Quaestio 1

Questio prima. distinctionis prime. CIrca prima distinctione: in qua magister tractat de frui et vtiQuero primo de vti. Utrum tantum omni alio a deo sit vtendum. Quod non. arguo dupli ci via. Primo quod non omni alio a deo sit vtendum. primo sic. Ipso actu vtendi non est vtendum: ergo non omni alio a deo est vtendum. consequentia patet. Atecedens probo. quia si sit vtem dum ipso actu vtendi. aut ergo eodem actu. aut alio. Non eodem actu. quia non est idem actus rectus et reflexus. Nec alio. quia tunc duo actus essent simul in voluntate

⁋ Secundo sic. quocumque conuenit vti eodem conuenit abuti. sed aliqua sunt quibus non conuenit abuti. ergo aliqua sunt quibus non conue nit vti. maior patet: quia opposita habent fieri cir ca idem. sed vti et abuti sunt contraria. ergo circa quod contingit vti: contingit abuti. minor patet. quia virtutibus non contingit abuti. quia secundum magistrum virtutibus nemo male vtitur: ergo nemo eis ab utitur.

⁋ Tertio sic. illo est vtendu: quod est in deum referibile: sed multa sunt quae non conuenit referre in deum: ergo etc. Maior patet. quia hoc est vti. diligere aliquid propter aliud. et per consequens omne illud quo est vtendum potest diligi propter aliud. sed vnum quodque propter deum est maxime diligendum. ergo omne illud quo est vtendum est in deum referibile. minor patet Tum quia intentiones secunde: cum non possint funda re relationem realem ad deum. non sunt in deum referi biles: similiter non sunt diligende cum non sint res. Tum quia mala: quae nec propter se: nec propter aliud sunt amanda. non sunt in deum referibilia.

⁋ Secundo ostendo quod deo sit vtendum. quia omni illo quod potest esse licite obiectum amoris concupiscentie est vtendum. sed deus licite potest amari amore concupiscentie. igitur deo est vtendum. Maior patet. quia illud quod amatur amo re concupiscentie: amatur propter aliud amatum amo re amicitie. hoc est enim amari amore concupi scentie. amari propter aliud amatum amore amicitie. quia amari amore concupiscentie. est esse concu pitum vel desideratum alteri. sed quae diligit aliquid propter aliud vtitur illo. TMinor patet. quia illud quod est vtile alicui amato amore amicitie. potest sibi co cupisci. et per consequens amari amore concupiscentie. sed deus est vtilis alicui creature rationali amate amore amicitie. igitur potest licite concupisci sibi. igitur illa creatura potest licite vti deo.

⁋ Ad oppositum. solo illo est vtendum quod est ad aliud ordi nabile et omni illo. sed quodlibet aliud a deo est or dinabile ad deum: qui est finis omnium. et deus non est lest ad aliud ordinabilis. ergo etc.

⁋ Circa istam quaestionem primo exponendus est intellectus. q. secundo ad. q.

⁋ Circa primum est sciendum quod non intelligitur quaeo de Primum vsu quae est operatio cuiuscumque potentie: quo accipit tur vsus quando dicitur. cuius vsus bonus: ipsum quam bonum etc. Nec de vsu quo dicimurvti potentiis ad eli ciendum actus potentiarum. Nec de vsu quo dicimur vti habitibus quando volumus. sed de vsu quo dici mur vti aliquo tanquam obiecto. Et sic intelligendo questione. dico quod vti dupliciter accipitur scilicet large et stricte. Targe est omnis actus voluntatis secundum beatum augustinum. x. de trini. c. xi. Stricte autem aecipitur secundum quod est aliquis actus voluntatis distinctus contra frui. et sic magis in particulari intelligitur questio.

⁋ Circa quod primo videndum est quo di stinguitur actus vtendi ab actu fruendi. Secundo quod est obiectum actus vtendi

⁋ Circa primum sci endum quod aliquis potest assumere aliquid in facultatem voluntatis dupliciter. vel propter se vel propter aliud. Primo modo aliquid assumitur in facultatem voluntatis. quando aliquid praesentatum voluntati per intellectum etiam si sine omni alio praesentaretur: assumeretur in facultatem voluntatis. Secundo modo assumitur in facul tatem voluntatis quando aliquid assumitur in facultatem voluntatis alio praesentato. ita quod si illud aliud non pre sentaretur voluntati vel non assumeretur in faculta tem voluntatis. illud non assumeretur in facultatem voluntatis.

⁋ Primus actus est non referibilis. quando sicitus voluntas elicit aliquem actum circa illud. ita quod eundem actum eliceret etiam posito quod nihil aliud ostenderetur. sicut si alicui ostenderetur deus. appeteret deum nullo alio sibi ostenso. Secundus actus est refe ribils quando non eliceretur actus circa illud si nihil aliud sibi ostenderetur. vel si nihil aliud assumeretur in facul tatem voluntatis. sicut quando aliquis appetit potionem amaram. quam non appeteret si non appeteret sanitatem. Sed quod aliquis actus sit non referibilis potest esse dupliciter. vel quod obiectum acceptetur tanquam summum sibi possibile pauntari. hoc est tamquam summe diligendum ab ea. vel absolute quod acceptetur et absolute assumatur in facultatem voluntatis nec vt summum nec vt not summum. Primus actus est actus fruendi. quando aliquid acceptatur tanquam simpliciter summum. Secundus actus non est proprie frui nec proprie vti. sed tertius actus est propriissime vti.

⁋ Circa secundum dico quod cub iectum vsus in communi qui et communis ad vsum ordinatum et ad vsum inordinatum est quodlibet siue creatum siue increa tum. hoc patet. quia quodlibet quod potest voluntas re ferre ad aliud est obiectum vsus. sed voluntas ex li bertate sua potest quodcumque referre ad aliud. ergo potvti quocumque. maior est manifesta. minor patet: quia quocumque sibi onso potest aliquid aliud magis diligere: et per consequens potest diligere ipsum perper aliud. Secunda con clusio est quod deus non est obiectum vsus ordinati. quia si sic aut eset obiectum volitionis ordinate aut nolitionis. non nolitionis. quia nullus potest ordinate odire deum. nec volitionis. quia tunc posset aliquid plus amari ordinate quam deus. Similiter finis vltimus non est ad aliquid aliud referibilis. sed deus est simpliciter finis vltimus

⁋ Tertia conclusio est quod omne aliud a deo potesesse obiectum vsus ordinati. hoc probatur. quia omne aliud a summe acceptato potest assumi in faculta tem voluntatis propter summe acceptatum. sed deus ordinate summe acceptatur. ergo omne aliud a deo potest ordinate assumi in facultatem voluntais propter deum. et per consequens omni alio a deo contigit ordinate vti. maior patet. quia omne aliud a summe aceptato aut est bonum aut malum. Si bonum potest esse amatum propter summe acceptatum. Si sit malum potest ordinate esse nolitum a voluntate propter summe acceptatum. ergo omne aliud a summo acce ptato potest ordinate assumi in facultatem volun tatis propter ipsum. ergo etc.

⁋ Sed circa praedicta sumn tres difficultates. Prima est de illo medio actu an talis actus sit possibilis. et an ille actus sit necessario malus vel bonus.

⁋ Secunda difficultas est de actu vtendi propriissime dicto an sit simplicitur vnus actus numero. vel includat plures actus distinctos numero. quorum vnus sit praecise respectu finis et alius respectu illius quod est ad finem. Tertia difficultas est tacta in primo argumento principali. an actus vtendi quo quis vtitur actu suo proprio vtendi sit idem actus numero vel alius.

⁋ Ad primam dico quod est actus talis mediusquo aliquid amatur. nec tanquam finis simpliciter vel vltimus nec actualiter refertur in aliud. Et si dicitur. si non amatur propter aliud. ergo amatur propter se. sed omne tale amatur tanquam finis vltimus. Respondeo quod tale amatur propter se. quia scilicet si nihil aliud ostenderetur vo luntati adhuc amaretur. et tamen non tanquam finis vltimus. saltem positiue. Quia tunc aliquid amatur tan quam finis vltimus. quando acceptatur aliquid tanquam magis amandum omm alio. vel tanquam magis ama tum omni alio quodcumque ostenderetur sibi amandum. sed isto modo non omne amatum propter se est amatum tanquam finis vltimus. quia aliquis apprehendens virtutem et non cogitans de felicitate virtutem appetit. et tamen non propter felicitatem. non tamen appetit virtutem tanquam aliquid magis appetendum quam quodcumque aliud si sibi ostenderetur. nec tanquam minus appetendum et ita est de amato. et ita est aliquis actus medius vt dictum est. hoc declaratur per philosophum id est ethicorum vbi vult quod aliqua sunt eligibilia propter alia. aliquid autem praecise propter se et nullo modo propter aliud aliquid autem et propter se et propter aliud. Unde dicit sic. i. ethicorum. c. vii. Perfectius autem dicimus quod secundum se ipsum est prosequibile eo quod propter alterum. Et quod nunquam propter aliud eligibile his quae secundum se ipsa et propter hoc eligibilius Et simpliciter vtique perfectum quod secundum seipsum eligibi le semper et nunquam propter aliud. tale vtique felicitat maxime videtur esse. hanc enim eligimus semper propi seipsam et nunquam propter aliud. honorem vero et voluptatem et intellectum et omnem virtutem eligimus quidem et propter seipsam. nullo enim adueniente eli geremus vtique vnumquodque ipsorum. eligimus autem et felicitatis gratia per hoc su spicantes felices fore. relicitatem autem nullus eligit horum gratia. neque omnino propter aliud. Ex quo patet quod aliquid est volibile nu lo alio praesentato voluntati. et ita tunc non eligitur positiue propter aliud. et tamen non est finis vltimus. sed propter alium finem est eligibile. Et si dicitur quod ille actus est malus quando diligitur aliquid quod est ad finem et non propter finem. Respondeo quod actus respectu alicuius ad finem potest esse non malus. quamuis non dirigatur vel non referatur positiue ad fine. et hoc maxime si non apprehendatur finis. Et si dicitur. quod omnis defectus circumstantie requisite ad actum bonu facit actum malum. sed circumstantia finis est requi sita ad actum moraliter bonum. ergo quandocunque deficit. actus erit malus. sed in proposito deficit. ergo etc. Respondeo quod non omnis defectus circumstantie requisite ad actu moraliter bonum facit actum esse malum vel pectantum. tunc enim ignorantia nunquam excusaret cum tamen secundum doctores et scecntos ignorantia aliquando ex cuset a toto. sed quando deficit aliqua circumstantia ad quam eliciens actum pro tunc obligatur. tunc est actus malus. si autem non obligetur tunc ad illam circumstan tiam non est actus malus.

⁋ Ita est in proposito. qui in tali casu non est iste obligatus ad volendum hoc propter finem. si tamen eliceret actu circa hoc praestitu endo illud tanquam finem sibi respectu omnium aliorum peccaret.

⁋ Circa secundam difficultatem posset ali cui videri quod sit alius actus numero et specie. ita quod talis actus vtendi non potest esse sine distinctie actibus realiter differentibus. Et propter hoc potest argui primo sic. Qande illud quod est ad finem diligitur. propter finem: et finis et illud quod est ad finem diligitur. led finis et illud quod est ad finem non possunt diligi vno actu. ergo sunt ibi plures actus. Maior patet. quia illud quod est ad finem certum est quod diligitur. Alienim non esset ibi actus vtendi. cum non sit ibi nolitio ipsius. Quod etiam finis diligatur patet. quia propter quod vnumquodque tale et ipsum magis. ergo si illud quod est ad finem diligatur propter finem. oportet quod finis ma gis diligatur. Minor probatur. quia sinis diligitur actu rruendi. quia diligitur propter se. illud quod est ad finem diligitur actu vtendi. igitur si essent vnus actus nu mero. idem actus numero esset actus vtendi et actus fruendi. consequens est falsum quia iste sunt species oppo site.

⁋ Secundo potest argui sic. si esset tantum vnus actus numero. actus vtendi esset perfectior actu fruend consequens est falsum ergo et antecedens. et consequentia patet. quia esset aliquas actus voluntatis perfectior fruitione diuine essentie. et per consequens beatitudine. conse quentia patet. quia quando aliquo actu respiciuntur plura obiecta ab aliqua potentia et eque perfecte. ille actus est perfectior quam ille actus qui respicit pauciora. sed isto posito fruitio: seu actus fruendi esset tantum respectu finis. actus vtendi esset respectu finis: et respectu illius quod est ad finem: et eque perfecte respectu finis: sicut actus fruendi. quia per hoc quod aliquis diligit aliquam creaturam propter deum. non minus diligit deum. ergo actus vtendi creatura esset perfectior actu fruendi deo

⁋ Tertio sic. voluntas non potest si mul et semel habere duos actus perfectos respectu eiusdem obiecti. sed posito actu meritorio in voluntate quo aliquis diligit deum propter se. potest offerri voluntati per intellectum aliquid ordinabile et diligibile propter deum: quod potest voluntas diligere pro pter deum. et non oportet quod voluntas dimittat actum primum meritorium. ergo tunc ille actus secundus elicitus praecise terminabitur ad creaturam. Aliter essent simul in voluntate duo actus respectu dei.

⁋ Quarto sic. sicut aliquos potest diligere aliquid propter aliud dilectum: ita potest detestari aliquid propter aliud dilectum. ergo qua ratione actus diligendi aliquid propter aliud est vnus actus numero habens vtrumque pro obiecto eadem ratione actus detestandi aliquid propter aliud: seu propter amorem alterius: est vnus habens vtrumque pro obiecto. sed hoc est impossibile. quia tunc actus amandi: et actus odiendi essent vnus actus numero. Ista vltima consequentia patet. quia si ille actus terminatur ad fi nem. Aut illo actu amatur finis. aut oditur. Non oditur: ergo amatur. ergo ille actus est actus amandi: et est actus odiedi: quia aliquid illo oditur: ergo etc.

⁋ Quinto sic. idem actus numero non potest esse intensus et remissus. perfectus et imperfectus. sed quicumque diligit aliquid propter aliud scilicet propter finem intensius et perfectius diligit finem. et remissius et imperfectius diligit illud quod est ad finem. ergo non eodem actu diligit vtrumque.

⁋ Confirmatur. quia si eodem actu diligeret vtrumque. ergo ita perfecto actu diligit aliquas meritorie creaturam sicut deum. et per consequens tantum diligeret. et ita deus non esset summe diligendus et super omnia: quod est absurdum.

⁋ Sexto sic tertio ethi. electio non est voluntas. quia electio est eorum quae sunt ad finem. et voluntas est ipsius finis. sed si esset vnus et idem actus electio ex hoc ipo quod esset alicuius propter fine esset ipsius finis.

⁋ Preterea. sicut intel lectus non potest intelligere plura: ita nec voluntas potest velle plura. ergo nec est vnus actus. nec est si mul vtriusque voliti.

⁋ Sed istis rationibus non obstantibus videtur probabile quod possint esse duo actus et quod potest esse vnus actus

⁋ hoc potest declarari: quia sicut intellectus se habet ad principia et conclusio nes: ita se habet voluntas ad finem: et ad ea quae sunt ad finem. sed intellectus potest scire conclusionem distin cto actu ab actu quo cognoscitur principium. et potest vnico actu cognoscere vtrumque. ergo eodem modo voluntas potest habere distinctos actus respectu finis et illius quod est ad finem. et vnum actum respectu vtriusque. Ihaior patet de se. quia non minus potest voluntas super obiecta sua quam intellectus super obiecta sua. minor patet quo ad primam partem. quia notitia principii est causa notitie concionis. sed causa distinguitur realiter ab effe ctu suo. ergo potest esse alius actus quo cognoscitur princi pium et quo cognoscitur conclusio. Secunda pars minoris patet qui non magis repugnat intellectui intelligere vni co actu vnum discursum vel vnam consequentiam quam vnam pro positionem. sed vnico actu potest intelligere vnam propositionem. patet per philosophum. iiii de anima. vbi diuidit opera tionem intellectus in operationem simplicium et compositorum. ergo si diuisio sit propria. ita erit vna intellectio complexi sicut incomplexi. Preterea si non sit vnus actus. ergo sunt duo actus distinctorum obiectorum. sed hoc est falsum. quia tunc componere vel diuidere non esset nisi habere diuersos actus respectu diuersorum obiectorum. sed hoc est manifeste falsum. quia tunc ita bene posset sensus componere et diuidere sicut intellectus. quia sensus potest habere distinctos act distinctorum obiectorum. potest enim visus simul videre diuersa alba vel nigrum et album. Preterea. iii. de anima. sensus communis cognoscit differentiam diuersorum sensibilium eiusdem sensus. aut ergo vnico actu aut distictis. si vno actu. ergo multo fortius tam intellectus quam voluntas vnico actu possunt in multa obiecta. si distinctur hoc potest sensus particularis. ergo propter illam operatione non ortet ponere sensum communem. Preterea in tellectus in patria vnico actu intelligit plura. quia verbum et res in vbo secundum communiter loquentes. Similiter secundu communi loquentes vnico actu diligit deum et creaturam. ergo hoc non est negandum ab istisi via. ex quae non appret euidens roti in contrarium. nec experientia nec auctas scripture. Si dicitur quod sint distincti actus. tunc neuter erit actus vter di. non primus vt manifestum est nec secundus probo. quia quando aliquis actus sine alio a quo potest separari non est actus vtendi. ille idem coniunctus cum illo non erit actus vtendi. quia actus alius non facit actum eundem numero. esse actum vtendi quae non erat prius actus vtendi. nec econuerso. sed ille actus quae praecise terminatur ad illud quod est ad finem. posset esse sine omni actu respectu fi nis. quia voluntas libere potest ferri in quodcumque obiectum sibi onsum nullo alio oblato. sed hoc posito non erit actus vtendi. quia non diligitur propter aliud. nec ergo quando simul est cum actu respectu finis erit actus vtendi. Confirmatur. quia actus quae praecise terminatur ad vnum et potest esse sine omni alio non tendit in aliquid propter aliud. ergo non est actus vtendi qui tendit in aliquid propter aliud. quo enim tendit in aliquid propter aliud. si non tendit in illud aliud. Ad istud potest dici quod stricte loquendo de actu vtendi talis actus quae praecise ter minatur ad aliquid non summe acceptatum hoc est non acceptatum tanquam summum non est actus vtendi. Et ideo potest distingui de actu vtendi quod tripliciter acci pitur. Uno modo pro omni actu qui non est fruitio. Alio modo pro actu terminato ad aliquod obiectum causato ex actu fruendi respectu alicuius. Tertio accipitur pro¬ actu qui existens vnus tendit in aliquid propter aliud Primo modo iste actus est actus vtedi. et hoc siue nit coniunctus cum alio actu siue non. Secundo modo actus iste non est actus vtendi. nisi quando causatur ex alio actu sibi coniuncto. et isto modo accipiendo actum vtendi idem actus numero potest esse primo actus vtendi. et postea etiam manens potest non esse actus vtendi. quia potest primo causari ab aliquo actu respectu finis vel ab aliquo actu fruedi. et postea destructo illo actu fruendi potest voluntas illum actum numero continuare. sicut si aliquis diligat primo potionem simpliciter quia diligit sanitatem. tunc illa dilectio potionis erit actus vtendi. quia causatur ab alio actu et si continuetur ex libertate voluntatis etiam quando sanitas actualiter non diligitur. tunc non erit actus vtendi qui tunc non causatur ab alio. nec conseruatur ab illo actu respectu sanitatis. Et tertio modo strictissi me accipitur actus vtendi. et ille semper est idem respectu diuersorum. Et ita dico quod non est inconue niens eundem actum numero esse respectu finis vl timi. et illorum que sunt ad finem. Ad primum argunentum in conrium dico quod quando aliqua significant vnum et connotant diuersa illa quamuis secundum nomen videantur diuersa vel opposita. et respectu eiusdem inferrent oppositionem. tamen possunt eidem competere respectu diuersorum. sicut est de naturali et libero et de con tingenti et neccessario quod non possunt competere eidem re spectu eiusdem. tamen non est inconueniens quod competant eidem respectu diuersorum sicut voluntas diuina secundum omns est principium producendi scilicet specitum sanctum necessario. et tamen est principium producendi creaturam contingenter. Et ita est in proposito quod idem actus potest esse actus fruendi respectu finis vltimi. et tamen esse actus vtendi respectu illius quod est ad finem. hoc patet. quia actus diligendi deum est fruitio respectu diuine essentie. et tamen diligens decum non fruitur illo actu. sed vtitur eo. Ita poterit dici in pro posito. Similiter intellectus vno actu scit conclusione. et per consequens non tantum intelligit conclusionem illo actu. sed eti am terminos illius conclusionis. et tamen illo actu scit conclusionem et illo actuno scit aliquod incomplexum illius conclusionis. Et ita idem actus respectu conclusionis dicitur scientia. et respectu termini non dicitur scientia. sed potest aliter denominari. igitur non est inconueniens eundem actum voluntatis sortiri diuersas denominationes propter diuer sitatem obiectorum. vt isto actu dicatur voluntas frui vno obiecto et vti alio obiecto. similiter aliquando est actus vtendi sine omni actu fruendi.

⁋ Ad secundum concedo quod non est inconueniens aliquem actum vtendi esse perfectiorem aliquo fruendi actu quando ille actus vtendi est etiam actus fruendi aliquo obiecto. Unde non videtur quod actus quo diligitur creatura praecise propi deum. sit imperfectior quam actus quo diligitur precise deus et hoc si sit actus equi intensus. quod non semper conti git. Tame forte fruitio beatam in patria erit praecise a solo¬ deo ea respectu solius dei: et tamen erit perfectior quam quaecunque: quae potest esse simul respectu dei: et respectu creature. Nam illa quae potest esse respectu dei et respectu creature potest elici a voluntate creata. alia autem non.

⁋ Ad tertium concedo: quod voluntas potest si mul habere duos actus perfectos respectu eiusdemobiecti. maxime quando illud obiectum est obiectum totale respectu vnius actus: et partiale tantum respectu alterius. Et ita est in proposito. quod quando diligitur finis praecise propter se. tunc finis est obiectum totale illius actus: quando nihil terminat illum actum nisi finis. quando aut diligit illud quod est ad finem propter finem. est tantum ob iectum partiale. Isto modo dictum fuit prius. quod quando primo mo intelligitur aliquod incomplexum: et postea complexum. poterit prima notitia remanere cum secunda. aliter enim apprehensis terminis intellectus non posset statim in eodem instanti formare ex illis propositionem. et per consequens apprehensio terminorum non praesupponeretur per se copositioni et diuisioni. quia nihil per se praesupponitur ali cui effectui: nisi quod potest manere cum illo effectu. propter hoc enim ponit philosophus priuationem esse principium tantum per accidens. Qualiter tamen haec sit intelligendum ali bi ostendetur

⁋ Ad quartum potest concedi. quod idem actus numero respectu vnius potest denominari detestatio seu actus detestandi. et respectu alterius actus amandi. quando vnico actu detestor aliquid propteraliud amatum eodem actu

⁋ Si dicatur isti sunt actus oppositi scilicet detestari et amare. quia nolle et velle sunt actus op positi. sed detestari est nolle. amare est quoddam velle. ergo etc. Potest dici quod sicut actus amandi: et actus odiendi non opponuntur: nisi quando idem est amatum et oditum. quia quando vnum est amatum: et aliud oditum non opponuntur. Ita dicendum est de velle et nolle. et frui et vti. Et ideo illa respectu eiusdem non possunt eidem competere secundum quod sunt quaodam connotatiua. quamuis possunt competere eidem respectu diuersorum.

⁋ Ad quan tum concedo. quod idem actus non potest esse intensus et remissus. tamen eodem actu potest aliquid diligi intense: et aliquid remisse. sicut deus intensissime diligit se ipsum. et tamen non intensissime diligit quamcumque creaturam.

⁋ Ad confirmationem nego istam consequentiam. diligit illud quod est ad finem actu equi intenso. ergo ita intense. Et ratio omnium istorum est ista. quia diligere eque intense plus connotat quam actus equi intensus. de quo alias quomo debet intelligi patebit

⁋ Istam responsio confirmatur. quia deus vno actu remisso plus acceptatur quam omnia alia. et tamen de posito possibile est quod vnus actus creature sit in tensior. et ita non sequitur. diligitur actu ita intenso. ergo tantum diligitur.

⁋ Ad sextum dico quod electio non est vo luntas secundum intetionem philosophi. quia voluntas est respectu alicuius respectu cuius: sicut respectu obiecti totalitesr non est electio. Similiter voluntas est impossibilium. respe ctu quorum non est electio. Unde voluntas vocatur quae est respectu vnius tantum: et non vnius propter aliud. Electio auat quae est respectu alicuius propt aliud primo volitum. Ad septimum dicitur communiter quod intellectus non potest simul in telligere plura vt plura. sed plura vt vnum. eodem modo voluntas non potest ferri in plura vt plura. sed in plura vt vnum. Unde speailiter dicitur in proposito. quod voluntas potest ferri in ea quae sunt ad fine vel secundum quod in finem ordinantur: et sic est idem actus voluntatis respecum finis et respectu eorum quae sunt ad finem. vel potest fer ri in ea secundum quod sunt res quedam per se desiderables et sic fertur in ea distincto actu. Unde dicitur quod in primo modo ferendi in ista finis est obiectum formale et ratio ferendi in ista. et illud quod est ad finem est obiectum materiale. et sunt vnum obiectum sicut lumen et color sunt vnum obiectum. Sed ista responsio non valet. quia ita distincte intelligitur aliquid quando intelligitur cum alio sicut quando intelligitur sine alio. et ita sub propria ratio ne intelligitur. quia potest intelligi sub propria ratione diffinitiua. et ita non intelligitur inquantum vnum. sed frequenter mags iquantum diuersum. Preterea si finis esset obiectum formale. et illud quod est ad finem obiectum materiale. igitur propter variationem illius quod est ad finem non variaret actus. quia ad variationem obiecti materialis non variatur actus. sed hoc est falsum. quia tunc idem actus numero esset diligere deum propter se et diligere creaturam propter deum.

⁋ Ideo dico ad argu mentum quod sicut alias patebit intellectus potest intelligere plura vno actu et distinctum actibus. Et si queratur. aut illa intelligit inquantum sunt plura. aut vt vnum. Dico quod nec vt plura nec vt vnum Unde neutra illarum est cum nota reduplicationis

⁋ De tertia difficultate pratebit in stione. ideo differatur vsque tunc.

⁋ Ad argumentum pri mum principale dico sicut po alio vtendum est obiecto aliquo. et ipso actu vtendi. et concedo conclusionem quod in voluntate possunt esse simul duo actus volendi.

⁋ Ad secundum dico quod vti aliquo vel abuti contingit dupliciter. vel tanquam obiecto actus voluntatis. vel tamquam aliquo habitu inclinante ad actum sibi proprium. Et aliis modis contingit vti vel abu ti. sed illi non sunt ad propositum. primo modo dico quod quocumque conuenit vti: conuenit abuti: sed non econuer so. quia sic vti secundum quod distingunitur contrsa abuti est ordinate vti. Nunc autem deo conuenit abuti. sed nullo modo conuenit eo vti. quia nullus potest eo ordinate vti. tamen quocumque conuenit ordinante vti: conuenit abuti. quia qui quicqud potest esse obiectum vsus ordinati potest esse obiectum abusus. Et quando dicitur quod virtutibus non contigit abuti. Dico quod virtutibus contingit abuti sicut obiectis quae enim desideraret caritatem propter se tanquam propter nnem vltimum summe amatum abuteretur caritate. et sic de aliis virtutibus. Unde isto modo secundum aliquos primus angelus abutebatur beatitudine. quia appetebat cam sibi inordinate. et propter se tanquam propter finem vltimum. secundo modo ipsa caritate non contingit abuti. quia ipsa non inclinat ad actum malum. et sic intelligit magister et augus. Tame accipiendo omne absolutum in quacumque virtute quod distinguitur a caritate illo conuenit abuti. sic declarabitur in tertio libro. Et quando icitur quod contraria habent fieri circa idem. Dico quod cntria habent fi eri circa idem subiectum. et ideo in quocumque subiecto potest esse vsus. et abusus sibi contrarius et econuerso. sed non habent fieri circa eundem effectum: nec semper circa idem obiectum. Et ideo quantumcumque abusus possit esse circa deum non tamen oportet quod vsus sibi contrarius possit esse circa eundem Similiter quamuis contigat vti aliquo habitum respectu ali cuius effectus. non tamen oportet quod possimus abuti eodem habitum respectu alicuius effectus. quia ille habitus non habet aliquem alium effectum. Si dicitur quod ex hoc sequitur quod cotingat ordinate vti deo. quia vsus ordinatus et abusus conriantur. sed respectu dei in voluntate poterit esse ab usus. ergo respectu dei potest esse vsus ordinatus exquo in quocumque potest esse vnum contrariorum subiective. reli uum potest esse in eodem subiective. Respondeo quod ille abu sus respectu dei non habet aliquem vsum ordinatum si bi contrarium. quia omnis vsus respectu dei est inordinatus et ita abusus. Et ideo non oportet quod possit esse in eodem subiecto. quia non sunt possibiles in rerum natura. Tame concedendum est quod aliqui vsus respectu dei contrariantur. sed vterque illorum erit abusus.

⁋ Ad tertium dico quod omnia sunt in deum referibilia. quia omnia sunt assumenda in facultatem voluntatis propter deum.

⁋ Ad primam pbationem dico quod intentiones secunde sunt in deum re feribiles. quia aliquas potest velle eas esse illo modo quo sunt. et intelligi ad honorem dei. Et quando dicitur non possunt undare relationem realem. concedo: sed ex hoc non sequitur quod non sunt in deum referibiles. Unde quando aliquis deside rat potionem futuram propter sanitatem. vel sanitatem ptest deum. illa referuntur. quia desiderantur propter alia. et a non sundant relationem realem. quia non sunt. Ita potest dici in proposito. Et quando dicitur. vltra. non sunt res. ergo non referuntur in deum. nego consequentiam. secundum opinionem quae po nit quod tantum habent esse obiectiuum. quia entia rationis possunt re ferri in deum: ex hoc ipso quod possunt acceptari esse illo modo quo sunt propter deum.

⁋ Ad secundam probationem dico quod aliquid ordinari vel referri in deum potest intelligi dupliciter vel tanquam volitum propter deum. vel tanquam nolitum propter deum. Primo modo non est vtendum malo culpere. quia non est volendum propter deum. Secundo modo est vtendum malo culpre: quia est detestandum propter deum. Unde respectu cuiuscumque potest voluntas habere aliquem actum. vel volendi: vel noledi: vel acceptandi: detestandi: vel tolerandi. quem non haberet nisi deo ostenso per intellectum voluntati illo est vtendum.

⁋ Si dicatur obiectum actus vtendi est vtile. sed non omnia alia a deo sunt vtilia. sicut mala et intentiones secunde et huiusmodi. ergo non omnia sunt ob iecta actus vtendi. Respondeo. quod non omne obiectum actus vtendi est vtile. quia vtile proprie est illud quod est appe tendum propter aliquid consequendum. vel propter aliquid conseruandu. sed obiectum actus vtendi est omne illud quod potest assu mi in facultatem voluntatis per quemcunque actum propter aliud. ita scilicet quod voluntas tale actum circa illud. siue actum volendi. siue actum nolendi. siue detestandi. siue patiendi. siue quemcunque alium non eliceret cir ca illud. nisi sibi aliud paesentaretur et assumeretur in facultatem voluntatis. circa quod etiam habet actum aliquem⁋ Ad quauartum dico quod non semper voluntas vti tur illo quod amat amore concupinte. sed quando precise diligit illud amore concupintie et non amore amicitie tunc vtitur illo. Nunc autem voluntas non diligit deum praecise amore concupine: sed etiam amore amicitie. Et quando dicitur hoc est vti aliquo diligere ipsum propter aliud Dico quod hoc est verum quando diligitur praecise propter aliud. et hoc est quod dictum est prius. quod vti aliquo proprie est quando voluntas elicit aliquem actum circa aliquid. quem non eliceret nisi aliquid aliud sibi paesentaretur. circa quod habet actum suum