Quaestio 4

⁋ Distinctionis Vigesimae quartae Quaestio Quarta. Varto circa hanc distinctionem. xxiiii. quia in ea materiam beneficiorum tractare vtcumque proposui: Quaero: an accipiens personas in beneficiis ec clesiasticis peccet.

⁋ Pro quaestionis elucidatione v explicabitur quid sit acceptio personarum. quia vt primo Elenchorum dicitur. necesse est non intelligentem significantias terminorum paralogizari. ls acceptor personarum dicitur qui per sonam personae iniuste praefert: siue in conferedo / siue in acceptando. hoc est tam acceptione actiua quam passiua. Iniuste) autem sumitur contrarie.

⁋ Ex quo sequitur quod deus non est acceptor personatum: licet teneatur quod gratis praedestinet: & nemo possit bene agere sine eius ope speciali: quam quidem sua sponte vni confert & non alteri. hoc patet: quia nul li est obnoxius: nec flectitur cum regula Lesbia tortuose: sed regula inobliquabilis est. Illud autem Petri Actuum. x. In veritate comperi: quia non est personarum acceptor deus, non concludit oppositum: quia putabat Petrus antea fidem solis hebraeis esse praedicandam, sed Cornelio gentili fidem suscipiente / sciebat Petrus deum velle suscipere ad fidem gentiles. & sic non solum accepit gentem ludiorum. Secundo sequitur quod episcopus confe rens beneficium vni idoneorum & non alteri / non est acceptor personarum: quia non praefert personam perso nae / indebite. Tertio sequitur quod romanus pontifex dispensans cum duobus regibus quatinus fi lius & filia matrimonium contrahant gratia belli sedandi & pacis nutriendae / & non eum duabus priuatis personis, in quibus habetur haec ratio, non est ac ceptor personatum. quia hoc non facit indebite. Quarto sequitur: quod si quis ex ignorantia inuinci pili beneficium minus idoneo conferat: non est acceptor personarum. Quinto sequitur per oppositum: quod pontifex / rex / vel primarius collegii iniuste perso nam personae praeferens, est acceptor personarum

⁋ Significatione vocabuli explicata pono conclusionem responsiuam: quae est haec. Omnis acceptio personatum in beneficiis ecclesiasticis est graue peccatum. & intelligo tam de acceptione actiua quam passiua. hoc est tam in accipiente quam in dante. Pro batur conclusio. omnis acceptio personarum est graue peccatum: omnis acceptio personarum in beneficiis ecclesiasticis est acceptio personarum: ergo omnis talis est peccatum, consequentia tenet ex primo primae. maior est clara, saltem quod est peccatum: cum in quid nominis acceptionis personarum / ponatur (iniuste, Sed dicis. hoc solum concludit esse peccatum: & non graue pectatum. Alias rationes ponam quamlibet personarum acceptionem in ecclesiastico, concludentes esse graue peccatum: licet vna sit alia grauior.

⁋ Et primo sio robo. acceptio personarum opponitur iustitiae. mo do iustitia est praeclarissima virtutum. v. Ethicorum primo & neque est hesperus neque lucifer ita admirabilis. Et prouerbio (inquit philosophus) dicere solemus: iustitia in se virtutes continet omnes. modo quanto vir tus est melior vel eius actus: tanto eius oppositum est peius, ex doctrina Arist. topica. Praeterea iusti tiam sacrae historiae bibliacae plurimum extollunt, & ustos ratione iustitiae: ergo est multum efferenda. an tecedens patet his testimoniis sacris. lustus vt pal ma fiorebit. In memoria aeterna erunt iusti. lusti fulgebunt sicut sol. lustorum animae in manu dei sunt. Et psal. cy. dicuntur beati. vbi psalmographus dicit. Beati qui custodiunt iudicium: & faciunt iustitiam in omni tempore. Et Matth. v. inter beatitudines a Christo enumerantur beati qui persecutionem patiumtur propter iustitiam. ergo per locu ab oppositis / iniusti sunt miseri, quorum memoria abolebitur de terra viuentium. Et Augustini iiii. de ciui. dei. iiii. ca. ait. Remo ta iustitia quid sunt regna nisi latrocinia magna? er go cum be neficii collator iustitia repudiata Beneficium personae inidoneae confert: grauiter delinquit & quato personae minus idonee: tanto magis delin quit.

⁋ Secundo arguitur. illud est graue peccatum quod est causa virtutis relinquendae, & cofidendi in vitiis. sed sic est in acceptione personatum in conferendis beneficiis ecclesiasticis: ergo est grande peccatum. com sequentia tenet cum maiore. & probatur minor. Nam. cum eruditi & probi ad honores vocantur sicut Aaron: alii ad virtutes animantur / quatinus & ipsi postea honores obtineant. per honores autem locum vel bene ficia honorifica / & omne illud quod laude dignum a prudentibus putatur, intelligo, nec illud est pecca tum: quia non est causa finalis virtutis: sed potius effectiua eius & inflammatiua. quod enim ad virtutem honor accendat, manifestum est. Honos, inquit. M. Tullius, alit artes: & omnes ad studia incendimur glersia. Simulacrum nanque Alexandri in templo Herculis in occidentali hesperia lulium Caesarem ad fortiter agen dum induxit. Non aliam ob causam fortiter pugnantibus pro patria triumphus & ouatio apud maiores parabatur. hinc Milciadis trophaeum sic Themistoclem inflammauit ad gloriam: vt ei nocturnum somnum eripuerit. Et vt suos ad virtutes animarent prudentes illi Romani: templo honoris templum vir tutis coniunxere, vt inquit diuus Augustini v. de ciuidei. c. xii. insinuantes nulli ad honorem esse aditum: qui per virtutes gradatim non transiuerit. Nemo est tam cornea (vt aiunt) fibra, quam spernat honorem. Non secus honoratiores sedes licentia donandis tam in theologia quam in artibus conferuntur: nisi vt iuuenes ad studium, & virtutes tam intellectuales quam appe titiuas alliciantur. Sufficienter ergo ostensum est hono res esse virtutum productiuos. & ex consequenti per oppositum, honoris ablatio inertiam & vitia nutrit. Quod patet a signo. plerique literis apti & ad regendum gre gem / ad curias principum & tumultus aulicos se con ferunt vt honoribus potiantur: vbi in schola mo rum & literarum non proficiunt: sed deficiunt & retrocedunt, nemo est qui non nouit, non tamen nego quin vocati ad tumultus aulicos possint illic moram tra here sine peccato.

⁋ Tertio arguitur. illud est graue peccatum quod est causa innumerabilium malorum in to ta republica. sed sic est de acceptione personarum in beneficiis ecclesiasticis. igitur. restat solum probare mi norem. si episcopi essent boni, solum probis benefi cia ecclesiastica conferrent: & sic verbo & exemplo seipsos & illiteratos seu laicos erudirent. & per consequens tam principes quam laici multo meliores effi cerentur. & sic cum quolibet episcopo bono, totam dioecesim bonam haberes. quia ad motum primi mo bilis mouentur sphaerae inferiores, etiam motu raptus. alios quippe male natos ad virtutes, sua influentia raperent episcopi. Talia enim sunt subiecta qua lia permittuntur ab eorum praedicatis. iuxta topica re gulam. & cum necesse sit tam regem quam principes esse licuius dioecesis: per bonos episcopos totum regnum diuitiis spiritualibus scilicet bonitate abundabit. Ad vitia autem quae sunt virtutibus inimica & con traria, non solum sequi poenam in alio saeculo: sed & in hoc mundo poena temporariam: gladium nonnunqum per bella ciuilia: interdum ab hoste extero: famen: & pestilentias: nemo est nisi infidelis qui dubitet. vnde Hieremiae. xv. pro peccatis populiinquit propheta in persona domini. Et visitabo super eos quatuor species dicit dominus. gladium ad occisionem: & canes ad lacerandum: & volatilia caeli & bestias terrae ad deuo randum & dissipandum: & dabo eos in feruorem vni uersis regnis terrae. Et. xxxiiii. ca. eiusdem libri ai propheta. Ecce ego praedico libertatem, ait dominus, ad gladium, ad pestem, & ad famen, & dabo vos in con motionem cunctis regnis terrae. Modo pro regula ser- uabis, quod ex poenis quas deus pro peccatis: scriptura pro culpis commemorat / edocemur sufficienter / quare has tribulationes in nos mittat: quia non est malum in ciuitate quod non fecit dominus: de malo poenae intelligo Ecce ergo multa mala quae ex malis epscois sequuntur.

⁋ Et adhunc idem ostendo sic. dans occasionem damnt aliquibus / tenetur eos releuare. modo instituens inido neu dat damni occasionem. Isti namque viri spirituales debent esse tanquam bases & colunnae in politia christiana. modo vbi non est bonum fundamentum: nihil firmum superaedificari potest. i qui. i. Cum Paulus. & de praes byte, non bap. Veniens. Et sicut Salomon in templo materiali construendo lapides quadratos & politos accepit: sic debet praelatus pro ecclesia construenda acc pere viros probos: qui more tesserae vbicumque cadera contingat, in vnam costarum cadant. Et rursus connexio virtutum episcopi / & ecclesiastici boni qui spiritualibus praesunt / regem & principes bonos efficerent vt diximus. nam mores regios, omnes asseclae seu curiales libenter insequuntur vt eis complaceant: quia in sua curia est primum mobile. & sic de quolibus magno viro in sua domo intelligas. Si autem rex & principes essent boni: in dignitatibus ecclesiasticis ad se non pertinentibus, queadmodum sunt episcopatus & bene ficia, non se ingererent. & si interdum rogarent / pro bonis & probis intercederent: & boni canonici bonos epi scopos eligerent. Concludendo itaque quales habes epos: tales habebis canonicos: & ediuerso. nam mali canonici & vetemo rubiginoso torpentes num quam eligunt seuerum & vigilantem episcopum ne eos puniat. Verbum namque est vulgare, similis similem sibi qua rit. Episcopus vero improbus ambitiose ingrediens fa mulis, & aliis indignis / animarum curas committit: qui ad huc curiam vt plura habeant / insequuntur: deinde plus offerenti ad firmam cura traditur: quem oportebit & illiteratum & in idoneum esse ad populum regendum. quia literatus & prudens nouit aliunde sibi prouidere: nec datur ei pro suis laboribus praemium condignum: propterea onus curae relinquit. Ecce ergo minorem ostensam quod innumera mala ex acceptione personarum sequum tur. Et licet in practica sic fiat inidoneorum promotio syncera tamen speculatiua eam contra rationem ostendit. Quamuis etiam sit de vita / non tamen de honestate cle ricorum super altare dei ponere vitulos & hominium simu lacra muta: doctos quoque ac probos subesse: & ido la hominium monstra praesse

⁋ Nunc aliquibus rationibus instabo contra conclusionem vt distinctius cognoscatur idonetas. Et arguitur primo sic. in idoneus capiens benefi cium non tenetur sub poena peccati ipsum resigna re. ergo ei beneficium conferens non peccat. anteceden patet: quia paucissimos vel nullos beneficia ratione peccati euitandi resignantes vides: ergo vel omnes beneficiati sunt idonei: vel multi sunt in peccatis & in illis tandem moriuntur.

⁋ Respondeo. tam con sequentia est neganda quam antecedens: quemadmodum licet prodigus peccet dado creberrime: tamen capiens non tenetur restituere datum. Secundo nego antecedens: & dico quod tenetur resignare beneficium suis humeris impar: & hoc quando cognoscit se inidoneum, vel cognosce re tenetur. Ignorantia enim vincibilis non excusat quin peccet. & concedo quod plerique manent in peccato non restituendo / quorum multi nunquam faciunt conscien tiam: etiam manentes in idonei. nam si erat quis imidoneus tempore acceptionis, peccauit heneficium quo est indignus acceptando. & eadem ratione quo libet tempore quo benificium tenet manens inidoneus. Secundo. sit sortes sciens facere omnia quae a. beneficio incumbunt, sed tamen occulte malus & hypocrita. arguitur sic. Sortes tenens a. curam est inidoneus: & tamen non peccat tenendo a. curam: cum sciat facere omnia quae illi curae incumbunt. Dicis forte. potest alios reducere & rectificare se non rectifi cato. Contra. impossibile est rectificare vmbram virga illius effectiua non rectificata. ergo non potest alios rectificare nisi se rectificet. Respondetur. si sit occulte malus lasciuus vel auarus: nolo dicere quod peccet tenendo beneficium: sed bene moraliter agit licet non meritorie / manendo in peccato occultonec est simile de vmbra & virga: vtpote in effectu & causa naturali: & in agente libero. Vlterius dico. licet homo labatur in peccatum publicum vel notorium carnis, quod maximae infamiae est in vulgo non tamen tenetur restituere beneficium, modo sit in proposito efficaci emendandae vitae: quia suc cessu temporis ostendet se in alium virum muta tum. Oppositum autem est nimis durum. nam considera re oportet, homines nos esse: & non esse arborem sine nodo. Propterea non opinor cum dicentibus quod existens in mortali non facit fructus suos in beneficio.

⁋ Sed contra istud argumentor. bonitas putata hypocritae fuit causa quare bonus episcopus huic beneficium contulit / qui reuera est hypocrita modo deficiente causa deficit effectus. ergo cum non esset intentio episcopi ei conferre beneficium: non habet iustum titulum in eo: & per consequens ad resigna tionem tenetur. sicut diues simulans se pauperem / elee mosynam capiendo: eam restituere tenetur. Respondetur concedendo quod bonitas morum fuit vna causarum quaere da batur huic beneficium. sed idoneitas est casa praecipua: & alia debes reputari accidentatia. alioquin no esset stabilimen tum in coscientiis hominium de retinendis beneficiis. Et licepus non intenderet conferre huic beneficium nisi stantibus his duabus causis: tamen intentio cadens super vnam causam est praeter rationem: si intendit quod non haberet beneficium & ipsum restitueret si non haberet illa duo. Nec exemplum adductum de diuite con cludit quia reuera diues non est obiectum eleemosynae: sed omnino esset simile si aliquis nebulo fingeret se esse bonum vt haberet eleemosynam: quod reuera sit pauper & malus. ls enim non tenetur restitu ere eleemosynam acceptam, quae litercumque intenderetdans illi conferre, cum in potentia propiqua sit capax.

⁋ Tertio arguitur. quilibet est reputadus bonus & idoneus donec conster de opposito. de praesump. c. Dudum. Sortes quem non noui est huiusmodi. igitur. sed stat talem esse inidoneum. ergo conclusio falsa.

⁋ Respondetur licet non tenear elicere iudicium de alio: tamen si aliquod eli ciam, debeo assentire quod sit bonus quando non costat de opposito. & licet sit iudicium erroneum / non refert Hoc enim sufficit. nam ille assensus est mihi ignorantia inuincibilis. quod autem ita iudicandum sit convincitur ex vet bo Christi. Matth. vii. Nolite iudicare & non iudi cabimini. nolite condemnate & non condemnabimini. Sed propterea non debeo iudicare eum bonum pastorem. aliud namque est esse bonum virum & bonum canonicum: vel bonu curatum. sicut primo poli. dicit Aristi non esse idem esse bonum virum & bonum ciuem. Non enim te fugit ad varia officia / variam explorationem requiri. nam ad conuiuendum in mundo cum aliquo sufficit iudicare eum bo num. sed si velis extruere domum, vel habere generum pro filia: aliam faceres inquisitionem pro perito latomo vel idoneo genero.

⁋ Quarto arguitur. habeat sor tes beneficium a vero collatore tempore quo est inidone postea improbo labore literis & moribus proficiat: ita vt euadat idoneus in a. tempore. tunc sic. iste non tenetur relinquere beneficium: & tamen in ipso fuit acceptio personarum passiua: quia non iuste detinuit beneficium toto tempore quo erat in idoneus: & nunc quando est idoneus non habet collationem denuo. ergo nunc tenetur relinquare beneficium.

⁋ Hic respondet Panor. in. c. qualiter de cleri. tenendo quod tenetur relinquare beneficium, quod tempore inidoneitatis habuit collatum. & licet aliquid apparem tiae in hoc sit: nolo esse ita rigidus: & existimo illud falsum. Vnde sic arguo. collator fecit quod in se erat ad conferendum huic beneficium: nec reuocat toto tpeinidoneitatis: & nihil obstat quin iste iuste / iure fori & iure poli semper habuisset beneficium nisi quia erat in idoneus, nunc autem est idoneus: & episcopi con sensus tacitus & virtualis habetur, non enim requiritur denuo aliquis consensus actualis ipsius collatoris. Et potest dari quodammodo analogia. Si Sortes & Berta contrahant in facie ecclesiae / sorte animo dis sentiente & Berta consentiente: Sorte tamen postea consentiente, & Berta nunquam amplius habente consensum: super hoc manet consensus sor tis occultus. & forte istud sufficit ad verum matrimonium. & si sic: manuductionem sufficientem habes. Sed quicquid sit de illo: dico sufficere quod dictum est in matrimonio spirituali: quod inter praelatum & ecclesiam contrahitur: immo inter quemlibet be neficiatum & ecclesiam licet alii praelatos magni ficantes dicant hoc solum verum in magnis prae latis. in signum cuius annulum portant. sed paru hoc facit: eadem enim est sententia: & est solorum verborum multiplicatio. Sed contra hoc arguitur, non firmatur tractu temporis quod de iure ab initio non subsistit. per regulam iuris. lib. vi. &. itt. eo. ti initio. Respondeo. ex parte collatoris non erat defectus ab initio: sed ex parte in idoneitatis suscipientis Secundo dico quod regula illa intelligitur si omnia caetera maneant paria: puta in simili inidoneitate. & potes l videre in analogia quam dedimus. & ostenditur al de. nam si habeam equum sortis furto ab ipse transferat in me dominium eius: iam iuste teneo equum quem iniuste ab initio habui. Contra ln arguitur. ergo si quis esset inidoneus ob defect tiae vel aliud tempore electionis ad dignitatem aliquoi & tempore confirmationis idoneus: is esset confirma dus. consequens est falsum. vt patet de elect. c. Qualiter. Et confirmatur. ad iustam electionem duo in runtur / scilicet idoneitas: & eligi ab his ad quotinet. modo tempore electionis ille est inidoneus: er go est ineligibilis. Respondetur. ex dictis non se quitur. ratio est: quia non habet totum iu tum in foro exteriori, non enim sufficit electio qui usque sit confirmatus. ergo concedendo conclusionem quam posui / sum adhuc liber ad opinandum. & quicquid dicat Panor. in illo. c. Qualiter. concedo episcopus potest talem confirmare cu est idoneus tempore quo est ei oblatus: & aliidederunt ius quod dare po terant. Nec illud cap. iuuat. quia illic nihil dicitur de hoc an esset idoneus ante confirmationem. & non idoneus non efficitur in tam angusto tempore idoneus, nisi fonte caballino labra proluerit. et si idoneus tunc fuisset / poterat papa electionem con firmare: licet non esset necessarium talem confirma re propter alterutram illarum causarum: scilicet quia administrauit ante consecrationem, & passus est de fectum scientiae ad episcopatum requisitae. Ad confirmationem concedo quod duo illa copulatim ad iustam electionem requiruntur / ad hoc vt quis beneficium teneat: nisi sit ignorantia inuincibilis: vel nul li idonei reperiantur. & quamdiu ista duo simul non po nantur: iniuste beneficium tenet. propterea tempore inidoneitatis & capiens & dans peccat. Ad hoc sa tis responsum est. Potes replicare de electo simo niace si maximus pontifex illam electionem confirmet. qui si alioquin sit idoneus: iuste beneficium post confirmationem tenebit. sed non est difficultas.

⁋ Quinto arguitur. Ex conclusione sequitur quod senex cum in inidoneitatem descendit / tenetur beneficium relinquere, consequens est durum. & quod sequatur notum est ex conclusione. cum duo ad te nendum beneficium cum sana conscientia requia rantur: scilicet idoneitas: & collatio ab illo ad quem spectat. & quod tu possis esse inidoneus propter sene ctutem patet ratione: quia non potes fortasse egre didomum & facere illa quae beneficio incumbunt. Item expe tientia videmus quod in bona aetate homines plus rati nis incipiunt habre: aliqui citius, aliqui tardius: & sicut ratio successiue crescit, ita sensim euanescit. incipiat ei go sortes in sexagesimo anno minus rationis habre qua antea: cum tota ratio sit finita: & omne finitum per ablationem finiti tandem absumatur. primo Physi. nihil tandem rationis remanebit. & propterea prouerbio dicimus / senes esse bis pueros. nam alterationem corporis alteratio mem tis sequitur. Hinc dicit Alanus. Vtribus antiquis vi num committere noli. Nec senibus sensum quem retinere velis. Et Horatius senum incommoda recitans sic inquit. Difficilis, querulus, laudator temporis acti

⁋ Ad quintum respondetur. dato quod esset senex omino ad pueritia mentis descendens: durum mihi videtur quod teneatur beneficium relinquanre, cum iam sit miles emeritus & fixerit armaad postem Herculis: & bene meritus sit de politia ecclesiastica, nego ergo quod tenetur reline re beneficium nisi habeat aliunde prouisionem vt alatur: vel ab episcopo / vel ex patrimonio: vel collectam pecuniam ad emendum vitalitium. & oportet dare ei coadiutorem quia parochianis vel ab episcopo nutrietur. quia dicere oppositum / esset dare occasio nem probis viris non impendendi omneum operam suam in subi iectam materiam: sed sibi prouidendi. Nec huic sententiae obuiat. c. Cum percussio. de cleri. aegro. vel debi. & cap. sequentia de leproso. Si vtrique sufficiat bene ficium, partiatur inter eos. sin minus / alatur ipse ex benefi cio / & alteri pronideat epsous. Secundo dico, quando homo inci pit esse minus idoneus propter senium / vel quaecumque alia ratio ne: probe ageret alteri cedendo: more illius boni Vale rii epi Hipponensis: qui Augustino cessit: Petri Da miani: Alberti magni / & sancti Baldredi. Tertio dico quod senes si temperati fuerint & bene nati / quanto magis colligunt in annis: tanto deuotiores & magis idonei efficiuntur. nam per rerum experientias plus proficiunt quam carnis alteratione deficiant. & licet non possint sic suo officio incumbere vt in iuuentute: tamen verbo & exemplo possunt illud supplere. vnde M. Tui lius in Catone maiore seu de senectute sic inquit. Non viribus / aut velocitatibus, aut celeritate corpo rum res magnae geruntur: sed consilio / auctoritate / & sententia: quibus non modo non orbari: sed etiam auger solet senectus. Quod perbelle per operarios in naui ex plicat. nam clauum in puppi quietus tenens / non est minus vtilis quam sentinam exhauriens. Et paulo post in quit. Quia si legere aut audire velitis, externas & maximas respublicas per adolescentes labefactatas, a senibus sustentatas & restitutas reperietis. Florentis namque aetatis temeritas est passio: pru dentia senectutis. Plerosque senes in medium affert qui plurimum in senecta polluerunt: vt Sophocle Hesiodum, Simonidem, Homerum / Democritum / Plato nem, & Diogenem Stoicum eius contemporaneum. Cui alludit illud Homericum in primo lliados de Nestore / qui tertiam viuebat aetatem: & tamen ex ore senis du cior melle fluebat oratio. ldipsum per viros Heroi cos legis gratiae illis longe praestantiores probare pos sum. Nam btuns Simodo Chananeus vicesimum supra centesimum vitae agens annum / non sine magna gentilium admiratione pro Christi fide vitam in mortem commutauit. De loanne euangelista / Hieronymo & Augustino egregiis viris & de aliis innumeris cae lo dignis in lege gratiae idem inuenies: qui corpus Chri sti mysticum scripto & vitae exemplo instituerunt Nonne medicus corporis senex, ob longas experientias licet minus de theoricis calleat, iuueni medico est praeferendus? Quare ergo hoc negabis de medi co spirituali, cum dium vixiti, licet mortaliter crebro deliquerit? Tota enim gratia & merita in poeniten tia cum ipso resurgunt, quod iuuenis, licet sanctius vixerit / non habet. ista autem plurimum iuuant ad bene viuendum. Vltimo dico quod homo non pro portionabiliter amittit rationem tendendo ad mortem naturalem: sicut eam acquisiuit cum primo an nos discretionis ingressus est. hoc tibi sensibiliter ostenditur. nam in quantitate corporis sui acquirit tantum in vigintiquatuor annis, & plus, quam in to ta vita amittat. & contingit quod septem pedes in annorum curriculo signato acquirat, & vix dimidium in centum amittat. Nec etiam ratio tanta velocitate proportionabiliter, sicut corpus diminuitur. Non me fugit quin iuuenis insolubi lia / obligationes, & caeteros nexus prae manibus habens, se alterum Origenem vel Hieronymum exi stimet.

⁋ Sexto. reliquat episcopus breue aliquod de beneficiis dandis (vt moris est) suo vicario: i quo ponat inidoneos. Arguitur sic. collator non pec cat eis beneficium conferendo. ergo conclusio falsa.

⁋ Respondetur negando quod non peccat: quia coopera tur peccato episcopi: & per consequens male agit. Nam tenetur beneficium dare idoneo, esto promisit contrarium Melius enim est deo parere quam hominibus. Actuum v. & in turpi voto mutandum est promissum.

⁋ Ecce quid sit perso narum acceptio: & qui sit graue peccatum in politia ecclesiastica: & quod collator benefi cii grauiter peccat ipsum inidoneo conferendo. vel ad hoc cooperando. Ex quo sequitur: quod canonici eligentes episcopum inidoneum grauiter pec cant: quia cooperantur ad inidonei promotione & cum debeat esse caput in tota dioecesi, augetur peccatum. vt enim vulgo circumfertur, dum caputi aegrotat / caetera membra dolent. Vlterius patet quod in idoneus se inidoneum sciens / vel qui scire tenetur: beneficium suscipiendo peccat: & ipsum tenetur restituere si notabiliter a latitudine idoneita tis distet. nam quod parum distat / nihil distare videtur secundo Physicorum. Potest autem esse tam parua dei stantia a latitudine idoneitatis vt sit solum venia le peccatum / beneficium suscipiendo vel dando. Sed vbi incipit esse idoneus: beneficium tempore inidoneitatis acceptum, restituere non tenetur, nec etiam senex: etiansi sit minus aptus ad beneficium quam cum esset iuuenis: qui tamen nonnunquam est iuuene magis idoneus. Cum his omnibus stat quod in idoneo conferendum est beneficium quando putatur errore inuincibili esse maxime idoneus: vel si non ha beatur idoneus. nam vbi non est marpesia cautes: ex latere coctili aedificandum est. etiam aliquis est bonus homo & malus pastor, & contra.