Et videtur quod sic. quia potest eam videre: cum obiectum eius sit ens: et potest in ea aliquid causare: aliter non posset illuminare quod est contra dyonisium.

In oppositum est magister in littera

⁋ hic primo videndum est vtrum angelus possit videre aliquem actum creature rationa lis: actum dico interiore.

⁋ Et dicitur communiter quod non potest intuitiue videre aliquem actum interiorem sed tantum cognoscit per signa extrinseca: sicut me dicus per signa exteriora iudicat de infirmo. Et mirum est de istis quare negant discursum ab angelo cum cognitio rei per signa: est cognitio rei per effectus. cuiusmodi cognitio non potest haberi sine discursu: quia per notum acquirit notitiam ignoti: et negant angelum errare: cum tamen deus posset talia signa facere sine signato: puta. sine actu interiori: et tunc si angelus credat sic esse in anima sicut signum exterius ostendit: tunc er rat. sed quomodo tunc possunt intelligere cognitiones aliorum. dicitur quod vnus angelus videt in intellectu alterius angeli speciem per quam intelligit plura. et sic potest intelligere obiectum intellectu ab alio in vniuersali: licet non in particulari. et eodem modo videt conceptum alterius: sed per illum non potest aliquod obiectum videre in particulari: sed solum in vniuersali: et ideo videt affectiones et cogitationes per obiecta illarum. Non in particulari: sed in vniuersali. puta videt hoc quod intelligo animal: sed non hoc animal.

⁋ Contra ista. quando aliqua potentia videt: aliquid intuitiue videt llud in particulari vt est hoc et non illud: ergo videt hoc vt terminatur ad vnum et non ad aliud cum ergo per te vnus angelus videt cognitionem et affectionem alterius intuitiue: videt eas in pat ticulari: et vt terminatur ita ad vnum obiectum quod non ad aliud. ergo non tantum videt obiectum in vni uersali. Si dicas quod vna potest esse intellectio respectu diuersorum: quia per illam possum priuo in telligere vnum et post aliud. et eodem modo possum affici successiue ad aliquid et ad suum oppositum et ideo licet videat intellectionem et affectionem non tamen videt ad quid terminatur. Contra impossi bile est transire de contradictorio in contradicto rium sine mutatione: et accipio mutationem sicut ad cipit ipsam augustinus pro productione vel destructione alicuius positiui: sed voluntas modo afficitur ad vnam re et non ad eius oppositum contradictorie et post afficitur ad eius contradictorium et non ad istam rem. ergo necesse est ponere quod aliquid producitur in voluntate per quod afficitur vo luntas alicui cui prius non afficiebatur. hoc autem non potest esse nisi noua sit affectio: ergo non afficitur vterque oppositorum per vnam affectionem. Confirmatur. quia licet idem actus posset terminari ad ob iectum primarium et secundarium loqui: endo de affectio ne: non tamen potest terminari ad aliquid et suum oppo situm

⁋ Aliam est opinio quae ponit quod vnus angelus non potest videre cognitiones et affectiones alterius angeli: quia omnes intellectiones sunt eiusdem speciei inter se et affectiones inter se: et ideo non potest cognoscere vtrum habeat cognitionem affirmati uam vel negatiuam: quia si sic: aut ergo habet ex parte intellectus aut ex parte cognitionis. non primo nodo: quia intellectus eodem modo se habet ad vtrumque: nec secundo modo: quia cum sint eiusdem speciei non est differentia iuter cogitationes nisi secundum in tensum et remissum. et idem dicitur de affectionibus qui sequuntur actum intellectus componentis et diuidentis: qui actus. non potest cognosci vt dictum est ergo etc

⁋ Contra ista. et primo probatur quod intellectiones omns non sunt eiusdem speciei: quia si sic tunc habitus generati ex actibus sunt eiusdem speciei. quia habitus non inclinent ad actus eiusdem: speciei: nisi sint eiusdem speciei habitus: sed consequens est falsum secundum eos: quia duo accidentia secundum eos eius dem speciei non possunt esse simul in eodem subie cto secundum eos: sed duo habitus possunt esse simul in eodem intellectu sicut methaphisicalis et nam turalis. ergo etc. Item quando aliqua sunt eiusdem rationis quicquid repugnat vni et alteri. si ergo omnes habitus sunt eiusdem rationis: tunc sicut error metaphisicalis repugnat scientie methaphisicali: ita repugnaret scientie naturali: et tunc vnus non posset scire vnam conclusionem nisi sciret omnes nec errare circa vnam: nisi erraret circa omnes quod est absurdum. Et eodem modo arguo de actibus si omns sint eiusdem rationis: quia nullus potest scire vnam conclusionem et errare circa aliam: quia si cogni tiones omnium rationum sint eiusdem speciei: tunc sicut er ror alicuius conclusionis in actu secundo repugnat scientie eiusdem conclusionis in actu secundo: ita repugnaret actui sciendi quanlibet aliam conclusio nem: quia omnes sunt eiusdem speciei. ergo etc. Item omnes cognitiones sunt eiusdem speciei: ergo tunc intuitiua et abstractiua essent eiusdem speciei. conse quaentia patet: sed falsitas consequentis probatur sicut in prologo: quia quando aliqua sunt eiusdem speciei: si vnum non sit tante virtutis sicut aliud intantum potest intendi quod attigat eundem effectum ad quem aliud att git sicut peruus calor potest ita intendi quod potest in ita per fectum effectum sicut magnus: sed quantumcumque cognitio abstractiua augmentetur in infinitum numquam attiget ad effectum ad quem cognitio intuitiua attigit: quia per eam potest intellectus euidenter scire notitiam euidentem contigentem de prassunti. per abstractiuam autem non: nec de aliqua differentia si sit pure abstractiua: sed per no titiam intuitiuam potest: quia per eam possum euidenter con gnoscere rem esse vel non esse. et per idem argumentum potest probari quod intuitiua perfecta et imperfecta non sunt eiusdem speciei: quia per intuitiuam perfectam possum cogno scere veritate contingentem de possunti: sed per imperfectam non conuenit: quantumcumque augmentetur: sed tantum cognoscitur veritas consequentis de praeterito vel de futuro. Item cotra hoc quod ponit quod actus voluntatis neces sario sequitur actum intellectus componentis et diui dentis: quia non minoris virtutis est voluntas in eliciendo actum suum quam appetitus sensitiuus in eli ciendo suum: sed appetitus sensitiuus non potest eli cere suum circa obiectum nude ostensum et appre hensum a sensu sine omni compositione et diuisione intellectus vel sensus precedente. ergo mul¬ comagis hoc potest voluntas. consequentia patet: quia illud est perfectionis in parte sensitiua ergo non est negandum ab appetitum intellectiuo Ideo ab aliis dicitur quod vnus angelus potest videre omne absolutum in cogitatione nostra et affectione: quia cogitatio duo importat: scilicet actum absolutum et directionem in finem. quantum ad primum potest angelus cognoscere affectiones nostras: sed quam et tum ad secundum non: quia illa directio est quadam respe ctus ad finem quae non potest cognosci nisi cognito fundamento et termino: sed finis non potest co gnosci. ergo etc. Contra. impossibile est transa ire de contradictorio. in contraditorium sine corru ptione: vel productione alicuius positiui: sed primo potest homo intelligere et non dirigere actum in finem et post potest tendere et dirigere in finem. ergo necessario in intellectu producitur aliquid de nouo ex quo transit de contradictorio in contradictorium: sed non causatur de nouo aliquis secundus. Tum quia ad relationem non est per se mutatio Tum quia per eum non differt a fundamento. ergo causatur in eo aliquis actus absolutus. et per consequens dirigere est actus absolutus. Item velle aliquid absolute et velle illud propter fine sunt distincti actus absoluti sicut intelligere conclusionem in se et per principium sunt distincti actus. ergo etc. Item meritum nostrum vel demeritum non consistit in vno respectu: sed in aliquo absoluto: sed per hoc quod actus voluntatis dirigitur in fine debitum vel non dirigitur: meremur vel demeremur. ergo etc

⁋ Ideo dico sine asset tione quod angelus nature sue derelictus potest videre intuitiue cogitationes et affectiones in angelo alio et in nobis similiter. quod patet: quia sicut visibile ad visum: sic intelligibile ad intel lectum: sed omne visibile potest videri a potentia visiua perfecta si debito modo approximetur. ergo omne intelligibile tam absolutum quam respectiuum si distinguatur ab absoluto potest videri al intellectu angelico quae est potentia intellectiua perfecta. Item omne actiuum totale vel partiale re spectu alicuius passiui potest esse causa totalis vel partialis respectu cuiuslibet eiusdem rationis: sed vna intellectio angeli potest esse causa partialis respectu alterius intellectionis eiusdem angeli sicut actus respectus per quem intelligo aliquod ob iectum est causa partialis respectu actus reflexi per quem intelligo me intelligere et experior: quia licet ecund augustinum de actibus exterioribus possum dubitare: non tamen de actibus interioribus: ergo illa in tellectio potest esse causa partialis respectu intellectionis alterius angeli: si debito modo approxime tur. Et eodem modo est de intellectione nostra et affectione simili: sed de facto aliud est: quia angelus non potest aliquid intelligere nisi concurrente deo sicut causa partiali: et quia de facto forte deus non coagit intellectui angelico ad intelligendum cogitatio nes nostras vel alterius angeli: ideo de facto forte non intelligit illas.

⁋ Sed dubium est supposito quod videat cogitationes et affectiones nras intuitiue vtrum videat obiectum intuitiue terminans

⁋ Potest dici quod de facto non videt obiectum termi nas actum nisi in vniversali etconceptu communi sibi et aliis: quia posito quod diligam sortem potest angelus videre intu tiue dilectionem meam si sit approximata sibi: et vi det quod diligo hominem et non videt quod diligo sortem. Eodem modo modo est in proposito si intelligo sortem potest videre intuitiue intellectionem meam: et potest videre quod intelligo hominem: sed non quod intelligo istum vel illum et tota causa est: quia obiectum actus non potest cognoscia potentia cognoscente actum nisi per discursum et argumentatiue. Aliter enim si videns actum intuiti ue semper videret obiectum illius actus intuitue cum angelus et intellectus noiter pro statu isto possent cognoscere cogitationem abstractiuam simplici ter intuitiue: sequitur quod tunc videret obiectum in lius actus intuitiue: quod falsum est. quia possum in telligere abstractiue obiectum: quod nihil est in effectu. ergo tantum cognosco obiectum actus argumenta tiue et discursiue: sed per discursum non cognosco aliquod singulare determinatum illius actus: sed tantum in conceptu communi. quia illa cognitio equaliter assimilatur omnibus indiuiduis eiusdem rationis: maxime si illa indiuidua sunt similia. et per consequens per talem non po test argui cognitio determinate vnius magis quam alterius. ergo per illam cognitionem tantum cognoscitur aliquid in conceptum communi. Exemplum. videndo fumum cognosco per discursum quod hic fuit ignis qui cognosco quod fumus non potest esse nisi ab igne: sed non cognosco quod ille fuit hic. ergo etc. Secundo videndum est quid vnus angelus potest facere circa alium angelum. et hoc propter verba dvonisii quam ponit tres actus hierarchicos illuminare pur gare et perficere. Et dicitur quod illuminare non est nisi manifestationem veritatis alteri tradere: sed ad illud faciendum concurrunt duo: scilicet conforta tio intellectus angelici et similitudo rei cognite: et ideo vnus angelus alium illuminat confortando potentiam eius intellectiuam: sicut vnus confortat alium per eius praesentiam ad agendum: illuminat eti am per similitudine: quia angelus superior illud quod in telligit in vniuersali explicat particulatim et in particulari inferiori: sicut doctor explicat discipulis suis in spaciali quod intelligit in vniversali. Contra ista quaero quid intelligit per confortationem aut intelli git conferuationem intellectus angelici aut augmenta tionem alicuius in intellectu puta luminis. Non primo mo: quia sicut intellectus a solo deo causatur: ita a solo deo conferuatur: quia eiusdem causae est producem indiuisibile et conseruare. Nec secundo modo: tum quia illud lumen per cum est indiuisibile. et per consequens non augmentabile Tum quia ab eodem agente causatur forma et augmentatur: sed illud lumen a solo deo causatur: ergo a solo deo augetur. ergo a nullo angelo. Item quan do est confortatio aliquorum illa est mutua: patet in igne paruo et magno: quia sicut magnus ignis confortat paruum vt diu maneat et agat ita econ tra paruus confortat magnum: quia si paulatim tol las paruum ignem contingit tandem tollere totum ie in proposito non ponitur talis confortatio. ergo etc. Ite si sic: tunc beatitudo vnius angeli dependeret ab alio angelo confortante: quia in tali actu consistit confortatio. Item illud quod dicit de doctore est contra eum: quia doctor per aliquod notum sibi: explicat discipulo aliquid ignotum quod non fit sine discursu quod non potest fieri in angelis. Dico igitur quod angelus potest comparari ad alium angelum vel ad intellectum humanum. primo modo non agit vnus in alium nisi per modum obiecti: quia scilicet po test esse obiectum intellectionis intuitiue et abi stractiue et volitionis. et sic agere ita conuenit angelo superiori respectu inferioris sicut econuerso. Ideo vt mihi videtur nullo modo agit superior in inferiorem quin eodem modo agat inferior in superiorem: nec est istud contra sctos nec contra sacram scripturam. quod probatur: quia in angelo non po nuntur plura causata per actu cognoscendi nisi actus et habitus et ista equaliter requiruntur in superiori sicut in inferiori: et ad ista causanda sufficiunt potentia et obiectum: et si ista requiruntur: ergo nihil agit in intellectum angeli per modum obiecti. Si loquamur secundo modo: sic dico quod angelus nihil agit in intellectu nostro: quia intelle ctus noster nihil agit nisi aliquo preuio in sen su: quia non intelligimus de facto nisi sensibilia et actus nostros interiores et conceptus et omnia ista pos sunt sufficienter intelligi sine actione angeli.

⁋ Sed dubium est quid angelus facit in parte sen sitiua

⁋ Dico quod tantum potest approximare actiuum passiuo: potest enim approximare obiectum exterius et interius: sicut angelus malus potest ponere rem in tali situ et in tali distantia. et sic facere videri. illam rem per lineam rectam vel reflexam. et sic fiunt illusi ones a demonibus in quibus aliquid reale videtur. tamen homo decipitur circa tales illusiones: quia ex illis visis infert propositionem non sequentem forma liter. Et eodem modo angelus bonus approximat actiuum passiuo: similiter potest approximare obiectum interius potentie. quia nouit ponere humores et spiritus in debita proportione vel non debita proportione. et isto modo potest agere in intelle ctum nostrum in directe non tamen directe eliciendo actum partialiter sicut facit in intellectu angelico.

⁋ Si dicas. si vnus agat in alium tantum per modum obiecti: ergo vnus angelus non potest aliquid ab alio occultare: et per consequens quicquid superior intelligit potest inferior intelligere. quod falsum est

⁋ Respondeo. non est in potestate angeli aliquid occultare et aliquid ostendere cum tantum agat per modum obiecti: non tantum quantum ad suam essentiam: sed quantum ad omnem actum tam intellectus quam voluntatis: sed dicitur vnum occultare et aliud non: quando deus coagit secum ad vnum actum et non ad alium. puta deus vuli coagere et coagit in intellectu vnius angeli ad videndum actum vnius angeli et non alterius angeli: et aliter non potest occultare.

⁋ Sed tunc est dubium quid angelus bonus facit custodiendo: et malus exercendo.

⁋ Respondeo. angelus bonus in stigat homines ad bonum offerendo et approximam. do sensibilia interiora ad exteriora mouendo eum ad bonum et retrahendo a malo. et sic impedit dya bolum ne sibi noceat. et angelus malus per oppositum offert et approximat sensibilia vt sunt mo uentia ad malum. et hoc tam sensibilia interiora quae exteriora.

⁋ Tertio videndum est quomodo vnus angelus loquitur alteri. et hic est opinio Ioh. quod vnus angelus potest causare in alio conceptum suu vel speciem vel actum. et probat per multas rationes. quere in Ioh.

⁋ Sed contra dicta sua. primo contra primam rationem quod non videtur concludere: quod accipio maiorem suam et arguo sic. quando aliquid sufficienter est in actu primo potest causare sufficien ter actum secundum ceteris paribus: sed voluntas an geli superioris volens causare volitionem in vo luntate angeli inferioris est sufficienter in actu primo respectu illius volitionis et voluntas an geli inferioris est sufficiens receptiuum et approximatum. ergo potest causare volitionem in voluntate angeli inferioris. quod est falsum: ergo etc. Si di cas quod voluntas est libera: et ideo in sua potestate est quod in ea causetur velle vel non. saltem a quocunque agente creato: sed sic non est de intel lectu. Contra. angelus inferior non potest impedire volitionem superioris quin angelus superrior velit causare volitionem in alio: quia virtus minor non impedit maiorem ab actione sua naturali vel libera: ergo similiter angelus superior potest causare talem in omni passuo receptiuo sed huiusmodi est voluntas angeli inferioris. Item si sic: sequitur quod voluntas posset amare in cognitum: quia volitio angeli superioris sufficit ad causandum volitionem in inferiori: quia illud quod est in actu primo etc. Cum igitur intellectus et voluntas angeli superioris possint sufficienter causare volitionem in angelo inferi ori: et per consequens possunt eam sufficienter facere in actu primo absque hoc quod angelus inferi or cognoscat superiorem vel aliquid in eo. et talis vo luntas angeli superioris potest causare volitionem in vo luntate angeli inferioris quae forte est respectu angeli superioris ignota: tunc sequitur quod angelus inferior amat incognitum: quia amat vel vult angelum superiorem quem non cognoscit.

⁋ Item tunc angelus in quo causatur intellectio posset tunc intelligere sine specie. ex quo intellectio superioris est suffi ciens ad producendum intellectionem in angelo infe riori. quia per eam est angelus superior sufficienter in actu primo secundum eum. et per consequens potest sufficienter causare intellectionem in angelo inferiori. absque hoc quod in angelo inferiori praecedat species: quod est contra eu. quia cognitio saltem abstractiua est per speciem.

⁋ Si dicat quod species et actus intelligendi sunt effectus ordinati. ita quod primo causatur species in intellectu et post actus intelligendi.

⁋ Contra. species si ponatur est cau sa cognitionis. ergo actus intelligendi non est causa speciei. aliter esset processus in infinitum. quia vna co gnitio causaret vnam ispeciem: et illa species aliam cognitionem. et sic in infinitum.

⁋ Item si angelus posset sic causare intellectionem in angelo etc. tunc sequitur quod aliquis qui potest discurrere: potest cognoscere com clusionem ignotam sine experientia vel discursu qui procedit ex principiis per se notis. consequens est falsum. ergo et antecedens. consequentia patet. quia angelus loquens potest cognosce re totum discursum per quem deducitur conclusio. Et potest facere statim angelu audientem in eodem actu in quo ipse erat in fine discursus causando in angelo inferiori cognitionem conclusionis. quam habet in fine discursus: non causando cognitionem principiorum. quia per cognitionem respectu conclusionis est sufficienter in actu primo per eum. ergo etc. Sic ergo videtur quod ratio prima non probat. saltem quod angelus totalu producat intellectionem talem in alio angelo.

⁋ Ite contra hoc quod ponit angelum audientem nihil agere in intellectione sibi impressa ab alio. quia intellectus est causa actiua vel esse potest respectu cognitionis alterius angeli. ergo eodem modo respe ctu intellectionis supipsius.

⁋ Item quando aliquid potest esse causa partialis et totalis respectu alicuius effectus si in eius ptante non est quando est causa partialis nisi alia causa partialis secum concurrat non erit in eius ptante quando est causa totalis. nec potest impedi re aliam causam secum causare. Exemplum. ignis et sol sunt cause partiales caloris: et non est in ptante ignis quod sol causet vel non: quando est causa partialis calo ris. et si esset causa totalis caloris adhuc non esset in ptante sua solem impedire a concausatione si essent equa approximata. sed angelus bonus loquens alteru potest esse causa partialis respectu intellectionis in alio angelo. quia potest. esse obiectum intellectus alterius angeli concurrentis ad causandum intellectionem. et potest esse causa totalis per te. sed quando est causa partialis inratione obiecti non est in eius prtante quod alius ange lus secum causet vel non: nec potest impedire. ergo eodem modo quando est causa totalis in actu locutionis non est in eius ptante quod alius angelus secum locutionem cau set. et per consequens angelus cui loquitur non tantum audit passiue sed etiam actiue.

⁋ Ideo dico quod vnus angelus nihil potest causare in alio nisi per modum obiecti. et isto modo potest vnus angelus cui aliqua sunt nota illa alteri manifestare.

⁋ Sed hic distinguendum est de cognitis. quia aut cognita: sunt sin gularia aut vniversalia. si singularia: tunc nisi distantia impediat vel absentia potest sibi talia singularia manifestare: sed tamen hoc erit solum per modum obiecti sed ex hoc non sequitur quod angelus cui fit manifesta tio singularium videat illa intuitiue: quia cum notitia angeli superioris de singularibus equaliter respiciat omnia singularia eiusdem rationis: angelus cui fit manifestatio vel videret quodlibet vel nul lum. et ideo vnus angelus potest videre intuitiue cognitionem alterius angeli de re singulari et af fectione non videndo illud singulare intuitiue sicut supra dictum est. angelus tamen loquens potest si bi exprimendo manifestare quod hoc sit notitia vni us singularis et non alterius: puta formare aliquod complexum et ei assentire a quo denotatur aliquod predicatum conuenire vni singulari quod non conuenit alteri: et illum actum apprehensiuum et iudicatiuum potest alius videre et per tales multos actus potest deuenire vnus angelus in cognitionem sin gularis sibi ignoti: sed omnes illi actus in an gelo loquente cognoscuntur per modum obiecti. Si autem loquamur de vniuersalibus sicut vnus angelus potest alteri manifestare conceptus vniversales per ex plicationem sicut potest singularia manifestare: quia vniversalia non habent esse nisi obiectiue in anima. et ideo quamcunque videt intuitiue cognitionem terminatam ad vniversale: videt vniversale intuitiue. nec requiritur vlteri or manifestatio vel explicatio.

⁋ Si quaeras vtrum angelus possit aliqua primo sibi ignota postea ve ro nota: alteri manifestare

⁋ Dico quod sic: quia potest talia intelligere siue sint complexa siue incoploe xa: et tunc alteri per modum obiecti ostendetur. Ex istis patet quod angelus bonus et malus si deus secum coagat potest intuiciue videre cogitationes et affectiones nostras et omnes actus interiores et exteriores. Quia non minus sunt interiores proportionati vel non proportionati intellectui angelico quam exteriores Confirmatur: quia quando potentie aliqua sunt eiusdem rationis quicquid est obiectum naturale vnius potentie est vel potest esse obiectum naturale alterius sed potentie intellectiue ange lorum inter se et intellectiua nostra quantum ad mo du cognoscendi est eiusdem rationis cum intellectiua angelorum: cum ergo vnus angelus possit videre cogitatones et affectiones in seipso intuitiue et similiter etiam intellectus noster et pro statu isto sicut alibi dictum est. ergo intellectus vnius angeli potest videre intuit. ue cogitationes et affectiones alierius. et etiam cogitationes et affectiones nostras. Confirmatur adhuc. quia si hoc non potest ho erit propter obstaculum. puta quia corpus interponitur angelo et talibus cogitationibus. aut propter perfectionem. aut propter imperfectionem plures modi non sunt dandi. non primo modo. quia obstaculum non plus impedit angelum ad videndum cogitationes nonstras et affectiones: quam impedit eum ad videndum essentiam anime et potentia. sed hic non impedit aliquod obsta culum secundum eos. ergo etc. Nec secundum impedit. quia angelus intelligit essentiam suam quae est perfectior cogitatioe nostra. Nec tertium impedit. quia videt aliquam quantitatem vel albedinem: quorum vtrumque est imperfectius cogitatione nostra. ergo nihil impedit angelum in telligere cogitationes et affectiones nostras. No tandum est hic. quod ratio superius dicta ad probandum di stinctionem specificam inter cognitione intuitiuam et abstractiuam. probat equaliter distinctionem specificam inter intuitiuam perfectam et imperfectam. quia quantumcunque augmentatur ituitiua imperfecta numquam po set causare partialiter illum effectum quem potest intuitiua perfecta. quia mediante intuitiua imperfecta tantum potest iudicare quod res aliquando fuit. et hoc reputo ve rum.

⁋ Sciendum quod videns cogitationem singulare intuitiue non videt illud singulare intuitiue quantum ad illud terminatur cognitio. quia etsi angelus videat cogitationem alicuius singularis intuitiue et illud singulare etiam intuitiue ponatur: non tamen videt quod ista est huius singularis. quia si sint duo singularia eque approximata intellectui. quorum vtrumque angelus videt non plus scit quod ista cogita tio est ab isto obiecto quam ab illo maxime si sini plura similia. et etiam si tamen esset vnum singulare ap proximatum intellectui. adhuc non posset euidenter scire quod ista cogitatio est huius singularis: et ab eo particularitur et effectiue. quia ista cognitio potest esse a solo deo. Exemplum si sint duo ignes et ap pareat sumus causatus non plus scio quod iste fumus causatur ab isto igne quam ab alio. quia ab vtroque potest indifferentur causari. etiam si sit tantum vnus: igniset videatur fumus non potest euidenter sciri vtrum cau satur ab isto igne. quia potest causari a solo deo sic est in proposito. Unde ad hoc quod euidenter sciam quod co gitatio hec quam video intuitiue sit ab hoc singulari. oportet quod sciam quod nullum aliud simile sit ita approximatum angelo in quo est illa cognitio intuitiua. Nec sit a deo sicut a causa totali. et si alterum istorum deficiat tunc non scio euidenter quod hoc cognitio intuitiua causatur ab hoc singulari. Ista autem non possum scire nisi per multos discursus. vel saltem per vnum discursum. Et ideo licet cognoscam intuitiue cogitationem alicuius singularis. non tamen cognosco vel non cognoscitur per discursum.

⁋ Sciendum est autem. quod tres actus ierarchici significant eandem rem. puta solum intellectionem quantum ad principale significatum. et connotant diuersa et distincta. Nam illuminare significat intelle ctionem connotando eius visionem intuitiuam: ideo significat cognitionem vt videtur intuitiue ab alio Purgare significat eandem intellectionem cone tando expulsionem ignorantie angeli videntis. Per ficere signifiat eandem intellectionem connotando obie ctum quod informatur et perficitur per coguitionem causatam ab ista prima intellectione. Unde vnus angelus dicitur ab alio illuminari: quia videt intellectionem alterius intuitiue. Dicitur purgari: quia mediante iste actu illud quod prius ignorabat nunc scit: et sic pur gatur ab ignorantia. Dicitur perfici: quia mediante ista intellectione sicut causa partiali elicit et recipit aliam intellectionem per quam perficitur sicut subiectum ab acidente proprio. Et habent isti actus solum esse in ange lis et non in nobis: quia in nobis pro statu isto nihil potest angelus causare: nec obiectiue nec effecti ue per imperium voluntatis.

⁋ Sciendum est praeterea quod locutio est auditio et non econtra: quia auditio pro prie non est nisi intellectio vnius angeli terminata ad cognitionem alerius angeli: sed locutio potest esse intellectio alicuius obiecti extrinseci puto hominis vel asini⁋ Ulterius sciendum quod illud quod superi us dictum est quod vnus angelus manifestat alteri co gnitionem singularis et non vniuersalis: intelligendum est tantum quod non manifestat sibi cognitionem vni uersalis sec singularis: puta quando per multas intellectiones quarum vna terminatur ad tantam longitudinem: alia ad talem figuram etc. quae sunt propter vnius singularis notitiam tantum: et non alterius etc. lQuantum ad dubium de solutione Ioh. quantum ad locutionem angelorum supposito quod vnus angelus non possit causare notitiam actualem in alio angelo de aliquo obiecto sibi habitualiter noto nisi prius causet notitiam actua lem eiusdem obiecti in seipso quod sufficienter probatur in secundo: et hoc videtur rationabile: quia angelus vnus nihil potest causare in alio angelo nisi per modum obiecti. si ergo vnus angelus causaret notitiam actu alem de aliquo obiecto complexo vel inconplexo non curo qualiter in intellectu alterius angeli vel aliquid in vno angelo causaret: si causaret in alio sicut causa totalis. sicut ponit Ioh. aut illud cau sans effectiue esset sola essentia angeli: vel essentia siue intellectus vnius angeli cum habitu infor mante: vel obiectum aliud habitualiter notum vni et non alteri causaret cognitionem actualem in antgelo non habente talem notitiam habitualem. Primum nec secundum potest dari: quia siue essentia vnius angeli perfecte causet cognitionem in alio angelo si ue essentia concurrens cum habitu cum vtrumque solum causet effectum suum in alio angelo per modum obiecti. nunquam potest causare in alio nisi notitiam illius rei quae est obiectum et non alterius rei que non est obiectum alterius cognitionis: et ideo tam intellectus vni angeli quam habitus informans eum potest causare notieiam actualem intuitiuam suiipsius in alio angelo abs que hoc quod causet aliquam noticiam actualem in seipso intuitiuam vel abstractiuam vel annihilatiuam: sicut potest esse obiectum cognitionis alterius angeli absque hoc quod sit obiectum cognitionis sue: sed per hoc numquam causa bit cognitionem actualem in alio de aliquo obiecto sibi habitualiter noto. Si ponatur tertium quod obiectum habitualiter notum vni et non alteri causet actualem cognitionem in angelo illo cui non est habi tualitur notum non causando noticiam in illo cui est ha bitualiter notum hoc est bene possibile: sed tunc angelus vnus non causat illam noticiam in alio: immo nihilominus causaretur si deftrueretur alius angelus: quare rationem et pro ista con clusione vt prius.

⁋ Ad rationem Io. de locutione ange lorum quando dicit quod agens sufficientur approximatum passo etc. Dico quod haoc deficit vna causa partialis requisi ta ad hoc quod vnus causet noticiam actualem de aliquo obiecto sic habitualiter noto in intellectu alterius angeli. et hoc est noticia actualis quae neccessario requiritu naturaliter loquendo in angelo loquente de obiecte sibi habitualitur noto: siue illud obiectum sit quoddam complexum siue incomplexum ad hoc quod causet noticiam actualem in alio angelo de eodem obiecto habitualiter con gnito: quia nec esse primi angeli per se ad hoc sufficit: nec essentia cum habitu angelum informante: quia ista ex qu sunt incomplexa intuitiue cognita numquam possunt du cere in cognitionem saltem incoplexam alterius rei: sed posito quod agelus habitualiter cognoscens aliquod obiectum cosideret illud obiectum secundum inclinationem hai tus posita tali intellectione qua considerat obiectum illud habitualiter cognitum potest angelus approxima tus videre illam intellectionem: siue illa intellectio quae est obiectum sit intuitiua vel abstractiua non cu ro. et postquam angelus videt illam intellectionem potest aliquo modo deuenire in cognitionem obiecti illius intellectionis quod obiectum est modo actualiter cognitum et prius habitualiter. et sic patet quod quando vnus angelus cognoscitur aliquod obiectum solum habitualiter non potest causare cogni tionem illius obiecti in seipso: quia cognitio illius obie cti quae est in seipso est causa partialis mediata vel immediata agnitionis in alio de eodem obiecto. Sed tunc est dubium quo cognitio illa actualis in angelo de aliquo obiecto prius habitualiter cognito: potest in alio angelo causare cognitionem actualem de eodem obiecto quod est obiectum prime intellectionis: quia sicut dictum est nihil in vno angelo causat aliquid in alio angelo nisi per modum obiecti. et per consequens illa cognitio in primo ange lo non causat nisi cognitionem intuitiuam suiipsius sicut obiectum.

⁋ Preterea si cognitio actualis potest causa re cognitionem actualem in secundo angelo de obiecto prime cognitionis quare non potest eodem modo cognitio hai tualis eiusdem obiecti causare cognitionem actualem in alio angelo vel habitualem de eodem obiecto nulla videtur ratio

⁋ Preterea si habitus informans primum angelum posset causare cognitionem in intellectu primi an geli de obiecto illius habitus absque hoc quod causet cor gnitionem in quocumque alio. ergo eodem modo posset ille habitus immediate cognitionem illius obiecti causare in alio angelo absque hoc quod causet cognitionem in primo angelo ex quo ille habitus est agens naturale et alius an gelus approximatus

⁋ Ad primum istorum dico quod act ille in primo angelo potest causare noticiam in alio angelo de obiecto prime cognitionis per modum recordatio nis et rememorationis: quia videt alius angelus quod ali quando vidit illud obiectum in natura propria: et per consequens videt quod ad praesentiam illius obiecti intellectiui causatur cognitio illius obiecti in intellectu suo quam cognitio nem videt intuitiue: et ideo videndo cognitionem consi milem in intellectu alterius angeli post cognitionem habi tam in seipso recordatur se vidisse obiectum illius congnitionis. et hoc quia actus illius obiecti in vtroque angelo sunt similes: et per consequens concludit intellectus quod sunt respectieiusdem obiecti: vel saltem respectu obiectorum similiti morum. et sic actus ille visus in alio est causa parti spectu eiusdem actus recordandi. et habitus in secundo a gelo est alia causa partialis respectu actus recoEt eodem modo est dicendum si videat in primo angecognitionem abstractiuam illius obiecti habitualiter n ti. illa cognitio abstractiua est causa partialis ctu actus rememorandi siue recordandi et habitus in secundo angelo generatus mediante cognitione intuitiua pus habita de illo obiecto erit alia causa partialis illius actus recordandi. Exemplum. aliquis videns fumum deue nit in cognitionem ignis: quia aliquis vidit quod ad posen tiam ignis causabatur fumus mediante qua cognitione genera tur in eo habitus. et ideo si videat alias solum fumum et non ignem: puta si ignis destruatur tunc visio illius fumi et habitus generatus prius in praesentia ignis causant actum recordandi de igne et de talibus complexis ignis fuit ibi: vel fumus ille causabatur ab igne. Et sic in pro posito.

⁋ Si quaeras si angelus numquam vidisset illud ol iectum in natura propria: sed solum vidisset in primo angelo cognitionem illius angeli intuitiuam numquam ex hoc causare tur in secundo angelo aliqua cognitio illius obiecti co gnitionis vise.

⁋ Respondeo quod non. quia cognitio recordatiua alicuius obiecti semper naturalit loquendo ne cessario praesupponit aliquam noticiam in eodem intelli ctu respectu illius obiecti: sicut patet in quarto ethicorum et in scoto. et hoc intuitiuam si sit respectu complexi. et ideo si secundus angelus numquam cognouerit illud obiectum in se: sed solum viderit cognitionem illius obiecti in primo angelo numquam per hoc habebit quancumque noticiam de illo ob iecto. et hoc dico per hoc solum. sicut aliquis videns solum fu mum si nunquam vidisset fumum causatum ad praesentiam ignis numquam per solam visionem fumi deueniret in cognitionem ignis. et tota causa est: quia ad noticiam recordatiuam semper requiritur cognitio in recordante praeuia respectu illius obiecti de quo recordatur. Potest tamen secundus ange lus per multas cognitiones primi angeli deuenire in cognitionem obiecti primo angelo habitualiter noti: etiam si numquam huisset actum praeuium respectu illius pbiecti: quia potest primus angelus primo intelligere illud obiectum: et postea formare hoc complexum. hoc cognitio est respectu. a. obiecti et ei assentire: et consimiles propositiones. et secundus angelus potest ei credere voluntarie for te vel neccessario si reputat eum veracem in omnibus: sed per illum actum credendi numquam deuenitur in cognitionem. a. sed solum in cognitionem istius propositionis. haoc cognitio est respectu. a. obiecti. sicut si numquam vidisset albedinem. et aliquas proferret hanc vocem albedo et postea forma ret hanc propositionem. hoc vox albedo significat talem albedinem posset forte credere quod verum dicit licet forte nul am cognitionem habebit de albedine. Sed dices forte hoc non est verum de propositione formata in primo angelo quia ex hoc quod nunc video cognitionem propositinis non cognosco propositionem: nisi prius coguissem illam propositionem in se et eius extrema: et ideo si solum cognoscam vnum extremum illius propositionis puta primam intellectionem et non aliud ex tremum puta non cognoscam illam propositionem. hoc cognitio est respectu. a. obiecti propter istas duas cognitiones in primo angelo quarum vna terinatur ad. a. obiectum et alia ad totam propositionem praedicto modo. Qutum ad istud potest dici quod possum credere illam propositionem esse veram quam primus angelus format hoc cognitio est rectum. a. ob iecti: sed ex hoc non sequitur quod nullam cognitionem in particu lari hbebo de. a. in natura sua: sed habebo aliquam cognitionem incomplexam de. a. in conceptu communi et sibi et aliis: puta quod est ens vel qualitas vel color: quos conce ptus alius angelus abstrahit a rebus quas videt: et nul lam aliam cognitionem habebit de. a.

⁋ Qutum ad aliud potest dici quod angelus secundus videndo cognitionem priemi angeli teriatam ad aliquam propositionem cuius extrema sunt res: ex hoc solo cognoscit illam propositionem et nullam cognitionem habet de extremis illius propositionis. si numquam vidisset extrema et cognitio teriorum neccessario presupponitur omni cognitioi complexe. Si autem extrema sint conceptus et conceptus ponatur actus intelligendi: tunc videndoa cognitionem illius propositionis in primo agelo potest etiam cognoscere illam propositionem. etiam si numquam vidisset bus vel cognuisset eam: quia potest cognoscere actus intelligendi subiectiue exnentes in primo angelo quae sunt extrema talis propositionis secundum istam viam: nec est in ptante primi angeli tales actus occultare secundo angelo sicut alibi patet. Si autem conceptus sit ens distinctu adhuc potest cognoscere tale propositionem si talis conceptus potest ab strahi ab aliis rebus quas prius vidit. si non potest tunc non potest cognoscere talem propositionem qualis est ista. albedo est color supposito quod numquam vidisset albedinem aliquam et conceptus albedinis non potest abstrahi ab aliis rebus ab albedine: sed solum abstrahitur ab albe dine tali et tali relinquitur etiam inuestigationi intuentis.

⁋ Ad aliud dico quod habitus in primo angelo non potestcausare in alio angelo cognitionem nisi per modum ob. iecti. et per consequens non potest causare nisi cognitionem in tuitiuam vel abstractiuam suiipsius: et mediante illa cognitione generabitur alius inclinans ad cogno scendum illum habitum in primo angelo. licet ex hoc so lo causabitur in secundo angelo actus vel habitus incli nans ad cognoscendum illum habitum in primo angelo licet nunquod ex solo deo causabitur in secundo angelo actus vel habitus inclinans ad actum respectu ob iecti primi habitus

⁋ Et si quaeras vtrum si secundus angelus vidisset intuitiue obiectum primi habitus angeli mediante qua visione generaretur habitus illius obecti. puta sit obiectum albedo a postea videret in primo angelo habitum illum respectu albedinis Utrum secundus angelus habens vnum habitum in primo angelo respectu eiusdem albedinis sine omni actu elicito in primo angelo potest recordari de albedine quae est obiectum primi habitus sicut dictum est prius de actu. si sic tunc videtur opinio vera quod angelus vnus potest causare notitiam in alio angelo: non causando no titiam actualem in seipo. et sic male reprobatur. Si non tunc ratio prius assignata de actu recordatiuo non valet. quia sicut secundus angelus videns illud obiectum in se. et quod ad eius esse sequitur talis cognitio in eo. et postea videns cognitionem eiusdem obiecti inprimo angelo recordatur de illo obiecto sicut prius dictum est. ita secundus angelus videns illud obiectum videt habitum in seipo generatum inclinantem ad co gnoscendum illud obiectum. et postea videns consimilem habitum per omnia in primo angelo recordabitur de illo obiecto. Potest dici quod secundus angelus habens haditum respectu albedinis: et videns alium habitum in pri mo angelo respectu eiusdem albedinis secundum casum positum recordabitur de illa albedine. et si angelus superior nullum actum eliciat respectu illius albedinis per habitum suum. et hoc propter rationem factam de actu: sicut patet de deductione praecedenti. Sed ex hoc non sequitur quod Io. male improbetur. quia ipse ponit quod angelus primus per habitum suum potest causare cognitionem actualem in ange lo secundo de obiecto illius habitus non causando co gnitionem illius obiecti in se: etiam si nec angelus primus nec habitus suus videatur a secundo angelo nec sit eius obiectum. et ad hoc vadit ratio sua de actio et passi uo approximatis. et hoc est impossibile tam de angelo pri mo quod de habitu quam etiam de actu elicito ab habitu. quia nihil in vno angelo potest aliquid causare in alio nisi per modum obiecti. nec etiam ipse angelus potest aliter causare sicut alibi patet. tamen per modum obiecti potest ange lus et habitus in eo et omnia alia realia causare cognitionem actualem in alio: non causando cognitionem in seipo. et sic secundus angelus videns habitum in primo angelo respectu albedinis: et habens consimilem in intellectu suo per illam visionem qua videt habitum in primo angelo: et per habitum in ipsomet tanquam per causam partia lem causabitur in eo actus recordandi respectu albedinis: et nullus actus positiuus causabitur in primo angelo.

⁋ Ad tertium concedo antecedens scilicet quod angelus primus potest causare noticiam actualem in se de obiecto sibi habitualiter noto non causando in alio. et ratio est: quia sic dictum est nihil potest causare in alio nisi videatur per modum obiecti: et ideo si tum ponas quod non videatur habitus suus in alio angelo impossibile est quod causet aliquid in eo. tamenangelus in seipso potest causare noticiam actualem de obiecto sibi habitualiter noto: etiam si nec videat seipsus nec suum habitum: et quando probatur consequentia per hoc quod habi tus est agens naturale et angelus secundus est passiuum sufficient approximatum. Respondeo quod si habitus sit agens naturale: tamen extra primum angelum non agit nisper modum obiecti: ideo si non videatur a secundo angelor tunc nihil agit in eo. In primo autem angelo potest agere siue sit obiectum siue non: sicu dictum est prius. Et quando dicitur quod secundus angelus est sufficientur approximatus. Dico quod ad sufficientem approximationem inter actiuum et passiuum: aliquando requiritur identitas realis actiui ad passiuum: aliquando identitas obiecti: aliquando sufficit distinctio inter actiuum et passiuum. Exemplum primi voluntas non potest causare actum amoris nisi in se ipsa: nec etiam intellectus potest causare noticiam actua le de obiecto sibi actualitur noto nisi in seipo: et hoc est praescindendo causalitatem suam per modum obiecti si cut Io. loquitur. Exemplum secundi. habitus amoris quae est in voluntate in qua est ille habitus subiectiue nec habitus intellectualis non visus: nec existens obiectum alicuius non potest causare noticiam actualem nisi in intellectu in quo est. Exemplum tertii. ad casandum aliquid per mo dum obiecti sufficit passiuum distinctum ab actiuo: et tale actiuum per modum obiecti potest agere ex se. Ad propositum dico quod ad hoc quod angelus primus et habitus in eo non visi nec exnntia obiecta causent noticiam actualem de obiectosibi habitualiter noto: requiritur identitas prima vel secunda. et per consequens nullus alius ange lus est passiuum sufficienter approximatum: quia reci ritur approximatio identitatis: sed ad hoc quod causet aliquid per modum obiecti post secundus sufficienter sibi ap proximari. Et si quaeras causam istius dico quod causa est: qui angelus vel habitus in eo non potest aliquid extra se age re in alio nisi per modum obiecti. In se potest aliter agere quam per modum obiecti. Si quaras causam. non est alia nisi quia natura rei talis est etc.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 16