Quaestio 2

Questio secunda. Secundo quero Utrum diuina essentia sit a nobis cognoscibilis.

⁋ Quod sic. omne sim plex aut totaliter cognoscitur. aut to taliter ignoratur. sed deus non totaliter ignoratur a nobis. ergo totaliter cognoscitur. et per consequens ipsa diuina essentia valet suam quidditatem a nobis cognoscitur.

⁋ Preterea quanto aliquid est magis visibile: tanto in minori lu mine videtur a visu quae non debilitatur ex aspectu ta lis visibilis. sed deus est maxime visibile et intellectus noster quia immaterialis non debilitatur ab illo visi bili. ergo potest videri in minore lumine quam quodcumque visibile creatum. sed aliquod creatum potest videri a nopis in lumine naturali. ergo et deus ipse.

⁋ Ad oppositum. cognitio quidditatiua diuine essentie si cut alterius rei est perfecta. sed deus non potest perfecte co gnosci a nobis. ergo etc.

⁋ Ad. q. dicitur quod cognoacere quid est contingit dupliciter. scilicet determinate et in particulari. vel indeterminate et in vniversali Pri mo modo non potest deus cognosci a nobis: quia perfecta cognitio non procedit nisi ex perfecta assimilatione cognoscentis ad cognitum quod non potest fieri per cre aturam quae est inferioris ordinis. Est tamen creatura quo ad aliqua attributa substantialia diuine nature conformis. et hoc non vt sunt ipsa diuina essentia in esse particulari considerata. sed vt sunt quasi quae dam dispiones vniversales: et quasi in eis communicate aliquo modo creature. Ita in aliquo conceptu analogo scilicet a tributo aliquo vniversali potest deus cognosci quid est ex cre aturis vt cognoscedo bonum hoc quod est in creatu ra sensibili. abstrahimus bonum simpliciter. vt est commune quoddam et vniversale. non vt hoc vel illud: sed tamen vt participa tum existens in creaturis Secundo abstrahimus per inte lectum ab alio omnino: et consideramus ipsum vt bonum simpliciter. non vt hoc vel illud: neque huius vel illius sed vt nullius omnino: quod est bonum in se subsistens. solius creatoris. et sic est de omnibus attributis deo et creature conuenientibus. Et isto modo potest intelligi generaliter. generalius. et generalissime

⁋ In modo intelligendi generalissimo tres sunt gradus. Pri mus. intelligendo hoc bonum. intelligis quid est ipsius creature et bonum. et si subtraxeris hoc: intelliges bonum minus contractum. quod est analogum deo crea. tori et creature. Et est secundus modus generalissi ¬ me. et est de praemis intentionibus. Et licet secundum se faciat diuersos intellectus scilicet bonum creatoris. et bo num creature. quia tamen proxime sunt. intellectus nionter con cipit modo confuso vtrumque vt vnum. Si autem distinxe ris et intellexeris bonum vt subsistens. et non in al tero existens tamquam alterum: a bonis quae sunt participati ue bona. est tertius modus intelligendi deum generalissime. et tunc magis de properie prospicitur deus secundum deatum Augustinum. Secundo intelligitur deus generalius quando intelligitur in suis generalibus attributis. non simpliciter et absolute. sed sub quadam praeminentia. vt scilicet est quadam natura excellentissima. et sic cognoscitur ex eminentia conditionum laudabil. um in creaturis. et ex amotione omnium defectuum.

⁋ Tertio cognoscitur generaliter: reducendo diuina attributa nobilitatis et dignitatis in vnum principium simplicissimum. vt quod eius essentia nihil omnino sit aliud realiter intensiue quam existentia.

⁋ Contra istam opinionem probo primo quod deus non cognoscitur in conceptu anlogo. quia quaero de isto conceptu analogo. aut est praeci se vnus conceptus sine omni multitudine conceptuum aut est simpliciter plures conceptus Si detur primum. ergo est simpliciter vniuocus. quia omnis conceptus simpliciter vnus praedicabilis de multis est vniuocus il illo modo quo conceptus potest esse vniuocus. Sed hoc est conlusio dicta sua in praecedenti. q. quia tunc ille conceptus non esset de quidditate rei. sed tantum ens rationis. et per consequens non posset esse primum cognitum a nobis. Si dicitur quod ille conceptus analogus est simpliciter pilerses. tunc oportet quod vnus sit proprius deo. et alius sit proprius creature Sed hoc est inconueniens. primo quia quando aliquid co graoscitur in conceptu sibi propositio tunc cognoscitur in particulari. ergo quidditas divina in particulari cognosceretur a nob

⁋ Si dicatur quod non omne cognitum in conceptu propositio: cognoscitu¬ in particulari nisi cognoscatur distincte. nund autem deus in tali conceptu non cognoscitur distincte. Contra totum aliquod quando videtur a longe cognoscitur in particulari. et tamen confuse. quia non quaelibet pars discernitur ab alia. immo nec etiam quaelibet pars cognoscitur. ergo multo magis quando aliquod simplicit simplex cognoscitur in conceptum simplici sibi proprio: cognoscitur in particulari.

⁋ Secundo quam ratio de illo conceptum proprio deo et simplici. aut est realiter diuina essentia: aut non. Si sic. ergo aliquid quod est realiter diuina essentia cognosceretur a no bis in particulari. quia certum est quod ille conceptus cognoscitur a nobis in particulari. sed impossibile est aliquid quod est diuina essentia a nobis cognosci in particulari. Si ille conceptus non est realiter diuina essentia. Tunc quaero. quid est: aut est ens reale. et sic: tunc est creatura. aut ens rationis. et tunc non erit primum cognitum Similiter tunc non potest dariquo potest haberi ex creaturis Si nihil. nihil valet opninnec aliquid quod dicit iste ad. q.

⁋ Si dicatur: quod ille conceptus non cognoscitur a nobis in particulari sed tantum in conceptum analogo. Contra iste conceptus est actualiter in conceptu analogo. ergo in se et actua liter intellectus: et non confuse. ergo in particulari.

⁋ Confirmatur. quia si ille solus conceptus habetur sine conceptu creature. qui integrabunt secundum istam opinione conceptum analogum. ille conceptus vere intelligitur in particulari. quia tunc non intel ligeretur in aliquo communi vniuoco per te. nec in aliquo analogo. quia per positum non esset in mente conceptus analogus. Ex hoc arguo. quando aliquid intelligitur cum alio: non minus intelligitur in particulari quam si ipsum solum intelligeretur. sicut si. a. et b. simul intel liguntur: non minus intelligitur. a. in particulari quam si intelligeretur sine. b. Sed sicut declaratum est. si il le conceptus simplex proprius deo intelligeretur si ne omni conceptu alio. intelligeretur in particulari. ergo non minus intelligitur in particulari si intelligatur cum conceptu creature.

⁋ Si dicatur quod conceptus non intelligitur. sed est illud quo obiectum intelligitur. hoc non vatet. quia si ponas plures conceptus et potentias simul cum hoc quod conceptus est illud quo obiectum intelligitur. ergo erunt hic plures in tellectiones.

⁋ Et tunc arguo. quando aliqua intellectione respectu alicuius obiecti concipitur illud ob iectum. et simul alia intellectione intelligitur seu concipitur aliud obiectum. non minus intelligitur illud obiectum in particulari illa intellectione. quam si nullaalia esset simul cum ea concepta. sed si praecise conciper deus et nihil aliud. nec distinctum re nec ratione tunc intel ligeretur in particulari. ergo si illud idem concipiatur: quam uis concipiatur simul cum eo aliud nihil minus intellige retur in particulari

⁋ Preterea quandocumque omnis res quo cumque modo correspondens conceptui est simplicitur vna et indistincta. conceptus erit vniuocus et eius¬ dem rationis. ergo si illa res quae correspondet conceptibus attributralibus sit vna et omnimodo indistincta. omnis conceptus erit eiusdem rationis. et ita non erunt plura attributa. quod iste negat.

⁋ Preterea posito quod possent esse plures conceptus vnus tamen non magis eet quidditatiuus quam alius quia ex quo nihil imaginabi le posset representari per vnum quin representare tur per alium. non plus posset dici conceptus iste quidditatiuus quam ille.

⁋ Preterea si ille conceptus analogus esset plures conceptus. ergo non posset praedicari. de deo nec de creatura. et ita nec deus nec cre atura esset ens nec bonum.

⁋ Si dicatur quod praedicatur disiunctiue. sic dicendo. deus est ens creatum vel in creatum. Contra. disiunctum non potest haberi sine vtraque parte. ergo vtraque pars disiuncti illius distincte perciperetur. et ita redit idem quod prius.

⁋ Preterea. quando di cit quod cognoscendo bonum hoc in substantia sensibili. abstrahimus bonum quod est quoddam vniversale. et postea abstrahimus bonum in se subsistens etc. Que ro. quid est illud abstractum. aut est ens reale. aut non. Si non. ergo non est in illis rebus nec participatur ab eis. nec facit ad cognitionem illorum. nec necessario concipitur il conceptis: quorum quodlibet ipse ne gat. Similiter fi sit ens rationis. et est conceptus analogus et dicit vtrumque conceptum. et dei et creature. ergo non abstrahitur. sed habet illud idem quod prius. quia prius intelligebatur creatura et similiter deus per te: eo quod intelligebatur creatura. ergo non habens aliquid quod prius non habuisti. et ita non est aliquid abstractum plus modo quam prius. Similiter in secunda abstractione quaero. an aliquid concipitur quod prius non erat conceptum. aut non Si non. ergo non ma gis abstrahitur nunc quam prius Si sic. quaero quomodo habetur. aut naturaliter aut via rocinatiue deductionis. Non naturaliter. quia per te conceptus entis et estis primi naturaliter imprimitur. ergo non habetur secundo per abstractionem Si secundo modo. et omnis talis processus est discursiuus. ergo illud abstractum non habetur nisi per discursum. sed omnis discursus est inter complexa: et presupponit notitiam incomplexam terminorum. ergo omnis conceptus incomplexus habetur sine tali abstractione.

⁋ Si dicatur quod con ceptus completus habetur per talem abstractionem. ergo talis discursus potest fieri de quocunque sin gulari. ergo non plus deus quam sor. cognoscitur per talem abstractionem.

⁋ Per hoc patet quod totum quod dicitur de illo triplici modo cognoscendi deum generaliter. generalius. et generalissime. non valet. quia sicut patet inspicienti nihil probat: nisi quod habitis multis conceptibus incomplexis fit per intellectum componentem et diuidentem affirmatio et negatio. et inter illos et tales propositiones ex notitia vnius deuenitur in notitiam alterius. hoc patet. quia quando intelligo hoc bonum. hoc totum. ibi sunt duo conceptus quorum vnus est pro prius sorti. quia pronomen demonstrat sortem. et alius conceptus est communis sibi et aliis. nec plus tunc in telligitur deus quam asinus. Similiter si postea di stinxeris. intelligendo bonum in se subsistens: et non in altero existens. non aliud facis nisi fa cis vnam propositionem ex incomplexis praecognitis et sic patet de secundo modo et tertio. quia intelligendo boni vt rem quandam excellentissimam: formas talem propi sitione. Similiter intelligendo bonitatem entitatem ess eandem cum esse et existentia: formas tales propones. et hoc nihil est penitus ad propositum.

⁋ Preterea quod dicit quod illi conceptus sunt proximi. et ideo in tellectus concipit vtrumque modo confuso vt vnum Contra illi conceptus qui sunt simplices et proprii rebus maxime distantibus et maxime dissimilibus maxime sunt dissimiles. et maxime distantes et non proximi: sed per te conceptus dei et conceptus creature sunt simplices. et sunt proprii deo a creature quae maxime distant. ergo isti non sunt proximi.

⁋ Ideo dico aliter ad. q. quod aliqua res potest cognosci in se: ita quod nihil aliud nec distinctum ratione nec distinctum est natura rei terminet actum intelligendi nisi ipsa met res. et hoc siue cognoscatur abstractiue siue intuitiue. Aliter potest aliquid intelligi non in se. sed in aliquo conceptum sibi proprio. et hoc maxime est verum: quando cognoscitur ille conceptus de aliquo ente verificari. Et sic intelligendum est dictum philosophi ii po steriorum. vbi vult quod aliquando simul habet cognitio de re quia est et quid est. quia ipsa non potest cognosci: nisi ipsa quido ditas vel saltem aliqua pars quidditatis in se cogno scatur. De hoc tamen alias erit sermo Qando autem tameum con gnoscitur in aliquo conceptu sibi proprio: prius co gnoscitur quia est quam quid est hoc est: ante quam quidditas ve quicumque pars quidditatis vel quecumque simplex sibi prium cognoscatur cognitione sibi propria vel equiua lenti: sicut videndo ignem cognoscitur quia est ignis et quid est ignis. et hoc si ignis in se cognosceretur. sed de facto no cognoscitur in se nisi accidens ignis. tamen ipsi calor sic cognoscitur et quia est et quid est. et ita est de omnibus accidentibus: quae immediate terminant actum intellig di. sed de aliis quae non sic cognoscuntur prius cognoscitur qui est quam quid est: sicut prius cognoscitur quod aliquid interpo nitur inter solem et lunam quam cognoscatur quid interpo nitur.

⁋ Per hoc dico ad. q. quod nec diuina essentia nec diuina quidditas: nec aliquid intrinsecum deo: nec aliquid quod est realiter deus potest hoc cognosci a nobis: ita quod nihil aliud a deo concurrat in ratione ob iecti.

⁋ Secundo dico quod essentia diuina vel quidi ditas diuina potest cognosci a nobis in aliquo communi ceptu sibi propositio composito tamen: et hoc in conceptu cuius partes sunt abstrahibiles naturaliter a rebus

⁋ Tertio dico quod est cognoscibilis a nobis in conceptu aliquo modo simplici ad placitum instituto ad significandum. et hoc in conceptum connotatiuo et negatiuo sibi propositio.

⁋ Primum patet. quia nihil potest naturaliter cognosci in se nisi cognoscatur intuitiue. sed deus non potest cognosci a nobis intui tiue ex puris naturalibus. et etc. minor patet. maiorem probo. quia non est maior ratio quod vna res possit a nobis cognosci in se sine notitia intuitiua preuia quam alia sed multe res non sunt cognoscibiles ni si preuia notitia intuitiua. quia secundum philosophum cecus a natiuitate non potest habere scientiam de coloribus. nec potest cognoscere colorem in se. quia non potest cognoscere colorem intuitiue. ergo nulla res potest vel cognosci nisi praecognoscatur intuitiue. et si creatura non potest cognosci in se nisi praecognoscatur intuitiue. multo magis nec deus.

⁋ Secudum patet. quia Secunda proba sicut creatura potest cognosci in conceptu aliqu communi simplici: ita potest deus. quia aliter nullo modo esset a nobis cognoscibilis. sed quando sunt communia multa habentia aliquod idem contentum. omnia illa communia simul accepta faciunt vnum proprium illi. quia ex quo sunt distin cta communia. oportet quod aliquid contineatur sub singulo quod sub nullo aliorum continetur. ergo omnia illa communia simul acce pta nulli alii possunt conuenire. sed multi sunt com ceptus simplices naturaliter abstrahibiles quo rum quilibet est communis deo at alicui alteri. ergo omnenilli simul accepti facient vnum conceptum proprium deo. et ita cum possit cognosci quod ille conceptus de aliquo verificatur. deus in illo conceptum cognoscetur. Uerbi gratia. Ab entibus potest abstrahi conceptus entis quie est communis deo et omnibus aliis entibus. similiter potest abstrahi conceptus sapientie quae est praecise communis sapientie create et increate similiter potest abstrahi conceptus bonitatis quae est precise communis bonitati diuine et create. et hoc secundum quod bonitas distinguitur a sapientia. et omns isti conceptus simul non poterunt verificari nisi de solo deo. ex quo per positum. nulla sapientia creata est bonitas creata nec econuerso. et ita cum prossit con cludi quod aliquod ens est bonitas et sapientia. et sic de aliis quae vocantur attributa. sequitur quod deus isto modo cognoscitur in conceptum composito sibi proprio. et hoc non est aliud nisi a creaturis ab strahere multos conceptus communes deo a cre aturis. et concludere particulariter de vno con ceptu simplici communi sibi et aliis vnum conceptum conpositum deo proprium. sicut contingit abstra here conceptum entis. conceptum bonitatis. sapien tie et caritatis et sic de aliis. et contingit de ente particulariter sumpto concludere quod est bonitas sapientia. dilectio. iusticia. et sic de aliis. et hoc est cognoscere deum in conceptu communi sibi proprio. et tamen deus in se non cognoscitur. quia aliquid aliud a deo hic cognoscitur. quia omnens termi ni istius propositionis. aliquod ens est sapientia. iusticia. caritas. et sic de aliis. sunt quidam conceptus quorum nullus est realiter deus. et tamen omnes isti termini cognoscuntur. ergo aliquid aliud a deo ipsis co gnoscitur. ex quo ipsa proposito cognoscitur. Et sicut est de ista propositione. ita est de omnibus aliis nobis possibili bus

⁋ Tertio dico quod deus potest cognosci a nobis in conceptu simplici connotatiuo et negatiuo sibi proprio. et hoc non est aliud nisi cognoscere talem conceptum simplicem de ente particularitur sumpto. sicut potest scire quod aliquod ens est simplicitur primum quod aliquod ens est creatiuum vel causa prima. vel purus actus. vel quod aliquod ens est immortale. est incorru ptibile. ingenerabile. incausabile. et sic de aliis. et iste conceptus est simplex. quamuis distincta significet: liue principalit siue secundario. hoc est vel in re cto vel in obliquo. de quo dictum est dist. praeceden ti

⁋ Sed contra praedicta sunt aliqua dubia. Primum dubium. quia non videtur quod res possit cognosci in alio. quia denominans aliquid totaliter extriniecum al teri: non propter hoc denominat illud alterum. ergo ex hoc quod conceptus cognoscitur: non sequitur quod vera res co gnoscatur.

⁋ Secundum dubium est de probatione prime con clusionis. quia non videtur quod omnis notitia abstractiva rei in se presupponat notitiam intuitiuam eiusdem.

⁋ Tum quia angelus habuit notitiam abstractiuam quid ditatuante rerum productionem. sed nec tunc. nec ante habuit notitiam intuitiuam earunde etc.

⁋ Tum quia aguus cognoscit inimicitiam lupi. et tamen non per se sed per speciem alienam. et per consequens non intuitiue.

⁋ Tum quia substantia a nobis cognoscitur in se. et tamen non intuitiue

⁋ Tertium dubium est quod videtur quod quidditas possit. se a nobis cognosci et aliqua nituntur hoc probare. Primo sic. Qandecumque per aliquod medium potest de ali uo cognosci aliquid quod ita est proprium sibi: quod oni alii repugnat. si illud sit idem quod essentia ipsius: cognoscendo illud cognoscitur essentia ipsius in parti culari. secundum quod ab alia essentia differt: sed hoc est possibile de do. quia possumus demonstratiue cognosce re vnitatem dei. et quod impossibile est esse plures deos et quod est infinite potentie. et possumus scire quod hoc omnia sunt idem quod ipse.

⁋ Item philosophus. ii metha. arguit sic. Si fines essent infiniti: nullum esset agens per intelle ctum. hec consequentia non valeret: nisi agens per intellectum intenderet non solum proximum finem: sed omnes essentialiter ordinatos. et ita vltimum. ergo si non possit illud vlti mum cognoscere quid est: cum cognitio quid finis proximi dependeat ex cognitione ipsius. non esset aliquod ens agens per intellectum quod finem aliquem quiddita tiue cognosceret.

⁋ Item ibidem. si causae essent infini te: nihil esset cognoscibile. et consimilem consequentiam facit i. phi. contra anaxagoram. hec consequentia non valeret nisi ad cognitione perfectam cuiuscumque oporteret cognoscere omnes causas.

⁋ Ite consequenes id est de anima. conmento. viii. Si idee platonis essent separate a senibus et cause earum. vt posuit plato non possemus intelligere substantias rerum sensibilium: nisi postquam intelligeremus illas ideas. sicut est de aliis existentiis rerum existentium in eis. scilicet de forma et materia hoc non esset. nisi ad cognitionem quidditatiuam rei requireretur cognitio omnium causarum.

⁋ Item esse est de perse intellectu dei: sed nos cognoscimus esse inesse quidditati dei. et non possumus cognoscere compositionem nisi cognitis extremis. ergo possu mus cognoscere quidditatem dei.

⁋ Item. iii. metha. ratio quam significat nomen est diffinitio: sed diffinitio exprimit quid est res. ergo imponens nomen intelligit diffinitionem. et per consequens quid est res

⁋ Item ii de anima. non potest sciri differna aliquorum nisi tognoscatur vtrumque extremum. ergo si sciam quod deus non est creatura: scio quid est deus. Aliter non distinguerem ipsum a creatura. nisi per aliquam rationem per ticularem distinctam ab omni ratione creature cognosceren eum. omnis autem ratio propria dei dicit essentia dei.

⁋ Quartum dubium est. quia videtur quod deus potest cognosci in aliquo conceptu simplici sibi proprio quam nec sit connotatiuus nec negatiuus. sicut quod deus est summum bonum. summum non est connotatiuum nec negatiuum.

⁋ Quintum dubium. quia non tantum concludi mus quod aliquod ens est sapientia. bonitas. vel crea tiuum. vel causa prima. sed quod deus est summum ests. ens perfectissimum. ergo est aliquis conceptus de quo commun cluditur ens: vel conceptus entis. et ille non potest esse aliquis communis et conuertibilis cum ente. ergo erit aliquis inferior. et non compositus ergo simplex.

⁋ Sextum dubium est de substantia. an possit cognosci in ali quo conceptu composito proprio sibi.

⁋ Ad primum istorum dico quod denominatione extrinseca potest dici aliquid cognosci ex hoc quod aliud immediate cognoscatur quod est proprium sibi. et habet stare et suppone re pro eo. et non sequitur conceptus non est deus. ergo per hoc quod conceptus cognoscitur non cognoscitur deus nec mediate nec immediate. sed sequitur quod propter hoc non cognoscitur immediate et in se. sed in alio potest bene cognosci. et hoc non est aliud. nisi quod quia non possumus deum in se cognoscere. vtimur pro eo vno conceptu proprio. attribuendo sibi quicquid potest deo attribui. non pro se sed pro deo. et illum conceptum praedicamus non pro se sed pro deo de omni illo de quo pos set deus ipse in se cognitus praedicari. siue praedicatione propria: siue impropria. non curo modo. Ista responsio confirmatur per philosophum id est poste. Ubi vult quod conclusio vno modo est praecognita. et alio modo ignota. quia pre cognoscitur in vniversali propositione. et hoc non est aliud quam pram cognoscere vnam propositionem vniversalem ex qua infertur conclusio. et tamen nihil immediate terminat illum actum cognoscendi: nisi illa propositio vniversalis. dicitur tamen conclusio quae non est illa vniversalis cognosci in illa vniversali. quia sequitur ex illa vniversali Ita potest dici in proposito. quod quamuis nihil terminet actum intelligedi nisi vnus conceptus qui non est deus. quia tamen ille conceptus est proprius deo: et quicquid potest praedicari de deo: praedicatur vere de illo conceptu: quamuis non pro se sed pro deo ideo dicitur deus cognosci illo conceptu. et hec est intentio omnium sctorum frequenter innuentium quod nullus in hac vita potest deum cognoscere. et hoc est vrum in se ita quod nihil aliud concurrat in ratione ol iecti respectu actus nostri cognoscendi. Ueruntamen si tenetur opinio quod conceptus seu intentio anime est ipsa met intellectio tunc posset dici quod deus non cogno scitur in se. quia non cognoscitur cognitione propria. sed communi sibi et aliis. et ideo non dicitur in se cognosci. quia aliud concurrit in ratione obiecti. et tamen secundum istam opinionem immediate terminaret actum cognoscendi.

⁋ Ad secundum dubium dico quod nullus potest naturaliter cognoscere abstractiue aliquam rem in se. nisi praecognoscat eandem intuitiue. quia aliter ita posset abstractiue cecus natus cognoscere colores sicut quaecumque alius. quod est falsum.

⁋ Ad primam probationem dico quod angelus si habuit notitiam quidditatum. hoc est conceptuum communium quidditatiuorum ante productionem rerum. non habuit talem notitiam ex puris naturalibus acquisitam. sed a deo infusam.

⁋ Ad secundam probationem dico quod agnus non cognoscit talem iuimicitiam sub spe ciebus fensatis nisi equiualenter. quia scilicet ita per notitiam sensibilium exteriorum causatur in appetitu sensitiuo ipsius agni. appetitus fugiendi lupum sicut si per intellectum cognosceretur inimicitia. causaretur in appetitum intellectiuo actus nolendi vel fugiendi vel aliquis correspondens actu ximoris in appetitum sensitiuo. Et hoc modo po nenda est estimatiua per equiualentiam. si bene ponatur. Quod enim esset cognitio talium non sensatori in brutis non posset coniici nisi ex fuga vel tal actu consimili. quando luperus videtur. ergo si hac posset saluari sine cognitione alia a cognitione sensibili um exteriorum potest talis appetitus saluari. eo quod diuersa sensibilia sensata habent diuersos actus appetitiuos causare. et non solum hoc. sed etiam in diuersis eadem sensibilia causant actus appetitiuos oppositos. ergo frustra talis cognitio poni tur. Confirmatur. quia si per potentiam diuinam ouis haberet omnia accidentia consimilia exteriora sensibilia accidentibus sensibilibus exterioribus ipsius lupi. et retineret omnia alia accidentia eadem. hoc posito. agnus ita fugeret matrem sicut lupum. Tunc quero a quo causaretur ille actus appetitus fugiendi: non ab inimicitia. quia nulla est ibi et non ens nullius potest esse causa. ergo causatur a cogni tione sensibilium exteriorum. ergo eadem ratione sensbilia exteriora ipsius lupi immediate poterunt causare talem actum in appetitum sensitiuo agni.

⁋ Si dicatur quod illa accidentia causant immediate vnam cognitionem respecum inimicitie. ita respectu matris quando habet consimilia accidentia. sicut respectu lupi

⁋ Contra qua ratione possent causare notitiam respectu inimicitie eadem ratione possent causare actum appetitiuum immediate. Et hoc confirmatur. quia nullius cognitio praesuppo nitur actui appetitiuo. nisi illius quod deberet determinare actum appetendi. sed inimicitia illo pe sito non terminat actum appetitiuum. quia nulla est. sed simplicitur illa accidentia exteriora quae sentit. ergo cognitio inimicitie non praesupponitur

⁋ Prer ea nulla notitia sensitiua potest causare notitiam alicuius pure intelligibilis. sed possibile est quod talis inimicitia sit purum intelligibile. si tamen possit esse aliquid. ergo notitia illius non poterit causari a notitia sensitiua brutali.

⁋ Preterea. inimicitia lupi non dicit aliquid absolutum nisi actu appetendi nocere. vel potentiam vel naturam in potentia. ad talem actum appetendi siue actiue siue passiue. sed non videtur quod tale absolutum possit cognosci a bruto. Si autem inimicitia dicat respectum. non videtur quod brutum respectus apprehendat cum vix intellectus eos capere possit.

⁋ Ad aliam probationem dico quod nulla substantia corporea exterior potest a nobis in se naturaliter cognosci. quicquid sit de anima intellectiua vel quacumque substantia quae est de essen tia cognoscentis.

⁋ Ad tertium dubium dico quod nec quidditas diuina nec essentia diuina. nec aliqui quod est intrinsecum deo. potest a nobis cognosci in se et in particulari. ita scilicet quod nihil aliud concurrat in ratione obiecti. nec debet hoc plus negari a deo vel a voluntate diuina. vel sapientia. vel a quo cumque alio. quam a quidditate diuina vel essentia. et ideo nihil intrinsecum deo: siue vocetur attributum: siue perfectio simplicitur: siue quocumque nomine: poterit plus cognosci quam essentia diuina vel quidditas diuina.

⁋ Ad primam probationem dico quod nec vnitatem dei nec primitate nec infinitam potentiam. nec bonitatem nec perfectionem diuinam possumus in se cognoscere. sed illa que immediate cognoscimus sunt aliqui conceptus qui non sunt deus realiter quibus tamen vtimur in propositionibus pro deo. vel cognoscimus cognitione communi plura quam deum. et ideo illa entitas que est deus vel potentia: vel perfe ctio simplicitur que est deus non potest a nobis cognosci in se

⁋ Si dicatur nos demonstramus vnu tatem de deo eat perfectionem simplicitur: sed non demenstramus nisi cognoscimus quid demonstramus. er go cognoscimus vnitatem dei perfectionem simpliciter et huiusmodi

⁋ Dico quod si ista supponat personaliter. assumptum est simpliciter ssm. quia illam vnitatem quae deus est non demonstramus nec illam perfectionem simpliciter que deus est demonstramus. Si autem supponat simpliciter. Assumptum est verum. quia istos conceptus qust non sunt deus quamuis stent pro deo demonstramus de aliquo conceptu. et ideo istos conceptus in se co gnoscimus. vel ipsis cognoscimus deum et alia. sed non ipsum deum in se. sed tantum in istis conceptibus quae tamen super ponunt pro ipso deo in se quamuis ipsum in se no cogno scamus

⁋ Ad secundum dico quod peccat multipliciter. primo per fallacia equiuocationis. quia cognoscere aliquid quid est vel quidditatiue potest intelligi dupliciter.

⁋ Ue quod ipsa quidditas rei vel aliqua pars quidditatis cognoscatur in se. et sic non est possibile deum cognoscere quidditatiue. Uel quod aliquis conceptus quid ditatiuus cognoscitur. et sic potest deus cognosci a nobis quid est et quidditatiue. Secundo peccat qui accipit quod finis proximus non potest cognosci quid ditatiue. nisi cognoscatur finis vltimus quidditatiue. et ista est simpliciter falsa. quia quaelibet res potest cognosci quidditatiue nulla alia re extrinseca co gnita nec quidditatiue. nec aliquo modo. tamen quando agens per intellectum agit cognoscit finem vltimum non semper illum finem vltimum quae deus est. sed qui est praestitutus a volunrate siue secundum rectam rationem siue con rectam rationem.

⁋ Ad aliud dico quod ad perfectam notitiam incomplexam. non requiritur notitia omnium causarum nisi intrinsecarum. tamen ad notitiam complexam de re perfectam bene requiritur notitia omnium causarum. qualiter autem hoc sit intelligendum patebit alias.

⁋ Ad comen. dico quod loquitur contra platonem quae posuit ydeas re rum sensibilium. et ideo cum nihil possit perfecte cognoscinisi cognito aliquo quod est de sua quidditate. ideo oporteret cognoscere illas quidditates siue ide as. cause autem extrinsece scilicet efficiens et finis non sunt de quidditate causatorum. et ideo nihil ad propos tum.

⁋ Ad aliud dico quod non plus cognoscimus esse dei quam quidditatem dei Unde sicut scimus istam propositionem deus est. ita scimus istam deus est essentia vel deus est quidditas. et ita cognoscimus terminos vnius propositionis sicut alterius. et propter hoc non plscognoscimus esse dei quam essentiam dei. Unde est ad uertendum quod quando dicimus deus est. ibi non accipitur ipsum esse diuinum. sed vnus conceptus siue sit sincathe goreumaticus siue cathegoreumaticus quai modo quo habet supponere pro esse diuino. hoc est pro diuina essentia.

⁋ Ad aliud dico quod non omnis diffinitio extur mit quid est res. quia secundum philosophum ii. poste. etc. Diffinitio quedam indicat quid rei. et quedam quid nominis. tun dico quod imponens nomen habet quid nominis et cognoscit il lud cui imponit nomen. non in se sed in aliquo con ceptu.

⁋ Ad aliud quod non potest sciri differntia aliquorum nisi sciatur vtrumque extremum vel in se vel in conceptu sibi proprio. et ideo tam deus quam creatura scitur in con ceptu proprio sibi. Et ideo quando scio quod deus non est creatura cognosco deum in conceptu. et illum conceptum cognosco in se et immediate. et ipso cognosco deum Ad quartum dubium dico quod summum dicit conceptuconnotatiuum vel negatiuum et equiualenter dicit vtrunque. quia summum est aliquid quod est nobilius omni alio. vel quod non habet nobilius eo.

⁋ Ad quantum dico quod sicut de ente particulariter sumpto possunt concludi multi conceptus compositi proprii. ita de ali quibus conceptibus possunt concludi alii conceptus com positi. in primo concluso concludetur conceptus compositus vel conceptus connotatiuus vel negatiuus be ente particularitur sumpto sicut scito primo quod aliquod ens est nobilissimum ens. postea de ete nobilissimo concluditur quod est intelligens et volens intellectione et volitione que non sunt nisi ipsa divina essentia. et sic dealiis.

⁋ Ad sextum potest dici quod substanti non potest cognosci a nobis in aliquo conceptu composito proprio substantiis. ita quod quaelibet illorum pat tialium conceptuum sit naturaliter abst rahibilis ab in ferioribus suis. Et ratio est. quia non videtur quod aliquis conceptus sit communis substantie et aliis. quin sit commu nis omnibus aliis. nisi forte aliquis contentus per se sub conceptu entis. et hoc verum est de conceptu con posito communi omnibus substantiis. quicqud sit de conce ptu communi precise vt contento sub genere generalissimo substantia. et ideo substantia cognoscitur in conce partibus connotatiuis et negatiuis. sicut in tal bus. ens per se subsistens. ens non in alio. ens quod est subiectum omnium accidentium et sic de aliis.

⁋ Ad pris mum principale dico quod illud quod simpliciter cognoscitur in se. aut totaliter cognoscitur aut totaliter ignoratur. quia nihil potest illius latere quin totum lateat sed sicut dictum est. deus non cognoscitur in se. Ue runtamen de simplici potest aliquod praedicatum conueniens sibi cognosci sibi conuenire. hoc est conceptuconi particulariter sumpto et aliud ignorri. et ita est in proposito.

⁋ Ad aliud dico quod illuargumentum probaret quod deus posset a nob intu tiue videri. Ideo dico quod hoc est verum de naturaliter visibili a potentia quae nata est quodlibet illorum videre. et alia quae ad videnda requiruntur. sicut lumina eiusdem rationis.