Quaestio 14

⁋ Distinctionis Quadra gesimae non ae Quaestio Decima quarta. ⁋ Ecimoquarto quaeri tur: An sensus exteriores beatorum erunt continuo in actibus suis in patria. hoc dest quaerere. an erunt visio, auditio, olfactio, tactio, & gustatio in potentiis suis

⁋ Pro quaestionis solutione pono aliquot conclusiones. Prima est. Aliquae potentiae erunt in acti bus suis. probatur de visu, qui videbit. nam illic erit obiectum visus in sufficiente propinquitate. potentia summe disposita, & nullum erit impedi mentum: ergo ponetur visio. patet consequentia quia ad visionem nihil aliud requiritur, nec illic erit somnus. assumptorum aliqua clarent. nam in caelo sunt homines colorati: & sol ab eis videtur si cut a nobis: ergo colorem / coloratum / & lucem suf ficienter obiecta habent, quae mouent potentiam visiuam. Quia non dormiant vnquam beati, patet: quia semper sunt in continuo actu intellectus & voluntatis. Nec illic est causa somni. quod proba tur: quia somnus in nobis altero duorum modorum causatur: vel quia cibus assumptus per calorem decoquitur & digeritur: in qua decoctione est illius cibi euaporatio, vt vides in olla super ignem: quae euaporatio propter subtilitatem & caliditatem ascendit naturaliter ad caput: & ob frigiditatem cerebri / caput attingens infrigidatur & ingrossatur: sic vt resoluatur in humores aqueos: & propter in frigidationem & ingrossationem reuertitur suapte natura deorsum: & calori cordis obuians diffundit se ad partes exteriores corporis: & repel lit calo rem cordis & spiritus ad locum cordis & hepatis: & demum vt maior calor vigeat / in loca digestiua ad complendam digestionem nutrimenti. in tali. autem reuerberatione caloris interni contingit quod organa sensitiua exteriora careant calore & spiriti bus sufficientibus ad sentiendum: quare iam noi possunt exire in suam operationem. quia hic descen sus humoris / meatus spirituum ad sensus exterio tes oppilat: & ne egredi possint in occursum specit rum sensibilium cohibet. propterea Algazel definiens Somnum ait. Somnus est attractio spiritus ab exterioribus ad interiora. Vel si homo aliquan to tempore careat cibo: natura reuocat calorem ad cor / & ad membra interiora exanima propter exhalationem spirituum / & paucam generationem aliorum ob defectum cibi: vt restaurentur quodam modo. Neutrum autem istorum contingit in patria, nec enim beati cibum comedunt, qui sola am brosia pascuntutr, nec spiritus nec calor vnquam dimi nuitur plusquam ignis in sua sphaera. Probatur item haec conclusio per illud Apocalypsis. i. Et videbit eum omnis oculus.

⁋ Secunda conclusio. Sensus tactus in patria exibit in suam operationem. proba tur. nam in beato est sensus tactus optime disposi tus: qualitates tangibiles / calor / frigus / humiditas / & siccitas, eius per se obiecta: vt patet in corporibus aliorum beatorum. erit debita applicatio obiecti ad potentiam & nullum impedimentum. Licet autem tactus non sentiat calorem realem in se / quia sen sibile est positum super sensum: tamen intentionalem / a calore alterius productum: qui immutat potentiam tactus: vt percipis tangendo manum socii tui. Praeterea homo in tactu excellit caetera animalia, vt dicitur in tertio de anima: licet in aliis sensibus excedatur a brutis. ergo ille sensus in pa tria exit in suum actum.

⁋ Tertia conclusio. Sen sus olfactus exibit in suam operationem. probatur: quia in caelo est corpus odoriferum, videlicet homines beati, quod bene significatum est Gene. xxvii. cum Iacob bene complexionatus / olfactiuam pa tris immutauit. aspice literam. Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni cui benedixit dominus. & ita est de aliquibus bene complexionatis. Hoc etiam in male constitutis seu complexionatis sentimus perceptibiliter. Sed beati habebunt corpora optime secundum suas complexiones disposita: ergo erunt fragrantia: & illic est potentia optime dis posita. igitur conclusio vera.

⁋ Quarta conclusio Auditus erit in actu suo audiendi. probatur per illud quod scribitur psalmo. cxlix. Exultationes dei in gutture eorum. vbi glossa marginalis in verbo gutture). qui corde & lingua non desinunt lauda re eum a quo aeterna habent. & glos. interli. quae so let crebro esse maximi ponderis / in eodem verbo ponit. lingua. Probatur aliter conclusio. Multum namque iucunditatis accipimus in concentu & me lodia: & animus ad deum laudandum ex cantu & instrumentis musicis erigitur. hinc Saul Dauidi psallente non agitabatur spiritu maligno. & Heliseus psalten quaesiuit vt ad reuelationem esset aptior. Caeterum Aristoteles. i. de anima recitat quan dam opinionem asserentem animam esse musicam: eo quod in musica oblectamentum accipimus: & si mile suo simili gaudeat. & in octauo Politicorum dicit musicam esse a iuuenibus addiscendam. Hinc ecclesia militans exemplo ecclesiae triumphantis / in depromendis dei laudibus / in hymnis & canticis vtitur musica. ergo est verosimile quod in patria erit caelestis & vocalis symphonia.

⁋ Quinta con clusio. Gustus erit in actu gustandi in patria. & quia hanc conclusionem efficaciter probare nesci rem: suasiuas rationes secundum materiam subie ctam occurrentes afferam. Prima est. quatuor sen sus exteriores erunt in suis sensationibus: per quatuor conclusiones praecedentes: ergo hoc non est negandum de sensu gustus nisi apparentissime doceatur de opposito. Secundo arguitui ad conclusionem de omnibus sensibus. nam intelli ctus & voluntas beatificantur in coniunctione ad suum obiectum beatificum: & homo beatus bene vsus est his sensibus quos deus sibi dedit: ergo salutem quam habere possunt habebunt. hot autem est in coniunctione actuali eorum cum suis obiectis: quia ad hoc inclinantur: & delectantur, & hoc appetunt. quaelibet enim potentia apprehensiua est sua appetitiua. sicut intellectus est voluntas. Tertio arguitur. Corpus habebit suas dotes quia seruiuit animae: ergo & sensus. Quarto. damnati in omnibus sensibus torquebuntur: ergo & beati in omnibus sensibus delectabuntur. habebunt igitur actus sentiendi

⁋ Contra primam conclusionem arguitur. Caelum non recipit peregrinas impressiones: ergo species visibiles non deferuntur per me dium. igitur visus nihil illic videt. Respondetur caelum non recipit calorem frigus & qualitates pri mas cum qualitatibus secundis ex primis genitas: quales sunt albedo, nigredo, sapor, & odor. sed recipit species, & lumen, & huiusmodi spiritualia.

⁋ Secundo arguitur. Vel tactus erit semper in suo actu: & hoc non, quia calor realis in sensu tactus pro prio non immutat sensum tactus. nam secundo de anima dicitur quod sensibile positum super sensum non immutat potentiam, nec est aliquid tangibile ei applicatum continuo. ergo ille sensus non erit semper in suo actu. & si interdum in illo non sit: nunquam erit in suo actu in patria. Respondendo quo ad argumentum quantum cogit: dico ipsum non probare quod non sit semper in suo actu. nam caelum est tangibile: quia si quis esset circa caelum ip sum digito contingens / resisteret: sed non immuta retur a suo obiecto quo ad aliquam qualitatem primam percipiendam. hoc est: digitus caelum mathe matice tangeret, sed non actione reali. Beatus autem vbicunque sit non facit latera loci distare: & sic est aliquo modo in sensu tactus, hoc est mathematice. Sed forte intelligis de obiecto proprio eius quod ipsum perceptiue immutat. dico quod interdum est in illo, scilicet quotienscunque voluerit. si quis autem contendere velit tactum semper esse in suo actu: cum illo non contendo.

⁋ Tertio arguitur contra probationem conclusionis. Aranea percipit melius quam homo: ergo probatio erat nulla. An tecedens est notum per versiculos vulgatos. Nos aper auditu: praecellit aranea tactu: Vultur odoratu: lynx visu: simia gustu. Respondetur. illa erat suasio quaedam, nec tamen credo illi dicto coma muni de aranea quod melius percipiat muscam in sua tela conclusam quam perciperet homo. & si illud sit verum: sufficit quod homo vt plurimum praecellat.

⁋ Contra tertiam conclusionem ar gumentor. Olfactio fit cum quadam euaporatione & resolutione a corpore odorifero: vt videre est in pomo vel rosa succisa iamdiu in manu tenta: quae sensim tabescit & languescit non ob aliud n si per resolutionem corporis subtilis a corpore odo rifero exeuntis. sed non est talis euaporatio homi num beatorum in caelo: nec eius cum caelo receptio.

⁋ Respondetur negando quod olfactio fit vt argumentum assumit. hoc enim impugnat Com mentator Secundo de anima, & bene, per hoc quod tigrides & vultures a quingentis miliaribus per odorem venerunt ad cadauera mortuorum: vbi fuerat magna hominum caedes facta. modo inopi nabile est quod ad tantam distantiam multiplicetur odor cum tali fumali euaporatione / per resolutionem corporum subtilium. quia si illa corpora fuissent prorsus resoluta in corpora subtilissima: non fuissent ad tantam distantiam delata orbiculariter.- Insuper vides quod combustio modici sulphuris re plet integram domum odore: quamuis realiter fumus illius corporis non expandatur per totam domum. ergo non est necesse ad hoc vt corpus odoriferum olfactum immutet, fieri hanc fumalem euaporationem. sed suas species multiplicat quae olfactum immutant: & odor apprehenditur ab eo. quia si rea lis odor attingeret olfactum / non perciperet odorem. nam intus existens prohibet extraneum. vt is qui comedit allium / ipsum qui etiam comedit non percipit. sed qui non comedit / solum intentio naliter speciebus allii immutatus statim hoc percipit. sic in proposito species solum deferuntur per medium a corpore odorifero: sicut species a colo re sine consumptione coloris. Quodautem dicebatur de euaporatione pomi vel fioris: hoc est per accidens & ad paruam distantiam procedens / iuxta actiuitatem causae corporis resoluentis. & si non esset odoriferum / idem contingeret: ad immutandam potentiam olfactiuam nihil faciendo.

⁋ Contra quartam conclusionem ar guitur. Beati in patria linguis angelicis loquuntur quia erimus sicut angeli dei. sed angelorum ioquutio non est nisi notitia quam vnus alteri ministrat: ei ostendendo illud quod concipit. ergo homines solum spiritualiter loquuntur: ita vt vnus beatus possit videre secreta cordis alterius beati vel ange liquia videt deum & essentiam animae: & notitia est aeque praesens vt anima. ergo si animam videre potest: & actus eius. Dicis cum Gregorio instante de materia & colore aeque praesentibus entitati ue, sed non obiectiue. Hoc non valet. nam prer hoc statu in quo sumus / substantiam non intuemut saltem aextra nos: bene autem colorem. secus est in patria: vel de anima separata. lam sic. loquem tur in patria homines more angelico. sed angeli non vtentur lingua corporis: ergo nec beati. Respondetur concedendo maiorem: quia possunt lo qui more angelico, & more hominum: cum linguas ad hoc dispositas habeant. de modo autem loquem di angelorum ex. ix. distin. Secundi suppono.

⁋ Se cundo arguitur contra eandem conclusionem. Loquutio non fit nisi per aeris expulsionem & intus susceptionem. sed in patria non erit aer. ergo non potest esse loquutio in patria. Hic Middiltonus di cit quod caelum empyreum intus suscipitur: & expellitur & reunitur more aeris. Introducit autem beatum Augustinum secundo super Genesim / volentem hoc asserere de caelo stellato. sed de illo caelo hoc non approbat. Illud nihil valet: nec b. Augustinum ca pit: & hoc quod b. Augustinuis dicit approbare debet. Quare aliter ad hoc argumentum respondeo / iuxta varias imaginationes: quarum quaelibet est pos sibilis & apparens. cape illam quae tibi magis pla cebit. vel adde aliam tuam. Vna imaginatio est. Aer erit cum caelo. nam corpora beatorum in caelo erunt simul penetratiue. alioquin oporteret caelum cedere. suasio est ad hoc: quia omne quod ad beatorum corpora conducet / stabit cum caelo, vt aer sine quo non bene viuit homo suas operationes exercendo. Hoc autem modo tenendo nulla est difficultas quin beatus loqui poterit. Secunda imaginatio erit. quicquid deus potest facere mediante causa secunda / potest facere se solo. sonum autem / vocen & huiusmodi potest facere mediante causa secunda scilicet aere. vocem ergo poterit facere median te se solo: & supplebit vicem aeris: nec aer require tur in genere causae materialis si deus voluerit Tertia imaginatio erit haec. In arteria vocali & ad labia vsque erit aer in homine / qui poterit expelli ad superficiem labii, & iterato intus suscipi: & per illum aerem erit loquela. Beatus Augustinus autem volebat dicere quod deus possit mouere stellam per caelum stellatum, caelo manente fixo: ita vt omnia quae apu parent in stellis saluarentur per hoc ( caelo stellato quiescente. Potest namque deus facere stellam penetratiue se habere cum caelo stellato, vt facit in corpore beati, si voluerit. & illud debet cuilibet esse in dubitatum. propterea tamen non est ita factum Sic dicit secundo super Genesim, parum vltra me dium: caelo non moto si sydera verterentur / fieri potuisse omnia quae in ipsis syderum versionibus animaduersa atque deprehensa sunt. potest enim deus & caelum partiti / reunire / frangere & annihila re / si voluerit.

⁋ In quintam conclusionem argui tur. Gustus ordinatur propter nutrimentum. sed in caelo non erit nutritio: ergo nec gustus.

⁋ Secun do arguitur, non erit aliquod guitabile appositum linguae in qua est sensus gustus. Si dicas. sapor li guae est obiectum motiuum sensus gustus: Obiicio. sensibile positum super sensum non facit sen sationem. tu enim non percipis saporem linguae tuae: licet canis si eam haberet comedendam, perci peret: quia lingua eius immutaretur solum a specie gustabilis: quare gustabile perciperet.

⁋ Respon detur ad primum negando antecedens. nam pro omni statu est de perfectione hominis: & appetit coniungi suo obiecto per actum.

⁋ Secundum argu mentum quaerit quomodo obiectum ei applicabi tur. Ad quod dico quod erit aliquid sapidum & tenue / linguae immediate applicatum, quod cuilibet optime sapiet. Simile habemus in scriptura sancta, & suasionem seu manuductionem propter ru des / de manna Numeri. xi. & Deuterono. viii. quod cuilibet sapiebat quomodo volebat. De quo Sapien. xvi. hoc modo scribitur. Pro quibus angelo rum escam nutriuisti populum tuum: & paratum panem de caelo praestitisti illis sine labore: omne dele ctamentum in se habentem, & omnis saporis sua uitatem. Substantiam enim tuam & dulcedinem tuam quam in filios habes ostendebas. & deserui ens vniuscuiusque voluntati: ad quod quisque volebat conuertebatur. Illic nempe erat figura saporis caelestis. Litera autem potest exponi de hoc quod ponitur super linguam beati: sicut scriptura nunc loquens de figura procedit ad figuratum. Et vocatur angelorum esca: quia est illud quod linguis eorum qui angelice viuunt apponitur. Quemadmodum autem pero hoc statu datur maximum non sensibile a potentia visiua tua: & certa propinquitas in qua visibile non videtur: (fortasse non erit sic in patria) eodem modo potest esse de sapore in lingua.

⁋ Contra omes conclusiones simul urgumentor. Si sensus quilibet sit in sua operatio ne: alter alterum impediet. nam iuxta Auicennam sexto Naturalium parte. v. ca. vii. vna potentiarum animae retrahit aliam a sua operatione. quod osten do exemplariter. nam siquis loquatur naultum in tento in visu: is non percipit: nec potentia auditiua vitaliter immutatur auditione: licet auris patu la species soni recipiat: quia potentia visiua est mul tum occupata in visione. sed beati non parum immergentur in visione humanitatis Christi & beatorum: vt habet beatus Augustinus in lib. de spiritu & anima.

⁋ Respondetur. hoc argumentum si ali quid valeret probaret quod visus impediret actum intellectus & voluntatis. Quare dico quod pro hoc statu vnus sensus multum immersus suo obie cto prohibet alios sensus, nae suos actus habeant intensos. Ratio est: quia sensus concurrit cum obiecto sensibili ad productionem sensationis: & est ea dem anima numero in omnibus sensibus / alias & alias qualitates habens / & organa. Secus est pro statu bea tifico: in quo anima ordinatissime omnia vult: & deus omnia supplet vbi opus est.

⁋ Secundo a guitur. beatus habet dotem impassibilitatis: ergo no patitur aliquis sensus beati ab aliquo obiectoDistinguo consequens. vel passione animali sensus vel intellectus: & sic nego. vel passione corruptiua: & concedo.

⁋ Potest fieri argumentum contra illud quod dicebam in fronte huius quaestionis, quod beati non dormiunt: de Christo qui in naui dormiebat iuxta euangelium. Matthaei. viii. & tamen erat beatus. Ad quod dico quod Christus erat viator secundum corpus. sed anima eius nude contemplaba tur essentiam diuinam. vnde scriptum est. Ego dormio & cor meum vigilat. Canticorum. v. De sensibus vero interioribus solum restat consequenter loquendum