Quaestio 3

ARTJCVLVS J. Vtrum locus sit superficies corporis continentis immobile primum.

QVantum ad primam arguo primo, quod locus sit superficies corporis continentis ad priori immobili per Arist. & Commentatorem, qui dicit hanc esse completam diffinitionem loci.

In oppositum est, quia mutato continente, puta aere circumstante, mutaretur locus, quod falsum est per Arist.

Dices; non mutatur quia manet idem forma, idest idem respectus ad polos mundi. Contra: Mutato fundamento mutatur, seu corrumpitur respectus: ergo mutato continente, mutatur etiam respectus super continens ad polos mundi.

Respondeo. Pono hic duas propositiones. Prima est, quod locus per se, & primo non est aliud, quam positio, puta hic, vel ibi. Secunda est, quod per accidens locus est superficies corporis continentis: ex ijs inferam quaedam, quae communiter dicuntur de loco.

Primam conclusionem probo primo, quia est formaliter ratio loci, quo posito circa locatum, locatum dicitur habere determinatum locum in toto, & in vniuerso: sed ex hoc, quod res habent determinatam positionem, habent determinatum locum, & situm in vniuerso: ergo.

Maior nota est, probo minorem. Pone enim, quod corpus aliquod sit in determinata positione, puta hic, vel ibi, & varia, quantum cumque vo lueris ipsum continens, res semper manebit in eodem determinato loco: Similiter pone illud continens, puta vas, & varia rationem positionis hic, vel ibi non remanebit idem determinatus locus: ergo.

Secundo probo eandem conclusionem sic. Motus localis per se, & primo est ad locum, tunc sic: locus per se, & formaliter est illud, adquod primo est motus localis: sed motus localis primo, & per se est ad positionem, videlicet, quod idem est, quod hic vel ibi: ergo.

Maior patet, probo minorem, quia circumscribe aerem, vel aquam, adhuc terra, si po neretur iuxta interstitium Lunae, moueretur ad centrum, sicut ad locum; tunc autem centrum non esset aliquod continens, sed determinata po sitio, siue determinatum hic: ergo.

Secundo arguo ad idem sic. Illa sunt eadem, quorum per se differentiae sunt eaedem: sed differentiae positionis, & loci sunt omnino eaedem: ergo locus idem est, quod positio: maior patet, probo minorem, quia differentiae positionis sunt ante, & retro, sursum, & deorsum, dextrum, & sinistrum: sed hae eaedem sunt differentiae loci: quia illa est diuisio per se locorum alius est inferius, & alius est superius: ergo.

Confirmo, quia hae differentiae sursum, deorsum, & huiusmodi non conueniunt corpori continenti, nisi per determinatam positionem, non autem per continens; quia illud non determinauit sibi, quod sit superius, nec inferius, nec aliquam propriam differentiam loci.

Quarto arguo per locum a coniugatis, quia locari est situari, siue poni: ergo locus est positio.

Quinto, quia ad interrogationem factam per vbi respondetur per Positionem, vt, vbi est? respondetur, intra, extra, & huiusmodi: ergo.

Secundam Conclusionem probo: tum quia corpus glorificatum non habet continens, & tamen est in loco per hoc, quod habet determinatam positionem; tum quia sursum, deorsum, & huiusmodi differentiae sunt in partibus singulis, & vt sic, accidit eis, quod sint contiguae, vel continuae, vel continuatae.

Tertio principaliter soluo, quae dicunt de loco, dicitur enim de loco, quod est quantitas continua, & discreta species quantitatis continuae. Illa volo declarare, & vt melius videatur propositum, primo insto, & secundo ex solutione instantiarum propositum ostendo. Primo sic. Proprium est loci conseruare: sed conseruatio inest loco per qualitates actiuas, & passiuas, non per quantitatem: ergo locus vltra quantiratem includit formaliter quantitates, alias non conseruaret; conseruare non inesset loco per propriam rationem loci. Haec est ratio Commentatoris, 7. metaph.

Secundo, quia quantitas est accidens reale: sed locus non est huiusmodi: ergo. Maior patet, probo minorem, quia imposibile est, quod idem accidens reale sit realiter in tribus: sed locus potest fundari in tribus subiectis, puta si idē locatum sit in aere, aqua, & terra, idem locus fun dabitur in illis tribus: ergo.

Tertio, quia quantitas est formaliter quid absolutum: sed formale loci non est quid absolutum: ergo.

Maior nota est, probo minorem, primo quia secundum Commentatorem, optimus locus est vltimum continentis: tunc sic, aut est vltimum absolute, & tunc non differret, nec esset quantitas distincta a superficie, aut non absolute; sed sub hac habitudine in quantum continens, & si sic habeo propositum, tunc enim locus erit nespectus. Secundo, quia locus dicitur immobilis quã- tum ad suum formale: sed non est immobilis, nisi quoad distantiam certam ad polos mundi: ergo.

Haec sunt dubia, quae oriri possunt circaea quae communiter dicuntur de loco. Nunc soluo illa. Ad cuius euidentiam pono primo aliorum re sponsiones, quae dantur communiter, secundo respondeo iuxta positionem meam.

Quantum ad primum dicunt aliqui, quod sicut in relatione, aliud est quod est relatio secundum esse, aliud quod secundum dici: sic enim in illo genere est aliquid, quod est in tali genereessentialiter, & secundum esse, & aliquod quod est in eo tantum secundum dici, verbi gratia: Sanitas, & pulchritudo sunt essentialiter relationes, consimiliter scientia, & virtutes per Phylosophum, 7. phys. tex. 17. & tamen ponuntur de gene re qualitatis ibidem, & in praedicamentis, quod intelligendum est secundum dici.

Tunc respondeo ad dubia. Ad primum, quod locus non est in genere qualitatis. Ratio est, quia si sic, esset in secunda specie; sed hoc non, cum tertia species qualitatis sit passibilis qualitas, quod non conuenit loco.

Ad motiuum illud, de ratione loci est conseruare: respondent, quod accidit loco conseruare, & similiter locato conseruari; non enim conserua tur in quantum locatum; sed in quantum talis na tura est, Vnde accidit locato in quantum locatum est, quod conseruetur, nam locatum potest esse, vt sit in loco aliquo sibi discontinenti, sicut in ali quo sibi continenti.

Dices: ergo locus non est de consideratione Phylosophi. Respondetur, quod immo, in quantum continuum, & ad ipsum est primo motus localis sicut ad terminum. Ad secundum respondent, quod ad vnitatem loci sufficit contiguitas, sed ad vnitatem locati requiritur continuitas. sed secundum hanc solutionem ratio concluderet, quod vel locus non haberet proprie vnitatem per se, vel si sic, idem accidens fundabitur in pluribus subiectis. Jdeo aliter dicitur, quod sunt tria Vbi, sicut sunt tres superficies distinctae, scilicet aquae, aeris, & terrae, & ex consequenti tria vbi, quia tres circumscriptiones actiuae, & passiuae. Nec est inconueniens idem corpus habere tres vbeitates in tribus partibus suis, sicut nec habere albedinem, & nigredinem in diuersis partibus.

Item non est inconueniens idem corpus sit in diuersis locis non distantibus distantia alia, & alia secundum speciem.

Ad vltimum dicunt, quod formale in loco est continuare, continere, quod vt absolutum ponit superficiem corporis continentis, quod patet, quia si Deus annihilaret corpus locatum, & retineret latera continentis distantanea, illud continens non esset locus, quia locus non est sine locato, & tamen nihil absolutum esset corruptum in ipso continente; dicunt ergo, quod locus est in genere relationis secundum esse, sed secundum dici est in genere quantitatis. Hoc enim modo non est aliud, quam superficies locati. Ad vltimum dicunt, quod locus est immobilis; quia circa distantia ad polos & ad centrum est inuariabilis, quantumcumq. continens transmutetur.

Contra hoc arguo, quia distantia illa subiectine est in corpore locante. Tunc ergo aut oportet, quod accidens migret de subiecto in subiect, aut necessario corrupto altero continente corrumpitur distantia illa.

Item poli sunt quaedam puncta imaginata: erge illa distantia ad polos non habet aliquid reale, sed imaginatum: ergo est ens rationis: non ergo locus erit aliquid reale. Jdeo aliter dicunt, quod locus mouetur per accidens, non per se; nam mouetur ad motum corporis continentis, & corrumpitur illo corrupto, sed per se non mouetur, nec corrumpitur, quia, quod per se mouetur, est per se in loco: locus autem non est in loco. Ad probationem ergo quando dicitur, quod Ari stoteles dicit, quod locus est vas immobile, dicunt, quod illa duo loca censentur esse idem locus pro eo, quod locus est terminus motus localis, quia non requireretur locus, nisi propter motum, sed illa dud non sunt terminus, nisi vnus, quod patet primum, quia locus praecedens, & sequous non distant in aliqua magnitudine interiori, quare, ab eodem nop potest esse motus in alium: ergo non possunt esse duo termini, sed sunt necedario vnus termi nus.

Secundo, quia idem mobile, secundum eandem magnitudinem moueret codem motu, & c dicetur ergo terra quiescens localiter mouebitur: quia mutabit locum mutato continente, & variato. Respondent, quod non sequitur: Hoc corpus est in aliquo loco, quam prius: ergo est muratum secundum locum: sed sequitur, ergo vel est mutatum localiter, vel eius locus est mutatus: in formis enim relatiuis ad mutationem relatiui non oportet semper, quod fiat mutatio in fubiecto, sed sufficit, quod fiat in termino: ad hoc ergo quod virga non sit inaqua, sufficit alterum duorum, aut quod virga sit mota, vel quod aqua sit mota. Haec sunt, quae communiter dicuntur ab alijs, sed illa mihi non placent. Ideo pono duas Propositiones. Prima est, quod rationem loci non constituit relatio, seu respectus. Secunda erit de immobilitate loci, primo sic. Illud non est formaliter relatio, quo aliud est formaliter distincta species sub quantitate. Probo illam, quia species constituuntur sub genere per aliud, quod pertinet ad genus per se, per Arist. 7. metaph. text. 28. sed locus est distincta species quantitatis formaliter per propriam rationem locabilitatis; vt sic non est relatio, sed de genere relationis quantitatis. Nec videlicet, quod dicunt alij, quod locus est relatio secundum dici, quia species, siue secundum dici, siue secundum esse, oportet quod constituatur per aliquid illius generis, alias non esset magis il lius generis, quam alterius: tum quia ratio men surae conuenit per se loco. locati enim est mensura, sed ratio mensurae conuenit quantitati: primo ergo locus primo & per se est quantitas; non est ergo quantitas secundum dici.

Item locari passiue non est relatio, immo est praedicamentum distinctum, Verbi gratia, ex alia parte locatur non est relatio: ergo per se, & primo, & secundum esse locus non est relatio, seu respectus. & quod opinio alia dicit de sanitate, quod est ad aliquid, non est verum: & ad Aristor. 7. metaphys. text. 27. dico quod Aristo teles vocat ibi formas ad aliquid omnes formas, quae consistunt in quadam plurium medietateseu quae fiunt connexiones, siue resultationes plu rium formarum: ad talia enim non est motus; quia sunt ad aliquid, idest, quia esse eorum consistit in quadam medietate plurium, & proportione. Ideo valde aequiuoce accipitur ibi ad aliquid: & in proposito.

Secunda propositio est de immobilitate est, quod dicitur, quod ideo locus est immobilis, quia non variatur continens, quia continentia illa non sunt, nisi vnus terminus motus localiter, ideo saluant vnitatem, & immobilitatem loci. Ar guo enim sic, secundum illos de alia opinione: Jl la censentur vnus locus, quae sunt terminus vnius motus localis: sed continens primum, & secundum non sunt vnus terminus vnius motus localis: quia non fundant vnum vbi numero, vbi autem est terminus motus localis; quod autem non fun daret vnum vbi numero, patet, quia alias accidens migraret de subiecto in subiectum.

Et alia solutio, quae datur ad illam rationem, quae fortisest contra eos, videlicet, quod quiescens diceretur moueri localiter, mutato, & variato continente, non videtur aliquid ad propositum. Jllud enim localiter mouetur, quod transit de vna vbeitate ad aliam. sic est in proposito, quando circa aliquod quiescens variatur continens.

Dices: non mutatur localiter corpus per hoc, quod transit de vna vbeitate ad aliam, nisi transit per mutationem sui: in proposito autem transit per mutationem ipsarum vbeitatum.

Contra: non aliter mouetur corpus de loco ad locum, nisi per hoc, quod sit sub alia, & alia vbeitate. Cum enim dicis, quod videlicet est, quando hoc sit sub alia, & alia vbeitate per mutationem corporis. Contra: secundum nihil aliud mutatur corpus, cum mouetur de loco ad locum, quam se cundum vbeitates: Da enim aliud, secundum quod mutetur, non secundum aliquod absolutum, quia stante, & remanente eodem absoluto corpus mu tatur de loco ad locum, nec secundum respectum aliquem alium, quia quaero, cuius respectus est ille: ergo si aer moueatur circa virgam, eodem modo dicetur virga moueri de loco ad locum, sicut si virga transiret de aere in aerem, aere rema nente immobili: ergo virga tunc mutabit locum; nullam enim mutationem aliam habet virga, nisi ipsius vbi, quando continens circa illam variatur.

Dicitur ergo aliter, quod virga non mutat, da to quod mutetur aer circumstans, ratio est, quia retinet eundem situm, & distantiam. Sed si sic dicatur, puto quod verum dicatur, sed hoc accipio pro me: Ex hoc enim apparet, quod locus non est aliud, quam situs ille, & positio, vt declaratum est in prima Conclusione. Sed quomodo positio est quantitas?

Respondeo dico, quod positio est quantitas distincta a corpore, superficie, & linea: Arguo enim sic. Sicut se habent partes superficiei, vel corporis, vel lineae, sic omnes partes ad sui situs partes, & per consequens totum ad totum situm, sed pars lineae, superficieis vel corporis sic se habent ad partem sui situs, quod differt ab ea. Vnde potest quaelibet pars data suum situm ammittere, quare totus situs differt a toto corpore, & e conuerso. Restat igitur vt positio, quae est in linea, non sit linea, & cum sit quoddam continuum, restat, quod sit quantitas distincta a linea: Eodem modo arguo de situ, qui est in corpore respectu corporis, & de situ superficiei respectu superficiei, & sic de caeteris, quare vniuersaliter positio est species quantitatis distincta a linea, corpore, & superficie. Haec est intentio Philosophi in prae dicamentis, quod singulae corporis particulae ad eundem terminum copulentur, quia obtinent eundem locum, ideo corpus est quantitas positiua. Vnde dicit, quod quantitates habentes positionem sunt linea, & tamen non dicit, quod sunt positiones.

Tunc ad dubia. Ad primum dico, quod locus ratione conformis qualitatis bene conseruat, non tamen situs proprie. Quomodo autem distinguuntur locus vas, a loco, situ, & positione. infra dicam.

Ad secundum dico, quod situs non est in duobus subiectis. Est enim in situato, & posito, vt in subiecto, non in ipso continente, ideo non numeratur per eum.

Ad tertium patet, quomodo differt a superficie. Ad aliud dico, quod si terminus situs est immobilis, quia non mutatur, nisi ad mutationem continentis. Sed hic sunt aliquae difficultates. Pri ma est: quia Arist. diffiniendo locum dicit, quod locus est vltimum continentis immobilis, primum nullam faciens mentionem de situ, & positione: non ergo locus est essentialiter positio, vel Arist. fuit insufficiens.

Item secundo, Arist. dicit, quod locus est quantitas habens positionem: non ergo est positio.

Tertio, quia tunc videtur, quod sint duo genera distincta loci, scilicet locus vas, & locus positio.

Quarto, quia positio est ordo partium, ordo est relatio: ergo positio est relatio: ergo locus est relatio.

Quinto, quia tunc vna species quantitatis esset subiectum alterius, quia linea subiectum positionis.

Sexto, quia quantitas continua non est, nisi quaedam partibilitas, sed positio non videtur esse huiusmodi.

Septimo, quia tunc videtur, quod locus sit de genere Vbi positio enim, qua virga dicitur posita, non videtur aliud, quam quoddam vbi.

Octauo, quia de ratione loci est continere. Propter illas difficultates sciendum est.

ARTJCVLVS II. Vtrum Angeli sint creati in caelo Empireo, sicut in loco.

ARguo primo, quod non, quia secundum Boetium de ebdomadibus, Communis animi conceptio est spiritualia in loco non esse.

In oppositum est Strabus, & Beda similiter, vt Magister inducit in littera. Respondeo, ista quaestio de loco Angeli est valde difficilis, & sicut Ma gister dicit in primo de praesentialitate Dei, vel specie ad locum, quod sic est difficillimum inuestigare positiue, licet priuatiue sit satis materiale: quia est quaedam indistantia ab alio, vt dictum est de praesentialitate Dei in primo. Sed quan tum nunc spectat ad propositum pono aliquam Propo sitionem negatiuam excludentem modum multorum, quem assignant circa locabilitatem Angelorum. Vnum est in quo omnes conueniunt, quod Angelus non est in loco circumscriptiue, sed diffinitiue, quod idem est, quod Angelum applicari determinato loco, sic huic, quod non alteri, & tunc versatur difficultas, illa applicatio, & deter minatio quid est. Pono ergo illam positionem, quod Angelum applicari ad locum, siue determinari, vel habitudinem habere non est per praesen tiam substantiae ad substantiam, nec per praesentiam substantiae ad operationem, siue per praesentiam operationis suae ad corpus, nec per operationem suae virtutis, nec per habitudinem situati ad situa tum, quae sit praesentia litas substantiae, vt hic, ad substantiam, vt ibi. Omnes enim isti modi ponun tur a diuersis diuersimode opinantibus.

Primum probo: quia tunc sequeretur, quod Angeli essent corpora. Arguo enim sic, substantiam applicari ad substantiam, siue ad corpus, est substantiam contingere substantiam, seu corpus: sed contingere est conditio corporis: ergo.

Secundo, quia tantum est abstracta substantia Angeli, quantum Jdea Platonis si poneretur: sed Jdea Platonis si poneretur, non sundaret praesentiam ad locum. Vnde Philosophus: Jdeae nunquam sunt, & ratio est, quia sunt omnino abstractae, & ideo applicari non possunt ad locum.

Confirmo hoc, quia non minus est abstractus Angelus a loco, quam iustitia, vel misericordia, vel aliqua qualitas huiusmodi: sed talia impossibile est applicari loco, vel corpori in habitudidine praesentialitatis: ergo.

Secundum probo, videlicet, quod Angelus non determinetur ad locum propter habitudinem operationis ad corpus, circa quod operatur. licet hic modus dicendi videatur inter alios esse magis Philosophicus: quia hoc videtur sentire Arist. & Commentator 8. phys. & si videlicet quod Angelus necessario operetur circa aliquam substantiam, siue locum, substinerem libentius, & declararem ad illam viam, vt sicut animam applicari corpori non est aliud, quam illam viuificare corpus: sic Angelum applicari corpori non est aliud, quam ipsum operari necessario, & continue circa corpus: quomodo dici posset de substantia, quae mouet caelum. Sed quia secundum fidem sup positum non est verum, ratio est, quia Angeli ponuntur in caelo Empireo, vbi tamen nulla ponitur operatio transiens in exteriorem materiam. Jdeo via haec non sufficienter euadit difficultatem.

Ex hoc apparet, quod opinio illa antiquioris Doctoris, qui ponit, quod applicatio huiusmodi est quaedam praesidentia, si intelligat praesiden tiam, idest influentiam, patet, quod est difficile hoc videre, quia non apparet, quod Angelus influat in caelo Empireo.

Vltra hoc etiam est articulus exconicatus Pari sijs, qui dicit quod Angelus sit in loco non per substantiam, sed per operationem, est error. Tertium probo, quia illa applicatio non est applicatio virtutis, vt dicit opinio Doctoris Communis prima parte q. Dicit enim, quod substantia abstracta supernaturaliter in se non applicatur ad corpus, sed tantum per applicationem suae virtutis ad illud: quod non est aliud, quam posse esse principium actionis eo modo, quo dicimus, quod triste tangit cor, & hoc non tactu situato, sed virtuali; licet autem illa opinio videatur esse rationabilis, non tamen video illam virtutem, quid sit: aut enim erat illa virtus intellectus per modum actus, vel per modum habitus: si per modum actus, tunc redit opinio prima, quia tunc Angelus esset in loco, quia operatur in loco, & tunc habet difficultatem, quam adduxi contra opinionem illam.

Si vero intelligatur per modum habitus. Con tra, quaero de habitu illo, quid est, aut est substantia Angeli, & tunc habeo propositum, quia cum non applicetur loco per substantiam per te, non poterit applicari per operationem, aut est accidens, & tunc aut accidens corporale, & hoc non, quia tale accidens non potest esse in substantia mere spirituali, aut est spirituale, & si sic, erit tantae abstractionis a situ, quantae substantia ipsius: ergo.

Dices: est vnio virtutis. Contra illam vnionem quaerimus. Nec valet, quod adducit de triste, quod tangit cor, pro tanto enim tangit triste ipsum cor, quia apprehendendo vocem, causat in corde alterationem. hoc non potest dari in proposito.

Vltimo probo quartum membrum, quod scilicet Angelus non dicatur esse in loco per praeseruantiam substantiae, vt situatae ad substantiam situatam mediantibus ipsis sitibus, vt ponit opinio quaedam dicens, quod esse fundat respe ctum quendam praesentialitatis ad situm, median te quo dicitur esse in loco diffinitiue, sed tamen diffinire sibi locum certum, & determinarenon sit aliud, quam fundare certum respectum praesentialitatis ad determinatum locum. Opinionem hanc non capio. Ideo probo oppositum eius, quod accepi primo, quia indiuisibilitas Angeli non est indiuisibilitas habens, & con cernens positionem, sicut est indiuisibilitas puncti. Tunc autem secundum opinionem illam Angelus concernet positionem, sicut puncta. Si ergo Angelus debeat intelligi substantia non posita, oportet, quod abstrahat a positione, & per consequens ab esse hic. Secundo quia positio est propria passio quantitatum: propria autem passio non reperitur in subiecto.

Item: Nihil potest esse subiectum praesentiae, qua aliquid dicitur esse hic, nisi quod ponitur esse terminus distantiae, & inter quam potest linearis distantia intercipi, & illum in ordinem ad quem fundat praedictum respectum. Pro tanto enim ego dico, possum esse hic, & tu ibi, quia sumus duo termini vnius distantiae linearis: sed inter duos Angelos, siue inter Angelum, & corpus non potest intercipi linearis distantia, ita quod Angelus ponatur esse terminus illius lineae. Probo, quia aut esset terminus lineae illius intrinsecus, & tunc esset terminus extrin- secus, & tunc necessario esset contiguum, tunc enim esset contiguus lineae, & contingeret eam: contactus & contangibilitas sunt conditiones continui quanti: ergo.

Nunc secundo restat dicere, applicatio Angeli ad locum quid sit positiue. Magister in primo Sententiarum dicit; quod modus, quo spiritus est praesens loco, est inintelligibilis. Videtur mihi, quod inter corpus, & spiritum nulla sit talis habitudo, vel applicatio, siueconnexio, immo spiritus abstrahit ab omni tali habitudine ad corpus: oportet ergo, quod illa applicatio, vel determinatio reducatur ad aliquod genus causae, vel formalis, eo modo, quo anima applicatur corpori, non in habitudine, quae sit praesentialitas, siue alius respectus extrinsecus, sed in habitudine causalitatis respe ctu vnius effectus formalis, qui est ab vtrisque, in quo sunt indiuisa, quae indiuisio est eorum simultas: vel si non appareat, quod habitudo causalitatis formalis possit esse inter Angelum, & corpus, saltem oporteret dare habitudinem efficientis, vel mouentis: quomodo potest dici, quod intelligentia mouens caelum est applicata ipsi caelo, quod mouet diffinitiue; sed tunc Angelus esset in loco per operationem, & cum non appareat, quam operationem habeat in caelo, ideo est valde difficile, cum dicatur esse in caelo Empireo, vt sit in loco. Si ergo illa non placent, qui sciret inuenire aliquod genus causalitatis, vel formalis, vel efficientis, ille posset videre modum, per quem Angelus esset in loco. Jdeo sciendum.

ARTJCVLVS III. Vtrum entitas caeli Empirei sit inuesttigabilis ratione.

AD tertiam quaestionem arguo, quod sic: Quia primo metaphy s. & secundo Posteriorum, inconueniens est nos habere nobilissimas cognitiones, & quod lateant nos: ergo a simili, impossibile est esse corpus nobilissimum, & quod lateat hominem secundum totam speciem humanam.

Sed in oppositum est; quia de natura, & numero caelorum intromittunt se tres artifices, scilicet Naturalis, Astrologus, & Metaphysicus: Naturalis sistit in caelo stellato, nec ponit alium vlteriorem. Astrologus vero ponit aliud caelum a caelo sydereo, quod est primum mobile, & ratio est, quia experitur, quod caelum stellatum habet duos motus, vnum proprium ab oriente ad occidens, alterum ab occidente ad oriens, qui sequitur motum alterius caeli, scilicet primi; ideo arguit, quod oportet ponere aliquod primum caelum: Metaphysicus vero inuestigat numerum caelorum per numerum motuum, ex quo habet numerum intelligentiarum, sic quod non ponit caelum aliud, quam caelos mobiles: Cum, igitur non sit alia consideratio ab illis tribus, videtur, quod caelum non sit inuestigabile ratione naturali, quia omne, quod est huiusmodi, cadit sub consideratione alicuius illorum trium.

Respondeo: Pono propositiones aliquas. Prima est, quod caelum Empireum habet tres conditiones, quae omnino videntur repugnare naturae corporeae; est enim corpus; & tamen hoc est immobile, & est lucidum, & tamen non est sensibile. Tertio est actu, & tamen non est actiuum, nec aliquam habet influentiam, vt alij caeli. Primum videtur irrationale, quia omne corpus est mobile. ex primo caeli & mundi.

Confirmo, quia corpus, quod non est mobile aliquo motu, nullam habet naturam, cum natura sit principium motus, & quietis: ergo non esset corpus phylosophicum, sed mathematicum, quia quae non sunt mobilia, vel non mouent, non sunt physicae considerationis.

Sed in oppositum est, quia non posset Deus cae lum illum mouere circulariter: ergo est corpus mobile.

Respondeo, secundum fidem oportet tenere, quod tale caelum nullum motum habeat naturalem, quomodo ergo corpus erit naturale? Respondeo, nullum corpus circulare, vnde tale est, habet quod sit mobile naturaliter per principium intrinsecum, quod est natura, quae est in quolibet principium motus, & quietis, sed est in sola potentia passiua ad motum. Ratio est, quia motus circularis est motus animae, non enim motus circularis potest esse a propria forma corporis, alias vna pars moueret aliam, & e conuerso. Jmmo cum quaelibet pars sit mobilis, in quantum natura corporea est, sequitur, quod idem moueret se, quare secundum mentem Phylosophi, Omne corpus quod est naturaliter, separatum est, sed proportionatum aliter substantiae separatae, in ordine ad quam est, propter quam natura generauit tale corpus: eo modo, quo corpus hominis generauit propter animam, vt sit talis formae, & habeat perfectiones postremas, quas exigit illa anima, vt sic corpus circulare sit talis naturae, quod proportionetur naturaliter ex ordine naturae propriae ipsi substantiae separatae, & ex hoc dicitur naturale, quia ex tali proportione dicitur habere vnionem cum illa substantia in habitudine mouentis, & moti. Hinc est, quod si stella adderetur caelo, non esset mobile ab illa substantia: quia iam non esset proportio eius ad eam. Hinc est etiam, quod motus caeli aliquo modo dicitur naturalis propter talem proportionem, & vnionem mobilis ad principium motus. Hinc est etiam, quod finita quantitas, & caeterae proprietates caeli dicuntur naturales, quia sunt secundum exigentiam talis substan tiae habentis naturalem habitudinem secundum rationem naturalem proportionem, & finem ad ipsum corpus. Vnde sicut forma praeter hoc, quod largitur actum primum, est finis ipsius medij, per modum cuiusdam naturalis exigentiae, & sequelae: sic substantia abstracta non dando actum primum ipsi caelo, tamen illa est finis naturalis ipsius caeli, pro quanto caelum non ingeminauit per illam, & in hoc praebet ipsi caelo omnes extremas perfectiones, puta figuram, motum, & huiusmodi, ex quo omnia talia dicuntur esse naturalia ipsi caelo.

Ad propositum igitur pari ratione loquendo secundum fidem, Potuit Deus ingeminare cor- pus, quod hoc modo non esset vnibile alicui substantiae abstractae in ordine ad motum, quapropter habebit naturam, & tamen non esset mobile nec motu recta, nec circulari. Sed tunc est quaestio, quomodo habebit naturam, cum natura sit principium motus, & quietis: Dico, quod nihil est in eo, quod sit principium motus, & tamen aliquid in eo, quod est principium quietis, non dico quietis, quae est priuatio motus, sed quietis, quae est immobilitas aeterna, quomodo terra dicitur habere in se immobilitatem, principium immobilitatis aeternae. Sed nunquid tale corpus posset a Deo violenter moueri, & videtur quod non, propter duo: primo quia motus violentus non est sine motu naturali, illud autem non est mobile naturaliter. Secundo, quia immobilitas eius non est priuatio motus, sicut aer dicitur non lucidus, vel caecus non videns, sed est simplex negatio formae eo modo, quo lapis dicitur non videns: Oppositum autem talis negationis non videtur, quod Deus posset facere in subiecto sic negato.

In oppositum est, quia dissonum videtur valde negare Deo, quod non posset tale corpus regitare. Hoc cogitetis per vos. T Quoad secundam proprietatem, qua dicitur, quod est lucidus, & tamen insensibile potest dici hoc non esse verum. Ratio huiusmodi est, quia lux non est sensibilis, nisi recipiatur in corpore terminato. Debet enim lucidum, quod videtur esse densius medio secundum perspectiuum. Nunc autem corpus illud est maximae varietatis, & non terminatum: ergo.

Ad tertiam conditionem. Vtrum habeat influentiam in haec inferiora, dicunt aliqui, quod sic, illud tamen non experimur. Ratio est, quia est vniformis & inuariabilis, sicut ratio eorum, quia alias esset dare otiosum innatura, quia substantia sine operatione.

Alij dicunt, quod caelum Empireum non est factum pro statu peregrinationis, sed pro statu patriae, & ideo debet statui patriae proportionari: status autem patriae est status quietis perpetuae: ergo caelum Empireum debuit perpetuo esse sub quiete. Vnde nullam influentiam habere potest specialiter super illos, qui sunt ibi, cum sint in termino suae perfectionis & accidentalis, & essentialis. Quid ergo dicendum? Videtur mihi quod in talibus aserere, vel negare ea, quae non sunt nota per sensum, nec per scripturam, non sit vsquequaque tutum: tamen certum est vnum, quod Philosophi omnes effectus reducunt in caelos mobiles, & ideo non est irrationabile, vt videtur dicere, quod tale caelum sit in perpetua quiete, & quod ab ipso nullus perfluat effectus. Ideo teneo cum secunda opinione; quod cum tale caelum sit factum pro statu patriae non pro statu viae, insunt sibi proprietates, quae congruunt statui patriae. Ideo inest ei luminositas, vt sit conformis refulgentiae corporum beatorum. Repugnat autem ei, quae repugnant statui patriae: ideo non inest mobilitas, sed immobilitas, & quies perpetua, sicut beatitudo, & selicitas consistunt in quadam quiete, & perpetua immobilitate. Est etiam altum, & supremum propter eleuationem contemplationis beatifi- cae, & ideo talem locum Deus instituit, & creauit pro beatis. Nec vero afficit, quod dicitur quod talis substantia esset otiosa: non enim est otiosa, cum sit ordinata ad bonum vniuersi, & vt sit locus substantiarum separatarum, vt dicitur. caeli. Vnde motus caeli cessabit post iudicium, & tamen tunc non dicitur otiosum.-

Secunda Propositio quoad propositum, Vtrum caelum empireum possit inuestigari ratione: Aliquibus videtur, quod sic: primo per rationem, quia est dare corpus, quod est miouens, & mobile; & est dare corpus mobens, quod non est mobile: ergo est dare corpus, quod nec est immobile, nec mouens; per hanc formam probat Aristot. 12. metaph. tex. 30. quod est dare mouens non motum. Alii arguunt ex hoc, quod experimur diuersitatem influentiae etiam in eadem latitudine climatis. Vnde regiones distantes ad inuicem in eadem latitudine climatis, sicut est in longitudine climatis ab oriente in occidens, sic India, & Hispania sunt in eadem longitudine climatis, India in oriente, Hispania in occidente, & tamen in India generantur animalia innumera, quae non in Hispania, vel si non sint in eadem longitudine, tamen clarum est, quod existentibus in eadem latitudine, videlicet ad Septemptrionem, & ad Austrum, videmus diuersitatem magnam, sicut non sunt Leones in Hispania, nec Cameli, quae tamen sunt in Africa, & similiter patet in multis: erge oportet, quod ratio diuersitatis istius, cum non possit esse ex parte caeli mobilis, cum eundem aspectum habeant ad illas regiones, oportet quod reducatur in aliquod caelum immobile. Illud non est, nisi Empireum: ergo.

Et si arguitur contra eos, quod illud caelum est vniforme in toto, & partibus ergo non potest esse causa difformis influentiae. Respondetur quod est vniforme in consistendo, sed difforme in influendo.

Sed contra istam opinionem arguo: quia effectus, qui potest sufficienter reduci in vnam causam, non arguit causam aliam: sed diuersitas illa potest reduci in caelos mobiles: ergo.

Probo minorem, tum quia posset dici, quod a principio Deus creauit in regionibus talem difformitatem; tum quia licet facies caeli fit eadem hic, & ibi, ibi tamen concurrit alia dispositio ex parte alterius, & aiterius dispositionis maris, montium, & huiusmodi, quae non sunt vniformia in qualibet regione. Tum quia Philosophi hanc diuersitatem viderunt, nec tamen pol suerunt caelum aliud a caelis mobilibus: tum quia caelum illud est vniforme in substantia, luciditate, & alijs accidentibus: ergo influentia esset eadem, cum sequatur formam substantialem, & alia accidentia. Ex quo patet, quod illa distinctio est nulla, qua dicitur, quod est vniforme in consistendo, sed difforme in insluendo.

Dico ergo, quod caelum Empireum non potest esse inuestigabile ratione naturali, sed hoc te nemus mere ex Scriptura, vt ex Genes. & dictis Sanctorum: & per fidem, quia est ibi locus beatorum. Vtrum autem sit ibi fractio, sicut in aere, quia est ibi laus vocalis, Deus scit.

Ad argumentum patet, non enim latet vos, nec oportet quod omnis entitas nobilior sit inue stigabilis ratione naturali, nisi de illa, quam possemus scire ex operationibus.