IN hac Nona distinctione ma gister loquitur de digne & indigne Eucharistiam su mente. Propono conformiter ad hoc quatuor inquirere. Primo. an omnis mortalis pec cator indigne Eu charistiam assu mat. Et quia sunt nonnulli non existentes in mortali peccato inepti ad con municandum ratione immunditiae vel ieiunii fracti Secundo loquar de pollutione nocturna: an sit pec catum: & an a communione impediat. Tertio an ad con municandum requiratur ieiunium naturae. Quarto an occulto peccatori licite dari possit eucharistia.

⁋ Pro primi expeditione quaetro. An omis in peccato mortali existens Eucharistiam sumens: eam indigne suscipiat.

⁋ Pro solutione quaestionis aliquas notatiunculas praemittam, postea conclusiue & obiectiue ad quaestionem responsurus. Quadrifariam quis hoc sacramentum sumit. Primo modo quis sumit hoc sacramentum realiter & non sacramentaliter: vt infide, lis vel haereticus credens corpus Christi hic non contineri: realiter sacramentum sumit: sed non vt sacramentum sed vt panem. Secundo modo quis sacramentum hoc sacramentaliter & non spiritualiter sumit: vt vere assentiens corpus Christi hic con tineri: sed tamen existens in mortali noxa. Tertio quis hoc sacramentum sumit sacramentaliter & spiritualiter: vt deuotus christianus. Quarto modo quis sacramentum hoc spiritualiter sumit & non sus cipit realiter sacramentum. vt fidelis bonus volens hoc sacramentum sumere: sed non potest ipsum habere ob defectum Eucharistiae: vel quia vomitum patitur vt de Hugone de sancto Victore legimus.

⁋ Secundo notabis quod aliquis sumit hoc sacramentum digne: vt existens in gratia & deuote sacramentum suscipiens. Aliquis indigne contrarie. hoc est pec cat in sumendo sacramento. Tertio modo indigne contradictorie: hoc est non sumit digne: vt qui probabiliter suam conscientiam examinauit & non rea liter: talis enim est in peccato mortali: & per consequens digne non sumit. Et sic ad minus indigne contradictorie sumit. Sed secundum coniter loquentes is non sumit indigne contrarie quia non peccat sumendo. nam dato opposito non videretur esse viaticum: sed est set grande periculum in ipso sacramento sumendo.

⁋ His praemissis pono conclusiones ad quaestionem responsiuas. quarum Prima est. quilibet exiistens in gratia sacramentum Eucharistiae sumens: digne & meritorie Eucharistiam sumit.

⁋ Secun da conclusio probabilis. quilibet in mortali peccato existens Eucharistiam sumens: hoc ipso morta liter peccat.

⁋ Ex hac conclusione secunda sequi tur vna tertia. Quia nullus sumit Eucharistiam idi gne contradictorie quin is eam sumat indigne con trarie: & per consequens distinctio praemissa est nul la. Illa autem secunda conclusio quae tertiam infert, es mihi vero similior quam eius opposita, quicquid dicat communis opinio.

⁋ Probatur prima conclusio. Aliquis digne & meritorie Eucharistiam sumit: & nullus eam digne sumeret si is de quo est sermo eam non digne & meritorie sumeret. igitur. Secun do arguitur ad idem. quilibet actus deliberatus bonus in habente gratiam est bonus, & reddit facientem magis dignum quam prius erat. sed sic est in proposito igitur.

⁋ Secunda conclusio patet primae ad Corinthios. xi. vbi dicit Apostolus. Probet autem seipsum homo & sic de pane illo edat & de calice bibat. Qui enim manducat & bibit indigne: iudicium sibi manducat & bibit, non diiudicans corpus domini. vbi glos sa interlinearis. hoc est peccatum mortale cui debetur damnatio. Dicis. hoc intelligitur de eo qui indigne con trarie sacramentum sumit: hoc est qui se non praeparat sufficienter secundum veritatem vel probabilitatem ad sumendam Eucharistiam. Contra hoc sic argumen tor. capto quocumque: Sorte tamen gratia exempli, vel Sortes fecit omnem indaginem peccatorum suo rum ad quam tenetur: & sufficienter detestatus est illa detestatione ad quam tenetur: vel non fecit hoc. Inter haec enim duo membra non est dare me dium: cum contradicant. Si primum: iam non est amplius in peccato. Si secundum: iam est in mor. tali peccato: & peccat ex culpa sua tam excellens sacramentum suscipiendo: & non faciendo illud ad quod tenetur. Secundo arguitur ad idem. si Sortes sufficientem praeparationem fecit secundum proba bilitatem: per te nec meretur: nec demeretur Eucha ristiam sumendo. sed hoc est falsum: quia vel intelli gis secundum probabilitatem realem & iudicio sapien tum: & iam non est in peccato: vel secundum opinionem sumentis forte stultam: & hoc eum non excu sat: quia est ignorantia vincibilis. Quod enim vni est probabile, alteri non est probabile: & sic peccat sumendo. Tertio, nemo tenetur maiorem indaginem facere de peccatis suis & detestationem ante sum ptionem Eucharistiae, quam si esset statim decessurus e vita: sed decessuro sufficit probabilis iudicio pru dentum, peccatorum indago & detestatio proportionata. oppositum enim mihi apparet nullum. ergo idem hic sufficit. Propter has paucas & breues rationes conclusionem praefatam teneo sicut dixi: quae tertiam infert.

⁋ Contra primam conclusionem arguitur sic. sumens in mortali Eucharistiam mortaliter peccat: ergo eam sumens in veniali venialiter peccat, com uenienti similitudine: sed consequens est falsum ergo & antecedens.

⁋ Respondetur. consequentia est nulla. prohibemur enim in mortali Eucharistiam sumere sub poena peccati, vt in probatione conclusionis dictum est. & hoc est rationabile. Nam si pro terreno re ge recipiendo domum tapetis ornares, multo magis debes domum conscientiae bene purgare pro aetenmo rege excipiendo in hospitium. Non est idem de veniali, a quo difficillimum est viro se praeseruare, noluit enim deus nos ad illud obligare sub poena alicuius peccati. veniale etiam stat cum gratia. & hoc intelligo de quocumque veniali commisso: etiam dato quod habeat pro positum veniale committendi: dummodo sciat ipsum non transcendere limites venialis noxae. sed est bene imprudens ille qui actu proponit venialiter peccare dum communicat.

⁋ Secundo arguitur: paruulus ante vsum rationis Eucharistiam sumens non meretur, nec di gne eam sumit: & tamen est in gratia baptismali & forte confirmationis: ergo conclusio falsa. Respondetur. paruulus non sumit Eucharistiam. Ad Eucharistiam enim sumendam, in proposito requiritur quod quis velit eam sumere. bene tamen ei dari potest Eucharistia de facto & realiter eucharistia: sed tali nihil (opinione mea) prodest, quia dato opposito, si interdum dat ei gratiam virtute operis operati: eodem modo quandocumque ei dat sic eucharistia. & sic paruulus is habebit tatum gratiae & ex consequenti gloriae quantum adultus optimus, quod est inconveniens. Vlterius dico quod peccat dans puulo eucharistiam. quia dicit apostolus. Probet autem seipsum homo & sic de pane illo edat & de calice bibat. quod paruulo convenire non potest. Et idem est de amente. si tamen dum ratione vsus est voluit Eucharistiam sumere: & posset in amentia, instante morte honestate quadam vti: posset ei concedi.

⁋ Contra secundam conclusionem arguitur sic. Sortes peccator tenetur in pascha sacramentum Eucharistiae sumere. sed nullus peccat faciendo illud ad quod tenetur. ergo Sortes in hoc non peccat. Forte dicis & ita dicedum est. tenetur Eucharistiam sumere: sed non in statu in quo est: sed se disponere antequam praeceptum de Eucharistia adimpleat. Contra. deus obligat ad substantiam actus & non modum: videlicet quod fiat ex gratia.

⁋ Respondetur. in aliquibus & hoc est commune) deus obligat solum ad sub stantiam actus: quem si homo faciat non peccat. vt ieiunando: dicendo horas: peregrinando: & hu iusmodi: non tamen per tales actus meretur vitam aeternam. vtrobique autem in talibus sufficit implere praeceptum quo ad substantiam actus, & non quo ad intentionem praecipientis. Aliqui vero sunt actus praeceptorum, ad quos homo non solum tenetur quo ad substantiam actus, sed etiam quo ad modum faciendi, propter actus excellentiam. vt est sumere Eucharistiam, vel eam consecrare: & alia sacramenta administrare vel suscipere: licet peccatum sit inaequale. grauius est enim peccatum in mor tali Eucharistiam sumere quam aliud sacramentum caeteris paribus. potest tamen quis scienter in mortali vel mortalibus manens sumere aliud sacramen tum & magis peccare, quam sumendo Eucharistiam in mortali ignoto post aliqualem indaginem.

⁋ Secundo arguitur. sanin non egent me dico: sed qui male habent. sed peccator est infirmus. & male se habet: Eucharistia autem est medicina: ergo ei non nocet.

⁋ Respondetur. si infirmus capiat medicinam principaliter intentam ante euacuationem: medicina ei nocet. propterea physicus cirupos & aliquas dispositiones praeuias patienti applicat ante medicinam principaliter intentam: alioquin patientem perimeret. sic est in proposito-

⁋ Tertio arguitur. aliquis potest videre Eucharistiam in mortali & ea leuare e luto: ergo & Eucharistiam sumere potest in mortali.

⁋ Respon detur, non est tanta irreuerentia Eucharistiam vi dendo quanta eam sumendo. Sicut non requiritur tanta dispositio domus tuae interior vt rex praetereat ostium: quanta requiritur vt eum suscipias hospitio. Deus etiam ad vnum obligat & non ad aliud. De tactu autem quando venit casus inopi natus & subitus: praeceptum est corpus Christi sta tim leuare: nec datur tempus deliberandi de peccatis. vbi tamen daretur tempus: deberet sua pec cata detestari: saltem in generali: & tunc corpus Christi leuare. & per consequens non est idem de vi su & tactu corporis Christi (sicut diximus) & gu stu. Et licet laico vetitum sit corpus Christi tange re, vt patet de consecra. dist. ii. ca. Peruenit. hoc in telligitur vbi reperitur sacerdos.

⁋ Sed contra hoc arguitur. Oaa percussus est quia arcam dei tetigit: secundi Regum. vi. & Bethsamitae arcam dei vi dentes. primi Regum. vi. vbi. lxx. populi, & quin quaginta milia plebis desiderata sunt. in qua ar ca sola dei prodigia continebantur. ergo existen tes in peccato mortali Eucharistiam in qua est cor ius Christi verum videntes vel tangentes peccant & spiritualiter occiduntur. Respondetur conceden do assumpta. Nam ipsi peccarunt: & praecepto dei contrauenerunt. debebant enim Leuitae in hu meris portare arcam foederis. vt patet Numeri. x. & hoc Oaa ignorare ne debuit, propterea quia posuit ar cam in plaustrum boum irronnalium: voluit deus quod arca decli naret, & Oaa manum apponeret & puniretur, ne arca domini duceretur a brutis. De Bethsamitis dicitur quod prohi bebantur videre arcam nudam sub poena mortis. Nume ri. iiii. nimis diu etiam passi sunt eam stare sub dio sine uminibus & cultu debito. & propterea septuagita de populo, hoc est optimates & primores occisi sunt & quinquaginta milia plebis. Et hoc est quod Lauren tius Valla dicit. Plebs minutiores: populus maio res natu significat. Nos autem non habemus prohibitionem videndi Eucharistiam vel tangendi in casu quo lo cuti sumus. propterea non est idem.

⁋ Quarto arguitur. capiatur Eucharistia & ponatur cum hostiis non consecratis in domo pistoris: & detur illa cum alia Sorti adulto existenti in mor tali. hoc supposito sic arguitur. Eucharistiam hanc Sor tes sumit sine peccato mortali. Dicis, non credit illam esse Eucharistiam: sed ex ignorantia inuincibili excu satur. & sic nihil contra conclusionem. Contra hoc arguitur hanc hostiam ( demonstrando species panis) Sortes in mortali scienter sumit. haec hostia est Eucharistia: ergo Eucharistiam Sortes scienter in mortali sumit: & non peccat. igitur. Respondetur concedendo illam conclusionem. sed hanc nego. Sortes sumit scienter Eu charistiam in mortali peccato sine nouo peccato hic enim scientia in (Eucharistiam) cadit.

⁋ Quinto arguitur. sit Sortes in pec cato mortali tempore sumptionis prioris medieta. tis Eucharistiae, & sua peccata detestetur in sumptione secundae medietatis. hoc enim est possibile de lege. vel econverso sit Sortes in gratia in sumptione primae medietatis in ore, & in secunda medietate accepta sit in mortali. Tunc sic. Sortes sumit Eucharistiam in mortali peccato: & non peccat: quod patet, quia conferi ei gratia Eucharistiae: & meretur pro tempore illo partia li quo est in gratia. ergo conclusio nulla.

⁋ Respondetur hoc argumentum non est contra conclusionem in qua loc propono de illo qui est in mortali peccato toto tempore sumptionis Eucharistiae. Si quis autem fuerit in gratia in aliqua parte temporis quo Eucharistiam sumit in ores meretur si habeat actu interiorem bonum, & datur ei gratia virtute operis operati. Et forte hoc non solum verum est in tempore adaequato quo Eucharistia est in ore, sed etiam pro toto tempore quo corpus Christi est inisto macho: & illic manet. Ex hac solutione sequitur qui aliquis mortaliter peccat Eucharistiam sumendo: & tamen habet vel habebit gratiam Eucharistiae. patet pro tem pore inadaequato. si erat in mortali peccato in principio sumptionis, iam peccat. Et preterea per detestatio nem sufficientem datur ei gratia Eucharistiae: & vt opinor ita magna ac si fuisset in gratia toto tempore quo habuit Eucharistiam. Hic gratiam datam virtute operis operati, gratiam Eucharistiae voco. Et patet illud. si duo sumant duas hostias magnam & paruam pigre & impigre, aequales gratias Eucharistiae habent. etiam da to quod deus illas gratias pure successiue det: quima deus non dat aequaliter arithmetice cum aequalibus partibus, sed geometrice. ergo magnitudo temporis gratiae non facit ad maiorem gratiam Eucharistiae. secus e de gratia virtute operis operantis. Forte deus dat gratiam Eucharistiae ea sumenti quocumque tempore sumptiois quo est in gratia, siue in principio, medio, vel fine. tibi enim de opposito constare non potest: & illud est conforme misericordiae dei: nostra fragilitate ex parte peccatorum mortalium considerata. ergo est probabi e, & mihi vero simile.

⁋ Sexto arguitur directe contra conclusionem in ea parte qua commui opinioni contra eo. Alii in commui opinione dant medium inter me reri & demereri in sumenda Eucharistia: quod ego non pono: ergo viam dei angustam facio, quam alii latam tenent.

⁋ Respondetur, non minus late immo latius quam ali loquor. Nam vbi ipsi in via media ponunt hominem stare in mortali peccato, & non peccare sumendo Eucharistiam: ego dico talem non peccare si fecit indaginem & detestationem ad quam tenetur: nec amplius in peccato vllo manere. & si decederet sic, saluaretur. Si non fecit indaginem & detestationem ad quam tenetur: manet in peccato, & mortaliter peccat sumen do scienter Eucharistiam.

⁋ Septimo arguitur. ex insto modo con clusionis quam pono nemo potest scire an digne Eu charistiam sumat: quod est inconveniens. patet. quia nemo scit an amore vel odio dignus sit. Et vlterius sequitur quod cum exponat se periculo peccati mortalis: mortaliter peccet.

⁋ Respondetur. illud argumentum non est speciale contra conclusionem meam: sed est mihi & aliis commune. sed quia ad pauca aspiciens prima fronte oppositum crederet: hoc sic ostendo. notu est sicut doctor Seraphicus dicit tenendo opinionem communem: quod si non probabiliter fecit quod debuit: pec cat sumendo Eucharistiam: etsi fecit probabiliter quod debuit, non peccat. sed eum latebit quando probabiliter fecit indaginem: quando vero non: ergo solutio erit communis aliis & mihi. Et in primis dico argumentum esse difficile vt ei satisfiat propter difficultatem cognocendi quando sumus in peccato mortali, quando vero non.

⁋ Circa hoc tamen aliqua dicam: sapientum pauca dicta recitans. Ioannes Gerson in fine opuscu li sui quod inscribitur, opus tripartitum / ponit triplicem veritatem, quam si quis habeat: & sic decedat / etiam sine confessione, saluabitur: licet in purgatorio sit puniendus. Et illae veritates nihil aliquod volunt in effectu nisi hoc quod homo doleat de praeteritis, proponendo se velle cauere a futuris, & confiteri pro loco & tpore. Sed istud non sufficit, quod sic declaro. Contingit hominem cum his propositis esse in vno mortali vel plu ribus, quod patet sic, contingit virum etiam eruditum ha bere plura beneficia quam debeat: sic scilicet vt sit in pec cato mortali continuo: ratione detentionis tantorum vel vnius. ergo est indignus. Item contingit religiosum etiam eruditum: non autem sapientem, esse in mortali peccato continuo: ratione professionis suae quam non seruat: assentitur tamen erronee quod sit in statu salutis & bene viuat. & sic de quibusdam aliis hominum gene ribus. Tunc vterque istorum potest habere tres veritates de quibus loquitur, & esse in peccato mortali. Bea tus Thomas autem ex beato Bernardo quatuor in troducit per quae homo potest cognoscere an sit in gratia. Primum est, quando verbum dei libenter audit Qui enim ex deo est verba dei audit. loan. viii. Secundum, dum quis se proptum inuenit ad bene opi randum. nam secundum Gregorium probatio dilectionis est exhibitio operis. Tertium est dolere de praeteritis pec catis. Quartum proponere cauere in posterum. Sed ir bene habituato omnia ista stant cum mortali peccato. Vides igitur quam difficile sit scire: an simus in gratia: an in mortali peccato. Vnde hic dico. Ali quis potest bene scire certitudine morali se esse in gratia. patet. potest scire a sapientibus quod modus viuendi in religione in hac domo sit bonus: vt in Carthusia, Caelestinis, vel aliis reformatis: quod seruat professionem suam more sociorum in domo sua Et si interdum delinquat vel deum offendat contra eius praecepta: potest laborare ad hoc cognoscendum & si non omnia peccata occurrant, est ei ignorantia inuin cibilis. Sic potest saecularis suis contentus: sciens quod ne habet alienum: quod facile scire potest: vel si habeat / paratus est restituere. Similiter ecclesiasticus solum habens vnum beneficium quo est dignus: potest bona certitudine morali cognoscere se non esse in mortali. Alii sunt quibus est difficilius cognoscere an digne sumant: sicut dedi exemplum de piurali in be neficiis: qui cum sapientibus non consultat, an licite haec habeat. & sic de viuente in hac domo circa religio nem, dicendum est: simiter de iis quide terris ablatis restitu tionem negligunt: vt inter reges plerumque via facti ie ensem sine vero titulo fit: vel inter causidicos: & alia hominum genera. vna enim regula dari non potest. Primi istorum habent certitudinem sufficientissimam, dummodo confidant in domino: & doleant de praeter itis habendo propositum abstinendi in posterum: quod non sint in mortali, sine fastu more Pharisaei: quin omnia ascribunt deo: & reputant se stercus & cinerem quantum est ex se. secundu illud Iob. ix. Etiam si simplex fuero, hoc ipsum ignorabit anima mea. Ali omnes quotquot sunt: iudicent se esse sine mortali si ue vere siue false, ne contraeant propriis conscientiis & hoc si constituerint communicare. Pro omnibus autem haec regula ponitur: consultet homo de suo statu viuendi: & post indaginem peccatorum & detestationem eorundem (quam sufficientem credit) assentiat quod non si amplius in mortali peccato: reliquam partem deo relinquens.

⁋ Hoc praemisso ad formam argumenti respondeo, negando quod quilibet exponat se peri culo peccati sumendo Eucharistiam. Aliquis enim rationabilissime iudicat quod non est in mortali peccato. & talis non exponit se periculo peccati: plus quam Sortes transiens in nauicuia vltra Sequanam tempo re tranquillo. Aliquis autem cum maiore discrimine censet se non esse in mortali: sed non peccat: & quamquam maiori discrimini exponitur: non tamen tali quo ipsum sufficiat probare mortaliter delinquere. patet in si mili de nauigante per mare inter Scotiam & Depam tempore tramquillo & pace habita cum omnibus vicinis. aliquid enim est periculi illic quod ratissime solet eue nire. est tamen maius quam primum. Tertii sunt adhuc in maiore periculo, & tamen non oportet quod mortaliter pec cent: quia adhuc non est periculum sufficiens ad peccum dum mortaliter ratione expositionis in periculum. Quarti sunt iudicantes se esse sine peccato morta li: qui in generali detestantur omnia peccata sua: & propo nunt cauere in posterum: sed quia ex ignorantia vincibili & sua culpa omittunt consulere sapientes neutros de aliquibus se concenentibus: an sint peccata: nec ne: vt de relinquendis beneficiis superfluis: de seruandis votis emissis: de restituendo alieno: quam inuenirent se non posse tenere cum salute animae: isti sine illa indagine praeuia quam facere tenentur Eucha ristiam sumentes, peccant mortaliter, & periculo conmittendi peccati se exponunt ex sua culpa: sicut de nauigante in periculoso mari in tenebris sine perito nauarcho contingit.

⁋ Octauo arguitur. ponendo quod pres byter sit celebrans missam, & inter celebrandum occurrat ei memoria peccati mortalis a se perpetra ti & nondum confessi: ille celebrans consequenter no peccat vlterius: quicquid sit de initio: de quo ad argu mentum nihil refert. & tamen est in peccato mortali. igi tur conclusio falsa. Sed forte dicis & bene. debet detestari peccatum occurrens: proponens ipsum confiteri pro loco & tempore. Sed contra. ponatur ei in mentem occurrere quod non dixit matutinas, vel quod est excommunicatus, interdictus, suspensus, vel huiusmodi.

⁋ Respondetur. ille debet consequenter celebrare: quia non celebrare est prohibitum solum iure humano: relinquere vero celebrationem est scandalum insolitum, & de iure diuino fugiendum. Debet ergo ab illo cauere: iudicando praeceptum humanum in illo casu non obl gare, nec debet fingere se aegrotum. Ex isto autem non habes quod existens in mortali peccato non peccat co lebrando: quia cum peccatum detestatur non est in pec cato: nec requiritur quod confiteatur in medio missae: quia contingit in casu ratione scandali euitandi celebrare missam sine confessione a principio missae. ergo multo magis continuare celebrationem.

⁋ Ha ctenus quomodo quilibet hoc sacramentum sumenvel mortaliter peccat nouo peccato, vel meretur: & per consequens digne sacramentum sumit, vel indi gne contrarie. Vlterius patuit quod aliquis peccator potest corpus Christi videre: & ipsum in casu tange re: quomodo poterat peccator ipsum tangere in vita torporali: quia tunc venit tamquam medicus curatiuus morbi spiritualis. secus est modo in corpore glo rificato in Eucharistia: quia nemo hunc cibum spiri tuanlem digne sumere potest nisi viuat vita spiritu ali per gratiam. Amplius diximus quod multa hominum genera suscipiunt Eucharistiam digne: nec vllo discrimini peccati se exponunt. sed aliqui eorum cum maiore certitudine morali suscipiunt quam alii. tamen omnes illi sufficientem certitudinem habent ad hoc vt non peccent mortaliter. Alii autem iudicant se sumere digne: & tamen indigne suscipiunt: quia non fecerunt cum sa pientibus neutris indaginem circa multa periculosa suum statum concernentia: secundum illud apostoli. Nihil mihi conseius sum: sed in hoc iustificatus non sum. Aliquis etiam potest erronee iudicare se esse in mor tali & non esse: talis autem communicare non debet.