Quaestio 2

Questio secunda dist. ii Supposito quod perfectiones attributales non distinguantur ex natura rei a diuina essentia cum quam sunt idem realiter. Quero. vtrum sint realiter ipsa essentia diuina.

⁋ Uidetur quod sic. quia intellectus est realiter ipsa diuina essentia. et similiter voluntas. et iste sunt perfectiones attributales. ergo etc. Ma ior est manifesta. quia aliter deus non esset realiter intelligens et volens. quod est manifeste seultum. Minor. patet. quia ista attribuuntur deo et creaturis.

⁋ Ad oppositum. perfectiones attributales sunt plures ergo si nullo modo distinguantur ex natura rei a diui na essentia et sint realiter ipsa diuina essentia sequitur quod diuina essentia sit plurificabilis.

⁋ Ad istam questionem est opinio multorum et omnium praeter illos quae ponunt distinctionem ex natura rei. quod perfectiones attributales sunt ipsa diuina essentia realiter sed inter se et ab essentia diuina distinguntur solum ratione. Aliqui autem ponunt quod hoc non est possibile nisi secundum quod intellectus comparat ipsam diuinam esentiam ad aliqua realiter distincta in creaturis. Unde dicunt quod omnis pluralitas secundum rationem requirit tria. scilicet rem circa quam est talis pluralitas. vt funda mentum talium rationum. ne intellectus apprehendens talia sit vanus. Secundo quod talis diuersitas non conuenit rei in suo esse reali. sed secundum quod cadit in ap prehensione intellectus. ideo requiritur appreheusio eius ab intellectu. et tertio requiritur aliqua rea lis diuersitas ad quam illud vnum comparetur. quia ratio vnius secundum quod consideratur in se non est nisi vna Unde licet ista differentia attributorum continea tur virutualiter in essentia diuina omnium perfectiones comprehendente. non tamen potest reduci in aliquam operationem intellectus. nisi accipiatur in comparatione ad diuersa. non autem accipiuntur attribum ta secundum talem operationem propter habitudinem cause agentis. sed secundum habitudinem eminentie.

⁋ Quod autem non possint ideo plura distingui ratione nisi per comparationem ad plura extra se. probatur sic primo

⁋ Illud quod secundum se est vnum simplicissimum si consideretur per se tantum. sicut est vnum simplicissimum. ita habet considerari secundum vnam simplicissimam rationem. ergo si debeant considerari in eo plura ratione hoc erit illud considerando in comparationem ad plura extra se.

⁋ Secundo quia ista distinctio attributorum. aut acci pitur ex parte ipsorum attributorum sed se et absolute acceptorum. aut ex compratione intellectus ea ad inuicem operatu. primum non potest dari quia quae ex seipsis et secundum nam suam absolute sumptam sunt diuersa realiter et nam sua sunt diuersa. talis autem diuersitas non potest esse in deo inter absoluta qualia sunt attributa. ergo nec secundum potest dari. quia illud quod praesupponit distin ctione attributorum secundum rationem non potest esse ratio talis distinctionis. quia causa non praesupponit illud cuius est causa. sed econuerso. Sed comparatio attributorum ad inuicem per operationem intellectus ea ad inuicem comparantis praesupponit distinctio nem attributorum que comparantur. ergo distinctio attributorum secundum rationem non potest prouenire ex eorum comparatione ad inuicem.

⁋ Tertio quia in creaturs ratio generis et ratio differentie que solum ratione differi accipiuntur a diuersis rebus in comparatione ad diuersas res. ergo a simili differentia rationis inter artributa accipitur ex comparatione ad diuersas res.

⁋ Quarto quia sicut attributa differunt in deo sola ratione. ita et ydee. nec differunt nisi in hoc quod idee dicunt formas rerum extra repraesentatiuas secundum quemdam gradum limitatum et determinatum secundum quod in deo considerantur diuerse imitabilitates quo essen tia divina a creaturis est imitabilis. attributa vero important perfectiones omnium entium absolute et sine limitatione. sed in hoc conueniunt. quia hincinde non est nisi differentia rationis: sed differentia rationis inter ydeas accipitur ex comparatione ad diuersas creaturas secundum diuersos gradus imitabilitatis. igitur et differentia rationis inter attributa accipietur ex comparatione dei ad diuersas perfe ctiones in creaturis repertas. prout accipiuntur absolute et absque limitatione. sicut est iustitia et sapientia. et sic de aliis.

⁋ Alii autem ponunt eandem conclusionem. quod attributa sunt ipsa diuina essentia realiter sola ratione distincta. Sed illa distinctio non accipitur ex comparatione ad aliqua diuersa realiter in creaturis. Sicut distinctio rationis ydearum non potest poni nisi ex comparatione ad diuersa in crea turis.

⁋ Quia sicut ratio ydealis non est in deo nisi quia sit in creatura aliquid correspondens. ita non dicetur esse in deo bonitas vel sapientia. nisi quia est bonitas vel sapientia in creatura. quod est ma nifeste falsum.

⁋ Preterea. eque absolutum quid a respectu ad creaturas est bonitas vel sapientia. si cut ipsa substantia vel spiritus. ergo sicut non est substanti vel spiritus ex respectu ad creaturas. ita nec sapiens vel bonus. Dicunt ergo quod attributa differunt per solos respectus rationis non ad extra. sed ad intra sicut persone diuine distinguntur per relationes reales non ad extra sed ad intra

⁋ Cotra istas opiniones primo arguam in generali contra conclusionem quam tenent. quod attributa diuina sunt realiter ipsa diuina essentia et sola ratione distinguuntur.

⁋ Secundo arguo contra eas in speciali.

⁋ Contra primum arguo sic. si iste rationes attributales sunt distincte in deo. aut sunt in deo formaliter et subiective. aut sunt in deo tantum obiectiue. Si primo modo. et omne tale est praeter operationem intellectus. et ex natura rei ergo iste distincte rationes attributales sunt ex na tura rei in deo. et per consequens sunt distincte ex natu ra rei. quod negant. Si secundo modo. et illud quod tantum habet esse obiectiuum non est realiter diuina essentia igitur ille distincte rationes non sunt ipsa diuina essentia Similiter isto modo sunt praecise in ipso intellectu. et non in essentia. quia secundum eos intellectus est habere aliquid in esse obiectiuo. et non essentie nisi sub ratione intellectus. ergo secundum istos magis debet dici quod intellectus format istas rationes circa seipsum quam circa essentiam. Similiter isto modo ipsemet creature sunt in deo. similiter tunc non esset in deo ex natura rei. nec sapientia nec bonitas etc

⁋ Confirmatur ista ratio. quia illa quae conti nentur sub praemis diuidentibus alsquod commune. magis distinguntur quam que continentur sub secundis diuidentibus. sed ens primo diuiditur in ens reale. et ens ratio nis secundum istos. ergo ens reale et ens rationis magis distinguntur quam duo entia realia. ergo nihil quod est praecise habens esse obiectiuum est realiter aliquod ests reale. et per consequens si ista attributa habent tantum esse obie ctiuum. et per consequens sunt entia rationis. non possunt esse realiter ipsa essentia diuina.

⁋ Preterea. aut intellectus for mat istas rationes attributales. aut inuenit eas in re. si primo modo. et non format eas in esse reali. quia tunc essent realiter producte. ergo format eas praecise in esse rationis. ergo sunt praecise entia rationis ergo non sunt aliqua res extra animam. si inuenit eas in re. ergo intelle¬ ctus nihil plus facit ad rationes attributales. quam ad ipsam diuinam esentiam.

⁋ Tertio sic. quando dicitur alia est ratio sapientie et alia est ratio bonitatis. aut ratio ib supponit pro re extra animam. aut pro aliquo ente rati nis. Si primo modo. ergosi sit alia ratio sapientie et alia ratio bonitatis. esset neccessario alia res sapientie et alia res bonitatis. et ita erunt distincte res. Si secundo modo ergo ratio sapientie non est realiter in deo. nec est realiter deus. ergo ista attributa non sunt realiter ipsa divina est sentia.

⁋ Si dicitur ad istas rationes quod ille rationes attributales sunt in deo ex natura rei. sed non sunt distincte nisi per operationem intellectus. et ideo sunt realiter ipsa diuina essentia. sed solum per operationem in tellectus distinguuntur. Unde in deo ex natura reest bonitas et sapientia. sed bonitas illa non distingui tur a sapientia ex natura rei. sed tantum per operationem intellectus. ita quod intellectus causat istam distincto nem. et reducit eam de potentia ad actum.

⁋ Contra quando aliqua omnimode vniformiter se habent an actum intellectus et post. vel semper distinguuntur vel numqua sed sapientia diuina et bonitas semper vniformiter se habent ante actum intellectus et post. nulla enim varia tio causatur in eis ex hoc solo quod intelliguntur. ergo si nullo modo distinguuntur ante operatione intellectus nec post

⁋ Si dicitur quod quamuis realiter vniformi se habeant. non tamen secundum rationem. quia aduenit eis per opertionem intellectus respectus rationis. et per illos respectus rationis distinguuntur. Contra sicut potest respectus rationis aduenire ex comparatione sapientie ad bonnitatem. ita potest aduenire respectus rationis ex conparatione essentie ad essentiam. et ita non aliter distin gueretur sapientia a bonitate per actum intellectus. quam essen tia ab essentia. vel sapientia a sapientia

⁋ Preterea aut isti respectus rationis sunt omnino eiusdem rationis. aut non. si sic. ergo non plus distinguitur ratio sapientie a ratione bonitatis quam a ratione sapientie. quia ipsius sapientiae erum duo respectus. vel plures respectus rationis. immo ratio bonitatis erit ratio sapientie. quia non est maior ratio quod vnus respectus facit rationem sapientie quam alius: exquo respectus sunt omnino eiusdem rationis. et ante istos re spectus inter sapientiam et bonitatem nulla penit est distinctio si non sint omnino eiusdem rationis. ergo in fundamentis non est omnino identitas. vel in terminis. quia diuersitas relationis rationis non potest aliundem consurgere. Ista est directe contra secundam opi nionem. quamuis non ita directe conclusio primam

⁋ Prete rea isti respectus rationis siue sint ad intra siue ad extra. nullam facient distinctionem rationis circa sapientiam et bonitatem. sicut nec relationes reales circa essen tiam diuinam faciunt aliquam distinctionem realem in essentia diuina. quia ipsa realiter non distinguitur. erg sicut sole relationes reales diuine vel persone co stitute per eas distinguntur realitur et non ipsa diuina essentia. sole relationes rationis vel aggregata ex ipsis et sapientia diuina et diuina voluntate distinguum tur secundum rationem. et non illa bonitas et sapientia quae prece dunt omnem actum intellectus. Sed illi respectus rationis non sunt realiter deus. quia quicqud est realiter deus. est vna res. et per consequens illi respectus essent vere et non respectus rationis. Similiter eadem ratione aggregata ex illis relationibus rationis et sapientia quae deus est et bonitate quae deus est. non sunt realiter deus. ergo nihil quod est rea liter deus distinguitur secundum rationem ab aliquo quod est rea liter deus. et per consequens attributa non sunt realiter diuina essentia. et tamen distincta inter se secundum rationem.

⁋ Preter eam. quaero quid est intellectum causare distinctione illarum rationum. Aut hoc est praecise intelligere illam rem. siue vno actu siue pluribus ita quod nihil intelligatur nisi res ipsa. Aut hoc est comprare eandem rem ad seipsam. Au comprare eandem rem ad aliam vel alias res. Aut formare aliquid vel aliqua quae non sunt ibi ex natura rei sed tantum per opus intellectus. Non primo modo. quia per hoc semper quod eadem res praecise. et nihil aliud intelligeretur. nulla multitudo ibi causatur nisi forte quantum ad actum intelligendi si pluribus actibus intelligatur. ergo in deo numquam erit multitudo attributorum quae sint plura artributa et tamen realiter ipse deus. Similiter eadem ratione in sorte et in qualibet re quam possum intelligere possum causare talia multa. quod est absurdum. Nec secundo mo quia per talem comparationem non causatur nisi forte respe ctus rationis secundum istos. sed respectus rationis non est realiter ipse deus. Nec tertio modo propter idem. Similiter eodem mo potest compari quaelibet res ad seipsam et ad alias res sicut essentia diuina. ergo omnem talem distinctionem quan potest intellectus facere circa diuinam esentiam. potest facere circa omnem rem equaliter. Si dicitur quarto modo ha betur propositum quod sunt ibi multa: quorum nullum est ex natura rei. et per consequens nullum illorum est realiter ipse de

⁋ Preterea. accipio istas distinctas rationes attribu tales secundum propriam rationem sapientie et propriam rationem boni tatis. et quaero. aut ratio sapientie aliquo modo distinguitur. ab ipsa sapientia quae est ibi ex natura rei. aut nullo modo si sic. et non nisi ratione. ergo alia est ratio sapientie. et alia est ratio illius rationis et erit processus in infinitum. Similiter si aliquo modo distinguitur. aut illa ratio est ibi ex natu ra rei. et ita erit distinctio ex natura rei. aut non est ibi ex natura rei. et per consequens ratio attributalis no est in deo ex natura rei. et per consequens non est realiter deus si nullo modo distinguitur. ergo idem est dicere. alia est ratio sa pientie a ratione bonitatis et dicere. alia est sapientia a bonitate quod est absurdum

⁋ Contra primam opinio nem quando aliqua distinguntur solum per respectum ad extra impossibile est intelligere illa sine illis extra. patet. quia non potest intelligi puctus quod sit principium et finis nisintelligantur iste medietates rerum. quarum rerum est principium et finis. sed potest dici quod deus est sapiens sine sa pientia creature. ergo etc.

⁋ Preterea secundum omnem habitudinem causalitatis et eminentie. potest essen tia diuina comparari ad albedinem. quia continm albedinem causaliter et eminenter sicut sapientiam. et ita albedo perficitur in esse suo et benesse sicut et sapientia. ergo propter talem compationem non plus dicetur deus sapientia quam albedo.

⁋ Contra secundam opinionem qui omnia sua argumenta equaliter probant quod attribum ta non distinguantur per operatione intellectus. sicut per respectus ad extra. patet inductiue

⁋ Sicutur enim in deo non est bonitas vel sapientia per respectum ad creaturam. ita nec per operatione intellectus non plus quam deitas vel essentia.

⁋ Confirmatur. quia omnis perfectio simpliciter est independens ab operatione intellect sicut a respectu ad creaturam quamcumque. sed sapientia divina est perfectio simpliciter. ergo non dependet ab operatione intellectus.

⁋ Preterea. eque absolutum quid est sapientia quae est in deo et similiter bonitas. sicut illa quae est in creatura. sed ista que est in creatura non includit aliquos respectus. ergo nec illa que est realiter impse deus

⁋ Preterea distinctio rationis non preexigitur distictioni reali personarum. sed secundum istos distinctio attri butorum est fundamentum et presupponitur distinctio ni personarum. ergo non distinguuntur sola ratione.

⁋ Ideo dico aliter ad questionem quod perfectio attributalis potest accipi dupliciter. Uno modo pro aliqua perfectione simpliciter quae est ipse deus realiter. Alio modo pro aliquo praedicabili vere de deo et de omnibus tribus personis coniunctim et diuisim

⁋ Primo modo dico quod non sunt plures perfectiones attributales. sed tantum est ibi vna perfectio indistincta re et ratione. quae proprie et de virtu te: sermonis non debet dici esse in deo vel in divina essentia sed est omnibus modis ipsa diuina essentia. Secundo modo dico quod non sunt nisi conceptus quidam vel signa quae possunt praedicari vere de deo et magis proprie debent dici conceptus attributales vel nomina attributalia quam perfectiones atrributales. quia proprie perfectio non est nisi res aliqua. et tales conceptus non sunt proprie res. vel non sunt perfectio. vel saltem non sunt perfectiones simpliciter. Isti autem conceptus attributales vel nomina attributalia quedam impor tant ipsam diuinam essentiam absolute et affirmatiue. quedam connotatiue connotando aliquid aliud. et quedam negatiue. prima sunt sicut intellectus et voluntas etc. Secunda sunt sicut praedestinans creans vel creatiuum. tertia sunt sicut incorruptibile et immortale⁋ Et isto modosiunt plura attributa praedicabilia de divina essentia. Et sic intelligendo quaonem dico quod perfectiones attributales quae possunt improprie dici perfectiones attributales quia important perfectionem simpliciter. scilicet ipsam diuinam esentiam. non sunt tamen realiter ipsa diuina essentia. quia sunt praecise vel conceptus vel nomina. Sed nec conceptus plures nec no mina sunt diuina essentia. ergo talia attributa non sunt realiter ipsa diuina essentia. Quod autem nomina non sint diuina essentia est manifestum. quod nec etiam con ceptus patet. quia conceptus non habet esse sine actu intellectus. sed quicqud est realiter essentia divina non dependet realiter ab actu intellectus. sicut nec ipsa di¬ uina essentia. ergo nullus talis conceptus est realiter divina essentia.

⁋ Preterea vbicumque est aliqua multitudo. ibi est aliqua distinctio. sed attributa secundum omnes sunt plura. ergo aliquae modo distinguuntur inter se et etiam ab essentia cum essentia non ponatur attributum secundum eos. aut ergo distiguuntur ex natura rei. aut sola ratione. si ex natura rei. aut igitur formaliter et hoc improbatum est prius. aut sicut res distincte et hoc negant omnes. Similiter tunc haberetur propositum. quod attributa non sunt realiter essentia divina. Nec potest dici secundo modo. quod distinguuntur inter se et ab essentia divina sola ratione sicut probatum est contra praecedentes opiniones. Et adhuc probo sic. nihil quod realiter est divina essentia distinguitur ratione a quocunq quod est realiter essentia diuina. ergo attributa non distiguuntur ratione inter se et a divina essentia si sint realiter divina essentia. consequentia est manifesta. Antecedens probatur primo sic. Idem vel distinctum sunt passiones imme diate conuenientes illi cui conueniunt et per consequens sibi conueniunt omni alio circumscripto. ergo si aliquid quocumque modo distinguatur ab aliquo. vtroque illorum existente modo sibi conueniente. semper distinguitur ab eo omni alio circumscripto et secundum se. ergo si vnum attributum distinguitur ratione ab alio vtroque illorum posito. circumscri pta omni operatione intellectus distincuitur. sed si vttunque illorum sit divina essentia realiter vtrumque illorum erit mosibi conuenienti omni operatione intellectus circumscripta et per consequens distinguitur ex natura rei et non sola ratione Ans patet. quia sicut vnumquoque se habet ad ests. ita se habet ad vnum. et per consequens ad esse distinctum vel indistinctum ergo sicut vnumquoque quod est realiter extra animam est seipso inmediate formaliter ens. et non per aliquod extriniecum. ita erit vere vnum et seipso et immediate et formaliter distinctum a quocumque existente consimiliter extra animam a quo distinguitur quoquo modo. et non per aliud extrinsecum. et per consequens circumscripta omni operatione intellectus

⁋ Tertio sic. identitas vel distinctio consequitur ipsa extrema ipsis positum in esse. ergo si extrema illa in nul lo penitus varientur ante operationem intellectus et post semper vniformitet distinguuntur. sed sapientia et bonitas omnina in nullo penitus variantur per operationem int elle ctus. ergo ipsa per intellectum non distinguuntur.

⁋ Si dicitur quod aliquo modo variantur. quia secundum esse intellectum. quia modo sunt intellecta et prius non. Contra illo modo possent variari realiter. quia actus intelligendi realiter distincti possunt ad ipsos terminari. et tamen propter hoc non di cerentur distingui realiter

⁋ Preterea nihil distinguitur realiter ab aliquo nisi sit res et non ratio vel saltem alte rum distinctorum debet esse res. ergo nihil distinguitur ab aliquo secundum rationem. nisi sit ratio vel alterum sit ratio. ergo saltem alterum attributorum erit ratio. et per consequens illud non est realiter divina essentia. Confirmatur. quia nihil reale est idem sibiipsi vel alteri rei secundum rationem. quia nihil est dictum quod homo et asinus sunt idem secundum rationem et non rea itur. vel quod homo et homo sunt idem secundum rationem. ergo eodem modo nihil reale est distinctum secundum rationem ab aliquo reali. consequentia est plana. quia quicqud est idem secundum rationem potest esse distinctum secundum rationem. et econuerso. Assum ptum patet. quia sicut nullum ens rationis est idem realiter cuicumque enti rationis. ita nihil reale potest esse idem secundum rationem cuicumque enti reali.

⁋ Confirmatur. quia sicut ens rationis se habet ad esse idem vel distinctum realiter. ita ens reale se habet ad esse idem vel distinctum secundum rationem. ergo sicut nullum ens rationis est idem vel distinctum realiter a quocumque ente rationis. ita nihil re ale est idem vel distinctum secundum rationem a quocumque re ali. ergo essentia diuina nec est eadem nec distin cta secundum rationem a quocumque reali. et per consequens a nullo quod est realiter ipsa diuina essentia. Et eodem modo sapientia quae realiter deus est non distinguitur secundum rationem a bonitate quae deus est.

⁋ Et ideo dico quod attributa diuina quae sunt plura. non sunt realiter essentia diuina. Sed attributa quae sunt conceptus si conceptus sint tantum entia rationis. tunc illa attributa distinguntur inter se sola ratione. quia sunt plura entia rationis. sicut plura entia realia distinguntur rea liter. sed ab essentia diuina distinguuntur sicut entia rationis ab ente reali. et ideo non sunt realiter nec forma liter ipsa essentia diuina. praedicantur tamen vere de ipsa essentia diuina. quia pro ipsa vere supponunt. Si autem conceptus sint aliqua entia. sicut aliqui ponunt quod sint quedam qualitates mentis. tunc attributa distinguntur re. et inter se. et ab essentia diuina. quae tamen vere praedicantur de ipsa essentia diuina. quia pro ipsa vere supponunt. sicut voces vere praedicantur de aliis a quibus distinguntur realiter. Et esset quantum ad hoc dicendum per omnia eodem modo de conceptibus e de vocibet. Si aut attributa diffienr quaidam nomina artributalia. tunc distinguntur realiter inter se et ab essentia. Si queritur per quid distinguntur. Respon deo. quod siue sint entia rationis siue realia seipsis sue maliter distinguntur. causaliter autem distinguntur in illud a quo causantur illo modo quo nata sunt cau sari

⁋ Et ex hoc patet quod non est bene dictum. quod attributa distinguntur per respectus rationis. Tum quia sicut alias patebit. tales respectus rationis non sunt po nendi. tum quia si ponerentur non distinguerent ipsa at tributa. quia essent quadam totaliter accidentalia attri butis. et nullo modo de essentia attributorum. et per consequens. nec per illos distinguntur formaliter. quia essent quadam extrinseca. nec etiam causaliter. quia non sunt causae attri butorum.

⁋ Secundo patet. quia non est bene dictum quod attri buta distinguntur. quia intellectus non potest totaliter di uinam essentiam apprehendere. et ideo particulatim eam appraependit. quia diuina essentia non est sic particulati ap prehensibilis sed vel totaliter appreheditur vel nibil. Nec potest apprehendi sub vna ratione reali quae sit realiter deus et non sub alia. sed praecise apprehenduntur quaee dam praedicabilia de diuina essentia quae non particulant nec realiter sunt ipsa diuina essentia. sed propter illa apprehensa dicitur diuina essentia apprehendi non imme diate sed quasi mediate. Uel secundum aliam opinionem ipsa attributa sunt quadam intentiones communes deo at aliis.

⁋ Tertio patet. quod non est bene dictum quod attributa distinguntur per connotata. Tum quia non omnia attributa sunt connotatiua. sicut patebit in. q. de vniuoca tione entis. Tum quia attributa connotatiua non distinguntur per connotata. quia illa connotata non sunt nisi quadam significata per ipsa connotativa. Sed nunc est ita. quod signa non distinguntur per signata sua. quoa siue significent siue non. semper equaliter remanent di stincta. tanta enim et equalis distinctio esset inter hanc vocem homo: et hanc vocem animal. supposito quod nihil si gnificarent vel quod significarent idem quod substantia et accidens quanta est modo. Et ita non est bene dictum quod distinguuntur per fua significata. sed seipsis distinguuntur. eodem modo est de connotatiuis siue sint conceptus siue voces quod non distinguuntur per sua con notata. quia supposito quod non connotarent equaliter distinguerentur. sicut si connotarent. Ista opinio con cordat cum dictis tam antiquorum quam modernorum quamuis eam negent in diuersis locis. Ipsi enim dicunt in diuersis locis quod talia diuersa ratione quae tamen sunt vna res distinguuntur. quia vnum dicit aliquid in recto et aliud in obliquo. ita quod important diuersa in obliquo. et tamen idem inrecto. Et illo modo possunt omnia distingui. et similiter ponunt aliqua quod attributa distinstinguuntur. quia sapientia vel iustitia aliquid connotat in obliquo. quod aliud attributum non connotat. sed conno tat aliquid aliud. Ista autem non possunt verificari de aliquo quod est divina essentia. quia ipsa non importat aliquid in obliquo vel in recto sed magis importatur Sed nec significat in recto vel in obliquo se magis significatur. Eodem mododo iustitia quae est ipsa divina essen tia. ipsa non connotat. quia rei ex non est connotare nisi forte ex institutione. ergo est aliquid aliud a diuina essentia. et a diuina sapientia. vel a diuina bonitate quod vocatur attributum importans vel significans vel connotans aliquid aliud. et illa sic importantia vel significantia vel connotan tia que ex hoc ipso non sunt diuina essentia voce attributa.

⁋ Ad primam rationem pro primo modo ponendi dico quod illud quod est vnum simplicissimum secundum se potest considerari sub diuersis rationibus quamuis iste rationes non sint respectiue vel conno tatiue. sicut sunt ratio principii et finis que con ueniunt puncto et dextrum et sinistrum que conueniunt columne. quia possunt esse quidam conceptus communes praedicabiles in quid de illo vno simplicissimo Si tamen intelligeret illa opinio quod non essent aliqua distincta realiter ad quae diuina essentia posset comparari. vel quibus et diuine essentie possent esse aliqua communia. nullo modo possent attributa distingui et esse attributam nec seipsis nec quibuscumque aliis. sic concedo. quia sicut dictum est alias. a re simplici non possunt for mari diuersi conceptus simplices et proprii praedicabiles in quid. Per idem ad aliud dico quod ista distictio attributorum proprie loquendo et de virtute sermdmo nis. accipitur ex parte ipsorum attributorum absolute et secundum se. nec ex hoc sequitur quod distinguuntur realiter qui non sunt realiter in deo. et ita ex distinctione illorum nulla sequitur distinctio realis in deo. concedo tamen quod si non essent aliqua distincta realiter vel in deo vel extra non possent attributa dici distincta. Sed si essent et importarent aliquid quod est realiter divina essentia essent pure svnonima. Et ita concedo quod omnia attributa. vel connotant aliqua distincta realiter. vel sunt communia aliquibus distinctis realiter.

⁋ Ad tertium concedo quod sicut ratio generis et differentie non possunt distingui nisi essent diuerse res. quae tamen rationes non dicunt respectus ad illas. ita attributa non distiguerentur et manerent attributa distincta nisi ali que res distuinicte importarentur. non tamen oportet quod im portent respectus ad res illas.

⁋ Sicunt animal non importat respectum ad hominem nec ad asinum. quam uis: importat tam asinum quam hominem.

⁋ Ad quartum dico sicut alias patebit. quod ydee non distinguuntur in deo sicut attributa. quia ydee sunt ipse res producibiles a deo nec praedicantur de deo sicut ipsa artributa vere de deo praedicantur.

⁋ Ad primam rationem alterius modi ponendi dico quod ipsa sapientia non que est attributum. sed importata per attributum. vere et realiter sine omni comparatione ad extra sine omni opera tione intellectus praiuia est ipse deus. Sapientia tamen est est attributum non est realiter in deo et illa quae est attri butum non posset esse. nisi esset aliqua alia res distin cta realiter. Supposito tamen quod illud attributum sapientia nec esset nec esse posset. nihilominus deus eset vere sapiens. et eadem sapientia quae nunc est sapiens. Ista tamen propositio quam modo formamus. scilicet deus est sapiens non esset vera si illa propositio in qua praedicatur illa sa pientia que deus est illa esset tunc vera sicut nunc. sicut supposito per impossibile. quod nullum animal esset possibile nec videretur etiam a divino intellectu nisi solus homo. hoc posito illa realiter esset tunc homo animal sicut nunc est qui natura hominis in hoc in nullo variatur. et tamen illa propositio homo est animal in qua praedicaretur genus de specie non esset vera. quia tunc animal non esset genus ad hominem. Si tamen praedicaretur illud animal quod est homo de facto illa tunc esset ita vera sicut nunc est. sed esset alia propositio propter alietatem termini. quia in vna praedicatur vnum communius in alia minus commune. et ideo dico quod deus non est sapiens. quia est causa sapientie create. nec quia continet eminenter sapientiam creatam. sed seipso omni alio circumscripto simpliciter est sapiens et ipsa sapientia. Ista tamen propositio deus est sapiens in quae praedicatur vnum attributum non esset vera. nisi esset aliqua sapientia cre ata vel in re vel in intellectu divino. et ita illud at tributum non esset si non esset aliqua distinctio realis possibilis. illa tamen sapientia quae deus est nihil minus esset.

⁋ Ad secundum concedo quod sapientia est quid ita absolutum a respecum ad creaturas sicut ipsa deitas vel essentia. et ideo non plus est sapiens vel minus ex re spectu ad creaturas quam est de respectu ad crea turas. Ista tamen attributa que non sunt deus ipse. sed quedam vere praedicabilia de deo non essent ni n essent aliqua creature vel in actu vel in potentia. sicut si nulla esset creatura nec in re nec in cognitione divina. deus vere esset ens. et tamen haec commune ens tunc non esset. quia nihil est commune. nisi vel in re vel in cognixione divina sint aliqua plura quaebus sit commune.

⁋ Ad ar gumentum principale dico quod intellectus realiter est deus et similiter voluntas realiter est deus. quia in istis de vir tute sermonis. intellectus et voluntas non possunt habere nisi supponem personalem. sed quando accipitur intellectus est voluntas vt sunt attributa. dico quod illa est distin guenda. eo quod intellectus et voluntas possunt habere suppositionem personalem vel simplicem vel materiale. Se personalem. sic est simpliciter falsa. quia nullus intellectus nec diuinus nec creatus est attributum. sed intellectus divinus est omnibus modois ipsa essentia divina nec plus distinictus ab essentia quam essentia ab essentia. Similiter quaelibet intellectus creatus realiter distinguitur ab essentia divina nec sibi competere potest. secundo modo et tertio ista est vera intellectus et voluntas sunt attributa. quia tunc fit supe positio pro ipsis conceptibus vel nominibus et tam conceptus quam nomina iunt attributa. quia de deo praedicabiles eit praedicabilia de omnibus personis coniunctim et diuisim. Et si eodem modo supponerent in ista propositione intellectus et voluntas sunt realiter divina essentia scilicet si supponerent simpliciter vel materialiter illa esset simpliciter falsa. quia nec illi conceptus nec illa nomina sunt realiter divina essentia quamuis supponant pro ea.