Quaestio 7

⁋ Distinctionis Quadragesimae quitae Quaestio Septima. Estat titulus quaellstionis in praecedente quaestioni propositus. An scilicet ma neat habitus memorandi in intellectu integer sicut inte lectus ipse.

⁋ Pro solutio R xus ne quaestionis pono aliquas conclusiones. quarum Prima erit secudae conclusioni quaestionis praecedentis multum affinis propter ali qua hanc materiam concementia. Potest acquiri ha- bitus in anima dum corpus informat, qui mane bit in anima separata.

⁋ Secunda conclusio. Non est necesse habitum manere integrum more animi intellectiuae.

⁋ Tertia conclusio. Nullus habitus animae corrumpitur per cessationem ab actu.

⁋ Quarta conclusio. Anima separata potest acquirere tam habitus quam actus de nouo.

⁋ Quinta conclusio responsiua ad titulum quaestionis praecedentis quae vtramque quaestionem contingit, est haec. Non omnium quae homo acquisiuit in hac mortali vita reminiscetur vel memoriae mandabit.

⁋ Prima conclusio duas habet partes: quarum prior est. potest acquiri habitus in anima separata. quae probatur sic. in quacumque potentia potest acquiri actus habitus generatiuus, in illa potest generari habitus: sed in anima potest haberi actus habitus generatiuus. igitur. consequen tia tenet cum maiore. minor patet tam in actibus in tellectus quam voluntatis. Secunda pars probatur: quia nunc est in anima, in corpore: & manebit idem subie ctum post mortem: ergo non videtur quomodo cor rumpi debeat. istud latius patebit per dicenda-

⁋ Secunda conclusio ostenditur. nam habitus potest: corrumpi per actus sibi virtualiter contrarios: hoc est per actus formaliter contrarios actibus habitus. vt calor aquae corrumpitur per formam substantialem aquae: quae calori virtualiter contrariatur. ani ma autem non potest corrumpi ab vlla creatura: quia creatur a solo deo: ergo no potest corrumpi nisi a solo deo. Sed dicis. hoc concludit Adam non posse occidi a creatura. ostendo aliter per verbum Christi Matthaei. x. Nolite timere eos qui occidunt corpus: animam autem non possunt occidere.

⁋ Tertia conclusio probatur sic. omne quod corrumpitui a suo contrario corrumpitur, vel ob corruptionem subiecti: vel per subtractionem causae a qua depen det. vt lumen in medio per subtractionem corporis luminosi: vt lumen in luna per distantiam solis vel lumen in aere per subtractionem corporis luminosi. sed nullo istorum modorum habitus in ani ma corrumpitur: saltem corrumpi non oportet, non a contrario: quia non quilibet habitus habet contra rium: & si habeat contrarium / non oportet applicare. Insuper in patriam nullum contrarium adducetur, quic quid sit in via. Nec per corruptionem subiecti ex con clusione praecedente, nec per subtractionem causae a qua depedet: quia habitus non dependet a conatu actuali animae, sicut actus: vt videmus in dormien te. Forte dicis. requirit dispositionem corporis ad sui conseruatione. Contra hoc arguitur. ab eisdem causis res aliqua conseruatur & acquiritur. sed habitus potest sine corpore acquiri: vt patebit ex conclusione sequente. ergo potest manere sine corpore. Praeterea habitus manet cessante actu per tempus aliquod. ergo perpetuo, nisi ponatur corrum ptiuum eius: sicut forma aquae calorem corrumpit, & ponit frigus suapte natura. modo nihil in anima si non ponatur actus contrarius, habitum corrumpit vel ponit contrarium. Et hoc ostenditur ex illo Lucae. xvi. Fili recordare quia recepisti bona in vita tua: & La zarus similiter mala. ergo diues epulo / hoc est anima diuitis epulonis qui fuit, recordabatur eorum quae fecit in vita: & tamen anima fuit separata. Idem expresse voluis Hieronymus in prologo bibliaco inquiens. Disca mus in terris quorum scientia manet in caeio. ac si diceret. Habitus quos acquirimus in terris, in caelis remanebunt. Postremo ad eandem conclusionem argumentor. si habitus non manebunt: frustra tot excu bias nocturnas & lucubrationes studio homines impi derent siomnia repente corruerent.

⁋ Quarta conclusio probatur sic. Anima separata habet potentiam intelle ctiuam & appetitiuam: ergo potest ponere actum circa obiectum praesentatum, sed illae potentiae sunt receptiuae habitus: ergo possunt recipere habitum. Secundo probatur idem. nam anima in corpore corruptibili potest acquirere tam actus quam habitus: ergo & separata. tenet consequentia: quia perfectius se habet sepa rata quam in corpore corruptibili.

⁋ Quita conclusio ostenditur: quia homo habet multas notitias actuales & habituales sensitiuas, quas non oportet habere in resurrectione. nam quando anima separatur a corpore in morte: omnes illae notitiae corrunpuntur ad corruptionem subiecti: nec oportet tales reassumpto corpore creari iterato a deo. ergo conclusio vera-

⁋ Contratertiam conclusionem argumentor. Ex ea sequitur, quod vir senex habet tot ha bitus grammaticos / logicos / & historicos quot vn quam habuit in iuuenta. consequens est contra experien tiam, cum non possit exire in actum ab illis habitibus elicitum, vt in iuuenili aetate. sed habens habitum prompte & delectabiliter exit in actum sui habitus

⁋ Respondetur concedendo sequelam. & nego quod con sequens sit contra experientiam. sed pro hoc statu in quo sumus, habitus animae non potest exire in suos actus facile sine corporis habitu, vel eius bona dispositione: quia est animae instrumentum. secus est de anima beata, vel a corpore corruptibili separa ta. Corpus enim quod corrumpitur aggrauat animam. Sapientiae. ix. lstud autem est in poena peccati. Vnde dicit Augustinus i de libe. arbi. ca. x. Poena peccati est quod mens aliquando perspicuas ratiocinationes for midet: & de inuentione veritatis desperet. aliquando etiam conetur in lucem intelligendi: & rursus de cidat fatigata. vbi multas mentis poenas ponit. Anima autem separata & beata, deum & angelos intuitiue contemplatur: nunc autem non. Propterea nihil est arguere de hoc statu mortali ad animam separatam vel beatificam. nam in hoc statu caro alteratur: ad cuius alterationem habitus sensitiuus remittitur vel instrumentum animae indisponitur. quare habi tus animae non poterit exire in suas operationes. Contra hoc argumentor. antiquus magister regens in grammatica dicit regulas grammaticas memoriter: & tamen caro eius alteratur. Respondetur. ipse acquirit nouos habitus proportionabiliter, vel ma iorem quam sit is qui remittitur. quapropter exit in actus sui habitus. sed habitus sensus vel corpus indisponitur. Exemplum in simili. indisponitur oculus senis vt videre non possit sicut in iuuenta. si tamen haberet instrumetum videndi tale quale in iuuenta habuit, aeque bene videret ac in iuuen ta: quantum est ex parte animae: iuxta illud Aristote lis primo de anima. Si senex haberet oculum vt iuuenis, videret vt iuuenis. propterea senex con spiciliis vtitur: vt defectum instrumenti, hoc est organi suppleat. nam multum facit instrumentum ad actionem principalis agentis. Nonne vides quod manus tam fortis quam olim erat, non tam scindit obtu so cultello vt acuto? sic de habitu animae: quando corpus, animae instrumentum est indispositum. Et si aliquos optimae memoriae assignaueris: vt Themistoclem de quo loquitur. M. Tullius in secundo de Oratore: vel. L. Scipionem: & Mithridatem regen Ponti: qui integros exercitus propriis nominibus vocarunt: hoc erat quia bona & apta organa memoriae habuerunt. & confirmat conclusionem contra quam obiicimus.

⁋ Secundo arguitur. Ex hac conclusio ne sequitur quod intemperatus, postea beatus, decedit cum multis habitibus malis: quia semper manebun: habitus animae, per dicta, quod est disconueniens.

⁋ Tertio. homo per actum producit habitum, ergo per actum habitum corrumpit. tenet consequentia: quia facilius est destruere qui construere.

⁋ Respondetur ad secundum, quod intemperati mali habitus corrumpum tur a deo quando est beatus primo.

⁋ Ad tertium conceditur quod interdum habitus corrumpitur: sed non oportet vtrobique quod causa potens aliquid produce re possit illud corrupere. nam sollumen producit, quod corrumpere nequit. Facilius autem est destruere quam costruere in aedificiis / pecunia / vel in actibus bonis: non autem in habitibus. vel vniuersaliter intelligitur illd quando plures causae destructiuae sunt applica biles.

⁋ Quarto arguitur. Habitus illi non inclina bunt actualiter in actus similes ipsis habitibus: ergo in patria non manebunt, vel inutiliter manebunt. Antecedens patet de habitu sobrietatis & tempe rantiae & similibus.

⁋ Respondetur. argumentum pro baret quod multa membra corporis non resurgenti quod est falsum. nam membra ad integritatem compositi resurgent: nec erunt inutilia. sic habitus ad decorem habentis manebunt. Secundo dico quod temperantia inclinat circa suam materiam secundum dictamen rectae rationis: hoc est, ad non exeundum in actum quando non oportet. modo recta ratio in patria dictat quod multi erunt habitus qui non exibunt in suas operationes: vt castitas coiugii: & multi alii.

⁋ Quin to arguitur. Si habitus acquisiti in corpore non corrumpantur propter cessationem ab actibus: anima potest exire in actus omnium illorum habituum. puti potest habere tot actus quot habet habitus, con sequens est manifeste falsum. & probatur consequen tia: quia sunt agentia naturalia: & intellectus est agens naturale: ergo semper intellectus exibit in actu omnium illorum habituum. Sed dicis. habitus fortiores magis mouent quam reliqui: & talium habituum actus producutur. Insto: ergo num quam erit status in intelle ctu quin habebit tot actus quot anima capere po test, actiue concurrendo: actus inquam habituum for tiorum. Etiam est contra experientiam quod semper eximus in actum habitus fortioris. Forte dices. voluntas imperat intellectui vt eliciat actum talis obiecti puta a. & non b. c. & non d. & sic intellectus intelligit a. & c.r & non b. & d. Contra hoc arguo sic. voluntas non fertur in incognitum: ergo si voluntas vult intel lectum intelligere a. intellectus prius actualiter intelligit a. quia si non prius tempore vel natura: voluntas fertur in incognitum. Dices forte. voluntas potest velle a. esse cognitum: & intellectui imperat vt intelligat a. & non sequitur quod aliquid sit volitum quod non sit cognitum actualiter vel habitualiter: quia intellectus habet habitum a. Obiicio. ergo dormiens potest velle a. in sensu composito: cum habeat notitiam habitualem a. & hoc sufficit per te ad voluntatem velle obiectum. Praeterea voluntas imperat in tellectui vti hac specie & non illa: & non intelligi hanc specien actualiter vel habitualiter: ergo aliqui est volitum incognitum. Sed hic dicis argumentum non concludere: quia non sufficit notitia habitualis a. obiecti ad hoc vt voluntas velit a. sed cum hoc re quiritur conatus voluntatis, & eius actio: quae non est in sommo. & si deus solus produceret notitiam actualem respectu a. obiecti in Sorte dormiente: adhuc. voluntas non posset electiue velle a.

⁋ Respondendo in primis dico quod species & intellectus sunt agentia naturalia respectu actus producendi. sed non sunt causa sufficiens productionis eius. Secundo dico quod multi actus habituum producuntur sine actu aliquo voluntatis, notitiae imperatiuo: vt patet de transeunte cubiculum vel surgente de lecto: cui occurrit nouus liber apertus, quem intuetur sine actu voluntatis praeuio / notitias actuales habituum formando. Tertio dicitur quod non semper intensiores ha bitus producunt suos actus citius quam remissiores. Ratio est: quia potest dari certa introductio, & au xilium iuuans habitum remissum plus quam sit excessus intensionis maioris habitus super minorem, ad producendam notitiam actualem: & sic producitur actus: Declaro exemplo. habeo habitum remissum de Sor te: & intensum de Platone: canis Sortis occurrit, liber, frater, vel huiusmodi: exeo in actualem notitiam eius per introductionem: & non in notitiam Platonis. nam habitus intensus in memoria potest ha bere obicem quare non exeam in actum eius: & habitus remissus ianuam apertam ad exeundum in actum eius: & crebro me fugit vnde prouenit illa ianua. sicut plerique aegrotant: qui aegritudinis causam ignorant. Non est autem in potestate nostra quin visis tangamur.

⁋ Ecce ergo quod homo non sem per exit in actum interioris habitus propter iuua men accedens, iuuans intellectum vt exeat in actum parui habitus, & non magni. sed minus auxilium sufficit mouere potentiam cum magno habitu quam cum paruo. nam vbi est thesaurus tuus: ibi est & cor tuum. Quare pro toto hoc argumento sat est quod homo non semper exit in actum intensioris habitus: sed. interdum exit sine voluntatis impe rio. Nec pro argumento opus est illam difficultatem attingere, an voluntas feratur in incognitum.