non existen te: sed quia habitus qui est partialis causa illius cognitionis generatur ex actibus quae immediate accipiunt a re: sicut a causa partiali: quia a cognitione abstractiua manente tamen intuitiua. hoc probatur: quia non minoris perfectonis est intellectus angelicus quam humanus: sed intellectus hominis potest istas cognitiones accipere a rebus sic dictum est in praecedenti quaestione. ergo et angelus potest hoc facere in puris naturalibus existens

⁋ Tertio dico quod potest accipere a rebus notitiam vniuersalium: quia pos abstrahere vniversalia a singularibus. quod probatur: quia quicquid est perfectionis in intellectu nostro hoc attribuendum est intellectui angelico: sed huiusmodi conceptus facere et vniversalia abstrahere: est perfectionis intellectui nostro: quia competit sibi. ergo angelus potest hoc facere. et hoc potest mon diante cognitione intuitiua singularium vel abstra ctiua incomplexa sicut potest intellectus nec ap paret aliqua ratio quare non

⁋ Quarto dico quod potest naturaliter accipere a rebus notitiam complexam propositionum contingentium. quod probatur: quia qua cognoscit extrema alicuius complexi cotingentis intuitiue statim potest mediante cognitione intuitiua et abstra ctiua eorundem quae simul est cum intuitiua formare con plexum: et virtute illius cognitionis assentire vel dissentire. Istud patet: quia non est maioris imperfecti onis formare complexum: et sic assentire quam cognoscere intuitiue vel abstractiue: sed angelus potest cognoscere extrema alicuius complexi contigentis intuitiue. puta istius paries est albus. ergo etc.

⁋ Et sciendum est hic. quod nunquam potest angelus vel intelle ctus noster habere notitiam euidentem: vel euidenter assentire alicui complexo contingenti: nisi existentibus extremis illius complexi et cognitione eorum intuitiua. quia ex ista cognitione abstractiua et con plexa non potest generari habitus. quia nullus experitur se magis inclinatum ad assentiendum tali post notitiam intuitiuam re non existente: vel notitia intuiti ua non existente extremorum: quam ante omnem notitiam intuitiuam. Si enim angelus simul intuitiue videat parietem et albedinem in eo euidentur assentit isti complexo paries est albus. sed destructa albedine vel pariete: et existente cognitione intuitiua prius habita naturaliter modo per potentiam diuinam conseruatam sta tim dissentit isti complexo paries est albus. quia hoc complexum tunc est falsum. Si res existit et cognitio intuitiua non maneat sed corrumpater: licet hoc com plexum sit non tamen intellectus illi euidentur assentit probatur: quia post cognitionem intuitiuam non habet nisi cognitionem abstractiuam. Per illam autem non iudi cat rem esse: sed quod aliquando fuit. ergo ad hoc quod intellectus angelicus habeat cognitionem euidentem de aliquo contingenti complexo affirmatiuo qua iudi catur hoc esse requiritur neccessario existentia extremorum et notitia intuitiua eorum. et hoc dico naturaliter non loquendo de potentia diuina. sed ad habendum notitiam euidentem de aliquo complexo contingenti ne gatiuo quo negatur hoc esse. ad hoc vere sufficit notitia intuitiua extremorum: et illa neccessario requiritur naturaliter dico et non existentia rei: quia ipsa exntente iam intellectus euidentur dissentiret praedicto complexnegatiuo

⁋ Quinto dico quod angelus potest accipere notitiam a rebus propositionum neccessariarum. quia potest terminos talium propositionum intuitiue apprehedere. et ipsis apprehesis potest euidenter assentire illis veritatibus. tamen vtrum de facto accipiat a rebus notitiam incomplexam vel complexam quantumcumque contingentem vel necessariam nescimus. Cuius ratio est. quia quando aliquid dependet ex sola voluntate diuina conting ter et libere causante quicquid causat extra se. illud non potest certitudinaliter a viatore cognosci per rationem nec per experientiam. Sed quod angelus habeat vnam cognitione vel aliam quamcunque a deo. hoc solum depen det ex voluntate diuina. ergo etc. Et ideo tales propositiones sunt nobis neutre. quia nec habemus rationem nec certam experientiam ad vnam partem vel ad aliam. Si autem sint auctoritates sanctorum quae magis sonant in vnam partem quam in aliam. illa pars potest rationabiliter teneri. sed prius dicta omnia de cognitione angelorum loquuntur de possibili: si angelus esset relictus in puris na turalibus. Sexto dico quod angelus potest discurrenre et per discursum acquirere notitiam propositionum co tingentium. probatur: quia angelus in puris naturalibus ex vna propositione contingente nota potest per discursum acquirere credulitatem firmam de alia propositione ignota. ergo per discursum potest acquirere sibi credu litatem veram. patet consequentia probatur antecedens. quia secundum communem sententiam doctorum. angelus malus non potest cognoscere occulta cordium nisi per signa exteriora. puta si videat hominem ridere arguit gaudium in corde. et talia signa exteriora possunt esse sine actu interiori eis correspondente. quia non est contradictio: quod ita sit. ergo per talia signa potest decipi credendo quod tales sint actus interiores. quia talia sunt signa. et per consequens potest decipi per discursum. ergo si sint actus interiores correspondentes signis: tunc per signa potest acquire re credulitatem veram et totum facit per discursum.

⁋ Item omnis intellectus apprehendens propositionem si bi neutram vel ignotam potest sibi assentire si voluntas velit. sed angelus potest apprehendere propositio nem sibi ignotam. patet: quia multi angeli ignorabant incarnationem verbi vt dicunt sanctui. et vtrum beata virgo fuit virgo. et talibus propositionibus appraehensis potest angelus ex libertate sua assentire. ergo eodem modo si angelus apprehendat praemissas: ex qua bus dicta conclusio sequitur. posset postea illam conclusionem ex illis elicere. ergo potest discurrere. Et hoc est de intentione augustini et aliorum sacorum. eugo dicunt quod demiones per longitudinem temporis et per experientiam sciunt multa quae prius ignorabant: et quod in scientia possunt perficere. Mirabile enim esset si diabolus omnia sci ret et nihil ignoraret

⁋ Ide dico de propositionibus neccessris scilicet quod posset earundem notitiam acquirere per discursum. quia posset scire vnam praemissam: et igno rare infinitas conclusiones ex illa sequentes. et per illam praemissam potest primo acquirere notitiam alicuius coclusionis ignote: et post alterius. et sic deinceps.

⁋ Contra ista sunt multa dubia. Primo enim videtur quod angelus non potest accipere notitiam intuitiuam a rebus. quia in omni actione naturali agens et patiens sunt simul et tangunt se. sed angelus non potest aliquam aliam rem tangere. quia aut contactu situali aut essentiali. Non situali. quia in angelis non est situs nec locus nec essentiali. quia ille contactus est per illapsum. sed nullus angelus illabitur. sed solus deus. ergo etc

⁋ Item si sic. tunc angelus discurreret quod fiusatum est. consequentia patet. qui nulla substantia creata agit nisi mediante accidente igitur si angelus videret substantiam: non videret nisi me diante accidente: quod primo videtur. et ab eius cogni tione discurreret ad cognitionem substeanti. ergo etc.

⁋ Istem si sic. tunc illa intuitio non esset in potestate angeli. consequentia patet. quia non est in potestate patientis pati vel non. si enim intellectus angeli pateretur a re non esset in eius pertante. ergo etc.

⁋ Item sensibi lia et materialia non agunt in intellectum nostrum nisi mediante virtute sensitiua. puta fantasia quod non est in angelo. ergo etc.

⁋ Ite secundum Augustinum super gen. corpus non agit in spiritum.

⁋ Iste tertio de anima agens est nobilius passo: sed res materia lis non est nobilior angelo. ergo etc.

⁋ Istem in libro de generatione agens et patiens communicant in materia: et sunt adinuicem transmutabilia: sed res ma terialis et angelus non sunt huiusmodi. ergo etc.

⁋ Istem septimo phisicorum in parte intellectiua non est alteratio nec ad formas de prima specie: sed intellectio angeli est qualitas de prima specie. ergo etc.

⁋ Item effectus eiusdem rationis habent causas eiusdem rationis et non necessario alterius rationis: sed prima abstractiua quae stat cum intuitiua et secunda sunt eiusdem rationis. ergo sicut secunda causatur ab habitum ita et prima: et sicut secunda non causatur ab obiecto: nec a notitia intuitiua: ita nec prima. ergo etc.

⁋ Item si angelus posset discurrere: tunc intellectus eius esset imperfectus: quod videtur falsum.

⁋ Ite contra hoc quod dicitur quod respectu distinctorum cognitorum intuitiue non potest esse vna ratio cognoscendi qui respectu distinctorum cognitorum abstractiue potest esse vna ratio cognoscendi. ergo respectu cognitorum intuitiue

⁋ Ite contra hoc quod dicitur quod respectu distinctorum potest esse vna ratio cognoscendi: quia ratio cognoscendi habet obiectum adequatum conti nens omnia quae intelliguntur sub illa ratione: sed mul te sunt quidditates quae in nullo obiecto adequato continentur: ergo non possunt habere vnam rationem con gnoscendi.

⁋ Ite multiplicato priori et posterum us multiplicatur: licet non econtra. sed obiectum est prius ratione cognoscendi. ergo quot sunt obiecta tot sunt rationes cognoscendi. Item si potest esse vna ratio cognoscendi multa: ergo et infinita: quia non est maior ratio de vno quam de alio. ergo etc.

⁋ Ad primum istorum dico quod si intelligas rem esse praesentem per illapsum quando non distat ab eo: sic non est inconueniens quod res cognita ab angelo sit sibi praesens per illapsum. hoc tamen non oportet: quia res distans loco potest partialiter causare intellectionem in angelo: et similiter vnus angelus in alio distante. Si autem intelligas per illapsum praesentiam siue indistantiam et cum hoc conseruationem et dependentiam sic ange lus non est praesens rei cognite per illapsum. Et quando dicis quod ibi erit contactus situalis vel essentialis dico quod ibi potest esse contactus situalis et virtualis. Exemplum primi posito quod angelus non sit in loco per operationem propter articulum: sed per sub stantiam suam potest angelus esse in loco proximo rei cognite sine loco rei cognite: ita quod sit contactus situalis inter illa loca. Exemplum secundi potest angelus modicum distare a re cognita et eam cognosce re intuitiue: quia tunc est contactus virtualis: quia res tantum distat vel approximatur alteri quod potest secum vel in eo agere: et si angelus distet tantum a re cognita quod possit agere cum ea ad cognitionem intuitiuam tunc est ibi contactus virtualis. Si autem tantum distet quod non possit cognoscere rem intuitiue tunc non est contactus talis.

⁋ Ad aliud concedo consequens licet non sequatur ex probatione sua: quia cum dicit substantia creata non agit nisi mediantibus accidentibus. dico quod philosophi posuerunt tantum hoc in istis corporibus in quibus exparti fuerunt alterationem praecedere generatonem: sed in multis aliis in quibus hoc non habetur per experien tiam potest oppositum ondi. et sic est in proposito. nam essentia vnius angeli potest agere in alium angelum sine omni accidente: ergo in intellectum proprium. Ateceden patet. consequentia probatur per rationem Ioh. quando aliqua actiua sunt eiusdem rationis quicquid potest esse passiuum respectu vnius potest esse passiuum respectu alterius: sed si plures angeli essent in eadem specie sicut reputo verum: tunc essentie illorum angelorum essent eiusdem ra tionis et intellectus similiter: et essentia vnius potest age re in intellectum alterius: ergo eodem modo in intellectum proprium.

⁋ Ad aliud dico quod illud quod est mere pas siuum non habet actionem suam in ptante sua: nec est in po testate eius pati ab obiecto vel non pati: sed in proposito intellectus angeli est causa partialis respectu intellectionis sue et illam impedire et suspendere voluntas sua potest: et illa non agente non agit obiectum: et ideo tota actio est in sua ptante. tamen haec ratio equaliter est contrsiomnem opinionem: quia siue ponatur species in intel lectu angeli siue habitus ex quo differunt ab een tia angeli: sequitur cum efficiunt intellectionem quod in tellectio non sit in ptante angeli.

⁋ Ad aliud dico quod hoc est verum pro statulisto: sed non pro statu competenti anime intellectiue post separationem. Quia anima separata quae non habet fantasiam potest cognoscere rem intuitiue et respectu illius cognitionis est res materialis et corporalis causa partialis sine fantasia. ergo eodem modo potest agere in intellectum angelicum: licet non habeat fantasiam

⁋ Aliter potest dici quodres ma terialis et corporalis pro statu isto potest agere parti aliter ad causandum cognitionem intuitiuam in in tellectu nostro: licet non causet aliquam cognitionem in tuitiuam in fantasia: nec forte aliquam abstractiuam et hoc est verum si fantasia non sit capax vnius cognitionis vel alterius. quia secundum Ioh. vnus angelus potest agere et loqui alio multum distincto: licet non causet intellectionem: nec aliquid aliud in medium: quia medium non est capax alicuius effectus talis. et si ita sit in proposito: tunc consimiliter potest dici de vno et de alio. si autem fantasia sit capax cognitionis intuiti ue rei cognite tunc non posset age in intellectum nostrm pro statu isto nisi agat in fantasiam cognitionem intui tiuam.

⁋ Ad aliud dico quod corpus non poest agere in pictum vt agens primarium et principale. tamen vi agens scdariu. vel aliter quod non potest agere in spiritum corrumpendo et destruendo eius naturam quenadmodum ignis agit in aquam: potest tamen agere in spiritum partialiter aliquem effectum accidentalem quae no est corruptiuus substantie spirius. sic est in proposito. certum est enim quod ignis infernalio vel purgato rius sic agit et affligit spectum

⁋ Ad aliud dico quod de virtute sermonis propositio generaliter accepta est falsa: quia ignis potest agere in animam separatam et in hominem et in multa quae sunt simpliciter nobiliora igne. similiter aer posset ageret in ignem: cum tamen ignis sit nobilius elementum quam aer: ideo si intelligatur generaliter de omni agente partialiter falsa est. Si autem intelligatur de causa totali vera est generaliter qui in omni actione creata deus concurrit immediate vt agens partiale: sed philosophus intelligit quod ratio agentis niversalter nobilior est quam ratio patientis. et hoc est verum: quia ratio agentis potest competere alicui agenti: quod est nobilius omni passo puta deo

⁋ Ad aliud dico et ad alia similia quod philosophus intelligit quod agens et patiens communicant in materia quando agens per actionem suam potest passum corrumpere alterando per qualitates sensibiles et non aliter. sic est in proposito

⁋ Ad aliud patebit alias. Ad aliud dico quod non est generaliter verum quin idem effectus productus a causa secunda: producatur necessario a causis diuerse rationis. puta calor productus ab igne sole et deo: et alius eiusdemrationis potest causari a solo deo: et si sol produceret ignem et calorem: ille ignis posset producere alium ignem et calorem. Eodem mdodo in proposito notitia abstractiua prima si producatur ab intuitiua partialiter vt prius dictum est: tunc necessario producitur a causa al terius rationis quam secunda abstractiua. quia prima causatur ab obiecto et a cognitione intuitiua et ab intellectu: et hoc si cognitio intuitiua naturaliter causetur. si autem a solo deo: tunc non causatur ab obiecto sed a notitia intuitiua: quia illa notitia causata a deo non necessario requirit obiectum existere sicut prima intuitiua naturaliter causata ⁋Notitia aut abstractiua secunda causatur ab habitu et in tellectu: et ideo si naturaliter causentur requirunt cau sas alterius rationis: non obstante quod sint effectus eiusdem rationis. Si autem vtraque notitia abstractiua causetur supernaliter a solo deo: tunc sequitur quod habent causam eiusdem rationis.

⁋ Ad aliud dico quod angelus potest discui rere: et quod in prima sui creatione est imperfectus: quia caret accidentibus multis quae postea potest acquirere et acquirit et non ante: vt supra dictum est. Tame perfectus est etiam in prima sui creatione quantum ad omnem substantialem perfectionem.

⁋ Ad rationem superius dictam de effectibus eiusdem rationis potest dici quod sicut prima abstractiua necessario et naturaliter praesupponit intiuitiuam tanquam causam eius partialem. ita secuna: ter tia: quarta: quinta: et sic deinceps posito casu ne cessario praesupponit iutuitiuam. Nam si habitus de relicti a prima abstractiua: secunda: tertia: et quarta corrumpuntur per obliuionem (sicut est possibile tamen ad hoc quod quanta abstractiua eliciatur naturaliter necessario praesupponit intuitiuam tanquam causam eius par tialem. quia omne derelictum ab abstractiuis prioribus per positum est corruptum. et sic non necessario requi rant causas alterius rationis prima abstractiua et secunda: quia ambe possunt fieri a causa eiusdem rationis. tamen prima abstractiua necessario requirit aliamcausam alterius rationis. quod si naturaliter cau setur non necessario requirit secunda: quia iprima necessario requirit intuitiuam naturaliter loquen do. secunda non necessario: quia licet in priori casu requi rat necessario intuitiuam non tamen abstractiua secunda quia potest fieri mediante habitu derelicto a prima abstractiua posito quod maneat.

⁋ Ad aliud dico quod non est simile de cognitione intuitiua et abstra ctiua: quia naturaliter experimur quod destructo obiecto intuitiue cognito non inclinatur intellectus ad vnum vel multa pus cognita cognitione intui tiua: sed naturaliter experimur quod corrupta co gnitione intuitiua inclinatur intellectus ad intelli gendum plura abstractiue: ideo non est simile de vno et de alio.

⁋ Ad aliud dico quod vna ratio cognoscen di non habet necessario vnum obiectum adequatum: quia vnus habitus numero potest inclinari ad intelligedum plura obiecta vt plura non accipiendo lo vt reduplicatiue: sed specificatiue sic: scilicet quod plura possunt cognosci mediante vno habitu: tamen si esset aliquis habitus inclinans ad concludendum alium multis actibus: tunc ille posset habere vnum obie ctum adequatum omnibus inferiorbus.

⁋ Ad aliud dico quod non oportet ad multiplicationem prioris multiplicari posterius maxime quando prius est causa partia lis respectu posterioris sicut est in proposito de obiecto respectu cognitionis quando est vnus habitus respectu plurium.

⁋ Ad argumenta prime opinio nis

⁋ Ad primum dico quod deficit multiplicitur. tum qui accipit falsum in hoc quod dicit quod corpora celestia non acquirunt perfectionem aliquam aut enim intelligit de perfectione substantiali. et sic verum dicit et est bo na similitudo: quia angelus non potest accipere totam formam substantialem a rebus: sed sic non est ad propositum: aut de perfectione accidentali: et sic falsum dicit: quia luna recipit illuminationem a sole: ergo eodem mo potest vnus angelus recipere illuminationem ab alioSimiliter similitudo deficit: quia si teneret vniformiter tunc sicut corpus celest es causat aliquid in istis inferioribus: ita angelus in animabus nostris: et cau saret animas nostras sicut corpus celeste ista inferiora. et per consequens anime nostre dependerent ab angelis

⁋ Ad aliud dico quod non est incoueniens quod corpus agat in spicitum: causando intellectionem sui partialiter: sicut potest causare in anima coniuncta corpori. et dico quod non est causa precisa quare corpus potest agere in animam nostram: quia est coiuncta corpori: sed ca est precise: quia anima non potest de se habere omnem perfectionem ad quam est in potentia mediante corpo re et quam potest habere a corpore. et hec eadem est causa quare agit in angelum: quia ipse potest habere aliquam per fectionem posito corpore quam non potest habere destru¬ cto corpore.

⁋ Ad aliud dico quod non oportet semper transire per medium: nisi quando medium est in motu locali. sed in mediis perfectionum non oportet. et ergo non oportet si aliquid causet aliquid in extremo quod prius cau set in medio

⁋ Similiter quando dicit. quod fantasia est medium etc. falsum est. sed si ponatur aliquod medium inter mere corporale et spirituale erit anima intellectiua. nam virtus fantastica est extensa in materia cum materialibus conditionibus. et est pure materialis et corporalis.

⁋ Ad aliud dico sicut dictum est prius quod intellectus agens non depurat illustrat etc. nisiqui est causa partialis ad causandum intellectionem. et propter hoc non dicitur depurare. sicut nec sol dicitur depurare. quia concurrit sicut causa partialis ad cau sandu aliquid inferius. et ideo debet poni intellectus agens eodem modo in angelo et beato sicut in nobis. Et cum dicit commentator tertio de anima quod intellectus agens est lumen. Intelligendum est. quod sicut lumen est causa partialis cum colore ad causandum actum viden di et non est in potentia receptiua colorum. ita intellectus agens est causa partialis respectu intellectio nis et non est in potentia receptiua. et ideo potest dici umen. Et similiter dato quod praedicta ratio concluderet de corpore quod non potest agere in angelum. non tamen concludit quin vnus angelus possit causare cognitionem in alio.

⁋ Ad aliud dico quod sunt in eodem genere remoto non propinquo. et sic angelus et substantia mate rialis sunt in eodem genere. queadmodum corpora celestia et ista inferiora. et hoc sufficit ad hoc quod vnum sit agens et aliud patiens. Et quando dicit quod potentia et actus sunt in eodem genere. verum est de potentia obiectiua. non autem de subiectiua vel reces patiua. quia potentia receptiua est substantia: sed actus receptiuus. potest esse accidens. aliter enim si semper essent in eodem genere esset processus in infinitum.

⁋ Ad aliud dico. quod auctor de causis intelligit. quod intelligentia. est plena formis. quia intelligit plures formas Si dicas quod intellectus angeli se habet ad omnia intelligibilia. sicut intellectus noster ad prima principia. falsum est. quia intellectus noster intel ligit omnia prima principia sine discursu. non sic autem intelligit angelus omnia vt prius dictum est.

⁋ Ad aliud dico quod eundem locum tenent quantum ad aliquio et quantum ad aliquid non

⁋ Circa notitiam primam ab stractiuam quae simul stat cum intuitiua est aduertemdum. quod illa notitia causatur ab intuitiua notitia et intellectu et corpore quodcumque sit illud tamquam a cau sis partialibus et non ab obiecto. licet contrarium prius dicatur. Cuius ratio est. quia stante cognitione in tuitiua et obiecto toto corrupto adhuc stat illa abstractiua. ergo non requiritur obiectum necessario ad eius causationem.

⁋ Si dicas quod licet con gnitio intuitiua posset existere per potentiam diuinam non existente obiecto: non tamen naturaliter. erg ad hoc quod causetur cognitio abstractiua praedicta naturaliter: adhuc requiritur existentia obiecti. et tunc vltra omne illud quod necessario requiritur ad aliquem effectum causandum naturaliter habet aliquam causalitatem respectu illius effectus per propositionem frequen ter acceptam: quia effectus sufficienter dependet et c.

⁋ Respondeo. verum est quod intuitiua non potest conseruari destructo obiecto: nisi per potentiam diuinam: tamen si naturaliter posset conseruari sine existentia obiecti causaret abstractiuam primam sufficientem cum aliis causis. Et quando dicitur quicquid neccessario requiritur. dico quod vel illud quod necessario requiritur est causa immediata il lius effectus: vel est causa causae illius effectus: sicut est in proposito nam licet obiectum non sit causa immediata respectu prime abstractiue: tamen est causa cognitionis intuitiue. qui est causa cognitionis abstractiue. Et eodem modo ad aliud dico quod effectus sufficientur dependet ex suis causis essentialibus approximatis et dispositis et conseruatis: ita quod nihil aliud requiritur necessa rio ad talem effectum absolute loquendo tamen aliud aliquando requiritur necessario ad conseruationem cause naturaliter loquendo quod non est causa illius effectus: sic est in proposito et poni potest exemplum de aliis.

⁋ Aliud hic sciendum est quod cognitio prima abstractiua est illa mediante qua intellectus non iudicat rem esse vel non esse: nec fuisse vel non fuisse: nec videtur de ali qua differentia imporis. quod probatur: tum quia si mediante illa causa tanquam causa partiali intellectus iudicaret rem secundum ali quam differentiam temporis: tunc non esset abstractiua sed intuitiua perfecta vel imperfecta contrarium vtriusque prius dictum est. Nam si mediante illa sicut causa partiali intellectus iudicaret rem fuisse vel fore: tunc esset intuitiua perfecta sicut prius dictum est. Simi liter cognitio dicitur abstractiua: quia abstrahit ab existentia et non existentia. Et non sic intelligitur quod obiectum cuius est notitia abstractiua: nec sit: nec non sit: quia hoc est impossibile: sed sic intelligitur quod mediante abstractiua tanquam causa partiali intellectus non iudicat rem existere: nec non existere: nec est secundum aliquam differentiam temporis. Cum ergo ista sit ab stractiua simpliciter sequitur etc. Si dicas quod potest dari vna alia abstractiua simpliciter in intellectum quae potest stare cum intuitiua et manere post intuitiuam illa scilicet per quam cognosco aliquid intuitiue cognitum puta albedinem in se et absolute primo. et est ista cognitio intuitiua inconplexa: et post mediante ista tanquam causa partiali potest intellectus assentire alicui complexo necessario quod non concernit diffeentiam aliquam temporis: et illa est notitia abstractiua simpliciter complexa. Exemplum. si primo videam albedinem intuitiue et post cognosco eandem albedinem abstractiue: si tunc intellectus mediante ista cognitione formet hoc complexum albedo est qua litas in hoc est cognitio abstractiua complexa sim plicitur quae non concernit aliquam differentiam temporis: ergo praeter praedictam abstractiuam primam est dare alia abstra ctiuam que non est principium iudicandi secundum aliquam differentiam temporis.

⁋ Contra. licet ista cognitio actualis vel habitualis non sit principium iudicandi respectu praedicati quod non concernit aliquam differen tiam temporis cuiusmodi est omne praedicatum quod conuenit subiecto neccessario. sicut est in exemplo iam posito albedo est qualitas cum eadem cognitio numero sit distinctam a prima abstractiua potest esse principium iudicandi respectu praedicati: quod concernit differentiam temporis cuiusmodi est istud praedicatum quod conuenit subiecto contingenti. Exemplum. licet enim ista cognitio ab stractiua per quan cognosco albedine absolute non sit principium iudicandi secundum differentiam temporis respectu huius praedicati albedo suit vel est in corpre vel fuit in corpore subiectiue tamen ista cognitio est principium partiale. et ista non est ad propositum. Si dicas quod illa cognitio non est principium iudicii sed aliquam differentiam temporis respectu cuiuscunque praedicati sicut patet per rationes supra dictas. Ex isto sequitur. quod abstractiua quamn tum ponis non distinguitur a prima abstractiua: quia prima sufficit. ergo quaelibet al ia superfluit. ideo oportet quod non sit aliqua alia abstractiva simplicitur a prima. quia non est iudicii principium secundum aliquam differentiam temporis. Sed tunc est dubium a quo ge neretur habitus inclinans ad secundam abstractiuam quae dicitur intuitiua imperfecta. quia mediante re potest in tellectus iudicare quod res aliquando fuit. non enim potest generari ab intuitiua vt dictum est et probatum. nec a prima abstractiua. quia habitus semper inclinat ad actus consimiles illis a quaibus generatur. sed prima abstractiua non est principium iudicii secundum aliquam differentia temporis vt prius probatum est. ergo habitus generatus ex prima abstractiua inclinabit ad aliquem actum abstractiuum qui sit principium iudicii. quia tunc non incli naret ad actus consimiles etc. et per consequens habitus generatus ex prima abstractiua non inclinat ad secundam abstractiuam quae est intuitiua imperfecta. ergo oportet da re alium habitum inclinantem ad alium actum scilicet a quo genera tur ille habitus. Responsio huius patet per supra dictam.