Quaestio 6

QVarto circa materiam ieiunii quaeritur: an tertio come idens frangat ieiunium, vt secundo comedens. Dico materiam & Thanc esse problematicam: & problematizando quaestionem absoluemus. Intelligendo sic quaestionis titulum quod non pec cat peccato fractionis ieiunii tertio comedens, cum ieiunium non sit integrum in secunda comestione: notum est de virtute sermonis in tertia comestione non frangi ieiunium. sed de imputabilitate tertiae comestionis intelligo. accipe potius mentem loquentis quam verba.

⁋ Contra partem negatiuam argumen tor. si tertio comedens non frangat ieiunium, hoc est, non peccat peccato fractiuo ieiunii: sequitur quod aliquis per culpam suam esset deobligatus a ieiunio. co sequens est inconveniens, quod scilicet quis importaret lucrum ex cul pa sua. Et consequentia patet. quia tertio comedens frangit ieiunium: & tertia comestio videtur ita mala vt secunda. igitur.

⁋ In super ista via sequitur quod quis posset vesci carnibus sine peccato post secunda comestio nem. consequens est falsu. & consequentia patet: quia si non, hoc maxine est quia hoc die est ei ieiunandum, sed hoc est falsum postquam ieiunium fractum est. igitur.

⁋ Ad primum nego consequentiam, quia lucrum in ore damnum in anima sed fateor quod secunda comestio quae est peccatum est causa quare tertia comestio non sit peccatum: si non exi cedit latitudinem temperantiae in tertia comestione. & sic ali quis per peccatum deobligatus est a praecepto eccle siae, qui etiam illud seruare potest.

⁋ Ad secundum nego consequentiam. Strictior enim est prohibitio carnium quam comestionis alterius cibi in die ieiunii admissi. Vides enim quod pueri non ieiunantes non ve scuntur carnibus: nec amentes. Propterea secundo comedens carnes in die ieiunii duobus peccatis realiter peccat. tum quod secundo comedit: tum quod vesci tur carnibus toto illo die prohibitis. Et si tertio comedat carnes scienter: iterum peccat comeden do quod pro toto illo die est vetitum. Sed stat dare secundam comestionem in die ieiunii, in quo homo tenetur ieiunare, non esse peccatum. quod probo. comedat sortes hora octaua ante meridien sine rationabili causa: Sortes nunc frangit ieiunium: iam ieiunio extincto, in secunda comestione non peccat, nec hoc est mirandum. Si quis autem in prima comestione in quadragesima comedat oua vel carnes, peccat & frangit ieiunium.

⁋ Sed pro bo quod nec secundo nec tertio comedens peccat. & hocsic. quiprimum ieiunium est fractum: homo non tenetur ieiunare. sed in comestione prima in casu praefato vel in tertia comestione pierunque ieiunium est fractum antequam aliquid comedatur, quod patet, quia antequam comedam secundo, comedere volebam: & quiprimum volo comedere, ieiunium est fractum. sed ieiunio fra cto homo non peccat comedendo. ergo secunda comestio exterior non est peccatum: & eodem modo nec prima comestio hora octaua.

⁋ Responded per propositiones. Prima est, antequam homo exteri comedit ieiunium est fractum: licet recuperabiliter Velle enim non ieiunare vel nolle ieiunare: vel velle antecedens ad hoc: frangit ieiunium.

⁋ Secunda pro positio. hoc non obstante comestio exterior est pec catum modo quo peccatum actui exteriori conuenii quod patet: quia imperatur a peccato: ergo est peccatu. hoc enim sufficit ad actu imperatum esse peccatum quia sola denomninatione extrinseca actus exterior est peccatum.

⁋ Tertia propositio. ille actus interior continuatus postea desinit esse peccatum: vt patet post fractionem ieiunii. Ex qua sequitur quod actus exterior tunc desinit esse peccatum saltem post interruptionem: licet a peccato ortum habuerit. Nec absonu est concedere eundem actum interiorem vel exteriorem entitati ue primo esse peccatum: & ipso remanente postea non esse peccatum: immo non absurde concedendum est eudem actum exteriorem esse imperatum a peccato & non peccato interiori: simultate temporanea vl instantanea. Et hanc illationem nego. hic actus exte rior a non peccato voluntatis huius emergit: ergo actus est non peccatum.

⁋ Sed contra hoc ponamus quod volitio comedendi quae est fractiua ieiunii eliciatur pure per tibiliter, & sit nunc vltimum instans non esse illius eliciti onis. Arguitur sic. hic actus immediate post hoc erit non peccatum: & hoc non nisi per fractionem ieiunii primam per te. sed illa volitio non plus erit fractio ie iunii. ergo prius erit non peccatum: quod non est inte ligibile.

⁋ Respondeo per propositiones. Prima est. immediate post hoc actus ille erit peccatum. patet: nunc ille actus incipit per remotionem de praesenti & per positionem de futuro. ergo post erit volitio frangendi ieiunium: & non est dabile instans post hoc &c. sed quamprimum erit volitio frangendi ieiunium: vel ieiunium frangendi: volitio ita cito incipit esse peccatum. igitur. Secunda pro- positio alicui primo obtutu apparens. immediate post hoc ille actus erit non peccatum. patet. ante quidlibet instans futurum, ieiunium erit fractum: sed quam primum ieiunium erit fractum: ille actus desinit esse peccatum. igitur. Tertia propositio. ille actus in mediate post hoc erit peccatum: & in nullo instan ti futuro erit verum dicere: hic actus est peccatum Si petas pro quo tempore verum erit dicere. hic actus est peccatum. diceret aliquis quod in quolibet tempore terminato ad vltimum instans non esse elicitionis illius actus. Quarta propositio. Licet prius natura hic actus erit peccatum quam non peccatum: tamen non datur instans in quo prius erit peccatum quam non peccatum, non respicias ad continuationem naturalem post elicitione. & hoc sufficeret quod est non peccatum in illo tempore in quo non incurritur noua poena: sed consequenter ad illa ad quae magis declinauimus, in proposito non sic dicendu est. Actus enim interior est peccatum quo usque ieiunium sit totaliter fractum: quod non fit in instanti, sed in paruo tempore. & sic haec est falsa: hic actus immediate post hoc erit non peccatum. & per primam comestionem durat actus pec catum: non enim fit comestio in instanti, nec oportet quamprimum sit bolus in ore quod actus idem sequens continuatus sit non peccatum: sed bene post in terruptionem formalem vel aequiualentem.

⁋ Secundo arguitur. Praeceptum de ieiunio est negatiuum. ergo quotienscunque fit contra ipsum, peccatur. Et confirmatur. qui vouit virginitatem totiens peccat quotiens alteri commiscetur: ergo qui comedit pluries quam semel totiens peccat. Ad primum. Martinus negat consequen tiam, dicens esse multa praecepta negatiua quae non semper obligant. vt praeceptum de ieiunio non obligat die dominica. Ad secundum negat consequentiam: quia in primo manet obligatio voti quantum ad aliquid: in secundo autem non manet obligatio ieiunii post secundam comestionem. Neutra solutio satisfacit argumento, non pri ma: quia non instat ad propositum contra praeceptum negatiuum: debet enim loqui de die ieiunii: & sic perperam introducit diem dominicum. Ad secundum argumentum negat consequentiam: sed discrimen non dat.

⁋ Propterea ad primum nego consequentiam: quia no est intentio ecclesiae totiens hominem obligare. Ad secundum argumentum de voto erit copiosior sermo dist. xxxviii. Sed pronunc di co quod contrahens post votum simplex & primo reddens debitum peccat. quia potest adhuc volare ad frugem me lioris vitae scilicet religionem. postea tamen potest reddere petem te vxore sine peccato: non autem expetere. Sed contra vtramque solutionem argumentor quaerendo vnde tibi constet de intentione ecclesiae non obligante hominem aequaliter in tertia comestione & in secunda. Eccle sia enim in proposito est Romanus pontifex & consi liarii eius: qui de hoc fortassis tantum cogitarunt quanm tum vulpes ad occidendos agnos in eodem nemore in quo latitat. Respondeo. Licet ecclesia nihil cogitauit: exponimus in mitiorem partem intentionem ecclesiae. Poenae enim sunt restringendae nisi vbi constat de opposito. In super in constitutionibus poena libus positiuis humanis non totiens incurrit quis poena quotiens transgreditur praeceptum. Si namque rex vel senatus prohiberet Sorti non percutere Plaronem sub poena centum marcharum argenti: & Sortes qua ter percuteret Platonem: non tantu solueret pro secuda percussione quantum pro prima. Similiter qui promisit stare sententiae arbitri sub poena: primo contraue niens incidit in poenam: non autem amplius. ir. de arbit. l Si duo. s. penultimo. Et si dicas contra exemplum. Sortes secundo percutiens peccat sicut primo. Hoc est verum, quia contra legem diuinam & naturae: sed non con tra constitutionem positiuam humanam: secunda enim vi ce est poenalis transgressor: quod sufficit.

⁋ Tertio argumentor. qui vouit hoc toto die non bibere vinum totiens peccat quotiens bibit vinum. ergo eodem modo de tertia comestione & quarta. Antecedens patet: quia qui vouit non bi bere vinum in aliqua parte huius diei, postquam bibit: adhuc manet obligatus pro alia parte. igitur. Et con firmatur. tertio celebrans in die non concesso pecca vt secundo celebrans.

⁋ Ad tertium argumentum du bitatur de antecedente ab aliquibus. Potest homo dicere sicut de veniis perpetuis in aliqua ecclesia ordinatis: quas quotienscumque homo vadit ad eas obtinendas obtinet, non tamen si sint temporaneae puta pro certis diebus qui sunt ordinati: vt qui non possunt venire vno die: veniant ad eas lucrandas alio die & non pluries illo tempore. Sic si homo voueret numquam bibere vinum, toties est transgressor quotiens bibit: sed si vouet non bibere isto die: potest solum semel transgredi. Sed concesso antecedente nego consequentiam: quia post primam transgressione in bibitione vini stat obligatio pro tempore futuro. pse enim virtualiter vouet non bibere in a non bibe re in b non bibere in c. & sic consequenter: ita vt obli gatio cadat super quamlibet partem diei in forma. prae ceptum autem de ieiunio quadragesimae cadit super quadraginta dies solum & non super partes dierum: licet bene super quemlibet diem. Ad confirmationem consequentia non valet, vt patet ex dictis.

⁋ Et si di cas. per tertiam comestionem caro sic insurgit contra spiritum vt in secunda. ergo tertia vice comedens contrauenit intentioni ecclesiae vt secundo comedens.

⁋ Respondeo. ecclesia licet hoc intendat: non tamen constat an intendat ad hoc obligare. Ecce analogiam in lege diuina. deus intendit quod homo mereatur vitam aeternam implendo praecepta: non tamen obligat ho mines semper implere praecepta ex gratia vel ex me rito. frequenter enim existens in peccato mortali ad implet praeceptum ad intentionem ad quam deus obligat sub poena peccati. Adde quod Martinus magister in fine illius quaestionis de ieiunio titubare videtur in sua positione, & non recte loqui consequenter. sic dicens. Cum omnibus primo dictis stat quod licet obligatus hoc die ieiunare non totiens peccet mortaliter quotiens pluries comedit: tamen circumstantia tempo ris est consuetudo aggrauans peccatum ter aut quater aut quinquies comedentis, non tamen sequitur quod peccet qualibet vice mortaliter: quotiens pluries comedit: nec quod tantum peccet tertia aut quarta vici bus quantum peccat secunda: & hoc quantu est ex vi praecepti de ieiunio. Hic vult dicere quod tertio come dens venialiter peccat vel minus mortaliter quam se cundo comedens. In super in eadem quaestione conclusio ne quarta allegat Godefridum Fontanum Quod libeto quito, quaestione duodecima, dicentem. Si primo tango no meam pecco. si secundo eam tango: mi nus pecco: quia iam sum transgressus praeceptum. Non credo ei nec Godefrido quod caeteris paribus cognoscens secundo non meam minus peccem quam primo eam cognoscens. secus est de virginitate: vbi caetera sunt imparia. Dico igitur quod illa positio debet dice re quod tertio comedens & extra secundam comestionem non peccat: nisi aliunde proueniat impedimentum per in temperantiam. oppositum autem dicens non intelligit seipsum nec suam positionem.

⁋ Nunc argumentor contra aliam positionem quae tenet quod tertio comedens tantum peccat quantum secundo comedens: vel quarto comedens quantum secundo comedens. & introducam aliquas rationes Durandi / & domini Martini Magistri, quibus nituntur probare oppositum: quas eluere elaborabo. Sic arguit Martinus. Secundo comedens frangit ieiunium: ergo tertio comedens reperit ieiunium iam fractum: ergo non frangit ieiunium. tenet consequentia: quia solum integrum frangitur.

⁋ Respondetur quod hoc ar gumentum non cocludit, quod sic declaro: quia vouens non bibere vinum hodie: primo bibens contrauenit suo voto: & est fractum. Dicam quod secundo bibens non fran git votum quia iam fractum est ante. Illud est contra Godefridum Fontanum quinto Quodlibeto: quaestio ne duodecima, quem Martinus insequitur in conclusione quarta eiusdem quaestionis. Fodem modo qui vouit virginitatem: cognoscens aliquam primo. mortaliter peccat: & secudo etiam: & tamen votum est fractum. Si dicas. secus est circa materiam gustus & tactus. Contra. potest eam ducere in vxorem post votum simplex: & tamen num quam licet ei petere debitum: quod Martinus non negat.

⁋ Secundo arguitur sic. Prae ceptum obligans ad non transgrediendum limitem non obligat nisi eos qui sunt infralimitem: sed per secundam comestionem iste no est infra limitem. igitur.

⁋ Respon deo quod hoc argumentum aequaliter probaret de voto virginitatis & vini: quod tamen ipse negaret. Fortasse inficiaris esse simile: quia bibens in a tempore obligatur pr b. & c. temporibus, in quibus potest seruare suu votum. Sic ti bi dicam quod obligatio ecclesiae est hunc obligantis non pluries qui semel comedere: & quotienscumque illi cor trauenit totiens transgreditur praeceptum. Tertium argumen tum eius est idem cum primo.

⁋ Quarto arguitur. si semel secundo comedit, frangit ieiunium: & si ter, duo ieiunia: sed in eodem die non possunt esse ieiunia duo.

⁋ Respondeo. quando secundo comedit, ieiunium frangit. & quando ter, non frangit duo ieiunia: quia non sunt duo in eodem die, nec vnum: quia est fractu. sed quia facit quod in se est in tertia comestione ad frangendum ac si esset integrum: non minus peccat. Etiam tibi dicam esse plura ieiunia in eodem die: quando enim secundo comedit, ieiunium totius diei categore matice est fractum: sed non huius partis, demostran do horam quartam pomeridianam. sicut de vouente virginitatem diximus. Et si dicas: ipse est bonus Theologus, & opinatur vt Durandus vel Martinus: & si tertio comedens sciret se tertio peccaturum non vellet comedere. Illud non iuuat. Dubium est satis: an tertio tantum peccet quantum secundo: exponens autem se periculo peccat, vtcumque sit. Adducit exemplum. si dominus inhibeat mihi frangere vitrum: percutiendo vitrum pecco: postquam autem percutio vitrum fractum non pec co. Et si debeam dare scutum frangendo vitrum: fracto vitro percutiendo non debeo dare tot scuta quotiens percutio. Et dicit illud exemplum esse perempto rium. Respondetur. quicquid sit de illo exemplo: vbi vi trum est fractum, non est amplius frangendum. sed coram deo non minus pecco: cum faciam quod in me est ad secundo & tertio frangendum. Et quia Martinus dicit illud exemplum concludere contra aduersarios i llud euacuandum est. vel prohibitio de fractione vitri est ipsum non frangere sub poena vel peccati vel alterius poenae: vel non percutere hoc vel haec demonstrando eius partes, vel que fuerunt partes. Si primum: fracto vitro partes vel entia quae fuerunt eius partes percutiendo, non peccas: nec cotrauenis prohibitioni. Si secundo percutias: tantum peccas quantum primo: & etiam amplius propter contemptum, vel saltem non minus. Sic impresentiarum dico, quod deus etiam potest prohibere fractionem ieiunii huius diei. Et hoc bifariam intelligi potest. Vno modo vt homo non obligetur ad aliud ipso fracto. Et restat probare ecclesiam intendere hominem obligare in illo mem bro. Alio modo: quia prohibet comedere pluries quam semel hoc die: & hoc reputat fractionem ieiunii: & llud aestimatur frangere qui contrauenit. sicut vo uens virginitatem, secundo cognita voluntatie a non suo peccat: & contrauaenit suo voto: licet non in pro- priis terminis: cum amplius non sit virgo.

⁋ In super argumentor. si tertio comedens peccaret peccato fractionis ieiunii, sequeretur quod ille qui in secunda comestione comederet centu bolos, totiens peccaret peccato fractionis ieiunii. consequens est falsum ergo & antecedens. probo consequentiam: quia tertia comestio est peccatum: quarta & quinta & sic sine statu.

⁋ Praeterea sequitur quod aliquis in casu esset perple xus. consequens est falsum: quia non cadit perplexitas in lege aliqua etiam quantucumque culpa praecedente secundum rectiorem viam. probo consequentiam. comedat aliquis parum mane quod non sufficiat sustentationi suae naturae: secundo comedens peccat per hanc positionem frangendo ieiunium: & obligatur succurrere suae naturae: ergo ad aliquod impost ibile obligatur.

⁋ Ad pri mum dico quod hoc argumentum non est multo magis contra hanc positionem quam oppositam. des illi solutionem & illa mihi sufficiet. Propterea pro vtraque positione dicamus? Argumentum enim aliquid coloris habet dum modo homo sciat ipum regere) quod pro secunda comestione totali homo peccat vnico peccato mortali: similiter in tertia comestione: sed non pro qualibet comestio ne partiali: sicut cum quis intendit occidere hominem fuste vel pugno, non est nisi vna occisio & vnum mortale. non enim loquor de partibus illius mortalis: sed sufficit mihi quod non quaelibet ipositio carnis vel panis in os reddat mortale. Sed contra istud insto. Pono aliquem qui pransus est in meridie: sit Sortes: incipiat comedere hora tertia: & comedat paulatim ad ho ram sextam vsque: Plato octies comedat & interrumpat comestionem. arguitur sic. Ex solutione oportet dicece Platonem octies plus peccare quam Sortes peccet: quod tamen minime videtur dicendum: cum Sortes diutius continuet. Respondetur. consequentia est nulla. Forte tamen con sequens est verum, quia stat Sortem aduertere ad princi pium comestionis, & non ad continuationem. Plato autem ex sua malitia octies distincte comedens & volens comedere bene potest octiens plus peccare quam Sortes. sed si Sortes toties distincte cogitet de comestione quotiens Plato: quamuis semel comedat come stione totali: stat quod plus vel aequaliter peccet cum Pla tone. propterea in omnibus istis currendum est ad actus inte riores & non exteriores.

⁋ Ad aliud nego quod aliquis est perplexus in aliqua lege. de illo enim qui comedit mane quaero ab aduersario: quid deberet facere in secunda comestione. & sicut ipse respondet respondebo. pro pterea hoc non est poderandum contra hanc positionem plusquam contra aliam. Dico, vel aduertit quando mane conedit: vel non. si secundum, vt plerumque accidit, est sine culpa comedentis. si vero comedat parum cogitans & sciens: tunc vel potest sine laesione sui corporis ieiu nare: vel non. Si primum, ieiunet: si non potest, non obligatur. sicut mendicus & plerique alii deobligam tur. Dicis. forte est ei difficile. Ex dictis solutionem habes quid facere debeat. a Vbitatur an habens hanc as nolitionem in fronte quadragesimae: nolc ieiunare vnum diem quadragesimae: tantum peccet quantum ille qui habet quadragita distinctas nolitiones cadentes super singulos dies. Respondetur quod non, quemadmodum stat virum occidendo vnum homine tantum peccare quantum occidendo vigin ti, per frequentationem actuum. Sed hic potest quis replica: re tenendo quod tertia comestio non est fractiua ieiunii: quod tertia volitio non est peccatum. petendo an ille qui vult secundo comedere, si nihil detur ei quod comedat, frangat ieiunium: iam enim est difficultas an in tertia volitione qua vult comedere & comedit sit fractio ieiunii quae realiter est secunda comestio. Potest hic dici quod secunda volitio est fractiua ieiunii: licet non comedat: sed non irrecuperabiliter. si enim poenitudine illo die ducatur: incipit esse ieiunium. Simile est de illa quae per actum voluntatis desinit esse virgo / & rursus post poenitentiam incipit esse virgo. sed post realem comestionem secundam, irrecupe rabiliter perditur ieiunium: sicut virginitas in illa e actualiter cognoscitur: & ille in tertia comestione vel quarta dum realiter comedit: irrecuperabiliter frangit ieiunium illius diei. Sed si quis habeat tres volitiones vel plures frangendi ieiunium: & non comedat: si non sequatur poenitentia: tertia volitio non est peccatum: sed solum secunda. & causa est: quia tertia iam reperit ieiunium fractum. sed si poenituerit ante realem comestionem: etsi viginti volitiones so lum interiores habuit: & non actum exteriorem: licet sem per vnus actus puta primus post realem comestio nem sit peccatum: vel secundus actus post volitionem solum interiorem: reliqui actus non sunt peccata si non accedat intemperantia. tunc enim quando Sortes in fine vigesimi actus poenitet: adhuc verum est di cere, Sortes est ieiunus ieiunio ecclesiae, licet pecca uerit. Et rursus actus sequens poenitentiam est peccatum & fractiuus ieiunii.

⁋ Ex illo habes quod poe nitentia est partialis causa quare actus est peccatum: qui alioquin non esset peccatum. Exemplum in simili: ne terrearis hoc concedere. Poenitentia est causa qua re perditur virginitas: vbi si non esset poenitentia non amitteretur virginitas. nam postquam aliqua commi sit actum meretricium vnum vel plures: secundus actus non frangit virginitatem: quia iam est amis sa per primum actum. sed si resipiscat mulier & duca tur poenitudine: actus corruptionis proxime sequens est fractiuus realiter virginitatis. Sic est in proposito: & est omnino simile. nisi quod hic non semper peccatur per quemlibet actum in ieiunio: vt positio tenet: secus est in actu impudicitiae. Poenitentia etiam est causa quare actus secundus est maius peccatum, propter ingratitudinem. postquam enim deus pepercit peccatori: ille est ingratus qui recidit in peccatum seu recidiuat: vt postea dicemus.

⁋ Insuper virtus est causa maioris peccati de per accidens. Forte dicis. melius est dicere quamlibet volitionem vbi non est comestio exterior, esse peccatum & fractiuam ieiunii. Contra. pono duos: Sortem & Platonem qui habent duos actus distinctos & interruptos frangendi ieiunium: Sorti datur quod comedat, Plato ni nihil. Arguitur sic: Sortes tertio comedens non peccat per positionem: nec quarto, ergo neque PlatoAlioquin actus exterior aliquid malitiae actui in teriori superaddet: quod alibi reprobatum est. ergo pri mus modus est rationabilior. Huic argumento potes respondere: licet actus interiores sint pares in specie essentiali & entitatiua: sunt tamen impares in imputabilitate: propter prohibitionem ecclesiae non imputatis comestionem tertiam vel volunta tem eius: quousque fuerit exitus in actum. Potest hic dari analogia, si prohiberetur alicui frangere vitrum: quaelibet volitio frangendi vitrum quamdiu est in tegrum: est peccatum: non autem postea. Cui magis placet haec solutio quam prior, amplectatur eam: & videtur secu rior: cum ieiunium sit adhuc recuperabile. secus est postquam perditur per exitum in exteriorem actum. Sed contra. ponamus quod aliquis habeat hanc nolitionem in fronte quadragesimae, nolo ieiunare vnum diem qua dragesimae: is nulla die sequenti comedens peccat. Forte dicis. confusa nolitio non sufficit. Contra. saltem si primo die quis habuerit quadraginta distinctas nolitiones: non peccabit in posterum comedens. Respondetur, non sequitur, quia requiritur nolitio in illo die. si namque ego nunc per duos dies praecedentes profestum natiuitatis nolim ieiu nare: non propterea tamen excusor in ipso profesto. quemadmodum si nunc secundo comederem pro. illo die: non me deobligarem a ieiunio profesti natiui tatis, cum adhuc possem ieiunare illo die. secus est post comestionem in ipso die ieiunii: cum ieiunium sit iam fractum.

⁋ Secundo dubitatur de dispensatio ne lacticiniorum in dioecesi sancti Andreae, videtu quod parum prosit. Tum quod Iac & pisces simul generant morbos & potissimum lepram: vt Auicenna primo canone Fen. iii. dicit. Experti quoque Indi / & alii dixerunt quod Iac cum acetosis non est comedendum neque pisces cum lacte: quoniam aegritudines producunt perniciosas & lepram. Tum secudo, non credo aliquam partem illius dioecesis distare a mari quindecim leucis: vbi est abundantia piscium. ergo causa dispen sandi est irrationabilis.

⁋ Respondetur. dispensatio est rationabilis, non enim comeduntur pisces simul cum lacte, sed nunc hoc, nunc illi. Ad aliud vbi di cis esse abundantiam piscium: non semper propter frigus & ventum capiuntur pisces. Solent vbi oriundus sum no stri piscatores irrideri per motum arborum: ac si dice- rent communi deuerbio, diem esse ineptum pro capiendis piscibus, quod solet accidere in vere: tunc enim & in autumno maxime vigent venti. lstud etiam est licitum apud Paganos habentes lacticinia, quibus non suppetunt semper pecuniae ad comparandos pisces.

⁋ Ex his liquere arbitror problema ticum esse. an tertio comedens in die ieiunii frangat leiunium. hoc est peccet peccato fractiuo ieiunii. Et licet vsitatius pars negatiua teneatur: nulla tamen ratio currens pro ea est peremptoria. Satis tamen vero simile est: quod ecclesia non intendit hominem obligare nisi ad ieiu nium vnum in die. hoc est: si non intemperanter comedat, p eccabit duntaxat vno peccato. Ecclesiae autem ieiunia a consuetudine potissimum deprehenduntur: nec oportet exactam dare rationem: quaeare in profesto sancti Laurentii ieiunetur: & non Sebastiani vel Vincentii In talibus enim sufficit voluntas ecclesiae vnum ieiunium instituentis & non aliud. sed vt omnibus satisfaciat imposuit Gregorius Quartus ieiunium omnium sanctorum: & eorundem festum: a quo nullus est sanctus in patria qui secludatur. cuius transgressio est maior hoc anno qui alio praecedente. Ratio est: quoniam plures sunt sancti in patria isto anno quae anno praeterito. & per conse quens grauior erit transgressio continuo ascendendo posterum caeteris paribus. Et licet fractio illius ieiu nii sit grauior qui fractio ieiunii alterius sancti: sicut fractio profesti Simonis & ludae est grauior quam vnius sancti similis vni eorum: non tamen maior erit qua transgressio omnium aliorum, quemadmodum possunt dari pauci actus distincti mali exuperantes in malitia vnum actum malum plus malitiae habetem ex parte obiecti: vt volo occidere mille homines per vnum actum, & paucos homines per varios actus. Ex isto patet quod aliqui sancti coluntur in particulari in ecclesia: qui etiam includuntur in hoc vniuersali festo.

⁋ Licet autem homo non obligetur ad plura ieiunia quam praecipiantur: potest tamen ieiunare in diebus dominicis / & inter pascha & pentecosten si voluerit. De diebus dominicis probat Augusti nus in quadam epistola, hoc licite poste fieri exemplo Christi: quadraginta dies continuos ieiunantis. ldem tenet Hieronymus ad Lucianum. Nec valet di ctum Martini, quod hoc per iura posteriora sit vetitum: quia de hoc no constat, quod patet ex signo: quia Ap paratus diligens iuris collector dicit illud licere: ni si fiat ob contemptum vel putando id esse necessarium more Manicheorum, quod videre est de consecra. dist. lii. in. c. Placuit. ca. leiunium. & ca. Ne quis. Martinus tamen dicit illud fuisse cuidam sancto reuelatum quod non leiunaretur diebus dominicis. sed illa probatio non sufficit nisi melius doceat de illo. Licet etiam doceret quod ali cui tale reuelatum sit: docere oporteret an isti soli re uelatum esset: an omnibus aliis praeceptiue. Sequendi sunt ergo Augustinus & Hieronymus vbi non docetur de opposito. Quilibet insuper qui voluerit potest car- nes comedere in die veneris si in eo festum natalis Christi occurrat: nisi vouerit se non comesturum carnes in die veneris: vel ex sua professione hoc ipsum habeat, non vouens tamen potest abstinere ab esu carnium eodem die si voluerit. Studeat quilibet ieiunare & abstinere ab intemperantia: quae est peccatum exprobrabilius foedius & perniciosus quam insensibilitas. Recte enim dixit antiquus ille Hippocrates in quodam Aphorismo: Plures occidit gula quam gladius. Stu deat inquam seruare ieiunium quadragesimae antiquis simum inter reliqua ieiunia & sacratissimum, exempio Christi institutum. Quamuis enim pure ieiunare sit labo riosum: sequitur tamen magnus fructus & meritum. Omnes enim partes aliquotae numenti quadragenarii laborio si: quinquaginta producunt numerum quietis & annum lubileum. In congruo autem tempore hoc ieiunium institutum est, scilicet in vere: sole anietem ingrediente & ad nos appropinquante: tunc namque pullulat terra: tunc frondent syluae, tunc parturit arbos: & minor mundus homo humoribus calet, quod experimento dignoscitur. & testis est Maro. iii. Georgicorum cum inquit. Vere magis quia vere calor redit ossibus ille. Rationabile tamen debet hominis esse obsequium: quia multo difficilius est insensibilem ad teperamentum reducere: quam intemperantem ad temperantiam: & plus ratio perturbatur in insensibilitate quam in inteperantia. Hinc in tertia parte vitae patrum cap. xliii. &. xliiii. scribitur de Herone quinquaginta annos in eremo ieiunante: qui tandem se praecipitauit in puteum ob insensibilitate quam incurrerat. Pondera quod tetiae mus de ieiunio ecclesie: an homo per peccatum sa tisfaciat praecepto ecclesiae: quia si parte affirmatiuam teneas, concedere habes quod qui ieiunauit propter diabolum, vel qui dixit horas canonicas propter Mahumetum: non est transgressor praeceptorum affirma tiuorum ecclesiae omittendo: licet praeceptis negatiuis contraueniat. Qui vero alteram partem tenere voluerit: instud habet concedere: quod potest probabiliter cum Gersono concedi. & ad hoc consequenter loqui potes in similibus. De solutione tamen primi argumenti primae quaestionis huius dist. contra conclusionem responsi iam iudico sicut illic respondi in sua materia.